장음표시 사용
181쪽
i3 CAR. SCRIΣANI INSTITUTIO ne facta rependet. Patitur aduersarios et non agnoscet; & pro amicis haoebit,omnibusque beneuolentiae signis praeoccupabit, de insidias muneribus anteuertet. pluri um Si pecuniosus fuerit, petentibus mutuabitur. mutuatum, 'μμυν ε si carere potest, non repetet; accipiet, si Vltrodederint, tanis milia, beneficium. minutioribus mensalibus donis, prora- frequeη tione temporum, potentiorum gratiam parabit. Incredibile dictu,quid pecuniae neglect us,quid munificus inter a
Jae sectatores animus posthi: ut ausim dicere, Imperare potest,qui dare potest. etiam vitia tua teget,qui prottindit.Ρr dentia tamen hic opus,Vt non in omneS eadem munificentia utaris, ted in illos potistimum,qui aut obesse multum, aut Wodeste postiliat plurimum. non negligendi alij, sed magna personarum temporiique ratio habenda. in omnes p od, gere,stolidum est: in quosdam, prudcntis. a prudentia ergo discrimina mutuanda sunt;& plus saeire in delectu, quam in munere disticultatis ac laudis est. Q abd si fortuna negauerit Opes,verbis diues ac munificus quisque esse potcst. nemo illis pauper fuit, nisi qui voluid; obsequio. eriam. diues esse
viiiisii Postremas Vero Ubique partes occupabit, qui primas , ιρηi ηἐra rnat. ctiam genere & dignitatc inferioribus lubens cedet. de, . inui autem tuisque demiis sentiet, loquetur etiam demissuas: rorest. magna de aliis. si quid laude, gloria praemioq; dignum fecerit, submissillimis verbis facti magnitudinem cxtenuabit, aliisque laudem,non sibi ascribet.potiora dein aliis,deteriora sibi tribueti Nusquam generis sui niaior Oe nobilua-.tem, lices possit, attinget . quod si quae mcntio iniecta, alio
sermonem vertet; si omnem. auertere non potest, quam
modestissime de ea loquetur : laudabit*ie illos, qui vi . tute sua viam sibi ad magna strauerunt. virtuti vero factis 'que fortibus modest iam miscebit. Nemo nisi experientia doctus credat, quantum coniuncta virtuti modestia, liberalitasqtic beneuolentiae permista, etiam apud improbos, possint.
182쪽
possint. Demissio in magnitudine, comitas, morum faciliatas,facilis aditus, beneuola &amica compellatio, frontis monitas,ultronea beneficia, hilarique animo,vultu, manu porrecta, tacita maxime S nullo teste porrecta, siqua potis lignum necessitas prcmat, magno ad magna incitamen xosunt. Obesse nemini, benefacere omnibus, liberalem e suo, parcum ex alieno esse, nullius unquam aestimationi quid- ruam derogare ,silentio damnanda premere, vulgarc la anda, etiam in hoste, magnam ad prima quaeque ianuam aperit.Contumeliam deinde &hossem pati, ει gratias pro iniuria tanquam pro beneficio agere, dc aemulum laudare,&beneficiis onerare,via ad maxima est.haec qui secerit,magna sperare,& imperare magnis potest.' Inter aulaea deinde documenta, non postremas simulatio sis .iis tenet. nolo hac quem Quam circumueniri volo tame hac pe . ricula a capit arceri. Duuius lanc candor, & rcte tu rectus,& frons animo respondens, non sapiunt aulam. saepe enim
ingens candor consiliis destituitur , nec habet quod reponat, qud pedem figat, quis retrahat, ii qui doli aut necessitas
occurrerit. Iam quoties dissimulandus moeror, amor, spes, metus,ira,gaud Ium,Vota, studia, dignitates, aut commoda
ambientit quoties audita, visa, non audisse, non vidisse, ad magna tendenti simulandum esti excidet enim non raris spes manibus,si scire te,quae ignorata putabantur,aemuli intellcxerint : quamdiu vero igit viri putant, nec in fraudes exsurgent, nec in insidias, nec in contraria studia &molitiones Cogitationes ergo suas consilia,amicos,saeta etiam aulicus, si potest, teget, dictorum interim factorumq; aliorum diligens obseruator . quidquid proinde obesse causi, suae potest, quidquid amicis, quidquid sibi, aristissima tenebit custodia quidquid prodesse, manumittet, libertate donabit. Hoc vero inter non vltima numerandum,ut, si quis aduersarum partium, propius consiliorum nostrorum indagavor accest crit,quocunque Verborum etiam amicistimorum
183쪽
iniuriam isti licu . visa Principis. M.tu- magnu a cata praciare de Pranci
lenocinio ludat, ignarum dubiums rerum nostrarum di
mittamus,Vt nec aperte negemus, nec fateamur aperte.
Ante omnia interim Principem intueatur; mores illius discat, vitam, ingenium, animique illius in omnem partem Ioponsiones . bella amet an pacem; in pietate, modestiam. uata, lectionem, scientiarum artiumq; cognitionem, fastum, aliorum contemptum, ciuitia clementiam,humanitatem, liberalitatem, auaritiam propensior; novis an veteribus delectetur,labore an otio, serus an ludicris,mensis,poculis; alieno insidetur toro, an suo contentus vivat; noua regna cogitet, an suo se contineat. Pronus in iram estρ ne huic rupi illidat pedem. mosibus mitescunt dura, maxime in Principe. Ad contumelias,minasvi damna descendit ignoret se haec passum qui patitun&plus.etiam obsequii ostendatiniuria accepta. nolunt v, deri offendisse Principes. quod si iniuriam te passumoste deris,ucrtunturin Oolia, inde in sanguinem. obsequia aiam tua,& in Principem merita silentio premesaolunt videri debere Principes: debent tamen. at tutius thaec premuntur.
rogari Principes volunt, & quidquid accipiunt, deberi putant; quidquid suacunque caussa largiuntur, pro gratuito
munere cognosci volunt.Tenuia su nt,quae donant3pro magnis habe. quidquid a magna manu vcnit, nomen volunt referre magnum. nec meretur magna quisquis a magna manu mctiri nescit parua pro magnis. & fere res paruae aditum ad magnas faciunt. recusas ut negligi seindignus maioribus es. nec serunt Principes neglectum, minus contemptum. contemni verὀse in paruis donis aut muneribus arbitrantur, si ne exeris. at nihil acerbius sceptro contemptu, ut cxcidat spe omni, qui in tonuimunus contempsit. Fertur in s Dperbiam Princeps dcmisse deictui si senti; praeclare de ipso; praeclarius etiam loquere.Non patiuntur mores 3 nemo tam
improbus, quin aliquid laudandum habeate hoc lauda. etiam uxori, seruis ac domesticis fortiter impera, ne quid in
184쪽
cta, dominorum habentur. Quod si quis in Principem liberissi verbis exsurgata, tu Principem tuere. etiam manifesta scelera, extentia; aut laudes alias repone, memor damnatores hosce non tam sensus suos aperire, quam tuos scrutari.
Ita T. Sabinus sub Tiberio, subdolis Latiaris in Imperato- rem querimoniis, in pares induciis inde in mortem. Consilium Princeps petit Z periculi res plena est, maximes in saeuitiam pronus. ab cuentu enim fere tales res iudicant. ν,-jiac licet,aut fortunae inconstantia, aut aliorum improbitate, insidiis, fraudibus, aut imprudenti moderatione, aliter res ceciderit; in primi tamen consultoris caput damna cadunt. Quod si s ergat urgere Princeps, nec effugis locus, rationes in utramque partem adferat qui consulitur; ea moderatione,ut non intelligat Princeps inquam consultor partem p r
pendeat, qud integra liberaq; electio Principi mancat. In omni denique re graui euentiu dubii &incerti, S aqua Rel-Iublicae felicitas aut ruina pendet ; caute se consu)tor ha- eat. nam &inprospero iuccessu laudis ac gratiae parum est.& quis Principum debere se fateaturi in infelici vero, & equo popularis aliquis tumultus timeri potest, certum consultoris capiti periculum imminet. nam, ut se apud populum Princeps purget, in consultorem saeuit. S sub non uno Principe consultoris sanguine plebs composita. Ita Commodus Cleandri morte populi motus ponit: Eutropius ab Arcadio hostibus traditur. Improba proponit Princeps & iniusta 3 ne obscquere. certistima te Principemq; perdendi via est prauis illius obsequi affectibus. trahe proinde rem, si potes: primos enim in
Principe aestus, nulla re certius, quam mora icmperabis &franges. Non potest inscitiam tuam rerumq; imperitiam farere, nascitura dein incommoda rccense, aliorum maxime
Principum exemplo. Magna tamcn haec modestia, ut non videaris docuisse velle. noli ni diademata doceri. turpe ni-S mirum
185쪽
mirum sceptro discere. proponi rationes possint: sed ea modestia, ut delectus apud Principemsit; nec tuo consilio, sed sto iudicio, optima delegisse videatur. Delegit Princeps, te consultore & auctore aliquid Z nunquam eventuum prospera prudentiae tuae, sed principis ascribas . factum ab Agrippa, Cratero,Ioabo,aliisq;. ista etiam sortia, caeses hostes,deoellata regna, defensam rempublicam, Principis trudentiae de felicitati tabue, etiam absentis: quidquid vero e manu tuta
magnum,extenua. non amant alienam magnitudine Principes: sed & suspiciosa omnis illis magnitudo est, odiis proxima. & fere potuisse, apud illos manum imperio inhcere, fecisse est. Quod si nimia te felicitas ad silmma omnia prouehat, retrahe pedem, & vltro seca felicitatem. Prudens nauclerus s.bducit nauem,& occinenti scidum potest,tempestati su b trahit, & portum legit: stolidus prouocat & exasperat audacia ssuetus. Quod si pericula erit,iae improbissimus quiΩque bonorum praesidio destitutum occupet Principem,pese ser & obdura , ne improborum eonsuetudine in poenitenda. labatur, seque ac rempublicam perdat , dum praua suadentibus obsequitur. Comissolum sibi vero a principe tenacissimus custox sit;vtante vitam profundat quis concredita prodat. mul tos improuida custodia perdidit. ac nec uxori, nec filio, non amicissimo sibi, non matri, non parenti, commisiasbia Prinei pe credat; in nullius denique etiam maximi vir,snum fidemisee, quae accepit, deponat, non consilii, non auxilij caussa. nihil enim tam graue esto debet, quod eredita cogat prodere. sacrosuictum enim cuique esse debet quitaquid silendum premendumq; Princeps voluit. Sed neque curiosior in Principum consiliis indagator sit Enec scire velit, quod ipsi sciri nolunt. ninia non raro curio stas haec non uni fuit: & plurima Principum ignorasse me
lius sepe quam sciuisse fest. Philippides a Lysimacho Rege
186쪽
rogatus,quarum rerum conscius esse vellet4 respondisse se tur, Omnium quae tibi Rex placent, praeterquam secretorum tuorum . prudenter Tigri enim c5meuit,ut non uni tan-.tum suaePrincipes committant: quae si vulgata fuerint, in mmnes suspicio cadit, ac in innocentissimum saepe. nec ulla plerumque haru nota dcleri spongia potest; nimis enim alae Principam pectoribus haec seu facilitasMu leuitas, seu in- .fidelitas ledet Cauendum etiam, ne priuata Principum beneuolentia ac couνt amicitia abutaris. Ita Philotas & Clitus, tam nimiu de Alevandri amore praefidunt,pereunt.accidit idem Aluaro de Lu- Titia. nasub Ioanne Rege, & in Romano Imperio, Seiano sub Tiberio. Maternus Commodo in deliciis dum plusculum sibi arrogat, dolose aemulorum serro cadit. Factum multis . nec ulla aetas fuit,nullus propc Princeps, quem non perfamilia-
.ris alicuius domestici caedes funestarit. nunquam steterunt omnes, nec quam consecuti fuerant gratiam monumento intulerum. Mare Principium aula est, altemis aestibus reci- Procum, multorumq; aut iactationibus aut naufragiis infame . ne fide. momento, qui stetit cccidit, &in altitudinis suae loco praxipitia tulit. Et fere quo quisque securiosico ex- cidio propior est. Aman nos docet,& omni aevo, & sub om- mi Principe plures. Ita nulla tempestas grauior est,quam quae simma: nolaciae incubuit. & prudentissimus quisquenauclerus tranquillo dissidit mari; paratque in alta nuctuum p Vce, quae inmpestati opponat, quae furentibus vqntis, quae sevientibus undis, quae infido nimium elemento, ac quasi per ludum classes seroenti, urbes, insulas, prouincias, regna. Moderandae etiam apud Principes pro aliis in tercessioncs. Mομι- intercessoribus enim Dencficia adnumerant, & Quidquid sit '. '
precibus concedunt, precatori escribunt; tanto maioribus hi .dis
nunc vinculis obstrictu tenentes, quanto plus illius rogatu aliis concessorint. Integrum potius Principe seruet sibi,quis, quisprudens cst,nec beneuolentiam illius in alios exhauriat.
187쪽
- tu . Verborum dein parcus apud Principem erit: Aristotesis.1ia , -CRllistheni ad Alexandrum proficiscenti.
o m. nimirum, perpaucis, Venerabunde. Male libertas in tota apud Syracusanum Dionysium cessit. Quare aut absit nendum aula, aut non nisi raro ac paucis Princeps com liuendus,ne domesticam cpiasi quamdam samiliari rem duere velle videaris. Non amant congressus pares sceptra dc venerationem ac cultum d poscit, in cuius manu mors via 'raque sita sunt. Sed neque facile in mediis lusis intei landus Princeps. ingrata diademati interpellatio est, quae gaudia secat. Monendus est commodiora temporaspecta,
Incidisti in Principem crudelem ne saeui. Vt pIurim ni enim crudelitatis auctores,ferrumpassi.accidit Aniceto sub Nerone,Ramiro sub Caes e Bossa, aenei tauri inuentori ubi Phalaride,qui primus,submissis ignibus, in boue stomugiit. Incidisti in auarum' noli caussam dare nouorum .vectigali popido imponendorum. Gallia in exemplum praeuia
Sub Philippo Pulciam Petrus de la Becche, sub Ludovico Philippi filio Enguerrannus de Marigni ; sub Castolo VILD.de Guac, & Camus de Beau-lieu,reo aerarij primi qua stores alienoseno cadunt.miserWm, quod Regibusaincto bus. Paria prope passus Petrus des Euaris, centum K. - .
tum millibus damnatus. . in exasperatum in filios, in matrem, in agnato Ap,im ne accende iram,ne seu JMemor Othonis, qui cinnisama
cepι-ν- trem Rheni Palatinum incendisset, digessiima steli ibis praemia retis; cum pace inter matrem filiumque e m. 1ita, lingua de oculis exsectis exemplo posteritan Kie quam male tuto in prisinquo staguine inimicitiae musis centur. Idem accidit Gimonerae, Qui sub Hanem, ,hi . te eo Medistinensibus Ducibus Aristor gesserat, cum a Principis matre Gue ins atriiabili ηmis sibi traditur.
188쪽
Laborandum deinde serio in cognoscendis aulicorum in- tulicoruingeniis. Sunt iuuenes, quos sere videas praesidentes, omnia Remi se sibi spondentes,s astu turgentes, faciles ut in fidem, ita & in iram , incautos in periculis,improvidos, futurorum ignaros, praetcritorum immemores,praesentium amantes, liberales, Varios, nusquam certo figentes cogitationem, amicitiarum
aeque ae inimicitiarum prodigos. aliquid in his largiendum aetati,aliquid indulgencium. contrariis interim studiis, sed
magna moderatione a vitiis ad virtutem ducendi, ut nec a duci se ab illis sentiant,nec ad hanc adduci Sunt senes; quos plurimum deprehendas cautos, subd los,providos,incredulos uspicaces, dissidentes , timidos, uaros,moro Es,inamoenos, duros, nullis nisi sibi ignoscetes, nisi sibi indulgentes , in reprehensionibus seueros , acres in monitis, immemores iuuentutis sitae. caute cum his age dum,praemeditate: aetati etiam veneratio sua tribuenda. Sunt nobiles, quos maiorum nomina supra reliquos esserunt hos reperias in perpetua auorum atauorumque narratione, in sui laudatione, reliquorum contemptu, --bitione tumidos, ac, cum non infrequenter ignauilli mi, rerumque prope omnium ignarissimi sint, omnibus se anteponcntes, sola interim maiorum, non sua virtute aut gloria magnos. honores his impende, magnifice habe, lauda,
, Sunt diuites; quos insolentia fere comitatur ac superbia, diuitiarum comites. omnia hi sibi persuadent posse. tanta fiducia auri est. nihil tamen insolentius nouis opibus, nihil tenacius,inhumanius nihil,arrogantius nihil. Declina quis quis sapis hos scopulos , familiaritatem & congrcssiis fruge. non potesὶ animum ante para & arma sortibus cogitati nibus . multa hic inciuilitas intercurret, fastus multus. pe fendcvicisti . Sunt externi ; cum quibus fere retractius; exporrectius cum eiusdem gentis agendum. & fere magis coalescunt
189쪽
nimi eodem caelo nati,educati similitudine quadam sui: dis iunguntur, quos regna & educatio disiunxit. Sunt quibus imperat aurum. quales aulicorum pleriquς, rui plerumque tantum affectuum deserunt, quantum tu
onorum: amicitias enim cum pecunia metiantur, tantum
amicitiarum,quantum tu pecuniarum,asserunt .sis fide. s, de incorruptis. & quorum manus munera ignorant, non uxoria non domosticae, non donorum diuites sponsione
non praeseritium fulgor, non futurorum spessi G aut a recto bonoque deducit. Sunt inter hos omnes, qui plurimim apud Irincipem possimi. amicos hos para. per te non poteia per domesti εα iliares illorum para. etiam eme in caussat cara . ixat men te illis adiunge t non offendas aemulos. Niros uel H. tius cole: cum hosce, illos aperte, ii virosque amne eatiterius partis offensione non potes Nec dissicileialiquos sita domeuicorum parare. per hos aditus ad dominos patebit: a
quibus plus plerumque, quam ab ipse Principe sperare po
tes; maxime, cum de illo agimus qui regni gubernationem, in suos coniici cum per horum lare manus regia beneficia veniant. Quo maiori studio,quisquis sapit auetatne quem idomesticorum Principis offendat. nam licet prodesse non omnes possim obesic tamen p ssunt,&selis criminationubus plus euertere, quam reliquorum omnium midia promouere. Cavebit etiam, neindignitatumambitu cum longe potentioribus in certamen descendat. fere enim inferi res potentiorum inimicitiis impares sunt, ut. plus minia damni a potentiorum hostilitatemetuere,quam a dignitatubus emolumenti sperare debeamus.,omatiis. Cum vero amicos sibi parauerit magnos, non negligatura isti inferiores, ctiam aulae vibramos: e quibus quosdam ben Iziau uolentis,alios comitate,hos humanaac vltroneaecompellatione, vultus serenitate,illos Uiscio ac muneribusparet. Ac
licet aulica illa complacentia fere in adulationem degen
190쪽
ctus ApostolusZAliorum ery se ingeniis attemperabit aulae sectator, tantum ne improborum . ita Alcibiades Athenis Oratocis ac Philosephi personam induit euerioris viri apud Lacedaemonas,bellicosi apud Thraces,otio dediti apud Ionios, fastuosi apud Persas.lmitabitur aulicus, inter laetos hilaris, grauis inter maturos,inter doctos eruditus',inter indoctos eruditionem teget,jurer moercntes gaudia. in tamen tristibus misceri,sii moeror permiuat,probem; magis etiam,
si pellendo dolori oportuna. Fugiet vero omni studio improborum consuetudinem, eorum maximequos in pocula & libidinem estusos viderit, p. quos in aleam prodigos, in iracundiam celeres,in vindictam praecipites, in contentionem & ferrum faciles,in detractio .mem pronos deprchenderit ε, ne iisdem inuoluatur malis, &discat, quod sera postmodum poenitudine ignorasse velleto vitiorumcnim familiaritas iericulorum familiaritatem adducit;&pares delictis sectos arbitramur: nec eripere se facile crimine & periculo potest delinquentium foetus. & nestio quis damnandus pudor in delicto pedem referre vetet.&improba aulae regula est, generoti animi esse non destituere in quocunque conatu vicium,S occumbere etiam in mala caussa gloriosum. quod in contentionibus & ferro innocentissimis non raro usu vcnire solet, ut sanguinis & mor. tis socij sint, qui delicti non fuerunt.Retrahet ergo pedem, dum licet, vir prudes me, dum Velit,non possit;& tuta eliget, nec ultro & gratuito se malis induet, ncc tam caro amicitias emet,nec sestur suas,honorem, um,alterius temeritati aut libidini conamittet. Neque aulae tamen omnes tales: sunt minus impmbae, sint probae. Per raras has esse scio. sed de Oricntis alitem esse memini,de singularitate famosum,de postcritare monstruo-ium,& eo magis portentosum, quia Vnum. Eadem de aulis