Publii Ovidii Nasonis Metamorphoseon libri 15. Cum notis Thomae Farnabii

21쪽

eto . MET AMOR PII.

Pars maris,ct latus subitarum campus aquarum. ἶ1sMons ibi I verticibus petit arduus astra duobus . Nomine Parnassus, superatque cacumine nubes . Hic ubi Deucalion nam catara texerat a quor)Cum consorte tori parυa 2 rate vectus adha sit,3Corycidas' has,is 4 numina montis adorat, 32 s Fatidicamque Themin , qua tunc oracla tenebat. Non illo melior quisquam , nec amantior a qui Vir fuit, aut illa reverentior uua deorum a

Iupiter ut liquidis stagnare paludibus orbem, Et superesse videt de tot modo millibus unum, Est supere a videt de tot modo millibus unam,

Innocuos ambos , cultores numinis ambos ; 31

Nubila disjecit, nimbisque Aquilone remotis, Et eglo terras ostendit, ct athera terris. Nee maris ira manet; positoque tris pide telo, 33om et aquas rector pelagi: supraque profundum

Extantem, atque humeros innato murice tectum Crruleum Tritona vocat 6 eonehaque sonanti

Inspirare jubet: fluctusque S stamina signo

Jam revocare dato. Caυa buccino fumitur illi 33s Tortilis, in latum qua turbine crescit ab imo: Auccina, qug in medio concepit ubi aera ponto,

et Qui Herodoto dicti, Tithoreus & Hyan eus. a , λάρνακι, ut supra ad ΣσO. vers. 3 Nymphas antri Coryeii. quod& i psum dictum a nympha C rycia, eκ qua Apollo genuit Lucorum , a quo urbs nominata est Lycorea . Pausanias in Phoeicis & Delphiei dicti Lycores. Se Iol. Apollon. lib. 2. vers. III. atque hine Lueianus ita Τimone Rit, arcam appulisse ad Lyco

4 Numina regionis, Indigetes,& Deo; Τopieos salutare , atque adorare advenis moris erat. s Terrae , quae P ma tenebat oraculum , successit Themis , huic Apollo . Cum regna The-

plum desinit: sed & prisci , ante inventam a Tyrrhenis tubam. hae usi sinit. Eustath. & Vir :.

22쪽

ritora voce replet sub I utroque jaeentia Phybo. Tum quoque ut ora Dei madida rorantia barba

Contigit, is cecinit jussos in ta recessus s 3 o

omnibus audita est telluris , aquoris nudis: Et quibus est undis audita coercuit omnes. Iam mare litus habet s plenus capit alveus amnes: Flumina subsidunt ; colles exire videntur :i Surgit humus, crescunt loca decrescentibus undis. 3μα Postque diem longam nudata cacuminasylva Ostendunt , limumque tenent in fronde relictum. Redditras orbis erat, quem postquam vidit 3 apertum, Et desolatas agere alta silentia terras ;Deucalion lacomis ita Pyrrham agatur obortis :3so

O 4 soror, o conjux, o foemina Iola superstes,

Ruam commune mihi genus, is patruelis origo, Deinde torus junxit, nunc I ipsa pericula jungunt Terrarum, quaseunque vident occasus, ct ortus, Nos duo turba sumus: possedit catara pontus. 3 sHac quoque adhue vita non est fidueia nostra

Certa fatis: terrent etiam nune nubila mentem .

ssiuis tibi , si e me fatis erepta fuisses,

Nunc animus miseranda foret y quo sola timorem ννe modo posses λ quo consoIante dolores ' qωNamque ego crede mihi ' si te quoqs pontus haberet, Te sequerer eonjux, ct me quoque pontus haberet. , O utinam possem populos reparare si paternis Artibus, atque animas formata infundera terra Nunc genus in Mobis restas mortale duobus : 36ς

Universo denique terrae ninris que tractu. x Post multos dies , temPusa sum t annum stil. si Noetica intelligas Diluvium. 3 Emergentem eκ tatae lysmo sinuntatione aquarum. Sie , α mare dicitur aperiri , verno eam re navigabile, ae montes urbesque viatoribus. Μale itaque legitur, pomaam Biῶν in

ta metheus illi; erant Iapeti.

s Vativissimum vineulum , naturae sorte , cognationis lege , eoniugii sedere firmius a σων -

κοινος φοβος. Arist. s. rit. o Prometheus fingitur hominum imagines e luto fimiue , atque has agno eoelitus surrepto animasse, vel quia rudes homines in eivilem vitam revocarit , artibusque inventis instruis Xerit, an quod primus artem inverterit Hatuas, & simul aera fingendi. Lactanti div. a. de Orig. Wr. s

23쪽

1S METAM ORPH. sie visum es superis o hominumque V exempla ma

nemus .

Dixerat, ct flebant . placuit eglese precari

Numen , c, auxilium 2 per sacras quarere sortes . Nulla mora es s adeunt pariter 3 Cephisidas undas , Et nondum liquidas , sed jam vada nota secantes. ποInde ubi libatos irroraυere 4 liquores

Vestibus, ct capiti s flectunt vestigia sacra

Ad delubra dea r quorum fastigia turpi Squallebant musco, stabantque sine ignibus ara

Ut templi tetigere gradus, procumbit uterque 3 sPronus humi, gesidoque pavens dedit oscula saxo . Atque ita, Si precibus , dixerunt, numina nsis Vitta remollescunt, si siectitur ira Deorum , Die Thems, qua generis damnum reparabile nostri Arte sit a mersis fer opem, mitissima, rebus. 38o Mota dea est , s sortemque dedit: 6 Discedite a templo, Et b velate caput, ccinctasque resolυite vestes s Ossaque post tergum magna Iactate parentis .

Obstupuere diu : rumpit que silentia vota Pyrrha prior s jussisque dea parere recusat: 38 s . Datque sibi veniam pavido rogat ore, pavetque

Ladere jactatis maternas ossibus 7 umbras. Interea repetunt cacis obscura latebris

Verba data fortis secum, inter seque volutant Promethides ploeidis Epimethida dictis p pomicet, Aut falIax, ait, Hi solertia nobis ,s Aue pia sunt, nullumque nefas oracula suadent .

emplum veteris ComoedIa frenpiam tam bene. ux esse quandoque possit exempIar .m Per oraculi responsa. vide tur Τurneb. l. s. e. 2I.

3 Cephisus Boeotiae fl. Delphos

praeterfluens. Luran. 3. lib. V.

Iustraverunt .

- s Responsum Oraeuli; ut mo-clo vers.

o Ritu saero atque re more au-

nurum.

a Templum enim est locus au guris manu vel lituo designa

tus ah Halaaῖ eapite Deos adorabant humiles se , ct indignos eOnfessi , aut veriti, ne quid mali

e CιnGaDuo νεμλIre vestes piaeulum enim in saerifieio est, aliquid ego religatum . τ . Animas, unas laedi eredebat antiquitas , illata eadaveribus aut tumulis injuria .

i Mat

24쪽

LIBER T.

I Magna parens terra es: lapides in eorpore terra Os a reor diei: jacere hos post terga jubemur. Conjugis 2 augurio quanquam Titania mota est , 39s Spes tamen in dubio es: adeo euesibus ambo

Disdunt monitis. sed quid tentare nocebit t

D cedunt, velantque caput, tunicasque recingunt,

Et iussoriapides sua pos vestigia mittunt. Saxa i quis hoc credat, nisis pro teste vetustasὶ goo

Ponere duritiem cypere , suumque rigorem , Mollirique 3 mora, mollitaque ducere formam . Mox ubi creverunt, naturaque mitior illis

Contigit s ut quadam, sic non manifesta videri Forma potest hominis , sed uti de marmore egpta , εο sINon exacta fatis, rudibusque simillima signis . ,ssiua tamen ex illis aliquo pars humida succo, Et terrena fuit, versa est in corporis usum et Κuod solidum es, flectique nequit, mutattir in ossa: Rua modo vena fuit, sub eodem nomine mansite 4I oraque brevi spatio, superorum numine, saxa Missa viri manibus faciem traxere virorum saet de foemineo reparata est fgmina iactu. Inde Agenus durum sumus, experidisque laborum: Et documenta damus, qua simus origine nati. 41 sx Respexisse ingeniosissimum

poetam opinatur Muretus Io. l. var. lea. z. c. ad hi storiam Roman. I. lib. Cum Regiis adolestentibus responsum esset, eum. Egnaturum stomae, qui primus matri osculum tulisset, Brutus e navi descendens simulato*su terram osculatus est , &e. Vetus item Grammatieus, de

eo qui ad lapidem offendisset,

ra: .e aqua , di metallis. 2 Interpretatione sancta , s na , fel iei. 3 Ad metamorphosin hane non fit motus in instanti r sed per

alterationem , Recretionem ,

' ortum , & interitum .

4 Unde homἰaer uati darum misnus . Virg. I. Georg. atque hine

25쪽

M ET AMOR PH.

Python.

FAB. VIII. CAEtera diversis tellus I animalia formisi Sponte sua peperit; postquam vetus humor ab igne Percaluit solis, egnumque , udaque paludes

Intumuere astu , foecundaque semιna rerum χυaci nutrita Iolo, ceu matrIs in alυo, 6 Creverunt, faciemque aliquam cepεre morando .

2 Sic ubi deseruit madidos septemfluus agros Nilus , ct antiquo sua flumina reddidit alveo , Ethereoque recens exarsit 3 sidere Iimtis a Plurima cultores versis animalia glebis 42ς Inveniunt ό ct in his, quadam modo erpta per ipsum Nascendi spatium , quadam imperfecta, suisque Trunca vident 4 humeris: ct eosem corpore sape Altera pars vivit, rudis est pars altera tellus. 3 Leu te ubi temperiem summere humorq;calorqmo Concipiunt: ct ab his oriuntur euncta duobus. Cumque sit ignis aqua pugnax,υapor humidus omnes Res creat s discors concordia foetibus apta est . Ergo ubi diluvio tellus lutulanta recenti Solibus athereis, si altoque reeanduit astu, 43s Edidit innumeras species, partimque figuras Reddidit antiquas, partim nova monstra creavit.

I ta eorruptione quidem mosei ii. sina, nenue Academia n gaVerit neque Lyceum e quin &adstruit ipsa experientia . Animantia quaedam eX terrae visceribus bolis agentis vi nasci , inter AEtyptioriun placita r Censet Porphyrius et a quibus fortasse fabulae huie una eum ipsa similitudine Nili terram impraegnantis , ansa r & fides historim Melae hoe idem eX n nro reserenti in AEgypto sua . Omitto quae indueit Prurarehus l. s. e. de placitis Philosorborum , te ConviVial. q. 3. L. Sed quis serat Avieenam qui lib. de Diluviis asserit, egreliquo eadaverum humanorum seminio a Sole animato , homi- νnes Pest immensia terrarum iu- lundationes natos. De Nili ineremento, εe Nais tura videatur JO. Bast. Seor tiasi Sole. Αrmis , membris . namque umeri proprie hominum sunt. s Contrario se. in eontrarium agente , calido in frigidum , quorum temperatus deinde ea tot agit in secum , & humi dum , ut in materiam. 4 quam sic contemperat , ut inde mixti resultet forma, eone rente i terim eteli Solisque virtute Empedocleam simul litem , de amicitiam resplene videtur . Qua de re vide quae ad M. Vers.

supra fi

26쪽

LIBER Lx Illa quidem nollet; sed te quoq; maxime t P thoα. Tum genuit a populisque noviι, incognite Ierpens .

Terror eras e tantum spatii de monte tenebas. 4 omne 3 Deus arcitenens , is nunquam talibus armis

Ante, nisi in damis capreisque fugacibus usus,

Mille gravem telis, exhausa pene pharetra, Perdidit, cluso per vulnera nigra F veneno. Neve operis famam posset delere vel ras, Α μ6 Instituit facros celebri r certamine ludos, thia perdomita serpentis nomine dictos . Hic juυenum quicunque manu , pedibusve, rotave Vicerat, esculea capiebat frondis honorem. 8 Nondum laurus erat: longoque decentia crine 4so Tempora cingebat de qualibet arbore Phoebus.

a Gigantes Τerra Iubens αI.m peperit , ut & progeniemeκ gigantum sanguine: Pythona non item , sed invita .a Α πυ-. Eoalationis nim putredinem a Diluvio grvvem Sol radiorum tauquam sagittarum ictu attenuauit eκiccavitque . Alias mythologias vide apud Maerobium lib. x. Saturn. cap. II. Nat. Comit. lib. q. cap. IO. Coel. Rhodig. l. a. eaP. I s. Ant. Liberat. 23.

3 Apollo κλωπ τοξος a4 Nebulis, minoribus vaporis hus dissipandis.s Tabo, sanie venenosa. a Sic poetarum , historieorum .& Mythologorum torrens. v de & Mai. poet. lib. I. e. D . A Diomede tamen Pausanias ita Corinthiacis Pythia instituta scribit ; ab Euryloeho Thessalo, Pinctari interPres . et Pugilatu , cursu pedestri , α curuli. 8 Paraseeve di transitio ad sab. q.

Daphne in Laurum. F A B. IX.

PRimus amor Phoebi Daphne r Peneia s quem non Sors ignara dedit, sed sava cupidiuιs ira.2. Delius hunc nuper victo serpente superbus

a Daphne fingitur Penei filia,

quod laurus abunde naseatur in rivis Penei, qui fluvius e radcibus Pindi montis ortus , Per Tempe amenissimum Thessaliae nemus labitur, infra se . hodie Sasampeia , ut alii , Peain . Ladonis filiam ese volunt Phi-Iostratui, Aphtonius, alli . . x Apollo in Delo natus fingi tur, quod Sol oriens Graeeis ex illa insula Cyeladum una δῆλος manifesto appareat , quae in fluctuare dieitur propter Uarium Solis ortum pro situ suinin radiato, ah AEquatore versus alterutrum Tropicim.

27쪽

midarat adducto flectentem cornua nervor Κuidque tibi, laseive puer, eum fortibus armis Dixerat: tua decent humeros gestamina nostros, ωui dare certa sera, dare vulnera possumus hosti, aeui modo pestifero tot iugera ventre prementem

Stravimus innumeris tumιdum Othonasagittis 46o Tu Dea nescio quos esto contentus amores Britare tua: nec laudes agere nostras . a Filius huic Veneris s Figat tuus omnia, Phrae, Te meus arcus, ait: quantoque animatia cedunt Cuncta χ Deo, eanto minor est tua gloria noura. 46 sDixit ; ct inso percussis aere pennis, Impiger umbrosa 3 Parnas consitit aree rvstqua sagittifera prompsit duo tela pharetra 4 Diversorum operum: fugat hoe . facit illud amorem Quoa faeit,s auratum es,se cuspide fulget acuta roRuod fugat, obtusum es , ct habet sub arundina iambum me deus in Θmpha Penaide fixit: at illo rasit Apollineas trajecta per ossa medullas.

Protinus alter amat s o fugit altera nomen amantis, ν vlυarum latebris , captivarumque ferarum s 'Exuviis gaudens , 8 innuptaque amula Phoebes, Vitta coercebat positos sine lege eapillos. Multi illam petiere s illa aversata petentes. Impatiens expersque viri, nemora avia lustratrame quid 9 'men , quid Amor, quid sint connubia curat. At orate pater dixit; Generum mihi, filia, debes . Sape pater dixit a Debes mihi, nata, nepotes. Illa velut crimen Io ladas exosa jugales, Pulchra verecundo suffundens ora rubore,

a Cupido . Amor qui eκ Ven Ee. i. e. pulchri aidine nastitur . Seu vide Fr. Bae. Sapientiam vererum 17. e. Υihi. s Supra s v. v. -- Contrariorum effectuum, m. 1 erationum . s Qua tum ad amorem ρο- . Eiundum Valeat aureus imber , & Iii virer auripluus, indicabunt Mythologi.

o Fingitur Daphne Apollinem

28쪽

ν Inque patris blandis harens cervise lacertis, 48ςr Da mihi perpetuo, genitor charissime, dixit, Virginitate fruti dedit hoc pater ante Diana. x Me quidem ob equitur sed te decor isse, quod optas,

rase istat ; votoque tuo tua forma repΜgnae. Phrbus amae, visaque cupit connubia D phnes: q9o

Ωuo que cu pit, sperat , suaque illum oracula Dia

Inque leves 3 stipula demptis adolentur aristis, Ut facibus se pes ur eur, quus forte 4 vi torrit nimis admovit, vel iam sub luce reliquis: Sie Deus in flammas ubiit s sic pectore toto 4ys

Uritur 1 ct steritam sperando nutrit amorem. Spectat inornator cotis pen ere cuillos o Et, quid si eomantur Z ait. videt igne micantes Sideribus similes oeutor: videt Ucuta, qua non ut vidisse satis: taud e igitosque, manusque , - . Brachiaqωe, ct nudor media plus parte lacertos: Si qua latent, meliora putat. Fugit ocior auruata levi: neque ad hac reυοcantis verba resistit: mpha , precor, Peneia mane: non insequor hostis:

sic aquilam penna fugiunt trepidante columba, Hostes quaqu/ suos: amor est mihi causa sequendEMe miserum' ue prona cadas, indigna υε iadi Crura secent sentes , ct sim tibi causa doloris.

Aspera, quo properas, loca sunt: moderJutius,oro, sim Curre , fugamque inhibe : moderantius insequar ima. Cui placeas, inquire tamera. Non lucola montis . Non ego sum pastor g non hic armenta, gregeDe Horridus observo: nescis , temeraria, nescis

nam .

l nem , di causam reddit Virs. I.

29쪽

,3 MET AMOR PRRuem fugias, ideoque fugis. mihi r Delphisa pati

lus, Sisaea x Claros, . 3 Tenedos, A rata age, regia servit. Iupiter est genitor : per me quod eritque , fuitque, I sque , patet et per me concordant carmina nervis . ε Certa quidem nostra esse nostra tamen una sagitta Certior, in vacuo qua vulnera pectore fecit. 3ro Inventum medicina meum es, opiferque per orbem 'Dicor, harbarum es subjecta potentia nobis. Hei mihi, quod nullis amor es medicabilis herbii sNon pro uni domino, qua prosunt omnibus artes Plura locuturum ' timido Peneia eursu fas Fugit, eumque ipso verba imperfecta reliquis. Tune quoque visa decens: nudabant corpora venti, Obυiaque adversas vibrabanι flumina vestes, . Et letis impulsos retro dabat aura e illos.

Aucta fuga forma es .sed enim non sustinet ultra s 3o

Perdere blanditias juvenis Deus Q utque monebat

se amor, admisso sequitur vestigia passu.

Ut 9 canis in Io vacuo leporem cum Gallicus aris

Vidit ; is hie pradam pedibus petit , ille salutem: Alter in has uro similis , jam jamque tenere Sperat, ct extento stringit vestigia rostra Alter in ambiguo est, an sit comprensus , ct ipsis

Morsibus eripitur, tangentiaque ora relinquit: Sie Deus, Or virgo es: hic spe celer , illa rimore . Rui tamen insequitur , pennis adjutus amoris , aci eior est, requiemque negat, tergoque fugacis ' minet, ct crinem sparsum cervicibus afflat.

a Diaphi urbs Phocidis In Α-ehaia ad Parnassum , oraculo Apollinis et ara . x Opp. Joniae , ubi mons, dilucus Apollini Reer. 3 Ins. maris AEgaei . 4 Urbs Lyeiae, templo, & Oraculo Apollinis clara. e Vatieinationis utique Deum. Respiei autem volunt ad V. il-1um v. a. de Nestore Ο Ψαπη μκτα τ/με om

- .s

30쪽

wribus absumptis expalluit illas eitaque ricta labore fuga, spectans Peneidas undas , Fer pater, inquit, opem, I si flumina numen habetis. s ς Qua nimium placui, tallus, ait, hisce s vel istam aeua facit ut ladar, mutando perde figuram.

Vix preee finita, torpor graυis occupat artus e Mollia cinguntur tenui praeordia libro In frondem crines, in ramos brachia erescunt: s s OPes modo tam velox pigνis radicibus haretrora cacumen habent: remanet nitor unus in illa. 2 Hanc quoque Phrbus amat, positaque in stipite,

dextras

Sentit adhuc trepidare novo sub eortiee pectus: 'Complexusque suis ramos, ut membra , lacertis, s eula dat lignor refugit tamen oscula lignum. Cui Deus e At quoniam eonjux mea non potes esse ἐχ Arbor eris eerte, dixit, mea e semper habebunx Te coma, g te cithara, te nos , laure, pharetra ι4 Tu ducibus latis aderis, cum s lata triumphum Vox eanet, ct longas visent Capitolia pompas.

Postibus Augustis eadem fidissima eustos Anta fores stabis; si mediamque tuebere quercum s

a Namque, quoniam , Causa-Ils nempe , non conditionalis dubitativa.

x Laurum Apollini l inquit

Eusebius praepar. Evang. 1 I. ὶ dedi earunt, quia ignea est . unde odio Daemonibus, & si eom hutitur , plurimum sonae, quos praedirendi virtutem senifieat, ete. Nam Phaesi DelpUea Lavineus TerribiIJ Ionisa flamma ere,

Divinationis sumbolum esse V Iunt . Lyeophronis Cassandra Δαφνηφάγιον φοί ἐκ λωιμοῖν ' arae . Vera earis . fiea Due De a1 iamvIa Lauros V - θαν. Vates apud Τihullum 1. I. el. e. vide quae nos ad Sene Oedipum v. xσ. Neque Φυ νsolum μαντ)κόν, sed κω ον est. Cuius virtutes vide apud Matthiolum in Diostoridem i. i. so. e. di Dodonaeum

ν Hine laureati In Rem e1tharaedi. 4 Laurus , inquit Plin. Itb. s. e P. 3.. triumphis proprie dieatur , gratissima domiis bus ianitrix Caesarum Ponti fieumque . Que sola & domos eKOrnat , di ante limin. eκ-mbat . Et instar Romanis prae ei pue laetitiae victoriarumquanuneia additur, literis, & -- litum lanceis pilisque . Fasem Imperatorum decorat . Eκ his in gremio Iovis opt. Max. deponitur , quoties laetitiam nova victoria attulit : Trist.

s Triumphi pompam , atelain mationes , i orum lieentiam, eoronas , sacrifieia , ornatus ,&e. lege apud Alex. ab Alex. l.

s Hine intelligunt nonnulli me diam inter duas lauros ant Imperatoris sores plantatam stetisse quereum et Aliud tamae