장음표시 사용
251쪽
gine natum fateri, alios communi eum ceteris satu procreatum dicere. Virtutem vero in Iesum delapsam nonnullos eorum Christum appellasse ac Spiritum Sane una, animadvertit ex Epiphanio Petavius Lib. De Incarnatione I. Cap. a. Duo igitur praestanda Evangelistae videbantur , ut Cerinthia nos Ebionitasque omnes prorsus oppugnaret. Ostendendum videlicet ipsi erat, Jesum non modo Verbum aeternum esse, verum etiam illud idem Verbum ex Virgine matre natum; nec illam nescio quam Virtutem , a Verbo & ab homine distinctam , Christum constituisse, sed Verbum ipsum humanitati unitum, ab'ite ope viri procreatae. Ab initio vero Capitis ad usque verba, de quibus agimus in praesens, aperte quidem ac divinitus aeterna de generatione Verbi Ioannes dicit; verum de unione, nativitate, atque conceptione eiusdem non video expressiora in Capite universo verba illis quae Patrum Le. et io, & Codex Veronensis exhibent: cui non ex sanguinibus , neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri , sed ex Deo natus es, o Verbum caro factum es, oehabitavit in nobis; quibus duplex Haereticorum error damnatus,cum relate ad unionem ipsiusmet Verbi cum humanitate, tum etiam relate ad conceptionem humanitatis ex Sancto Spiritu. Itaque opportune prorsus Lectionem illam adversus priores Ebionitas adfert Tertullianus , ut intelligamus ex concubitu nativitatem Domini negatam; adversus polleriores Irenaeus, ne forte eum tantum hominem putaremus, neque alium qui
dem Jesum suspicemur fuisse, sed unum oe eundem Deum
esse, ne denique Christum virtutem diceremus, aut Sanctum Spiritum in hominem delapsum. Hanc utique poterat vetus Emendator imaginari in eo Ioannis contextu, & orationis serie decentiam ;qui & sortasse dixit intra se: Quae. nam, obsecro, phra. sis III lino b - le
252쪽
sis i sta est: Dedit potestatem filios Dei fieri bis qui non
ex sanguinibus, neque ex voluntate viri , sed ex Deo nati
sunt ῆ Si iam fortasse, inquam, dixerit intra se ex
Deo per adoptionis gratiam nati sunt, qui fieri potest, ut facultate indigeant, qua filii Dei fiant λ Baret anus hanc ut dissicultatem tollat, adfert pag. I 8. Kemnitii doctrinam, qua statuit vocabulum εξουσιας significare non tantum facultatem aliquid faciendi, vel acquirendi, verum etiam dignitatem , praee minentiam , e X cellentiam , auctoritatem, & ius aliquod . Oppositum tamen esse in loco intelligendum edocet doctissimus Pe-tavius Lib. de Incarnatione IX. Cap. 4. Explicat illo in loco maximus Theologus vocabulum illud relate ad testimonium , de quo est praesens concertatio;& postquam falsam, quam BeZae tribuit, ceterisque Calvinianae Religionis asseclis , dixit interpretatio. nem illam qua dignitatem in loco, quo-de agimus, intelligebant, aut jus; ita suum prosequitur argumentum: Nec illo in loco Dannis secus a Uulgata accipi po- res εἴουσίας vocabulum. Nam flatim additur, qua in re
ἰ ,σία illa versetur; nempe ut filii Dei fiant, vel, quod idem est, filios Dei fieri, quemadmodum ibi Scriptura sequi solet; ubi potestas praecipue facultatem O licentiam; dignitatem autem nullo modo significat, ut ex Apinosi cernimus, ubi es I. Cor. 9. ἐξουσία φαγῶν, , πιειν potestatem manducare & bibere; ct mox: ἐχομεν ἐξουσίαν ἀδελφι- φόωακα περ ἀγών: potestatem habemus sororem uxorem circumducere. Item in illo ad Romanos loco de figulo, ερουσίαν potestatem habet facere vasa, qualia vult; atque in ceteris ejuscemodi; ubi infinitivus verbi, εξουσίας oe potestatis significantiam ad actionem aliquam alligat, ac determ nat ; nec dignitatis notionem illi subjici patitur; sed rei certae liberam atque indistierentem, atque in arbitrio positam
253쪽
2 ostam nostro gestonem, oe optionem. Sic omnino fese rei habet: ac re te vetus Interpres noster potestatem ibi vertit, quae sit facultas, vel licentia. Cui consentaneus Erasmus in Latina sua Interpretatione reddidit sic , ut liceret filios Dei heri. Neque vero jus cum plerisque verterim; minime omnium ita, ut Berae placuit, cujus absona ct communis expers sensus est ratio. quid enim
fibi fuit Ua barbaries, dedit eis hoc ius, ut filii Dei faeli sint Z quasi sic humanus sermo scrat, ut jus dicatur dari faciendi quod jam faetum oe absolutum es.suis aurem risum teneat; si quis in superioribus exemplis ita vertat: An non potestatem habeo, ut manducaverim Θ Aut illa Pilati sic: dic scis , quia potestatem habeo, ut dimiserim test Quod vero ad nomen ipsum juris attinet, mihi iccirco non placet, quod nondum habere jus proprie dicitur, qui nondum adoptatus es in mlium, hoc est, nandum es justitia d natus. Atqui eum Joannes scribit, iis qui receperunt Chrisum, ipsum δε-
disse potesatem, ut sint filii Dei; de hoc iIIorum flatu
loquitur , qui jusscationem antecedit; ad quam jus profecto non habet, cum necdum de morte transierit ad vitam , ct adhuc Dei si inimicus. Hucusque doet i s Iimus Petavius, cuius prosecto orthodo am ac praestantissimam doctrinam interpretationi verborum, de quibus quaestio est , necessariam negabit nemo. Ferre haud poterat Petavius barbariem Calvinianae explicationis, tensusque expertem orationem, dedit eis dignitatem , praeemrnentiam, excellentiam, ut filii Dei fa ii Mi ;aut, dedit eis jur, ut filii Dei j a ii sint; si ve etiam, δε-dit eis pcri salem, ut filii Dei facti sent. Quomodo igitur ferro valuisset, si quae sequitur iuxta communem Editioncm animadvertisset sententiam ρ Nonne Evangelii contextum adversus Petavium ipsum iure ac merito retorquere potuissent Calvini ac Beetae acutissimi
254쪽
2 Discipuli' Negat, uti vidimus, Petavius, humanum ferre posse sermonem, ut ius, potestas, dignitas, Q. cultas dari dicatur faciendi id quod factum iam &absolutum est. Itaque videri alicui potuerit, haud debuisse significare Evangelista datam Credentibus facultatem, ut fierent filii Dei, si iam non ex hominibus,
neque e X voluntate carnis, neque ex voluntate viri,
sed nati ex Deo erant. Quid tandem sbi vult illud, in nomine ejus, absque ullo prorsus adjecto λ Nonne perfici ac terminari debuisset illa propositio pVideo quid regerere quis cum Barzano posset, in e- nunciationibus scilicet, sive an propositionibus huiusmodi Aoristum esse, praeteritum utique tempus per sese significantem, suturi tamen vim & pendentis haben tem temporis; id quod Graecae Linguae familiare est iquare sensus sit', dedisse Verbum potesatem filios Dei fieri bis, qui credant in nomine ejus, qui non ex homini
sus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri,
sed ex Deo nascentur; quae sententia cum Ortodoxorum Omnium doctrina egregie conveniet. Haud dissiteor vero, optimum hoc esse interpretandi genus, verisbaque & mentem Evangelistae rediissimam hac . atione interpretationem nancisci. Uerum de Interprete loquimur, qui illam solum de qua diximus, spectaret loci exigentiam; de Emendatore, qui absque Aoristis orationis seriem continuatam vellet. Hic certe nati sunt in natus es converteret, & statim esiet contentus. Nexum sibi imaginatus hunc est, & fassus sinceritate admirabili Toletus. Postquam enim Annot.
XXXVI. in Evangelium Ioannis Cap. I. Leetionem Patrum retulisset, subdidit: me Lectio sensui es valde consona, ct serii plena. Continuatur enim praecedentibus H, ut ratio quaedum sit, quare Credentes filii
Dei fiant; nempe dedit potesatem filios Dei fieri iis,
255쪽
2 1 qui credunt in nomine ejus, qui filius Dei es naturalis G verus, ct non natur ex sanguinibus, eum voluntate camnis oe voluntate viri; qui Chrsus es : quas dicat, ob
id fuat filii Dei isi facti, quia credunt in eum, qui es
veru ct naturalis Dei filius , oe non filius tantum hominis, ut ceteri, nati ex sanguinibus, ct ex Mncupiscentia carnis, ct viri. uia ergo credunt filium verum Dei oenaruralem, filii etiam sunt Dei; quamsis longe aliter quam ille, in quem credunt. Huic Lectioni respondent quae sequuntuν: Et Verbum caro factum est; id es , biequi non ex sanguiniIur, nec ex soluntate carnis oe viri, sed ex Deo disinis generatione natus es, factus es homo Considerandus est Iemita, Hispanus, Cardinalis, illo tempore apud nostros, quod tu nec tenebras, nec posses dicere lucem, Romano seribens in solo, cum O. per: epto vindicandi Vulgatam adversus Osores e-aus Lectionem; haec, inquam, omnia consideranda ;inde statim quisque eruet, an proclive fuerit, sive exigentiam sive decentiam illam in animum cadere potuisse Editoris primorum saeculorum. Consentit doctissimus alier eiusdem Societatis Vir Ioannes Ludovi. cus de la Cerda , qui non contemnendam ait illam Lectionem , Dd Textum emcere faciliorem, hocque eam
Iignificare scribit: Dedit potest rem filios Dei feri hir,
quι credunt in nomine ejus, qui filius Dei naturalis es, oe verus s ct non natus ex voluntate viri, sed ex Deo; θnon ex sanguinibus m. qui Chrisus es, ct Verbum caro tactum. suas Heat, qui credit in filium Dei naturarem, π rum, filii etiam fiunt Dei. Hactenus in suis au frtu anum adnotationibus Tomo II. Lib. de Car. 0ς C p. XIX pag. so6. Iaudatus Auctor.
Ut igitur unde discessit, tot post circuitus tandem aliquando revertatur oratio: Da mihi veterem Interpretem laudatis hucusque principiis, quae pervia Pro secto
256쪽
secto & naturalia sunt, semel imbutum; hominem hujusmodi, etiamsi legisse nolis textum Amanuensium incuria corruptum, verso δι in ος, & deficiente syllaba σα , quod possibile ac facillimum factu erat, eoque in casu, omnia ipsi visa fuissent persecte cohaerere; nominem, inquam, huiusmodi, Graeco in Ioannis textu verba facile est reddidisse, seu per enallagem interpretatum fuisse natus es, non Exemplaribus quidem, aut aliis etiam, praeter exigentiam loci sibi perspectam, adiutum adminiculis. Scit enim quisque quantum praeiudicata possit in animis opinio; cuius & e-Xemplum prostat sorte nimis hoc ipso in Capite Ioannis, ex interpretatione videlicet Sociniani hominis, qui quum oppomis percitus esset principiis, aliter atque O.
mnes omnino teXtus, Omnes habent Versiones, Evangelistae locum emerendum contendebat. Samuel Cretistius is fuit,qui,ut habemusTomo Thesauri Epistolici La-croetiani l. Epistola LXXXIV. ab nescio quo se percepisse referebat, quosdam in Codice Latino, Venetiis olim impresso, ita primum comma Evangelii soannis legisse: In principio erat verbum, oe verbum erat apud Deum, oe Dei erat verbum. Heinc subdit Crellius: Miunior essem, oe res non esset angusa domi, proficiscerer Guelpheristum ubi Codex ille reperiri ferebatur oerem, num ita se revera habeat, etiam explorarem. Nam
ego quidem Sanctum Joannem ita scripsisse, etiamsi nullus Codet Evangelii ejus mihi nunc attesetur, nullus dubito. Eadem agendi ratione igitur par est suspicari usum Interpretem, qui laudatum scopum sibi ab Evangelilla praefixum existimaret. aod & facilius evenire potuisse iudicabimus, si animadvertamus , in Graeco Ioannis textu verba non disiuncta a se invicem, sed continuo copuIata nexu, sine apicibus ullis ac punctis quomodo sere in marmoribus antiquis & membranis cer-
257쪽
24 nere est 2 exarata olim fuisse; adeo ut Lector, atque
etiam Interpres pro ingenio lectiones dividere, voce Dque separare cogeretur, quare sensus contextui accomodatus emergeret. Vetustissimos illos Codices literis maioribus ac uncialibus exaratos, absque additis spiritibus accentibusque, absque distinctione vocum, praecipuam revera ex caussis Variarum fuisse Lectionum ostendit Ioannes Sa ubertus, suis in Prolegomenis Uariantium Lectionum in Matthaeum. Emendatorem itaque huiusmodi, qui non alium fuisse credidisset Evangelistae scopum, quam essentiam generationemque
Verbi aeternam tradere, eiusque unionem cum humanitate, ope Sancti Spiritus in Utero Virginis efforma. ta ; interpretem , inquam, seu Emendatorem huius. modi, vel in omnibus Graeci textus Exemplaribus Uulgatam Lectionem invenientem,in animum proclive est
induxisὶ suum, huiusmodi Codicem esse vitiatum, &Librarii indiligentia mutatum aliquid , aliquid etiam
inauspicato adjectum. Scripsit ille igitur O'ς ε γε-ηθη ς abstulit exundantes opinione sua Literas. Hinc Lectio, a Patribus Graecis recepta, orta est ac derivata. Qui autem fieri potuit, ut in varios disseminaretur Cois dices, & a dissitis adeo Scriptoribus legeretur, Irenae nempe, Chrysostomo, Auctore Dialogorum, Dam sceno Z Non tam casu, quam data opera factum arbitror , eX Graecanicae nempe Theologiae legibus, iuxta quam illud ἐγεννήθη proprie de aeterna Generatione Verisbi dicebatur: duo enim ν, in illo Verbo invenies , quin Cumque Codice, etiam ex receptissimis, utaris . nocut intelligatur, exscribenda hic essent quae suo in Eccles ast leo I hesauro Suieerus habet de discrimine vocum γενητος & γωκας; quave ratione Graeci Patres posteriorem hanc de Filii generatione tantum docuerint esse praedicandam . Equidem ab exscribendi labore si
258쪽
2 spersedere deberem in praesens, propter nescio quos Pseudo. Criticos, qui omissam Suiceri dod trinam hic fortasse reserendam dicerent, relatam, statim nausearent. Sed quia magni animi non est, beneficium dare& perdere; hoc est magni animi beneficium perdere, & tamen dare: age , legitimum illarum vocum veteri in Iheologia usum ex Scriptore doctissimo palam facia
Scribit igitur Suiceriis: γεν, rela est creatus, factus ;idem quod πεποιημ ένος; non ut r.etarca volunt vulgata,
Mnitus, natus. Hoc ex Patribus, qui pernegant filium Dei γενναν dici debere, adeo clarum est, ut vix deinceps futurus sit qui in dubium vocare ausit, nisi spon- re coecutire, & veritati petulanter velit contradicere. C3 rillus Alexandrinus & diligenter ,& frequenter inculcat, Filium non esse appellandum γενωον, quia id ad Creaturarum sortem eum non sine blasphemia dea truderet. Ita ille praesertim Lib. I. in Ioannem Capp. VI. VII. Prosequitur Sulcerus: γεννηάς a γεννάω est genitus natus. Hesychius: γεννηας, γνησιος υίος ger- munus filius. Ab eadem origine γεννήπρες sunt γονε ἐς Parentes apud eundem . Filius igitur Dei γε, ιν ηας dicebatur. Quum vero tantum has inter voces discrimen sit , Patres Graeci illud in doctrina de Dei filicquam maxime urgebant. Orthodoxus apud Auctorem Dialogorum de , S. Trinitate, Dial. I l. dicit: Nos si Itum quidem dicimus γεννηαν genitum , non vero γενη- αν creatum illud enim γε isum, es quod Patrem habet; γενηnον vero quod habet Creatorem. Eandem iis dem in Dialogis Auctor rursus doctrinam inculcat; quae & ex Epiphanio eruitur Haeresi LXIV. quorum testimonia Eccles astici Thesauri laudatus Auctor ex
scribit. Haec ut confirmarentur magis , ea praetermittenda non e sient quae ad voces άγεω σία, α γεννηπς,
259쪽
246 S. ἱγέ idem ex Patribus Graecis animadvertit.
Postquam enim αγεννησίαν proprietatem esie Personae primae I rinitatis, cortina sententia , ostendit; di feri. men voces intcr αγεν υτν, αγέ, πν fac; λ: dignosci
poste contendit , nempe priorem duplici νν scriptam notare ingenitum , posteriorem uno ν significare id quod non est creatum, vel non est factum . Caussae igitur Patrum inserviebat egregie illud ἐγεν Ἀθη , quod ad aeternam reserebatur generationem, duobus nempe is scriptum; uti illa Ioannis praecedentia εδοκενα-ῖς ἐξουσίαν πκνα Θεου γενέσθιαι , utpote simplici j in verbo , recte ad filiationem referebantur adoptivam. Haud ignoro quidem , hodiernis in Codicibus sive Evangeliorum , sive sacrarum Epistola. rum, discrimen illud minime observatum. Verum, ut Textus hujusmodi Archetypus non cli, nec mendis carens ; ita vel vigescente illa Graecorum adhuc Pa trum Theologia , ita ab Amanuensibus hac in re peccatum fuit, ut iidem Patres viderentur etiam fateri modo Patrem este αγένν-ν, modo negare; iterum &velle filium esse γεννηαν , & simul nolle; quod non alia ratione videri e . ita adparere subdit ac evincit innumeris testimoniis Sui cerus , ni si quod ubi scribenda vox α γεννηας , posita esset altera αγ ἐνη ς, γεν γος,
ubi γενν- . Quod si longe nimis dedueta haec nostra videatur coniectatio quae solidior videbitur serio me ditantibus integra apud Sulcerum Patrum testimonia illud saltem certum est, aut erui certo potest , indifferentes non fuisse relate ad syllabas etiam verborum ad Sacra pertinentium Veteres; sed vel ex litterulis atque apicibus maxima derivare olim solitos Theologiae capita ac momenta.
Latinis de Codicibus si loquimur , potuit Lectio natur es ab Ciaeco Codice εγεγροθη esse ducta ; potuit ex
260쪽
2 7 adiectorum vi, ratione scopi ac consilii Evangelistae ita
excogitati, ratione decentiae, cohaerentiae, aut ita conceptae exigentiae, Latino ab Editore pro lubitu emor- mari. Fatetur Hieronymus Praefatione in Evangeli. stas aliqua in Evangeliis suo sui sse tempore vel a vitiosis Interpretibus male reddita , vel a Pr.esumtoribus imperitis emendata perversus , vel a Librariis dormitantibus aut addita, aut mutata . Da hujusmodi sui Lia Lectionem natus es; haud subinde sequitur , ea Patres uti iure quodam non potu ille; praesertim quum verisimile prorsus esse videatur, non in uno tantum conintentam Codice, sed in pluribus disseminatam. Dixi in edita Dissertatione cquandoquidem certissime ostendi non potest , Lectionem Vulgatam, genui. nam ac primaevam esse factum fortasse ex Valentinianorum Haeresi, qui Tertulliani testimonio legore volluissent solum natus es,ut opposita Codicum aliquorum Lectio, scilicet nati sunt communis apud Orthodoxos
vaderet ac consecrata; eaque Lectione commodum adversus Haereticos, Patres usos; quare suis eos armis demum confodere valerent. Hisce vero respondit humanissimus Barganus num. Epistolae sua: LI nunquam me demonstraturum , eam Ecclesiae consuetudinem fuisse, ut ex duabus, quae variarent, Lectionibus, alteram ex Haereticorum petitionibus incommodam, tanquam prophanam, a suis procul monumentis esse ac facesse te iuberet, alteram amice susciperet atque adoraret; quod duobus aut tribus exemplis illustraturum se confidit. Verum, ut- ut tueri hane nolimus possibilitatem, ut ita loquar; illam tamen tueri facile est;
quum haud semel Ecclesae Praesules, ceu Sydus plane retrogradum, modos praesertim exprimendi, phrases sontesque Haereticorum repudiarent damnarent-quei consecrarent ex opposito invisas eisdem voces at-