장음표시 사용
451쪽
evim G ..is tu magiae: Setuite. Vox si Ha emhu mina P. A D. Her. 6. μου orat,t Dominum Deum tuum adorabis.
. & mutie si dimittis illis dilectum . dimitte J
2 Quod si ante aduentum Christi J Quam his
3, Melius est nobis set uite AEgyptii a J tra Misis.
Nema militans Deo obligat se J εα Mi. μι ia
i Isti in eurtibus & isti in equis J Cum Gravis Manc ex Ms. Λάιρι imas, in curribus 5e illi, tigisti, Op enim O Griste CP Latiae in Psal. is. a Vnam petis a Domino, hane requiram J Ex
452쪽
s. infestationum poenas J Nan mare C M. infe stantium malorum poenas , nam Cr Mia legMntrinsestantium poenas , sia Inas ad phrasia Crimn.
consummationis implentes J Sintitim d. f nam
19 ut consummatio legitima compleat ut 4 LIMucius. Q Mural impleatur. 6o sup et Petrum Domini voee iandata J a ista
6ι iietum ab eo luscitandos in vitam aeteritam Jι L2r in vitam aeternam; neque MI. legum, neqMe t
64 Quale illud leuamentum it martyri J A s. sae
453쪽
nil aliud inlevis hisce tribus inis am
C rianas, quam quod ad visae Christia ni trist mnem er eruditisnem sicriptara rum se innua in certa aliquot capita congerat. Cuorum primus se secundus peculiariter adaersus Iudaeos consscripti sumi; tertius ma-F ad vitae instructionem pertinet. Tatrus a II mentum ex utraque praefatione o eis pisalorum indicisas colligere ι'. Mirari -- rem satis nequeo Erasmi de his luris censem ram, qca sibi probabulas esse dicis non esse C priam uepraesertim quum natur, in praefationestium eias esse , se in caeteris SIdam exercere ne uixeris , nonatad quam sicripturarum δαν congerens. Certe D. Hier. Diat. I ad esus Pelagianos quod miror illum non adaerint se, quum Abonis consimberet D. Aug. lib. .eontra isas epistolas Pelagianoram. c. δ. Gema ditis in ea l. de Pelagio, Beda Retra L in cap. 3. Am disertis is is horam Hr ram mentionem faciunt. Guorum D. Aug. Θ-Wi - ivvis tam debito certe honore eum- memorat , υbi testimoniorum libram cribens, eam se asserit imitari s hoc se dicens facere ad Romanam, quod ille feceris ad Quirinam. Ex quo loco, crinia, Te imoniorum ad Quirinam tua-lo, hoc opas instri simus. Neque vero M. Cambr. Anocus , ω ANU. neqae illisam quisquam, aduersus Iudaeos titulam faciam I nos tamen in dasbasprionsshbriss eam seruarimas, quod argumento satis congruat, o quod illorum inroque Tertuli. imuetur libram de praescriptio- ubus adiansus Iaaos, o M. . adaersus Marcionem 3 m postremo reiecimas. Caeterum urinsenam eum es puto, emas faciant menti nem
454쪽
Odremperandum fuit, fili eharissime,
desiderio tuo spiritali, impensissima petitione diuina magistcria pol centi, quibus nos Dominus per scripturas sanctas erudire de instituere dignatus cst, ut a tenebris erroris abducti, re luce eius pura Eccandida luminati, viam vitae per salutaria sacramenta teneamus. Et quidem sicutetisti ita a nobis sermo compositus, dc licitus compendio breui ante digestus estivi quae scribebantur, non copia latiori dis. funderem ; sed quantum mediocris memoria suggercbat, excerptis capitulis ecannexis, necessi tria quaeque colligerem, quibus non tam tractasse, quam tractatui bus materiam praebuisse videamur. Sed de Iegentibus breuitas eiusmodi pIurimum prodest, dum non intellectum lcgentis retensum Iibet longior spargit, sed futiliore compendio,id quod legitur tenax memoria custodit. Compi Iussum vero libellos duos pari aequalitate moderatos. Unum,
ruo ostendere enisi simus; Iudaeos secunum quae fuerant ante predicta, a Deo recessisse, de indulgentiam Domini quae sibi iam pridem data, ec in posterum promissa fuerat, perdidisse ἐν successisse vero in eo tum locum Christianos fide Dominum
promerentcs, de de omnibus gentibus aede toto orbe venientes. Item libellu salius continet Christi sacramentum;quod idem venerit, qui secundum scripturas annunciatus est, de gesserit ac perfecerit uniuersa , quibus intclligi de cognosci potest, quod ipse sit qui praedictus est: qui legenti
tibi interim prosint ad prima fidci lineamenta formada. Plus roboris tibi dabitur,
Ec magis ac magis Intellectus cordis oper bitur, scrutanti scripturas veteres ac nouas
plenius, de uniuersa librorum spiritalium volumina perIegenti. Nam nos nunc de diuinis fontibus implevimus modicum, quod tibi interim mitteremus. Bibere uberitis Ze saturari copiosius poteris, si tu quoque ad eosdem diuinae plenitudinis
fontes nobiscum pariter potaturus accesseris. Opto te, fili charissime, se bene
i Iudaeos in offensam Dei grauiter deIiquisse, quod Dominum dereliquerint, de idola iecuti sint. a Item quod Prophetis non credide
rint, Ec cos interfecerint. 3 Ante praedictum quod Dominum ne que cognituri, neque intellecturi, neque recepturi talent.
Quod scripturas sanctas intellectuti Iudaei non essent, intelligi autem haberent in nouissimis temporibus, posteaquam Christus venisset.1 Nihil posse Iudaeos intelligere descripturis , nisi prius crediderint in Christum. 6 Quod HierusHem perdituri essent,deterram quam acceperant, relicturi. 7 Item quod essent amissuri Iumen Do mini. 8 Quod circumcisio prima Carnalis euacuata sit, de secunda spiritalis repromissa
9 Qudd lex prior quae per Moysen data
Io Qubd lex noua dari haberet. 11 Qubd dispositio alia de Testamentum
nouum dari haberet. ia Quod baptisma vetus cessaret, dc no uum inciperet. 13 Quod iugum vetus euacuaretur,& iugum nouum daretur. r Quod pastores veteres cessaturi ecdc noui inciperent.
Is Quod domus dc templum Dei Chri
stus futurus csset, de cessasset templum Vetus, dehouum coepisset. 15 Quod sacrificium vetus Cuacuaretur, Et nouum celebraretur. 17 Quod sacerdotium vetus cessaret, de nouus sacerdos veniret, qui in aeternum futurus esset.
i8 Qubd Propheta alius sicut Moyses promissus sit, scilicet, qui testamentum nouum daret, de qui magis audiri de
is Quod duo populi praedicti sint maior
de minor, id est, vetus Iudaeorum, de . nouus qui esset ex nobis futurus. ao Quod Ecclesia, quae prius sterilis Deiarat, plures filios habitura esset ex gemtibus , quam quot synagoga ante habuisset.
455쪽
Testim. Lib. I. Aduersus Iudaeos. 36et
ri Quod gentes magis in Christum crediditurae usi cnt.1a Quod panem de calicem Christi , 8e
Omnem gratiam eius amissuri essent Iu daei, nos vero accepturi: de quod Chri-
Bianorum nouum nomen benedicetur in terris.
23 Quod ad regnum coelorum magis gentes quam Iudaei perueniant. a Quod solo hoc Iudaei acCipere veniam possint delictorum suorum, si sangui nem Christi occisi baptismo uius abluerint , Et in Ecclesiam transeuntes praeceptis eius obtemperauerint.
primus aduersus Iudaeos ad Quirinum.
V Da os in offensam Dei grauiter deliquisse,qubd Dominum dereliquerint , de idola secuti sint, in Exodo populus ad Aaron: H Exsurge, de fac nobis Deos qui nos praece dant, quia Moyses vir hic qui nos eiecit de AEgypto, quid ei acciderit, non scimus. Item illic Moyses ad Dominum: Precor ait, Domine, Deliquit populus hic delictum grander feeerunt sibi Deos aureos de argenteos, de nunc si dimittis eis deli cium, dimitter sin autem, dele me de libro quem scripsisti. Et dixit Dominus ad preMi; Moysen: Si quis deliquitante me, deleam illum de libro meo. Item in D uterono--k mio: Sacrificauerunt daemoniis, de non Deo. Ilcm libro Iudicum i 'Et fecerunt silij Israel malignum coram Domino Deo patrum suorum, qui ciecit eos de terra Egupti, ' de secuti sunt Deos gentium, quae circa illos sunt; de offenderunt Dominum, de reliquerunt Deum de serui earunt Baal. licin illic: Et adiecerunt filij Israel iterum facere malignum coram Domino, de seruierunt Baal & Diis alienige. tati a n*rum, di reliquerunt Dominum, de non seruierunt illi. Derelictus est Iuda, de abo' minatio facta est in Israel & in Hierusalem, quoniam profanauit Iudas sancta Domini, in quibus dilexit ερ assectauit Deos alienos. Exterminabit Dominus hominem qui facit haec, de humilis essicietur in tabernaculis Iacob apud Malachiam. 1 Item quod Prophetis non credide rint de eos interfecerint, apud Hieremiam Dominus dicit: Misi ad vos seruos meos
Prophetas, ante Iucesu mittebam de non audiebatis me, neque intendebatis auribus vestris, dicens: Convertatur unusquicque a via sua mala, εc a nequissimis affectationibus vestris; Ze habitabitis in terra
ista, quam dedi vobis id patribus vostris, a saeculo bc usque in saecula. Item illici uir ij
Nolite ambulare post Deos alienos ut scrutatis eis, de ne adoraueritis eos, &ne incitetis me in operibus manuum vestrarum ad disperdendos vos; dc non audistis me. y Item in βααλωων libro tertio, Helias ad Dominum: Emulando aemu- , ut latus sum Domino Deo omnipotenti; quia dereliquerunt te filij Israel, altaria tua demolierunt, Et prophetas tuos interfecerunt gladio, dcremansi ego solitarius, dc quaerunt animam meam auferre eam. Item in Esdrat V Dcsciuerunt a te, de abiecerunt legem tuam post do sum suum, de Prophetas tuos interfecerunt, qui Obtestabantur eos ut reuerte in
3 Ante praedictum quod Dominum neque cognituri , ncque intellecturi, neque recepturi essent; apud Esaiam: Aus cce Es: rἰlum; de percipe auribus terra, quoniam Dominus locutus est: Filios generaui &exaltaui, i pii autem me reprobauerunt. Agnoui bos possiessbrem suum, Ecasinus praesepe nomini sui. Israel autem me non cognouit, dc populus me non intellexit. Vae genti peccatrici, populo pleno pecca tis. Semen nequam filii laclesti, reliquistis Dominum, ' de in indignationcm mi liliis illum sanctum Isracl. Item apud cundem Dominus dicit: vade de dic populo isti: Aure audietis, te non intelligetis; de vi detes videbitis, de non vidcbitis. Incrata sauit enim c r populi huius; & auribus grauiteraudierunt, de oculos suos conclu. scrunt, ne forte videant oculis, de auribus audiant, ec corde intelligant, Sc reuertλntur, decurem illos. Item apud Hieremiam is, Dominus dicit r Me dereliquerunt fontem aquae vivae, de effoderunt sibi Iacus detritos, qui non poterunt aquam portare. Item apud cundem: Ecce sermo Domini factus est eis in maledictum, de non volunt illum. Item apud eumdem Ibid. 1οὶ Dominus dicite Cognouit tempus suum σι , turtur 5c hirundo, ruris passieres custodierunt tempora introitus sui: populus autem meus non cognouit iudicium Domini. Quo modo dicetis; sapientes sumus, de Iex Domini nobiscum est 3 i7 IncasI m facta est metatura falsa , 18 scribat
456쪽
confusi sunt, sapientes trepidaverunt, de capti sunt, quia verbum Domini reprobauerunt. Item apud Salomonem: Quae runt me mali, & non inuenient et odio enim habuerunt sapientiam di sermonem Psa . . aut cin Domini non receperunt. Itemtar 1 . in Psalmo 27. Redde eis retributioncm corum , quoniam non intellexerunt in operibus Domini. Item in Pialmo octo. gesimo primo: Non cognouerunt neque intellexerunt, in umbra deambulabunt.' ' Item in Evangelio G. Ioannem; in sua propria venit: & sui eum non reccperunt. Quotquot cum receperunt, dedit allis po- . testatem ut filii Dei fierent, qui credunt in nomine eius.
Iudaei non essent, intelligi autem haberent ita nouissimistcporibus, posteaquam Christus venisscti apud Esaiam: Et crunt vobis hi omnes sermones sicut sermones
libri qui signatus est: quem si dederis homini icienti litteias ad legendum, dicet: ιι ι Nou pollum legcre, signatus cst enim. Sed in illa die audient surdi sermones libri, de qui in tenc bris de qui in nebula satioculi caecoruin videbunt. Item apud Hieremiam i In nouissinio dierum cognos-Aων. t . cetis ea. Item apud Danielem: Muni ser- P . Ir. mones, & signa librum, usque ad tempus consummationis, quoad elicant multi , dc impleatur agnitio: quoniam clim fiet dis-Pzrsio, cognoscent omnia haec. I ii Epit. σιν.t.. stola Pauli ad Corinthios prima : Nolo enim vos ignorare, fratres , quia patrus nostri omne, sub nube fuerunt. Item in ziz r.3 Epitiola ad Corinthios secunda: Obtuli sunt sensus eorum usque in hunc diem. hoc codem vclamcnto in lectione veteres Testamenti mancnte, quod non reuelatur, quia in Christo euacuatur : dc usque in
hodiernum, si quando legitur Moyses,
Vclamcntum est super cor coram. Mox autem ut convcisi fuerint ad Dominum, auferetur velamentum. In Euangelio Us Nihil pos Judaeos intelligere de scripturis, nisi prius crediderint in Cliti-stum apud Esaiam: Et, si ii oncredideritis, neque intclligetis. Vnde Dominus in Evangelio: Si enim non credideritis IM . . quia egosum, moriemini in peccatis vcstris. Fide autem flare iustitiam, de illieesse vitam, praedictum est. apud Abacuc Iustus autem ex fide mea viveti Inde Abraham pater gentium credidit. In Ge nesi Credidit Abraham Deo, ec depu- .ls.latum est ei ad iustitiam. Item Paulus ad Galatas : Abraham credidit Deo, de de s η putatum est ei ad iustitiam. Cognoscitis
ergo quia qui cx fido iunt, hi sunt filii
Abrahae. Prouidens autem lcriptura quia ex fide iustificat gentes Dcus, Pra nuntia.
uit Abrahae, quia benedicentur in illo omnes gentes. Igitur qui ex fide sunt, benedicti sunt cum fideli Abraham. 6 Quod Hierusalem perdituri essent, de terram quam accepcrant relicturi, apud Esaiam. Terra vcitra deserta, ciui-qua. tates vestrae igni exustae; regioncm vestram in conspectu vestro, alieni co medent eam ; dc deserta Ec subuersa a populis alienis derelinquetur filia Sion, si cui cala in vinea, de sicut custodiatium in cucumerario, quali ciuitaS quae expugnatur. Et nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen Y quasi Sodoma fuit lenius V de quasi Gomorra limitaremur. Item in Evangelio Dominus diciti Hierusalem HierusaIem, quae occidis Prophetas, de lapidas missios ad ic: quoties volui conis gere filios tuos sicut gallitia pullos sub alas
suas, te noluisti Eccet Ichnquctur vobis domus vcshra descria. I tem quod essent amissuri lumen DO- εμ.r. mini apua Esaiam : Venite, ambule. mus in luminc Domini: dimisit clarin Populum suum domum is cl. It cm in Euan. I; . i. gelio or Ioannem: Fuit lumen crum, quod illuminat omnem hominem ve nientcni in hunc mundum. In hoc mundo
Luc. Dominus post relurrectionem dicit : Isti sunt sermones, quos Iocutus sum ad vos, cam adhue einem vobiscum; quia oportet adimpleri omnia scripta in lege Moysi, de Prophetis, de Psalmis de me. Tunc adaia peruit illis sensum, ut intelliserent scripturas, de dixit illis: Quia sic scriptum est; de sic oportebat Ctatium pati, deresurgere a mortuis tertia dic, repraedicari
in nomine eius poenitentiam de remissam peccatorum usquς In omnes Scu
fuit, di mundus per ipsum factus est, de
mundus eum non cognouit. Item illic rQui non crediderit, iam iudicatus est: quia non credidit iii nomine unici filii Dei. Hoc autem est iudicium, 'uoniain lux venit in saeculum, de magis dilixerunt tenebras quam lucem.
8 inod circuncisio prima carnalis eua cuata lit, Δί scinda spiritalis repromissa sit; apud Hieremiam i Haec dicit Dominus viris Iuda, & qus inhabitant Hierusalem:
' Renouare intcr vos nouitatem, ec nc Dieria.
457쪽
Testim Lib. I. aduersus ludaeos. 3 s
seminaueritis in spinis r eircumcidite vos Deo vestro, de circumcidite praeputium cordis vestri; ne exeat sicut ignis ita mea,& exurat, & non sit qui extinguat. Item Moyses diciti In nouissimis diebus circumcidet Deus cor tuum es cor seminis tui, ad Dominum Deum amandum. Item apud Iesum Naue i Et dixit Dominus ad Iesumi Fac tibi cultellos petri nos nimis acutos , 8e assidens cireumcide secundo filios Israel. Item Paulus ad Collossenses: Circumei si estis eir meisione non manufacta in expoliatione carnis, sed in cis cumcisione Christi. Item quod Adam primus 1 Deo factus incircumcisus, At
Abel iustus , he Enoch qui Deo placuit,
de transatus est. Et Noe qui terris ho minibusque ob delicta peteuntibus solus in quo humanum genus seruaretur etc. ctus est : de Melchisedech sacerdos, se .cundum cuius ordinem Christus repro . missus est , tum quod illud signaculum foeminis non proficit. D Signo autem Domini Omncs signantur
9 Quod lex prior , quae per Moycindata est , cessatura esset , apud Esaiam iΤunc manifesti erunt qui sgnant legem, ne discant. Et dicet: Exposto Deum qui avertit faciem suam a domo Iacob,&fidens ero in illum. Item in Evangelio Omnes Prophetae Ee lex, vsque ad Ioan
io Quod lex noua dari habetet, apud λ1icheam : Quoniam lex de Sion pros.ciscetur, & sermo domini ' de Hierusa lem. Et iudicabit inter plurimos populos, fle reuincet de deteget validas natio. nes. Item apud Esaiam : De Syon enim procedet lex, de verbum domini de Hierusalem, de iudicabit inter gentes. Item in Evangelio τ, Matthaeum: Et ecce vox de
nube dicens 3 Hie est filius meus dilegis. simus, in quo bene sensi, ipsum audi
ii Quod disposito alia Ee testamentum
nouum dari haberet, apud Hieremiam Ecce dies veniunt, dicit Dominus, de consummabo domui istaeI, 8e domui Iuda testament3m nouum Noli secundum testamentum quod disposui patribus eorum in die qua apprehendi manus eorum ut educerem eos de terra AEgypti , quia
non permanserunt in testamento meo , fleego neglexi eos, dicit Dominus. Quia hoc testamentum quod disponaiti Domui Israel post dies illos dicit dominus: Dans leges meas, in sensum illorum lati
D. Cyprian. bam illas , de ero illis in Deum, Ee ipsi
erunt mihi in plebem; Be non docebunt unusquisque fratrem suum dicentes Dinosce Dominum, quia omnes scie* mea minimo usque ad maximum eorum , quia propitius ero iniquitatibus eorum ,
de peccatorum eorum non ero memor
ia Q lyd baptisma vetus cessaret, de
nouum inciperet , apud Esaiam i Nolite ergo priora meminisse, te antiqua nolita reputare Ecce facio noua quae nunc Orientur ,& cognoscerit, & faciam in delatio viam , de sumina in loco iniquoso ada quare genus meum electum ; plebem meam quam acquisiui. ut virtutes meas D a . exponeret: Item apud eundem 1 Si sitie rint, 36 per deserta adducet illos, aquam de petra producet illis di sindetur petra, Ecfluet aqua , de bibet plebs mea. Item iti Euangelio ii, Matthaeum Ioannes dicit: M.tr. Ego quidem vos baptigo in aqua in poenia tentiam i qui venit autem post me, fortior me est, 37 cuius non sum idoneus eal ceamenta portate. Ipse vos baptizat in Spiritu sancto de igni. Item o Ioannem et I a. il38 Nis quis natus fuerit ex aqua de spiritu, non potest introire in regnum Dei. Quod enim natum est de carne, caro est rde quod natum est de Spiritu, spiritus
13 od iugum vetus euacuaretur , de ULLiugum nouum daretur ; in Psalmo secundo: 39 Ad quid tumultuatae sunt gentcs; de populi meditati sunt inania 3 Astiterunt Reges terrae de Principes collecti sunt in
unum , aduersus Dominum, de aduersus Christum eius. Disrumpamus vincula eo rum, de abiiciamus a nobis iugum eorum. . Item in suangelio Matthaeum Domi 'anus dicit: Venite ad me omnes qui lati ratis , & onerati estis, de ego vos requiencere faciam. Tollite iugum meum supelvos,&discite a me quia mitis sum de his milis corde, Ee inuenietis requiem animabus vestris r Iugum enim meum bo-
num est, & siletna leuis. 4 Apud Hiete Io, miam i In illa die contribulabo iugum acernice illotum , de vincula illorum dis rumpam , de non operabuntur alijs, sed operabuntur domino Deo, re David Regem suscitabo ipsis. Etris. arro Quod pastores veteres eessaturi en' sent & noui inciperent ue apud Erechielem. propterea haec dicit Dolninus : Ecee egra super pastores, & inquiram oves meas demanitas eorum , Ee auertam eos ut non
458쪽
pascant oves meas, & Iam non pascent
eas, Zc extraham oves meas de ore eorum,
dc pascam eas cum iudicio. Apud Hiere. mitin Dominus dicit: Et dabo vobis pastores secundum cor meum, re pascent vos pascetes cum disciplina. '' Item apud Hieremiam t Audite verbum Domini gentes, Ec nunciate Insulis quae longe iunt, dicite: Qui dispergit Israel congregabit illum, de custodiet sicut pastor gregem suum, quia eruit Dominus Iacob, Et eruit de manu fortiores illius.
is Quod Domus de templum Dei Christus futu rus effet, de cessasset templum vetus de nouum coepisset: Βααλυων secun
do: Et fuit verbum Domini ad Nathan dicens, Vade, de dic seruo meo David: Haec dicit Dominus: Non tu aedificabis mihi domum ad inhabitandum: sed erit, eum impleti fuerint dies tui, Ee dormieris
cum patribus tuis, suscitabo inmen 'uum poli te, qui erit de ut elo tuo, de parabo reis gnum eius; hic aedificabit mihi domum in nomine meo, c erigam thronum eius inspcula, dc ego ero ei in patrem, &ipse erit m ihi in fiIium, de fidem consequetur domus eius, & regnum eius usque in secula in conspectu meo. Item in Evangelio Dominus dicit: Non relinquetur in tem
plo lapis super lapidem qui non dissolua tur. Eit Post triduum aliud excitabitur
tur, & nouum celebraretur; apud Esaiam t Quo mihi multitudinem cacrificiorum vestrorum dicit Dominus Plenus sum, holocaustomata arietum 5c pinguamina agnorum, de sanguinem taurorum, de hir- eorum nolo. Quis enim exquisiuit ista de manibus vestris Item in psalmo quadra
gesimo nono. Non edam carnes taurO
rum,aut sanguinem hircorum bibam. Sacrifica Deo sacrificiu laudis , de redde Altissimo vota mea: Inuoca me in die pietasurae δέ eruam te, de clarificabis me. Item in Psalmo eodem: Sacrificium laudis clarificabit me, illic via est in qua ostendam illi salutate Dei. Item in Psalmo quarto tSacrificate sacrificium iustitiae, fles petate in Dominum. Item apud Malachiam: ''Non est mihi voluntas circa vos , dicit Dominus , de sacrificium acceptum non habebo ex manibus vestris. Quoniam a solis ortu de usque in oecasum clarificatum est nomen meum apud gentes, de in omni loco odores incensi offeruntur nomini meo de sacrificium mundum; quoniam magnum est nomen meum apud gentes, dicit Dominus.17 Quod sacerdotium vetus cessaret de nouus sacerdos veniret, qui in aeterianum futurus esset , In Psalmo tost. Ante Luciferum genui te. Iuravit Dominus ' ec non poenitebit eum, tu cs sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Item in Bα εων primo Deus ad Heli sacerdotemi Et suscitabo mihi facerdotem L dum, qui omnia quae sunt in corde meo faciet, de aedificabo ei domum fidelem, de transibit in conspectu Christorum meorum omnibus diebus; de erit, qui remanserit in domo tua, v*niet adorare in obolo pecuniae, ec in pa
18 Quod Propheta alius, sicut Moyses, promissus sit, scilicet qui testamentum nouum daret, Ec qui magis audita deis beret; in Deuteronomio Deus ad Moy seni Q Et dixit Dominus ad me οῦ Prophetam excitabo eis de fratribus eorum sicut tei Et dabo verbum meum in ore eius, EcIoquetur ad eos ea quae praecepero ei. Et quisquis non audierit quscunque loquutus fuerit Propheta ille in nomine meo, ego vindicabo. De quo de Christus in Evangelio'Ioannem: Scrutamini scri pluras, in quibus putatis vos vitam aeterianam habere, hae sunt quae testimonium perhibent de me: Ac non vultis venire ad me, ut vitam habeatis. Nolite putare quia ego vos accuso apud patrem, est qui vos accuset Moyses. in quem vos speratis. Si enim credidissetis Moysi , crederetis de mihi: de me enim ille scripsit: Si auteni illius scripturis non creditis, quo modo verbis meis credetis
19 Quod duo populi predicti sint maior
de minor, id est, vetus Iudsorum, Bd nouus qui esset ex nobis futurus, in Genesii Et dixit Dominus Rebeccae: Duae gentesin. utero tuo sunt, v de duo populi de ventre tuo diuidentur, & populus populum superabit, de maior seruiet minori. Item apud Osee: Vocabo non populum meum, populum meum, dc non dilectam, dilectam. Erit enim chio loco dicetur non populus meus, illo I γ vocabuntur filij Dei vivi. ao miod Ecclesia quae prius steri Iis fue-ι rat, plures filios habitura esset ex getibus, quam quot synagoga ante habuisseti apud Esaiam r Iucunciare sterilis quae non paris r erumpeI exclama quae non parturis:
quia multi fili j desertae magis quam eius
459쪽
Testim. Lib I. Aduersus Iuta os . 3 '
IM. x quae habet virum: Dixit enim Dominus: ς Dilata locum tabernaculi tui de aut eo rum tuorum, de fige . Noli parcere, longas fac mensuras tuas, x polos tuos confirma. Adhuc in dexteram tuam Ze in sinistram extende, de semen tuum gentes possidebit, Ee ciuitates desertas inhabitabit. Noli timere quia reuinces . N que reverearis, quia maledicta es 3 quoniam confusio nem aeternam obliuisceris. Sic de Abia hae cum de ancilla natus eisci prior filius,
Sarra sterilis diu mansit, Et sero in senecta de pollicitatione peperit filium Isaac, qui fuit typus Christi. Sic de Iacob accepit
Uxores quas, maiorem Liam oculis infir mioribus, in typum Synagogae, minorem
speciosam Raclici in typum Ecclusiae, que& sterilis diu mansit, so & post capeperit filium Ioseph, qui de ipse fuit typus Christi. Et in Βααλυων primo legitur, Hescana habuisse , xores duas, Fenennam cum fi liis, de Annam sterilem , ex qua nascitur Samuel, non secundum ordinem generandi; sed secundum Dei miserationem& promissionem , clim illa orasset in tem plo, de natus Samuel typus fuit Christi. Item in Βαχλὐων primo: ste illis septem p perit, Sc quae plurimos habebat filios infirmata est. Filii autem l eptem sunt Ecclesiae septem. Unde it Paulus septe Ecclesiis scripsit , de Apocalypsis Ecclesias septem ponit, ut scructur septenarius numerus: ut dies septem, quibus Deus mundum fecit ut angeli septem qui assistuntdd conuersantur ante faciem Dei, si sicut Raphael Angelus in Tobia dicit: U de Iucernae septiformes in tabernaculo martyrii, de oculi Domini septem, qui mundum speculant ut: Ec lapis cum oculis septem, ut Zacharias diciti de spiritus septem: de Can. e delabra in Apocalypsi septem: de columnae septem, super quas aedificauit domum sapientia apud Salomonem. 1i Quod gentes magis in Christum crediturae essent; in Genesit Et dixit Dominus Deus ad Abraham: Exi de terra tua, de de cognatione tua ,se de domo patris tui, de vade in illam terram qua tibi osten-dcro; de faciam te in genteia magnam, schenedicam te , de magnificabo nomen tuum, deeris benedictus; fic benedicam qui te benedixerit, de maledicam qui te maledixerit,& benedicetur in to omnes
tribus terrae: de hoc ipso in Genesi; Et benedixit Isaac Iacob. Ecce odor fili i mei sicut odor agri pleni, quem benedixit Do . minus. Et det tibi Deus de rore coeli de aD. Cyprian. Pertilitate terrae multitudinem frumenti, Et vini de olei εe seruient tibi gentes , de adorabunt te principes, dc eris Dominustratris tui, de adorabunt te filii patris tui; c qui te niale dixe t erit maledictus, Ecqui te benedixerit benedictus. De hoc M. ipso in Genesi r Ut vidit autem Ioseph; 'quoniam superposuit pater suus manum dcxteram super caput Estraim, graue illi visum est; εc apprehendit Ioseph manum patris sui, auferre eam a capite Estraim ad caput. ManasIe. Dixit autem ioseph ad patrem suum: Non sic pater, hic est pri- imitivus meus, superpone dexteram tuam super caput eius: Ille autem noluit de dixit i Scio fili. scio, de hic crit in popuIum;
de hic exaltabitur: sed frater eius iunior maior illo erit; de semen eius erit in multitudinem gentium. Item in Genesi; Ia- ibid. 'da te laudabunt fratres tui; manus super dorsum inimicorum tuorum. Adorabunt
te filii patris tui catulus leonis Iuda, defrutice fili mi ascendisti; recubans ob dormisti velut leo, de velut catulus leoni Qvis excitabit illum t Non deficiet prin-eeps de Iuda, dc dux de femoribus eius, 3 quoad usque veniant deposita illi de ipse est spes gentium. 14 Deligans ad vitem pullum suum , de ad helicem pullum amnae suae. Lavabit in vino stolam suam, Min sanguine uuae amictum suum. Formo
si oculi eius a vino, de candidi dentes eius magis quam lac. Inde in Numeris depopulo nostro scriptu in est : Ecce populus quasi populus leoninus cX surget, In Deu- - - δή teronomio: Eritis gentes in caput, inere 'λ sdulus autem populus in caudam. 16 Item apud Hieroniam : Audite vocem tubae, de dixerunt: Non audiemus propter hoc audient gentes, de qui palcent pecora in eis. 17 In Psamo I7. Constitues me in Caput gentium. Populus quem non cogno ui, seruiuit mihi, inauditu auris obediuit mihi. De hoc ipso apud Hieremiam Do- r. i minus dicit i Priusquam te formarem in utero, nouite; εἴ priusquam exires de vulva, sa)ctificaui te, Ee Prophetam in genti- , bus potui te. Item apud Esaiam Ecce tota mstem illum nationibus manifestaui; principem de impetantem gentibus. Itcni apud eundem: Gentes que non nouerunt Esa. IIJ te, inuocabunt te: dc populi qui ignotabant te, ad te confugient. Item apud eu
dem: Et erit in illa die radix Iesse, quisu get imperare omnibus gentibus: 8 in il- ilum gentes sperabunt, de erit requies eius honor. Item apud eundem : Teue
460쪽
Zabulum & terra Neptatim V via Maris, α c teri qui maritima inhabitatis, &tras
lordanem gentium populus , ambulans in tenebris, videte lumen magnum: qui habitatis in regione umbie mortis, Iumen lucebit super vos. Item apud eundem: eo Sie dieit dominus Dei 1 Christo meo domino , cuius teneo dexteram, ut exaudiat eum gentes. Et fortitudinem regum dis-xumpam ; aperiam ante ipsum portas &ciuitates non claudentur. Item apud cundem : Venio colligere omnes getcs N lin. guas, de venient de videbunt claritatem meam, & dimittam super eos signum, bd.mittam ex eis conseruatos in gentes quaerongae sunt, quae non audierunt nomen meum, neque viderunt gloriam meam,oc nunciabunt elatitatem meam in gentes. Item apud eund cm i Et in omnibus his non sunt conuersi igitur extollet signum in gentes quae sunt longe, Ac attrahet illos summo terrae. Item apud eun dem Quibus non est nunciatum de eo, Videbunt , de qui non audierunt, intelli gent. Item apud eundem 1 Manifestus faetus sum eis, qui me non quaerunt; inuentus sum ab eis, qui me non interrogabant Dixi ecce sum genti, quae non inuocauit nomen meum De hoc ipso in actibus A post olo tu Paulusi Vobis primum oportuerat indicati verbum Dei: sed quia ex pulistis illud, nec vos dignos vitae aeternae iudicastis, ecce conuertimus nos ad gentes 1 se enim dixit per scripturas Domi nus: Ecce lueem posui te inter gentes, ita ut sis in saluationem usque ad fines terr .aa Quod panem de calicem Christi,&Omnem gratia eius amissuri essent Iudaei, nos vero accepturi, 5 quod Christianor lanouum nomen benediceretur in terris
apud Esaiam sic dicit Dominus: Ecce qui
se tu iunt mihi, manducabunt i vos autem
esurietis: ecce qui mihi seruiunt, bibent, vos autem sitietis: ecce qui mihi seruiunt
iucundabuntur, vos autem confundemi
ni a vos interficiet Dominus si Eis autem qui seruiunt mihi nomen nominabitur nouum, quod benedicetur in terra. Item illie. Igitur extollet signum in gentes quae sint, longe. Be attrahet illos a summo teris
ecεe cito leuiter venient, non esurient, neque sitient. Item illi et Ecce itaqι dominator Dominus Sabaoth aufert aauda, Nab Hierusalem valentem Ad validum, valentiam panis , & Valetiam aquar,: Ieten, In Psalmo trices mo tertio: Gustate
de videto quoiuam dulcis est Dominus: Relix est vir qui sperat in eum. Timete
dominum Deum omnes sancti eius, quoniam non est inopia eis qui eum metu ut. Diuites eguerunt de esurierunt : qui autem inquirunt Dominum , non indigebunt omni hono. Item in Evangelio Ioannem Dominus dieit: Ego sum panis vitae r qui venit ad me, non esuriet; qui in me crediderit, non sitiet unquam. Item
illic ipse: Si quis sitit, veniat Et bibat. Qti
credit in me, sa sicut dicit scriptura,ssu mina de ventre eius fluent aquae vivas.
Item illie ipse, Nisi ederitis carnem filii
hominis, te biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis 13 Quod ad regnum coelorum magis gentes quam ludati peruenianti in Euanis gelio Dominus diciti Multi venient ab Oriente & Oeeidente, & recumbet cum Ablaam 5e Isaae Ae Iacob in regno coelerum. Filii autem regni exibunt in tene bras exteriotes; illic erit ploratio S stti. dor dentium.14 Quod solo hoc Iudaei accipere ve niam possint delictorum suorum , si sanguine Christi occisi baptismo eius abluerint ;& Ecclesiam eius transeuntes, prata ceptis eius obtemperauerint apud Esaia Dominus dicit: 64 Iam non laxabo peC. cata vestra. Clim extenderitis manus, auertam faciem a vobis: &si multiplicaueritis preces non exaudiam vos: 63 maianus enim vestrae sanguine plenae sunt. Lavainini, mundi estote, auferte nequi tias ab animis vestris, a conspectu oculo
rum meorum, cessat ea nequitiis vestris.
Distite bonum facere, exquirite iudici si, conseruate eum qui iniuriam patitur, tu dicate pupillo , de iustificate viduam, da venite disputemus, dicit dominus; de 66 si
fuerint peccata vestra ut phoeniceum, ut niuem exalbabor Ad si fuerint quas cocei num, ut lanam inalbabo, Et si volueritis, Be audieritis me, bona teris edetis. Si au tem nolueritis, de non audieritis me, gla dius vos consumet. Os enim Domini lo cutum est ista.
Quirinum. a Et sererunt filii Israel malignum eorath gomino Deo J Tam bu tiam pavit.post ,