장음표시 사용
441쪽
ANNOTATIONES In Appendicem Partis Quintae.
Raeparatio frumentorum , tritici, hordei, avena O c it. pyrorum, pomorum, cera' forum , aliorumque fructuum arboreorum , innituenda certa cujusdam fermentationis beneficio , qua destillationis opedant sipiritum optimum , puri fimum similimum confecto ex sed ento vini, ne magnis sium tibus: ubi etiam eremanentia spiritu ardente abstracto frumentorum
nimirum confici pote t vel cervista vel acetum ut vim, fructuum vero potus optimus vino similis. Vnde duplex' commodum, ita ut quis inde non modo habeat quo vitari, sed etiam quod reponat. Hoc artificium multis apparuit admodum
pere prinum , cujus nemo antea fecerat men
tionem. Nonnulli cognitionem habentes artis vulgaris destillatoriae rem destillandam vesicae inditam arbitrabantur , praeditam nimirum spiritu ardente, omnem in igne de se dare nihilo relicto in remanentia. Hoc illis condonandum illorumque ignorantiae adscribendum , rationes reddere nescientium laborum suorum , Operantium solummodo ex usu&consuetudine vis a & audita, non secum considerantium modum dari melio- 4 rem
442쪽
8 ANNOTATIONE Item destillandi sive propinquiorem spirituum cum quibus non certabo, sed saltem demonstrab breviter, quo modo omnia frumentorum & fructuum genera destillata plures dent spiritus, quam via illa vulgari, vel saltem quomodo abstracto
spiritu e materia residua aliquid conficiatur pretio ma teriae destillatae aequivalens, ita ut hac ratione fere gratis habeatur spiritus ardens: si autem modo sequenti. Negari nequit omnia quotquot sunt vegetabilia, utpote frumentorum, fructuumque genera, nec-non ipsum gramen, pr parata & fermentata dare spiritum ardentem secundum plus minus & quantitate & qualitate, habita nimirum ratione maturitatis & immaturitatis, pinguedinis & ariditatis. Species enim pinguiores & dulciores, plures dant spiritus , quam res immaturae, acerbae siccae ; quo enim subjecta sunt sicciora, minusque matura eo pauciores dant spiritus,& quidem non prius quam facta fermentatione , pinguedinem &'dulcedinem eo redigente , quod possint in destillatione spiritum
ardentem , quem sine fermentatione dare nequeunt. Hinc igitur neccssario sequitur,fermen rationem esse causam illam unicam spiritus ardentis , & per consequens unicum illud medium quo copiosi impetrantur spiritus, si nimirum reci e& bene fermentantur species, unde qualiscantur ita ut possint postea de se dare eb facilius spiritum ardentem; quae quo melius fermentantur,
eis plures dant spiritus. Sed cum vulgaris illa sermentatio non sufficiat ad totalem spiritus arden
443쪽
IN AD P EN D. P A R T. V. stis elevationem , fit ut optima ejus pars relinquatur in vesica, quae ad nihil aliud quam ad porcos saginandos usurpari potuit hactenus propter ignorantiam, quod malefactum, materia enim relicta privari prius oportuit sua pinguedine,& quidem vel destillatione plurium spirituum,
vel confectione cervisiae vel aceti, antequam projicerentur ante porcos reliquiae 1, unde duplex commodum vergit ad manum operatoris. Caeterum non ignorandum, ad hanc operationem non
esse eligendum alienum aliquod vulgare , in quo empyreuma fru tus contrahere solent, ingratum nimirum & saporem dc odorem , sed certum alis. quod aliud instrumentum ejusmodi conditionis, quod materiae destillandae quantumvis spissae , adustionem impediat vel non permittat, cujus beneficio spiritus impetratur suavissimus secretae vero fermentationis adminiculo copiosissimus. Atque sic intellexisti rationcs quarum beneficio plures & suaviores impetrantur spiritus e frumentis & fructibus unde duplex lucrum) beneficio nimirum certi alicujus vasis sive instrumen ti, & secreta alicujus fermentationis. PARAG. II.
Confectio pini haud dissimilis Rhenensi, Gilico relΗ panico, durabilis multorum annorum statio, e genere fruUentorum 2 frutituum. In hoc para grapho res se habet aliter quam in Primo : in Primo enim demonstr tur quomodo S e tru
444쪽
e frumento & fructibus eliciantur spiritus & copiosiores & meliores quam via illa vulgari: in se cundo vero quomodo ex iis conficiatur potus vino naturali similis, diversi generis, coloris, aporis& odoris, pro lubitu nimirum, & quidem vel Rhenensi dc Gallico vino similis pro potu ordi nario, vel Hispanico , dulcior scit. δc pinguior illo; durabilis etiam multorum annorum spatio, nec non i)sdem usibus conveniens, quibus naturale destinatum vinum ; ita ut fere nulla prorsusti triusque percipiatur differentia. Quod sane est artificium praestantissimum & titilissimum, quia
merito praesertur vinum clarum cervisae turbidae. At ais potum illum e frumento confectum quantumvis similem vino, colore nimirum sapore, non tamen esse verum vinum, utpote ex uvis non
confectum, sed potius cervisam limpidam, sive claram boni saporis. Scito autem me non esse primum, qui vini nomen adscripserit potibus vinum odore, sapore & colore referentibus. Succus enim ille expressus pyrorum Sc pomorum passim appellatur mustum vel vinum pyrorum & pomorum , & quidem non immerito; si enim duo aliqua invidua conveniunt in omnibus & singulis
proprietatibus, quare non uno eodemque nuncupentur nomine P Nonne ubivis locorum nuncupatur spiritus ille ardens qui e frumentis elicitur, vinum frumentorum, quem si rite parare scirent cat ignorant ) utique in omnibus similis futurus esset spiritui vini, id quod praeter me hac xenus nemo , quantum scire licet, praestare potuit.
445쪽
IN APPEND. PAR T. V. Ir tuit. Quare nemo hoc judicato secretum impos sibile, sed potius rem altius perpendito, v l veritatem rei apud illos inquirito, qui ejus habent cognitionem, dc re ipsa experietur scientias esse utilissimas &praestantissimas ad vitae sustentationem. Si quis posset e frumento δc fructibus, in regioni bus frigidioribus vino carentibus , potum instar vini clarum, salubrem , sapidum & durabilem
conficere, nonne rem omnibus gratissimam facturus λ Certe etsi pro potu homines electuri essent cervisam turbidam , utpote potionem consuetam , ille tamen hia gratior senibus & debili
bus confortandis. Praeterea etiam conficitur ex
ejusmodi vino acetum optimum & clarum, piae stantius illo , quod conficitur e cervisit. Et si in fers, confectionem illam vinorum e pyris nimirum & pomis esse rem communissimam, eaque in nonnullis convenire qualitatibus cum naturalibus ex uvis expressis, in nonnullis vero non quia ultra semestre vel annum unum non durabilia, sed corruptibilia; acetumqbnde confectum non esse durabile, sed corruptibile, rubescere, mucorem &lentorem contrahere, ac proin bonitare non conferenda cum expressis ex uvis. Cui re p. me hoc
confiteri vinum e pomis & pyris confectum non esse comparabile illi quod exprimitur ex uvis. Poma enim & pyra, alij que fructus arborum carent nonnullis qualitatibus , quibus praeditae uvae; vice versa nonnullis qualitatibus praedita, qui bus carent uvae quibus ablatis, illisque adjectis, vinum dare possunt in omnibus comparabile ex
446쪽
uvis exprcsso. Quale semper habeo mecum pro potu meo ordinario , a multis bibitum pro Rhetanens, melius illo Gallico sulphurato &sophisticato. Quare est: hoc artificium utilissimum dc praestantissimum, non modb pro regionibus vino carentibus , sed etiam pro abundantibus: Ubi vis enim terrarum habetur frumentum , habenturque fructus arborei, in regionibus etiam frigidissimis, e quibus vinum optimum elici potest usurpabile loco vini carioris aliunde adportati Vel majoribus simptibus domi propagati: majoribus enim silmptibus propagantur uvae quam frumentum & fru fhus arborei, quorum nonnulli etiam prorsus habentur gratis, & ubivis locorum in agris ali)sque locis incultis producuntur, uviS requirentibus optimam culturam , solis calorem debitum, aliosque labores. Educatus sum in Franconia, regione vino abundantissima, ubi vinito rum plerorunque potus communissimus aqua, Vinum proprium vendentium rerum necessariarum coemendarum gratia, quia vites maximam requirunt curam δί diligcntiam per totam aestatem, quae si calida dat vinum melius quam alias ac proin carius, quod mittitur in alias regiones Vinoearentes; parum est quod sibi reservant vinitores recreationis gratia : frigore vero majali corrumpente palmites: vel in Junio flores uredine; vel grandine uvas fere maturas id quod saepe accidit in locis montosis tunc parum ipsis relinquitur spei pro praesenti, coactis pro futuro colere Vi neas vitae siastentationis gratia, qui saepe coguntur
447쪽
pauperiem fugientes Vendere unam, ut alteram colere possint vineam , vel aljunde mutuo accipe re pecuniam, quam cum foenore retribuere oportet tempore messis. Quid igitur consilii tempore annonae aliquot annorum Θ quare testor vinitores plerumque pauperculos esse, a quae non vini
potatores quod pro alijs plantare solent alij vero, quibus non crumena vacua, valentibus nimirum tempore annonae colere vineas , ditiores evadunt mutuantes cumprimis iiive commodantes pauperioribus suas pecunias &c. Quod autem fioc vini artificium utilissimum non tum sit pro regionibus vino carentibus, sed etiam pro illis, quae vino abundant, ita probabo. Loca illa vi nos a pleraque carent cervisia , quare divites vi num,pauperculi vero aquam bibere coguntur,vel potum illum , qui conficitur ex uvis expressis Aa qua , q io sitim restinguunt in aestate vinearum cultores , quia vinum illis interdidi tam vendendum coemendarurn rerum necessatiarum gratia.
Qui si scirent e pyris de pomis , quae ibi habentur in abundantia passim in sylvis, & vilissimo pretio
'comparantur,ejusmodi conficere potum , utique possent sc illo per integrum recreare annum , dc Vendere proprium nativum rerum necessariarum emendarum gratia;quo ignorato artificio contentos esse oportet aqua fontana dcc. Forte quaeres, utrum desit ejusmodi locis frumentum,e quo cervisam conficere possit ' Certe habetur ibi frumentum abundanter , sed non curant cervisitam incolae, quorum pauperes etiam malunt bibere a- aquam
448쪽
r ANNOTAΤro NE saquam limpidatia & claram , quam cervisam in stari trinae equorum turbidam, & quidem recte memores sine dubio proverbii Germanici: . Comede cocta , bibito limpida sile clara , ct loquere Pera, ut vivere poss. Sufficiant igitur nunc dicta Ec demonstrata de possibilitate artificii vini e frumentorum fructuumque genere ubivis terra
P A R A G. III. c onfectio sipiritus ardentis e rebus vilioribus non ignotis , Rhenensi Gallico similis, exiguo pretio comparabilis. Hic para graphus longa non indiget demons ratione, litia ex praedictis facile intelligere licet, quae hic in tertio dicuntur paragrastho verisimi lia, de quibus omnino non dubitandum, ac proin
ut Vera acceptanda. PARAG. IV.
Confectiosacchuri Indico milis occidentalio ct tartari Ehenen si milis) e melle non sumptuosa : ita ut
pretium I. lib. sacchari non excedat 8. vel 1 o. 'se' Zos : Tartari vero lib. 1. non excedat pretium a. bilis
Mellis naturam de proprietates recte conside ranti, facile hujus negotii apparebit possibilitas. Est enim magna inter saccharum mel assinitas, uti apparet ex separatione principiorum utrius 'que
449쪽
IN APPEND. P A R T. V que, de qua nunc agere non est nostri instituti, sed saltem demonstrare possibilitate in artis. Saccharum est succus quidam dulcis S suavis repertus in canna, sive arundine, instar medullae, ub1 in regionibus calidioribus calore solis maturatum abscinditur, mola confringitur δc exprimitur, melli fusco colore suo haud dissimile:quod postea arte purificatur & clarificatur; clarificatumque ad vehitur inde in Europam. Ita etiam mel est succus quidam dulcis vegetabilis , attra ' us ab apibus e floribus arborum , aliorumque vegetabilium nascentium in pratis & campis, & congestus summa diligentia sustentationis gratia propriae ; referens plerumque saccharum rude & crudum, si se nondum praeparatum, paululum tamen saccharo crudior & impurior, teste experientia. Rem ita sese habente, qti id in arte, quae nunc tempori S ad supremum sere pervenit gradum , purgarc tur mel ab impuritatibus, saccharoque redderetur simile Nonne sepe in ossicinis pharmacopaeorum ficcha rum usurpatur loco mellis, dc mel loco sacchari, in praeparatione nimirum syruporum δc conser Varum; quia nulla alia eorum differcntia, quana quod saccharum naturaliter sit melle patulum pia rius , Si gratiore sapore praeditum ; cujus vero in gratitudo saporis facile tollitur, ita ut in omnibus saccharo redii tur mel simile. Quod sine dubio artificium tandem aliquando innoteticet mundo
alia vantibus hisce meis scriptis) sacchari nimirum e melle confedhio, ne opus sit amplius tantis comparare sumptibus.
450쪽
16 A N N OTATIONES Quod ad tartarum e melle conficiendum,non
est dubitandum de ejus possibilitate, sicuti nec de
confectione sacchari ex eodem; hoc tamen illo verissimilius videtur, quia utraque sunt dulcia, mel nimirum & faccharum , sed non item tartarus durus & acidus . quare possibilitatena demonstrabo
paucis quibusdam similitudinibus sive exemplis, exordium faciens exemplo musti dulci in principio ante sui fermentationem ; quod decoctione in spissatur de ad succi spissi redigitur consistentiam, saccharo dc melli similis sapore qui reservatus in vasis terreis mundis , vel potius vitreis, dat ultro temporis progressu sal essentiale proprium adhaerescens margini magnitudinis ovorum, ad instar sachari candi rubri , relictis fecibus seorsim, cum residuo saccharo, quod propter nimia limositatem crystallos producere nequivit inihil suavitate dulcedinis saccharo Indico cedens, in cannis
nato, quae dulcedo fermentatione alterabilis con vertitur in tartarum acidum. Hoc exemplo datur nobis per naturam ansa possibilitatem artis melius considerare, dum saccharum conficitur e must o ablatione limositatis & aquos talis superfluae. Id ipsum etiam apparet in passulis uvis calore solis exsiccatis in quibus saccharum granulatum reperitur, si relinquuntur per annum, simile nato in musto in spissato : Qtiare matres bonae familias in regionibus vino abundantibus inspissare sepe solent mustum ad mellaginem , quam per annum reservant dc usurpant in cibis, & potibus. Id