Delectus opusculorum ad scientiam naturalem spectantium. Volumen primum

451쪽

DE RA NUNCULIS PRUSSICIS. 44 et

summum auricomo, repente et lanUginoso exce-' pto D, in qualitate acri vel caustica et corrodente plus vel minus conveniunt. Laedunt omnes, quas contingunt corporis humani vivi partes m), licet linguae impositi ab initio debilem edant saporem. Hinc vix ad usum medicum internum absque magno periculo, cum dira producant symptomata, adhibentur, a vulgo vero vescatorii loco in usum saepe trahantur. Haec tamen aerimonia a volatili pendere videtur principio, cum exsiccatione et coctura vel mitigetur Vel plane dispareat.

Species Prusiae indigenae.

Ranunculorum species a LOEsELIO et ΗΕL-W1Nolo viris, qui, Floram Prusticam cimmeriis tenebris antea sepultam, tu lucem eduxerunt repertae, varietatibus detractis, sunt tredecim Quarum unicam, puto R . Gqsubicum, queni LINNAEus separat, observationibus nixus cum auric0mo coniungam, duasque novas a me detectas species reptantem scilicet et p0janthemum adiiciam. In his indicandis L1NNAEvM sequar, qui ratione foliorum hoc genus amplum in duas dividit cohortes. Cum vero enumeratio plantarum merebotanica multis taediosa videatur, synonymis prae

m) C. KRApr. Experimenta de nonnullorum Eanunculo. rum venenata qualitate, horum externo vel interno usu.

452쪽

curatae, simul usum, noxam aliaque, quae mihi innotuerunt, unicuique speciei subnectam.

A. Foliis sui plicibus.

In omnibus fere locis agressis provenit. Amat praecipue piscinarum margiries D s et pec0rum pascuan) Quare WvLFr non citaverit HELwINGIVM, apud quem sub eodem nomine Bauhiniano planta Occurrit, nescio. Non enim adeo rara est in nostra regione, ut oculis fere lynceis HELwiNG11 sese subtrahere potuisset. Iure itaque miror, quod vLPr non solum in Specim. inaugurat. inter plantas nondum descriptas P. I 8. f. XXI. hunc Ranunculum recenseat, sed etiam in Flora fila Prussica eundem repetat errorem.

453쪽

sotia huiuida, inundationi exposita. Varietas α adhuc saepius ossenditur. Floret Iuuio, Bilis et Augusto. Radix est repens, longa, teres, geniculata, fibrosa. Caulis pedalis, saepe cubitalis, partim prostratus, partim erectus o) subgeniculatUS, Compressiusculus, striatus, alternatim in ramos protrudit. Folia alterna, interiora petiolo canalic lato longitudine folii suffulta: superiora fere festilia sunt. Omnia base dilatata amplectuntur caulem , sunt ovato - lanceolata, interdum lineari- lanceolata, nervosa, glabra, firmula, laete viridia, integra, seu, quod saepius apud nos observatur, denticulata. . Non raro etiam in una ea-

denaque planta folia integra et serrata simul deprehenduntur, quod iam D ILLE Nivs p ) observavit. Folia sumina semper angustissma sunt. Pe-dtinculi solitarii e caulis apice ramisque copiose exeunt, et singulus unicum modo fert forem. Diameter sorum semunciam fere aequat. Calyx est patens, quinque totius, deciduus, subhirsutus, favescens. Petala quinque q) regularia, rotundata, integerrima, fava, nitentia. Necitarium foveola minima in ungite sistit, ora eminente cincta. Filamenta subulata, flavicantia, antheris favis instructa. HALLER 1 et de MATTusCHRA I circatriis

o Caulis ergo declinatus, ut LiNNATI et HALLERI characteres citati inculcant, non semper nostrae plantae

competit.

p Catalog. plantar. circa Giessam nascentium, p. 74. q) De NECRER Delio. Gallobe . Tom. I. p. 2389 flores hexapetalos dicit, qui in nostri, nisi variat planta,

non observantur.

454쪽

HAGEN

triginta, Pollicia t) quadraginta quatuor numerat si lamenta. Germina numerosa, OVata, glabra: stigmatibus obtusis flavicantibus. Acerrima in omnibus suis partibus recens planta est, quae ideo Flammula, quasi sammae

instar Urens, nunc Upatur. Semina adhuc magis urentia foliis deprehenduntur u . Non tamen per Omne tempus vegetationis idem acrimoniae gradus est x , nam planta ad ultior semper mitior observatur. Cuti adplicata rubefacit et vesiculas encitat, qua ex causa medici Galli illa pro vesicatorio utuntUr y), quem usum etiam vulgus apud vos et et in Suecia a) ad profligandas febres intermittentes haud sine fructu celebrat. Si per diutinum tempus cuti relinquitur, illam exulcerat, et HALLER h) adseverat, mendicos iu Helvetia infantibus suis, ut hominum praetereuntium

ti) MArpi Hist. plantar. Alsat. p. 263. x9 melin l. e. p. 9 I. . 99 Memo in det Acad des sc. de Paris, Anno I 732. p. 233. HALLER Enumerat. methodic. stirp. Helbet. p. 333. BOEAMTR Flor. Liu. indigeri. p. I 88. z9 LoΕsEL. Flor. Bor. p. 224. Rusticis nostris etiam superstitiosus usus huius Ranunculi in febre quartana est. Expugnare illam credunt, dum paroxysmo ingruente folia illius manuum carpis, ubi arteriae subsultim ludunt, alligant, die naturali elapso removent et flamma cremant, et hanc operationem terante paroxysmum instituunt.

455쪽

DE RANUNCULIS PRUSSICIS. 443

misericordiam in quaestum Vertant, ulcera hae stirpe inurere. ViX est dubitandum, quin recens ingestos Ranunculus certissime dirissimis excipia tur malis. Attamen noster perhibet I ES ELIus e), quod ex vulgo sint, qui eundem in scorbulo praesentissimum praedicant praesidium, multosque eo restitutos dictitant. Capiunt, inquit, succi libram unam, commiscent cum vini Francici libris duabus, maceraturi tempus bene longum miscelam Post dimidium cochlear porrigunt scorbuticum malum vel metuentibus vel nutrientibus. Acredinem medicamenti in ventriculo si sentiunt assumentes, indicium est, satis suisse assumptum, sin minus, cochlear totum ingerendum praebent. Venenata plantae indoles veteribus non ignota erat. DODONAEus d) iam meminit, ovibus perquam perniciosam esse, easque herba devorata inflammationibus iecoris et erosionibus viscerum corripere, et I Og ELIus viscera ovium, hac herba correptarum, scirrhola deprehendit e). In equis etiam hepar corrumpi et vesiculis aqua refertis impleri, notat HALLE Rus f). Eo magis mirandum, quod equi illam, quam omnia adversantur animalia, nihilo secius adpetant, et vix crediderim, si LINNAEus g) non observasset. DODONAEus h) suspicatur, an hic Ranunculus non planta sit, cuius PLiN1vs i) mentionem iacit, et quae secundum

illum

Vol. II. P. 228. ho l. c.

i9 Histor. mandi, Lib. XXI. cap. XIII.

456쪽

HAGEN

illum ab exitio iumentorum et praecipue caprarum Aegυlethron adpellabatur. Sed cum per eXperimenta a L1NNAEO h) instituta constet, capras illuminon tangere haec sententia misiis etiam aliis rationibus illam refutantibus l) adsumere non

Plantat siccata innoxior est n). Radix denti exoso inserta, eXcidium ei parat O .

II. RANvNCvLvs reptans foliis linearibus: caule repente. LINN. SU. Neg. 428. Spe . pl. 773. Fl0r. Lappsu. 236. Tab. 3. f. 5. Ranunculus caule reptante: foliis linearibus, fasciculatis. HALL. Hi st. Helv. II. p. 79.

n. II 83. Ranunculus longisolius, minor, reptans. Bustsεα Act. Litt. Suec. Ania. IT a . p. 5O5Ranunculus sana meus minimus, spergulae folio. Buxa AvM Cerit. plaΠt. V. App. n. I. Ranunculus repens, gramineis foliis, e singulis geniculis radices agens. AMMANNRuthen. p. I 8. Tab. I 3. f. I. OEDER. IcυM. Flor. Danie. Fala. II. Tab. IO8.

457쪽

ad ripas lacuum, aquas stagnantes et in pratis humidis, e. g. bei) dex neven .eiste eum priori foret tu serum usque auctHamitim.

Cauli, prostratus, se Xuosus, striatus, ex oppositionibus foliorum per intervalla radiculas emittens. Folia angusta, linearia f. lineari- lanceolata, acuminata. integra, nuda, opposita, in petioritum, cuius basis margine est membranaceo, terminatae: foralia augustissma. Peduliculi adsurgentes, laterales, nudi, Unis ori, terminales. C UX patens, per aetatem refleXus: foliolis subro tundis, margine membranaCeis s. semipellucidis. Petala calyce duplo longiora, elliptica, integra, lutea, nitentia. Nectaritim vix manifestum. Stamina viginti quinque ad triginta, calyce breviora Germina usque decem p . Semina in capitulum subrotundum collecta. Ex hac descriptione iam fere manifestum est, Ra- nunculum hunc a priori non valde differre, quod ipse, qui illum distinguit, confitetur L INNAE q). Omnes

Nam excepto habitu illiinon soluin similis est, sed

etiam, p) ScopoL1 H. Carniol. Edit. I. p. 562.qὰ Flor. Suec. p. I9 a. n. 404. νὼ l. c. p. 79.s 9 l. o. Tom. III. P. I 8 I. 9 Flor. Anglic. ti Flor. Carniol. Edit. II. Tom. I. p. 394. x9 I. c. P. I. p. Si S. yo Cum omnes iam nominati magni nominis Bolanici. licet convicti sint, R. reptantem haud genuinam esse speciem, illum tamen a R. Flammula separa rint, immo meritissimus E HRuART inibald infers neueε

458쪽

NAGEN

448 . l. etiam , quod ad locum natalem adtinet, semper proximus obseruatur et): quid Z quod HALLER a)et Scopo o b) reptantem sensim in R. fammulam

degenerare viderunt. Humus enim mollis, inundata, bituminosa incrementum plantae promovet, sed radix debili nixa: fudamento eam erigere et sustinerei non potest: hinc decumbit et radices e ge- nidulis emittit. Si vero solum natale durius, arenosum, siccum; tunc radix firmata sensim crescentem plantam sustinet. Ex hac adfinitate plantae cum R. fammula, probabiliter illam huic ratione acrimoniae non cedere, coniicio.

I98. REYGER. Gedan. II. p. 96. Ranunculus caule erecto, ramoso: foliis ensiformibus, subserratis. HALL. Hist. Helv. II p- 78. n. ΙΙ8 I. Ranunculus longitolius palustris maior. C. B. P. 3q. LOESEL. Lor. 6 3.

Ranunculus longo latio maximus, Lingua Plinii. I. BAvH. Hist. III. p. 865. Lingua Plinii. DALECH. Hist. 1O3T.

sime contendat, non meram esse varietatem: in te

meritatis suspicionem forte incidissem , si hunc cum illo combinassem. Σὰ GRiMM in Nov. A' physic. med. Tom. V. p. IAS. πὰ l. c. et Eiusd. Iter Helvetie. in Opusul. eiur Boranio. P. 2O3. f. I9. I. proxime c.

459쪽

Ranunculus lanceatus maior. TABERN. 48.

sioue holauica cum commilitonibus nobilissi 'tis iustia tuta ui der o rpori talen a chre 'Π0u procul a praefectura .ssapor 'en reperi. Fl0ret Iucito, Itilio. Amplisimus omnium nostrorum est Ranunculorum. Radix ex flamentis constituitur, quae egeniculis e Xeunt Caulis erectus, strictus sista-losus, teres, crassus, scabriusculus, geniculatus, ramos aliquot protrudit. interdum pedalis c), quandoque bicubitalis d) est, et stolones emittit, id quod optime iam observavit LOES ELIVS e , et excepto oculatisimo de NEC RER fere omnes neglexerunt. Folia alterna, sesiilia, atra pleXicaulia, lanceolata, non nunquam pubescentia, mox integra, mox subdenticulata, ViX pollicem lata, septem vero pollices longa. Flures, apici ramorum inhaerentes, speciosi. Pedunculi unifori, teretes, pubescentes sunt. Calyx subhirsutus , foliolis fuscis lineis notatis, deciduis. Petala subrotunda, fava, nitida: squama eminente neclarifera, sub qua foveola. Stamina nonaginta ad centum. Semina ovata videntur squamis a se esse separata, sed quae squamarum speciem prae se ferunt, semina sunt abortientia, ut optime notavit HALLERVS g

460쪽

Acer etiam et causticus est iu , et quidem potissimum foliis et seminibus urens inest uerimonia i . Vesicas quoque eXcitat et cutem exulcerat si . LogsELII q) observatio, scilicet in filamentis e stolonibus egressis insectum nidificare seu potius metamorphosin absoluere, singularis est. Scara-haeum fuisse, manca eius descriptio indigitat, sed ad quam nam iamiliam ponendus sit, ex illa divi

Scrophialaria minor s. Chelidonium minus vulgo dictum. I. B. H. III. p. 468. Chelidonium minus. DODON. FemPL q9

i. c. p. 92.