장음표시 사용
171쪽
quam excitet. Mitius est arens viridi, atque e calida aqua devoratum. Atlatulci provenit, ubi utuntur succo ejus in stillato naribus ad pituitam a capite evocandam, et levandum ejus dolorem, tumoresque discutiendos faciei. Vocant eam 2 ahi capalli, et in magno habent pretio.
TTALC TLAX ELI siuauhtepecensi. Herba est per terram repenS, ac fibratae insistens radici, equa promit caules junceos, tenues, tereteS, vireScentes, et per spatia modica contortos, geniculatosque per Singula te . num unciarum intervalla, et in eis folia longa, angusta, et exilia. Jus decocti ejus fertur imbuere eniXas lacte. Nascitur vero juxta flumina.
CAPUT XXXVIII. De TLALCUITLAXCOLLI tertia.
Magnae, atque fibratae insistit radici, ex qua profert caules multOS, geniculatOS, SarmentOSOS, et Virentes, Volubilesque, et in eis Mori paene solia, rubeosque flores. Jus decocti radiciS epotum medetur feminiS, quarum vulvae Cancerosis ulceribus afficiuntur. Frigida natura constat, ac se-bres exstinguit. Temperatis, montosisque locis gaudet.
172쪽
De TOZA GTLAXCOLLI , Seu inteStinis Triccae, Talsaeve Indicae. Radicibus innititur haec Herba intestinorum inStar conglobatis , unde evenit illi nomen, a quibus fundit caules, et in eis folia origani, sed asperiora , ae circinata, et juXta
caulium partes summa S coccineOS BOreS, Calyculis similes. Radix est frigida, adstringensque, et nonnihil amara. Ventriculum roborat, et ejuS calorem temperat, Si Sex drach marum pondere laevigata devoretur eX aqua. Medetur ulceribus putridis, et canceroSis, et e gallica lue prosectis, impinguat tabidos , et enixis ab his Indis Aledicis corroborationis gratia solet quoque exhiberi, fluxum alvi, dysente- IiaSque coercet unciae uniuS menSura devorata. Nascitur humilibus , et montosiS locis regionum frigidarum, velut ChaLctoout epeoi et X0chimilat. Vulgaris Herba est, et cunctis nota, tum ob adstringendi efficaces vires , tum ob formam radicum raram , et quae pauciS Plantis contingat.
Radicem profert nigram, longiu Sculam, SenSim gracilescentem,et fibratam, eX qua profert cauleS quadratOS, tenueSque,
173쪽
NOVAE HISPAN. LIBER XVII. 16ue
et in eis folia Lini, longa , et Valde angu Sta, et in Sum- nais caulibus flores longiti Sculos , et purpureos, ac Velut inspicas parvas compoSito S. RadiX SiStit diar rhoeaS, Servarique solet in annuos uSUS. NaScitur in frigidis, arentibuSque TDxo illae lociS.
De TL CHINOLZACA , seu pabula ustulat 0.Junci species est, radiciS parvae , et capillatae, caulibus exilibus , et floribus ceterorum Juncorum. Radix est odora, calidaque, et Sicca temperie. DySenteritS unt devoratam mederi, et scabiei applicatam. NaScitur in collibus temperatis, locisque Huaxacae humentibUS; Sed quoniam Juncorum genu S eSt, Muorum permultae Sunt delineatae species eisdem viribus, aut efficacioribus, delineandam non CurabimuS.
De TLA GUIL0M Huaxacensi Uerbula est e parvis radicibus, Cauliculos hirsutos, et Candentes proferens, et in hiS folia inferne hirsuta, et alba, Pilosellae vulgari similia, etsi breviora , et in poStremis caulibus capitula Plantaginis, Holostii ve capitulis paria. Utramque bilem leniter vacuat radiX unius unciae menSura eg aqua devorata, atque ita ictericiS, et gallicam luem passis medetur, et splenis ObStructioneS reSerat, medetur ictero , atque effu-
174쪽
sae per universum corpuS bili. Initio dulcis apparet, ac paulo post guttur Videtur exurere. NaScitUr in Collibus, et campestribus attinentibus ad temperiem agri Huaxacensis.
Radicem landit longam, ac tenuem , et eX ea Caules volubiles, et folia per intervalla bina, Ocymi, sed longiora, binis aliis parvulis ab exortu majorum prodeuntibus, et fi res coccineos. Radix est frigida , dysenteriisque dicitur opitulari ; quamquam neque glutinosa, neque adstringens percipiatur. Nascitur clementi caelo juxta fluminum ripas.
De TTA C CATLACOTL , seu Tirga Sacerdotis. Herba est similis X il0x0chiti, cujus radiceS, quae Surcu Iosae sunt, rubrae, frigidaeque, et Siccae temperiei, laevigatae , et Semunciae menSura eX aqua epotae dysenteriis sit, veniunt , et appetentiam excitant; quin et satietati opem ferre dicuntur. Nascitur juXta aquosa loca regionum calidarum , Sive edita sint, Sive campeStria.
175쪽
De TLANA AZGUI Tpapan. Radix hujus Herbae est surculosa; cauleS SarnassiatoSi, fusci, tereteS, et volubiles, folia serrata, cordi haud dissimilia, flores, fructusque exileS, et pallenteS, et in parvaS compo siti comas. Radix est frigida, ac lubrica natura; quamobrem redacta in pulverem, et inspersa ulceribus medetur. Jus de cocti ejus urinam ciet, et illustrat pallore caligantes Oculos. Nascitur in calidis Tiettolucae, praerruptiSque montium locis.
Herba est binas ulnas prolixa , radice pallenti, amplis que foliis; haec sunt Saporis, et odoriS expertia , ad Strin gentiaque. Radicum cortex eX aqua reSolutus dolorem dentium sedat, et OriS ulceribus medetur, qui a calore habent ortum. Provenit in calidis Tlachmalacacensibus , in planis, et campestribus locis.
De TLATLANC TE , seu Pipere longo. Quam Indi hujus Novae Hispaniae I LATLANCUAYE VO- eant , Piper longum appellat Dioscorides, etsi recondendi
176쪽
fructum moduS nondum ad haec nOStra tempora illis cognitus fuerit. Volubilis , ac Sarmentosa Planta eSt, folia oblonga , Ρiperis rotundi, ac Similiter intervenitS Secundum rectitudinem discurrentibus , fructuS teres et longuS, flos nubius. Ergo fructus acris est, calidaque quarto ordine cum insigni Siccitate natura, et subtilium partium , folia mitiora sunt; hominis altitudinem excedunt Stipites: oriturque passim in calidis regionibus. Folia imposita ulceribus mederi traduntur,
praecipue venenatiS: radiciS, germinumque CXPreSUS SUCCUS epotus , aut infusus aquam interculaneam dicitur vacuare: jus vero decocti crurium oedemata, aut congeStOS pituitosos tumoreS, menStrua etiam evocare, et flatum, ab eisque ortum
dolorem tollere , dolores e frigore, aut Indica lue profectos lenire , faucium discutere tumoreS, et quosvis aliOS, Sed praecipue adjecta Centlinain , impeditum motum reStaurare, evocare SudoreS, flatum diScutere , nervorum resolutionimederi, convulsionique, Sustitu juvare epilepticos, pellere rigores , et frigora , et mille hujusmodi alia juvamenta prae- Stare , quae quoniam eX praedicta methodo facile sit conjicere , fuerit nominatim referre Supervacaneum. NaScitur, ut attigi, calidis in locis passim jUXta aquaS, Septa, et SaXa, nec desunt, qui uuauisauhisi, et Temoz0ti Vocare consueverint.
177쪽
De TLATLANCV E latifolia. Praedictae similis foret forma, et viribus, nisi solia longe majora essent , adeoque Mali Medicae Similia , aut am .pliora, venae obliquae intercurSarent , ac fructus esset minor. Provenit etiam in regionibus calidis.
De ATLATLANCVATE , Seu Tlat lancuve proveniente juxta
Offendi apud rivos Hoaxtepecenses Plantam aliam praecedentibus forma, nomine , et Viribus similem, sed stipitibus inspersis candentibu S guttiS, et soliorum amplitudine I latiun .cu e latifoliae paene parem, nec aliter dispositis interventis, et sapore sere Anethi; quam, quoniam juxta riVillos , et aquarum defluXiones nasci consueScat, incolae vocant.
De TLANE ATLI, seu dentium medicina.
Ibidem offendimus aliam Plantam ad Piperis quoque longi disserentias, ut ego quidem judico, pertinentem, simili fructu , radicibus fibrarum instar , foliis amplissimis, ad peltae amagonicae liguram accedentibus, caule laevi, terete, ac
178쪽
geniculato per valde distantia intervalla , qui Foeniculum resipit. Edunt Indi caules, ac solia cum suis placentulis, et
grati reperiuntur esse saporis. Folia maturant praeter naturam tumoreS, neque alium praeterea Indi ii Sum narrant. Ego vero existimo eisdem, quibus Foeniculum, facultatibus pollere.
I LATLANCUAYE , Seu Herba geniculata , radici innititur orbiculari, et fibratae , ex qua fundit cauleS tenueS , et volubiles non sine capreolis in radiceS, quotieS terram contigerint , abeuntibus, SpiniferOS, Striatos , atque per Singula intervalla novem plus minus unciarum geniculis interce..ptos , unde nomen, et folia a quibusque geniculis vitiginea , cucurbitinave : fore et Semine dicitur carere. Radix , quae ex albo pallescit, et amara eSt, calidaeque temperiet , contrita, atque ex aqua quatuor drachmarum devorata pondere , utramque bilina, pituitamque citra mole-Stiam expurgat; quod si aeger graVetur Cum totalitate sua eam aSSumere , infu8a paulo majori pondere, ebibitoque liquore eumdem praestabit effectum. I emperatis vero locis gaudet, qualia sunt MeXicana.
179쪽
Volubilis est radicibus inniXa SurculoSi S, napi S Similibus, solia ferens rara , cordiS figura. Radix eSt tenera, dulcis, saporis jucundi, lubrica, ad temperiem SpectanS, edulis per annonae caritatem - Si Cum calce coquatur, alvum nimis flu-Xam coercet, pectuS lenit, et laxa conglutinat.
De I CAPATLI, seu Aranei medicina.
Radicibus firmatur surculosiS, unde profert Catiles, soliaque exilia , et siliquas parva8. RadiceS Sunt tertio ordine calenteS, Siccae, et paulisper Odorae , ad Stringentes , et amarae. Ρulvi S earum medetur ulceribUS Cance rosis, furunculisque. NaScitur montoSis, ac planis locis X iubi eoi, et Iizocant, ubi ad praedicta solet haberi in magno pretio.
Herba est radici magnae, et SurculoSae inSiStenS, ex qua fundit caules, et in eis solia longiuscula, angusta , et parva. Frigefacit, conglutinatque , et scabiei, Vetu Stisque ulceribu S medetur. Provenit in calidis Ttz0cani.
180쪽
De To mTL, όeu Araneo Maguet. Uerba est magna, flore luteo, Chrysanthemo Simili, liis serratis, circa exortum SinuOSiS, et Caule geniculato. Ca .lida est , et glutinosa natura. Succus infunditur utiliter dysentericis. Nascitur vero in calidis Xantet eici.
Herbula est dodrantalis, caulibus, soliisque exilibus coccineis, et parvis floribus, radicibus glandibuS simillimis, candentibus , ac grati saporis Vocatae Paene M amae, aut Ba. tatae. Eduntur hae eliXae , atque ita magnopere febrientibus opitulantur, et incendia, fervoresque mitigant. Sunt enim frigidae, humidaeque , aut caloris temperati. Provenit in campestribus, humectisque agri uuauhnahuacensis locis.
De TEGO OCOL , seu amphora lapidea. Radix est crassa, fibrata, et nigra, quamquam intrinsecus candescat, unde prodeunt pediculi dodrantem longi, purputei, translucidique, et in summo folium cordis figura, mediocris magnitudinis, appendens ei interiore parte sui, Fun-