Physiologia medicinalis

311쪽

eo de la lumiere Sur Ι' economio animale. Par. an. VI.

g. 228. Eloctri citatis natura. Phaenomena electric a recentioribus tem poribus multum quidem illustrata fuerunt, natura tamen electricitatis necdum innotuit. Credunt multi post F r a n L 1 i n u m subtile aliquo lot sui generis fluidum Per universam naturam dispersum e Sse, quod electricas tum Suscitat apparitiones, ubi ejus turbatur aequilibrium, atque tum in E exoriri, ubi in corpore aliquo Plus

de ea cumulatur materie, nec antea Phaenomena electrica suspendi , quam corpus electricum Cum corporibus contiguis ad eundem pervenerit electricum gradum. Oritur Vero E , ubi Corpus aliquod minus possidet ac alia sibi vicina corpora de fluido et scirico, quod sibi restituere

modo adnititur. - Statuit SYΜΜER duas existero sibi oppositas electricas, materias, quarum homogeneae Sem et repellunt, cum heterogeneae maxima ad se invicem feruntur attractione; ubi una ex his Praevalens eVadit, corpora redduntur electrica. -- cel. I. A. HEIDΜΑNN ea est opinio , quod electrica materies sub ipsis operationibus , quibus Prolicienda creditur, e calorici cum o Xygenio combinatione generetur , quodquo nullum sit discrimen inter Positivam et negativam Electricitatem.

312쪽

e94LIB. II. CAΡ. III. IN I ΤΑΜ. SPECIAL. CONs ID. Post multas alias de electrica materia opiniones, plurimi hodie statuunt naturae Scrutatores, efficientiam hanc materialem haud esse, Verum manifestationem peculiarem virium attractivarum et repulsi Varum , luci , calori et magnetismo.similem. Pugnant autem pro hac Sententia urgum ocita plura : transit enim E- electricitas per corpora, quibus nullam sui qualitatem imperiit , solam mutans Superficiem Percurrit spatia ingentia, modo idoneus adsit

Condu Ctor, summa cum celeritate; caret omni

pondere ; denique per Se nunqUam e Xi-Stit , verum prolicitur e corporibus sub certis circumstantiis, pondere eorum haud diminuto

Differt e loetricitas a calore modis sequentibus: legit illa superficiem tantum Corporum , Cum iste intimam penetrat compagem , adeo , ut calorea recipiatur proportione, qua ipsa se habet

maSSI, Cum electricitas superficiei sequitur e X- tensionem; metalla Oxydata, quae majorem hahent caloris capacitatem , minus conducunt electricitatem, et haboni se inversa ruti ne metalla regulina. -- CongrUit iterum eadem efficientia cum caloro et luce : e Xyan Si Vae Vi ivolaritate , actione in distans, etiam per Vacuum Torri cellianum , corporum Penetratione id est ructione et nova compositione, atque re UΟ-Catione elementoriam antea Iatentium. Probant praeterea adfinitatem electricitatis c Um calore combustiones, o Xydationes, fUSione S, EVas orationes etc., Si quidem sub his operationibus electricitas Qvo I vatur , Voltano condensatore Colligenda, cumque operationes istae, Calore Se Us Suscitandae , per electricam efficientiam quoque sonantUr a). Praecipua momenta , quae ad eXPonenda electrica Phaenomen a faciunt , sequentia sunt:

313쪽

SEc T. V. DE ELEcTRIe. ET SALVAN. Ac TIONE. 2951 Clotur olectricitas sub Variis operationi-hus , quibus virium attractiVarum et repulsivarum exturbatur aequilibrium. Ad id autem certae quaedam requiruntue conditioneS , quas modo enumerabimuS.

ab Adfrictus at 1 quis, ut Phaenomena ele

ctrica Suscitentur semper necessari US e St.

Obtinet id in machina electrica non Solum, Verum in fusione etiam , calefactione pi aliis Operationibus , ubi electrica cientur Phaenomena', namque aliqui S saltem particularum adtritus , sine quo nulla unquam excitatur electricitas b), constanter accidere sub his et aliis operationibus videtur. B Corpora, quae sibi atteruntur, diversam destient habere electricam Capacitatem. Ponitur autem haec corporum differentia Ve1 sola tantum disserente temperatUra, Vel Su- Perficiei inaequalitate , vel denique indole Penitus disserente. Isto respectu corpora SVnt

conductores c. Symperi electrica), separatores cc. idio electricab et

semiconductores. Ea quae majorem PoS-sident ad oxygenium attractionem , conductores Potissimum Sunt meliore S , ea Vero, quae calorem magi5 attrahunt, separatores

dicimus , praesente non nisi atmosphaerico aere electricitatem excitari, eiusque intensionem pari se habere ratione cum o Xygenii

quantitate d). et) Datur electricitas duplex , positiva et negativa. Qui cum Symmero credunt, electricitates istas oppositam habere indolem , id pro argumento adferunt , quod oppositae semet

314쪽

296 LIB. II. CAP. III. IN cITΑΜ. SPE cIA L. cONSID. a trahant, seque repellant homogeneae, quod- quo E in stollam exhibeat lucentem, cum E ligneo fasciculo fulget. Tenent alii cum Franklino, disso roni iam eam nihil esse aliUd, qUame X essum vel defectum electricitatis. Ρugnanteitatem Pr Senientia, qua credunt positivamelo tricitatem negativae oppositam haud esse, verum gradu tantum disserre ab invicem, ob

servationes Varitae. Eadem enim Corpora jam ΡΟ- Sitivam , jam vero negativam ostendunt Electri citatem, prout hoc vel alio fricantur corpore: Sic niger Seri Ceus pannUs positivUs fit cum cera

hispanica , et accipit negativam electricitatem , Ubi cum albo seri so panno fricatur; id cors Us,q rod positivum fit cum seripo nigro, C Um Pellibus negati viam rod ditiar; idem Praeterea me-lal lum cum rosinis fit positivum , et negativum

Cum Vitro. Si dein Phaenomena spectemus utri- Usque electrici status, eadem sunt, Solaque tantum intensione disserunt o).3 Ponit olectricitas mechani Os, Chomi COIot dynamicos effectus in Corporibus variis. Cum videlicet corpus aliqUod o Iectricum fit, viriumropulsivarum et attractivarum aeqUilibri Um perturbat Um est , el. Oh servatur nisus peculiari S ,

quo eaedem vires ad pristinum statum rediro satagiant. Servat autem is virium nisus quibUsdam in corporibus certam directionem sp OIR-ritat om): sic TurmalinUs calefactus Iucet, simul quo electricus fit, et exhibet uno fine crystalli positivam, altero Vero negativam electricitatem ; sunt praeterea Phaenomena electricast Urima, quae eam comprobant solaritatem, ut in lagonis Eleistianis vel maxime CernimUS. Concitat aut m positivus contractionem, et negativus e Xpansionem, adeo , ut Prior inflammabi

libus, hic vero oxygenio opponatur. Accidit non

315쪽

ΣΕcΤ. V. DE ELECTRI c. ET GALVAN. ACTIONE. 297 raro, ut poli electrici mutentur. mutatis aliquihus circumstantii S: Sic Turmalinia S primam mutat polaritatem, ubi temperies mutatur, ita , Ut calore imminuto po Sitivus polus negativus f1at , et nogativus positivus reddatur. 4J Efficit lensio olectrica, pro varia Sui intensione, Varias in corporibus divorsis mutati Ο - , nes : mutat eorum texturam , solvit particularumne Xum , frangit et dispergit, talia cum primis Cor-ΡOrct, quae electricam ossicioni iam aegre transmittunt. Chemicos offectus variis prodit phaenomenis: Succendit substantias inflammabiles , o Xydat metalla , res O Ivit aquam in constitutiva principia, Promovet fermentationes etc ; suscitat simul Caloris et lucis phaenomona: auget enim Corsorum

temperaturam f) , fundit motalla et promit scintillas Iucidas, caerulescentis coloris ot pho Spho mc 1 odoris. Quia dein nulla in universa natura accidit oporatio, quas iis destituatur conditionibus, Sub quihus olectrica suscitatur efficientia, vita univorsa et individua cum electricis conjuncta est phas nomenis c . 67. , estque imΡOnderabile id om agens potentissimum, quod Virium Primitivarum Iusum c . 11. plurimum gubernret.', Positive electrica corpora non sunt graViora, nee negativa leviora G rAE n 's Naturlehre g. 14o0.). Dicit autem WΙΝΤERL , solam lucem carere gravitate Prolusion. ad chem. Sec. XIX. P. 158, . Experimentis Pri est Ioyanis et He id manni. a n i s innotuit, aerem atmospitae ricum a scintillis electricis imminui, et acidum nitricum generari, atque Sub ipsa electricitatis genesi , oxygenium consumi. vid. Joh: Ant. He id mann 's volt stand. ausi Vernurinsoli Iusse ge-

grunde te Theorie d. Electricitat. Wien, I-II. 1799. 8. II.

316쪽

G. A. SUCHOW'S Ansangsgr. d. Pitys ih u. Chemi' I. P. 46ῖ-499. g. 229. Electricitatis actio. Si ea consideremus, quae de actione electri citatis paulo ante diximus , manifestum est, imponderabile isthoc maximum in natura universa , inque Corporibus singulis gerere officium ,

quod quidem plurimae comprobant Observati O-

317쪽

aes. Testantur celi, naturae Scrutatorum experimenta, vogetabilium semina sub influxu ole ctrico multo citius Pullulare, perfectiuS e Volvi, atque maturius etiam plantas florescere, Stimulo eo concitatas ; ipsum de in Hedysarum gyrans, electrico stimulo irritatum, irritabilitate augetur ). Si autem vehementiores electrici ictus Per plantarum mittuntur semina, tunc organi CaeOrUm de Struitur vis , adeo , ut non ampli USPullulent, et concidunt plantae, fortiore electrico stimulo pertentatae , recuperantque Perditam non nunquam vitalitatem per acidum oxymur aticum . Multo adhuc manifestior ejus Potentiae est effectus in animale corpus : nullUs enim est stimulus, qui, ut Fel. FONTANA primus ad vertit, prostratam irritabilitatem tam subito erigere , aut nimia etiam intensione , omnem vita- Iom vim tam cito delere Valeat, quam electricitas ipsa a). Agit autem et id incitam ontum modo triplici : Actio mechanica est essectus expan Sivarum Virium, quibUs Electrica efficientia cohae-Sionem materiae organicae minuit, aut si nimia ejus est efficacia, penitus tollit. Videtur

itaque Electricitatis isto respectu effectus cum caloris expansiva actione . 222.9 Congruere. -- Chemica electricitatis in corpus animale actio manifesta quidem est, necdum tamen ejus determinari potuit ratio: non enim Constat, an

potentia haec Oxydando Vel ano Xydando, aut quali operetur modo , siqUidem ejUS natura plene cognita nondum sit c g. 228. ) , et organicae etiam vires spontanea gaudeant efficacia, qua resistere externis impulsibus, et hos sibi subjicere noverunt g. 53. . Videtur autem chemica electricitatis actio pro ratione solaritatis divor

318쪽

5on LIB. 1l. CAP. III. IN cIΤΑΜ. SPE cIA L. coNSID. te mixtion g. 92.9, Varia Omnino e Sse, adeo, ut quaestio haec e principiis oti emicis nUllo do terminari possit modo. Id tamen compertum ha-bomus, quod materia Corporis animulis per e G1icioni iam hanc in mi Stione mutetur et et enim carne S, Ut FRANKLINUs testatur, multo citius Putres Cunt, ubi electris antUr , et vidit Cel. BRANDIS personam, fulminis ictu mactatam , sau Cis post tristem obitum horis Putredine resolutambo. Docuerunt de in experimenta Schii bioriana si. 1ο8. nol. g.), coagUlabilitatem Sanguinis per electricitatem impediri. Multo adhuc evidentior ost imponderabilisistitas dynamicus effectus. Logit efficientia haec,

cum animale permeat CorPUS, DerVOS praecipue et ossa , quae OP timi et Us sunt conductores. Agit autem in nervos Praecipue , et horum Ope in vasa sanguifera et musculares fibras, quae nervis OP-PonuntUr. Promovet itaque conveniens electrici talis gradus quasvis fUnctiones organicas , auget nervorum recutivitatem et mus Culorum utriusque vitae irritabilitatem cJ , estque Promptum in adfectionibus nervosis, in paralysi et c. Saepe remedium. Docent praeterea practicorum Observationes , quod eadem efficientia, sub certis regulis adhibita , prostratam Vasorum et glandu- Iarum lymphaticarum energiam optime erigat. Nimius autem Electr icitatis gradus , sit ille relativus vel positivus , vel nimire nocet concitatione , vel destruit vitam individuam, tollendo organicarum virium differentiam d). Cum stimuIus olectricus potentissimus sit , ipsumque Vitalem proces s m partim comitetur, Partimque regat, aeris atmosphaerici electricitas in homino m et cuncta phaen ero biola Corpora insignem exerit effectum. Varius autem est at-

319쪽

ea accidunt operationes , adeo, ut jam in , iam vero - E nos ambiat. Inde igitur fit, ut vel justo plus de efficientia hac in nostrum transeat corpUS , Vel SUSCitata intra organis in Um electricitas, quae ad sui utique tendit aequilibrium ,

in auram traducatur. Cum praeterea hiamor melior sit electricitatis conductor qUam cter, Pro Vario eius gradu electrica atmosphaerae relatio ad corpora organica disserens redditUr. Varius autem electricitatis is status magnum Certo hahet in processum organicum inflUXUm, quod Ianguor virium, respirii difficultas , et plures aliae testantur molestiae, quibus caelo multum aestuante, et imminente adficimur tempestate. Recreantur Vero Vires hominum et brutorum

animalium et procedit optime plantarum Vegetatio , a Pluvia cum fulgure decidente O .

ictus plane Vehementiores Per corpus traducere: facile enim haemorrhagiae uteri, abortus, ParalyseS Partium

Elc. Sequuntur.

hibus fulmineis in E in negativam subito transit; tempestato jam saeviente, ut LAΜΡADIUS observavit , mox Positiva, mox vero - ObSerVatur E. In altis montibus , sereno et 1 rigido tempore, menSibus praecipue vernalibus, intensissima observatur atmosphaerae electricitas ,

320쪽

3oa LIB. II. CAP. III. INCI ΤΑΜ. SPECIAL. CONSID.

unde et grata percipitur sensatio. In campo etiam libero, ut HUMBOLDT comperit, plus multo ObServatur de at-mOSphaerae electr. , quam in locis, ubi multi simul degunt homines. Venti diversi jam - , iam - exhibent E ,

unde proficuus aut nocivuS eorum effractus praecipue re

Singularis Electricitatis modus , qui solo

contactu differentium corporum suscitatur, ab

inventore Suo g. 34. n. 6.) Galvanismias dicitur. Minimi autem electricitatis istius gradus

tam exiles ponunt effectias , Ut in Sens Us haud incidant, nisi in Carnes agant animales, Vita litate adhuc praeditas, in quibUS mira S suspitant contractiones. Inde igitur est, quod naturae id phaenomenon Usque a. 179I , Al. GAL VANI fortuito casu eam fecerat inventionem Ιatuerit. Cientur quippe musculares contra Clione S , Ubi ranae Crtas, ctut alior Um DUDC occi So-aeum animalium membra Sic pertentans Ur, Ut

motalla diversa, vel alia Corpora heterogenea , Carnes et nervum seParatim , Vel unum ex his