장음표시 사용
191쪽
NOVAE HISPAN. LIBER XVII. 18 a
solvit dolores, et medetur scabiei bibitum , aut illitum, ac di arrhoeas ut quidam Indi Medici asserunt) coercet. Quin lac praedictum lepram , Ophyasin, impetiginem , ceterasque cutis insectiones, si prudenter adhibeatur, eXSiccat, ulceraque insanabilia curat. NaScitur in frigidis, montosisque locis Tepoettiani , et calidiora non refugit; nam et inter Hai-tinus quoque provenit, apud quOS Gua0 Vocari consuevit. Sunt, qui affirment corticem duarum drachmarum pondere redactum in pulverem , atque devoratum alvum laxare, quod qui fieri possit, non est facile judicare , Si diarrhoeas cohibet , nisi compressione quadam vacuet , aut omnino eXSuccus adstringat. MaterieS Vero admodum firma est, et ad opera topiaria perquam accommoda.
Arbor est magna, longa ferens solia, Salignave, per ambitum Scissa, et mucronata, floreS parvOS, obrotundoS, et rubescentes. Cortex curandiS ulceribuS inservit; eSi enim adstringentis naturae, guStu odorae, aptiSSimaeque roborandis partibus quibusque corporis humani, coercendisque defluxioni bus. Nascitur in collibus Madianaiani Est et alia Arbos eadem facultate , et nomine, sed subalbidioribus inferne soliis, et illis latifoliae, hispidaeque haud absimilibus.
192쪽
De TLA HI CHOLTIC, seu Planta simili avi, quam vocant Tlauhquechol. Frutex est stipites fundens quadratos, serrata solia, et Balloti, ni majora esSent, Similia, floreS rubeoS, magnOS, 1 re' quenteS, et in mu Scaria acervatoS , visuque SpectabileS. CaliduS eSt, et Siccus , magisque ob florum pulchritudinem jucundus , quam ob uSus, quOS Indi memorent, neceSSariuS.
Arbor est magna, ulmeis foliis, Sed longioribus, atque ideo a quibusdam in Ulmorum relata differentias, etsi Hispani hujus orbis incolae ob materiae firmitatem Fraxinum Vocent quamquam veram Fraxinum noStratem apud Ocopella. Fucenses natam Viderim ), alii vero credant eSSe Carpinum. Montana Arbor est, floreque, et fructu caret, quamViS Cultura , industriaque hominum jam caeperit in hortos SuburbanOS , templorumque, et magnificarum aedium atria descendere. Sunt , qui referant jus decocti foliorum fluxum alvi Cohibere. Nascitur temperatis, calidisque locis, qualis est Alexicanus, et siuauhnahuacensis.
193쪽
De NAHOELILO PATTI, Seu dementiae medicina.
Arbuscula est SurculOSas radices fundens, stipites hominis superanteS altitudinem , tenues, rectos , et fuscos, folia Limonis forma, sed magiS acuminata , aSpera, et SciSSa per ambitum, flores orbiculares , et luteos , nucum Ponticarum forma, e multiS luteiS vaSculis concinnatoS , appenSOS pediculis longis, et tenuibus, prodeuntibus juxta singulos soliorum exortus, utrinque terniS , quaternisve. Calida est , siccaque natura ordine Secundo, et Odore gravi, Thymo simili, sed non omnino injucundo. Quaevis ejus particula decocta cum pali, et Xochi0Cocoti, aut Liquidambare, epotaque, vel admota torturae oris opitulatur, aut cuivis alteri particulae resolutae. Succus propinatur vomitionem a frigida causa patientibus. Nascitur Acalliopaci juxta rivos.
CAPUT LXXXIV. De TLA ELILO PAELI Secunda.
Herbula est exilis , et volubilis, radicem fundenS, tenuem , et longam, solia cordis figura , fructum paene orbicularem , et fructui Z0k0hanen illi, de quo suo loco dictum est, atque eodem modo paleiS eXilibus refertum, Si milem. Cortex radicis laevigatus, devoratusque duarum drach-
194쪽
inarum pondere bilina per Superiora Vacuare solet. Nascitur in collibus regionum calidarum. Calida Vero radix est ordine tertio , atque amara.
CAPUT LXXXV. De TLA ELILOCAPATLI tertia.
Arbor est magna , subalbidis stipitibus , oblongis foliis, ac flore , ut unt, pallescenti. Folia tusa , et capiti illita dicuntur alienationi Succurrere, unde nomen; quae fortassis praestat discussione, non enim Videtur eXpers caloris. Nascitur in regionum fervidarum jugis.
De TEPEIC OCHIUILITE, Seu Herba montana puellae. Frutex est radices fundens surculosas, cauleS duorum dodrantum, contortOS, germina eXcelsa, et rubra, folia pinguia , oblonga , parVa, fructum Virentem , et orbicularem. Frigida , humentique folia ConStant natura, ac tumoreS 'ram ter naturam repellunt. SaXosis provenit locis agri Te nimiitzincensis , qui calidus est.
De TEPE EIA ON seu Planta longiuscula montis. Herba est radice surculosa sirmata, Superne lutea, et
195쪽
candida interne, unde prodeunt cauleS Cineret, treS Spithamas longi , et in eis folia squallida, eXilia , rutacea , Sed minora, obducta lanugine, Polygalae Similia, et in summo capitula pilosa, subalbidaque cum floribus purpureis, Thymi similibus. Sicca est, et modice calida cum jucundo odore, ac Thymum redolens: non tamen depingendam putavi, quo niam nec forma Spectabilis est, nec quidquam de ea narrari egregium audio, quod ad Medicinam spectet, etsi sint, qui referant folia tu Sa, appositaque mederi tumoribus, ulcusculisve profectiS eX Scalptura. Nascitur in calidis Teoca letinoi lociS.
De TEPEALAC N , seu Herba montis lubrica. Radicem fundit crassiusculam , tectam cortice eX luteo rubescente , caules binis cubitiS longiores, folia aSpera , serrata , parva, et florem candidum, et Virentem. Frigida est, atque ad Stringenti natura ; quamobrem unt opitulari diar- rhoeis. NaScitur Teucaliginci.
De TZONTECO X1HUITE , Seu Herba capitata. Ita vocata est ob radicem, cui inSistit, magnam , atque Surculosam, a qua plureS propagantur caules Subalbidi, lenii , Foeniculo similes, quinque prolixi Spithamas , ac per in,
196쪽
188 HISTOR. PLANTARUM tervalla geniculati , et in eis Mali Medicae folia , firma, et
flores, ut et unt , pallentes, et modici. Caulis Foeniculum sapit , odoria S est gu Stu , caliduSque , et SicCUS Ordine se cundo, ac subtilium partium. CorteX radicis tu Sus, et scabiei admotus medetur ei, et Si efficacior videatur caulis. Nascitur inlidis Teocultetinoi collibus.
Caules fundit subalbescentes, laeVesque, Sed per inter valla geniculatos , folia longa , et angi Sta , pinguia , et mollia , florem , ut ajunt, luteum, et Tati hilino Similem, comantemque. Cortex radiciS Scabiem eXSiccat, et Curat; frigida enim, atque Sicca est. NaScitur in collibus, calidisque regionibus agri Texaxa&ιacEnSiS.
I ZOMPILIAVIZPATLI , Seu medicina ciUns Sternutamentum,
quam alii Tetonteconpalli, Seu medicinam caput expurgantem Vocant, Herba est Arboribus Sese convolvenS, radice longa, tenui, et capillata, caulibu S tenuibuS, et rotundiS, pia pureisque , ornatis soliis raris, ternis , et OcyminiS, majoribus tamen, initio circinatis, ac demum per ambitum Sectis,
197쪽
NOVAE HISPAN. LIBER XVII. I 89
fructu comante , Foeniculi paene modo; unde oriuntur capillamenta candentia, longaque , bombycinis filis lentis similia. Acris est, calidaque , et Sicca ordine quarto, et praecipue capillamenta; quamobrem admota naribuS Sternutamen tum Statim movent, caputque eX purgantia illius dolorem, dentiumque levant. Nascitur in calidis, temperatisque , et
montosis locis, velut 2 vhtepeci , Ttzocant, et MeXici.
Frutex est radicis magnae, et Surculosae, folia ferens Salviae forma , longa, et angu Sta , Obtusa, terna , Subal bida, et aspera, florem LeguminiS, purpuraScentem eX candido , in corymbi formam compo8itum, et fructum racematim CompOSitum , Obrotundum , nucum ponticarum fgura. Frigida , sicca , et adStringenti temperie constat , et ideo liquor defluens e germinibus tenerioribus instillatus medetur oculis, Si inflammatione tententur. Adhibetur tumoribus praeter naturam , ac febreS ex Stinguit. Nascitur ubique in calidis. Sunt , qui Tenamazion VOeent, nee desunt, qui Tulamat L i
198쪽
Verba est exiles caules proferens, flosculis exilibus plenos , Τyphae granis similibus , qui demum hiantes in papposabeunt manente Semine, radiceS capillis similes, et folia Ocymi, mollia, et Serrata. SaporiS e St, et OdoriS paene expers , frigidaque , et humenti natura. Succus foliorum in stillatus naribus placat capitis dolorem , moVetque Sternutamentum partibus, ut Videtur , quibusdam tenuibus, et calidis, ceteris frigidis , et crassioribus permistis. Nascitur Tettotolani inter Sata.
De TLATLA TIC , seu Herba simili virgae. Radices fundit tenues, et longas, folia parva, Ocymo similia, circinataque , floreS, ut referunt, purpureOS, Similes Chian , et spicatos. Radi X est dulci S , Sapore Glycyrrhi gae, et paulisper acris. Cujus drachmae duae devoratae ex aqua satietati , frigorive medentur. Nascitur in collibus calidarum Tlaltietasani regionum.
199쪽
Radici insistit TLATLACOTIC magia e , intuS candenti , et extra fulvae, multis surculiS plenae, ex quibus quamplures rami oriuntur, duos longi cubitos , sudibus similes, unde nomen, tenues, fulvi, ae teretes, et ex hiS alii tenuiores , folia Leguminum quorumdam soliis similia , parvique, et rubet flores. Frigida est, ideoque, si pulverem radicis ejus in aquam conjectum reSidere aliquandiu permiseris, et aquam propinaveris potandam, febres exstingues, et praeter naturam calorem contemperabis. Provenit campestribus 2 capichilae locis. Aliam eodem nomine Plantam vidi 2D20 m, soliis parvis, longiuSculis, et anguStis, praecedenti non plurimum dissimilem , etiam facultate; nam aut frigida est, aut spectat ad temperiem : necnon tertiam Tacapichilae, foliis longiusculis, et angustis, Leguminum quoque soliis similibus ; radicibus su Fulosis, amaris , aeribus, et guStu Odoris , quam cognovimus tuSSi plurimum conferre , Satietatique ; et ideo delineandam curavimuS.
De TLATTACOTIC Anene usicensi. Similis est Herbae vocatae Tenamaznanapaloae. Sapore,
200쪽
192 et odore insigni caret. I emperata constat natura, et appetentiam devorata excitat. Nascitur in cassiissi8 enecuilai, unde cognomen.
De TLATTACOTIC Luauhquechullae. Radices sunt amarae, fibris similes, et aliquantisper odorae; sistuntque diarrhoeaS.CAPUT XCVIII. De quinta TLATTACOTI .
Multas radices landit quinta I LATLACOTIC Candentes, ac similes capillis, corticem nigrum, Caules purpureOS, plureS, folia pinguia, superne Virentia , et inferne candicantia, serrata , et Ocymina forma, et flores in corymbiS purpureos. Odore gravi constat, calidaque, et Sicca ordine tertio temperie, et tumoreS praeter naturam dissipat.
Ita vocant Solani quamdam speciem, ferentem quoque pro fructu eos acinoS , quos MeXicenSeS Vocant Tomame, vesicis inclusos, provenientem Tauhtefeci, et Quauhnahuaci. Radix est paulisper frigida, aut temperati caloris , dulcis, et arida gustui, excitareque reserunt appetentiam Sopitam, atque intermortuam.