장음표시 사용
351쪽
f. 236. Climatis influxu S. MagnUs omnino est inflia Xus climatis gBographici Seu mathematici quod distantia loci ab aequatore seu geographica latitudino
dolor minaturo in organiSmum hUmanum et quaevis phaenero biota Corpora, qUod plUrimae ostendunt Oh servationes. Differ Uni autem diversa oclimatum Zonae, prout a CaUsis Iocalibus vario iterum mutantur modo, unde totidem ponuntUPclimata P h y s i c a, quae e Xternas Vitae conditiones difforentos reddunt , adeoque et ipsum mutant Vitae Processum. Variae autem sUnt in climatibus diversis conditione S , quae eorum mutant rationem:
1J Aeris condit so: haec autem determinatur per situm loci, prout montes obstant, qui
Ventorum a CCeSSum a certis mundi regionibus
arcent vol admittunt; vel si lata adfuerit planities, liberum concedens atmo Sphaerae meatUm; vel si locus valle sepultus haeret, aeris mUlationem plurimum impediente. Mutat Eliam conditionem a Qris ipsum solum , siqUidem terrarum species hoc put illud attrahunt, Vol in.
352쪽
334 LIB. II. CAP. III. 1Nc ΙΤΑΜ. ΘΡΕ cIΑL. CONSID. auras mittunt principium ς fluvii, Iacus, stagna,
mare vicinum humidum reddunt aerem, VariisqUo particulis nocivis aut prosecuis impraegnant ; putrescentes 'nimaleS et vegeta hiles sub stantiao , vel alia effluvia mephitica atmosphaeram corrumpunt, et ipsa etiam vegetabilium ac animaliam respiratio miXtionem ejus mutat,
quibus cunctis vitalis hujus incitamenti . 212--2l6. differens redditur actio.
rae constantia vel in Constantia, quae magnum corto habent in hominem et alia organica Cor Pora innuXum 221 224. , praecipuam efficio uni climatis conditionem. Differt autem climatum temperatura non modo Pro ratione situs geographici, verum etiam locales Circumstanistiae, montes, horumque situs et altitudo, vallos, fluvii, maria vicina et c. temperiem augent, minuunt, VeΙ inconstantem reddunt.
dine geographica , altitudine loci , per montes, aedi 11cia, perque Valles aut planitiem de torminatur, in climate Vario differt. Pertinent huc et
meteora varia: atmOSPhaerae electricitas ,
fulgura , PIuViae , Siccitas, Venti etc , qua omnia, ubi certis alligantur locis , certisqUe recurrunt Periodis, Permanentes ponunt climatis conditioneS.
riis quantitate et qualitate disserunt, processum organicum Varia mutant ratione g. 217. . Ipsaonim horum qualitas, ut quotidie convincimur, in regionibus diversis plurimum differt: abundant aliae certis vegetabilium vol animalium speciebus, et dantur populi, qui vel solis vegetabilibus, piscibus, carnibus , etiam crudis, Ve-
353쪽
SEc T. VI. DE cOSΜIeo IN CORP. ORG. INFLUXU. 335scuntur, vel qui cibo utuntur mixto; alias itorum sunt nationeS, quae meram ferme aquam diversae qualitatis bibunt, cum aliae Spiritu o- sis abutuntur, estque Varia in cibo et potu conficiendis ot conservandis in diversis mundi plagis Consuetudo, quae omnia singularem habent in oeconomiam animalem influxum. 5J Denique vitae ratio , amictus , domicilia, consuetudines, regiminis forma, religio, animi cultus aut ruditas etc. potentem habent in cor' Poream et psychicam hominis Partem influxum. Quantus autem sit climatis in quaevis organica corpora influXUS , Vel ipsae ostendunt vegetabilium et animalium SP ecies, quae Certis alligantur terrae Zonis ' ; hominis dein varietates g. 46. certas incolunt mundi partes, Et
docent observationes, morbo S peculiares climatibus nonnullis eSSe Pro Pri OS, Varium esse eiuS-dom morbi sub Vario Caelo de CUTA Um, variumque perniciem, atque Varium ferme vitae tor
g. 237. Anni temporis In fluxus. Vidimus aeris atmosphaerici , caloris externi, lucis atque electricitatis Potentem in orga
354쪽
subeunt autem haec Per varia anni tempora mu- tationes varias , unde horum manifestus adparot influxus. Cernimus igitur pleraque vegeta Lilia insopita hyemali tempore , Vere reSUS is a ri , aestate Summum adtingere vigorem, alque autumno rursus deficere. Sic etiam se haboni animalia, quae eo magiS per anni tempora gu-Bernantur , quo minus Perfecta sunt, et ipsa otia m perfectiora colores mutant, certo ferme pruriunt tempore, VariaSque Subeunt tempore Vario mutationeS.
Quantum autem homo ab eadem mutetur causa, morbi varii, certi S anni temporibus proprii, ostendunt. Dominatur hyemali et vernali tempore, quo oXFdationi S eminere Videtur procos sus , irritabilitas , unde et morbi inflammatorii ot tia morrhagiae acti Vae frequentius occurrunt. Tempore aestivo major viget inflammabilium genesis, et simul Sensibilitas augetur, Undo ot morbi systematis nerVOSi SaepiUS evo IUUntur. Ipse etiam reproductiVUS Processus Variis subest diverso anni tempore vicissitudinibUs : ceterum omnia haec varium habent pro ratione aetatis , sexus et individuae constitutionis essectum. Videntur praeterea anni tempora peculiarem hahere in naturam humanum influxum, qui a Cursu a Strorum repetendus sit, siquidem morbi varii, ut dudum observatum fuerat, cum certis recurrant lunae periodis. DUM AS εἰ PhysioIogie I. P. 467. sq.
355쪽
DE SINGULARIBUS VITAE RELATIONIBUS.
SEc T. I. FLNCTIONUM CONSIDEBATIO.ὸ g. 238. F u nctionum divisio. 1sicia singula , quibus generales perficiuntur vitas manifestationes g. 75. , a Variis physi O- Iogas Varia dividuntur ratione: nec facile ostopus, ordinem definire, qui naturae omni respondeat respectu , Si quidem functiones simul Omnes eum sonant Rctionum Concentum, quo vita individua servatur 'θ. Ea autem functio-nUm clivisio, quam Post XaV. BICHAT plures hodie sequuntur Scriptores g. 48 ν congruere animali Oeconomiae maXime videtur. Constituemus igitur tres generales frenetion Um classes: vitae organicae, Vitae animalis et vita a Pro P agativae, quRS in VarioS disPescemus ordineS.CI. I. Functiones vitae organicae Vegetativae, rein productivae9. Ord. I. FunctioneS eae, quihUs organismo in diis viduo a natura externa nova AUfficitur materies , quibUsque haec ita muta cur, ut subinindo in organicam conVerti Possit substantiam :
αθ Cibi et potus adsumtio. h Tubi alimentarii et Viscerum cum eo
356쪽
338 LIB. II. CAP. IV. DE SINGUL. VITAE RELAT. db Absorptio. D Aeris respiratio.
Ord. II. Functiones illae, quibus materia ad SUm-ta et praeparata corpori organico adsimilatur, atque corrupta eliminatur :
Ord. III. Osficia vitalia, quibus materia et vires organici corporis reStaurantur :α Circuitus sanguini S. b) Caloris organici et reliquorum impondorabilium gene Si S.Cl. II. Vitreo sensiferae animalis functiones. Ord. I. Actiones motu S :ab Motus musculari S. b) Vox et loquela. Ord. II. Actiones SenSUS :α Systematis nervosi generaleS functi O
D Sensus externi. c) Sensus interni. d) Vigilia et somnuS.
Ord. I. Functiones seXUs virilis. Ord. II. Functiones sexus feminei. Ord. III. Functiones vitales foetu S. His denique accedit tractatus de morte.
357쪽
s. 239. Eu 11 c t i o n V m indi vidualis constitu
Rospondent sibi functionos in statu hominis sano ita,ut Orga DCD Omne,partes qUaeVis et omnia corpori S SYStemata cf. I 12-211. in ea e Xi Stant harmonia, qUae pro individuali vita necessario requiritur g. 15. 9 ; si Vero ad singulas reflecti-m Us vitae 1 Unctiones , tiam in omni forme individuo aliquas advertimias disserentias , adeo , ut hoc vel aliud vilao m Unus intensione et modo variet, persi Stente tamen integro saDitatis statu ; et hae differentiae in divi dualom ossiciunt constitutionem. Potest autem individua constitutio vel congenita esse, Vel acquisita. Etenim germina Org ct ni Ca, Utpote organismorum producta, horum in se continent Dalυ-ram , qUo etiam in Similes ah eunt organismos 6o.) , Unde ParentUm form ct S non modo, Verum etiam singUlari Um Partium peculiares condition os in sobolem transire , atque Iahes etiam corporis haereditariaS esse cernim Us. Ipse do in processus Organi CUS , quo embryo e X plicatur , por causas varias, incognitaS PI Urim Um, sam sacpo accipit modissicalionem, Ut pars V Da prao coloris magis evo IVatur, Vel minu S perficiatur, aut singularem re et piat Conformationem; si sic nascuntur con Stitutione S COUgenitae , qua otam multiplici disserunt modo , ut ipsi distoriant
vultus hominum. Rerum eX ternariam influxus g. et 12-237.) , qui differre Varia potest rations, ot morbi etiam PraegreSSi organa singula et functiones eorum mutare hactenus possunt, ut in-
358쪽
54o LIB. II. CAP. IV. DE SINGUL. VITAE RELAT. dividualis constitutio, quemadmodum frequenter Viciemus , penitus alia reddatur. Tribuit autem eadem constitutio cuique individuo peculiarem stimia lorum recestivitatem et reactionis potestatem ; Ponit morborum diatheses, et ipsum etiam morborum characterem ita determinat, ut morbiam eundem in omni ferme aegro, sub iisdem circumsi antiis, aliter atque aliter decurrere videres , et medendi etiam ratio individuae constitutioni adcommodari debeat. g. 24O. Functionum oppositio. Virium et Phaenomenorum antithesis in Uni-Ver Sa Constanter Viget natura ,. e Stque oppositio haec pro vita universa et individua omnino necessaria. Inde etiam est, quod organa corporis
animalis in singulari existant, po Iari quodammodo oppositione, functiones mutuo sese limitent, contractivae hic et alibi e XPansivae praevaleant Vires , hic , Oxygenium et alibi phlogistica dominentur g. 67. , eaque e Xista L materiae Et virium differentia , qua OPUS est, ut illa ponatur ae ConSerVetur Phaenomenorum Varietas,
qua organismi perfectiores sese distinguunt g. 44H. Quo igitur perfectiora fuerint corpora Phaonprobiota , tanto plures occurrunt organorUm et functioniam antitheses , quae Varia iterum intelso disserunt ratione. Viget ea oppositio praecipUe inter systomason sibile et irritabile , inter nervos et musculos, intorque illos et V a Sa Sanguifera ac Secernentia; certi praeterea functioniam ordines sibi opponuntur ita, Ut munera re Ii qua Oxygenium, alia voro phlogistica augeant caeris respiratio Iunctio organorum digerentium . Viget antithesis
359쪽
SEc T. I. FUNcTIONUΜ coNSIDERATIO. 34 Ieadem inter organa secretoria: secernit hepar hilem, hydrogenio et carbonico ab Undantem , et Ραrant renes Urinam, O Xygenio et a Zotico scatentem. Sic etiam M positi sunt musculi flexo res e Xtengoribus , arteriae venis , et domin 'tur relativa polaritas in omni ferme organo , adeo, ut ubique diversa advertatur substantiae fabrica et mixtio. Tulis oppositio videtur inter corticalem et medullarem cerebri sub StΘntiam , inter medullam nerveam , et ne uri lema , inter fibras musculares et vaginas cellulosas , inter Viscera et Velamenta eorum, inter corticalem et mediam hepatis ac renum substantium etc. eXistere. Ad Vertitur eadem antithesis in morboso etiam statu antagonis mus Η u f e-I an dii), ubi functione una depressa altera QXaltatur ; sensu uno abolito , alii intenduntur SenSUS suPPressa PerSPiratione externa, interna augetur, et vicissim; cohibita bilis secretione ,
Cutis non raro augetur Perspiratio , aut intenditur renum functio; RUXu menstruo aut liae morrhoidali suppresso, alia oriuntur sanguinis Pro fluvia: verbo videmus organa ea, quae functione sibi respondent, vicario modo sua recipere munera', adeo, ut Viribus alicubi depressis , ali in hi elevetur energiri. Lic t antithesis sa ad modum Voltanae co- Iumnae suam manifestare videatur actionem, ita, ut alterutram aquae formam in secretis humoribus aliqua ratione Praevalere Videamus , non tamen ideo functionum oppositionem a Gal- vani ga solum solaritate TePetemus c3. 233. o. Videtur autem potius functionum et virium vitalium polaritas a generali Virium oppositiono, quae in biotico etiam vigot imponderabili 234 , repetenda esse. Etenim perfectri pol aritas, qualis in crypto biotis cernitur corporibus, in organismis Perfectioribus desideratur, et vidis
360쪽
34 2 LIB. II. CAP. IV. DE SINGUL. VITAE RELAT.mUS Saepe eandem solaritatem subito inverti , ut depravatae ostendunt se Cretiones. SPREFGEL : Institui. physiolog. I. g. I. - ΤREVIRANUS: Biologie. III. p. 553. sq. - ΙΙUFELANDS Ideen gur
g. 241. Actiones pseriodicae. Ad sociatio. Cum actiones vitales per stimulos cieri intelligamus g. 72.), omneque incitamentum internam vitae conditionem g. 57.9 aliqua mutet ratione , et differentiam ejus minuat 9. 7 i. J ,
Suapte Sequitur , actionum inten Sionem eandem Permanere toto Vitae tempore non posse. Nam
que inminuta aut penitus sublata materiae organicae disserentia, vel ut loqui amant, Consumta vitalitate , stimulorum receptivitas et reactionis potentia minuuntur , aut penitus Aasse-Tuntur, quo actiones vitales, donec vitalitatis Pristinus restituatur status , intensione minuuntur , Vel Pro tempore ex integro SUSPenduntUr. Accedit praeterea , quod imponderabile bioti cum per a Otiones Vitales consumatur , ipsaque orgrena , quibuS ea prolicitur efficientia , eas tandem amittant conditiones , quae pro ejuS requiruntur genesi, Per certum temporis recursum iterum restaurandaS. Quemadmodum igitur in natura Univers' contractivae et expansiva se vires mutuo SeSe e X-cipiunt, et certam phaenomenorum ponunt Successionem , ita in organismo quoque humano period ica advertitur vitalitatis et 1 unctionum depressio et sexaltatio. Ρerti noni huc somni et vigiliae recursus, fluxus menstruuS, graVi-