장음표시 사용
211쪽
ra. nam quod in Antonium de Cicerone Patercula M'. imi gloriamquesectorum acae torum adeo non omnupo tra si s m te serapta mirabitur, tuum meώ- λι- a execrabitur ; hoc de omnibus qui generosi mente fiaudes crudelitatem* improborum tulerui, diei potessi iaceiici serentibus maiores, nulla be adeo re,quam exilio avinii, ita pro veritate & virtute obita, nobiliores. . Neque interim rigorem illum probo Stoicum, itavi: σquam,qui nunquam simulandum viro esse putant,non sidis fortunis, honore, vita agatur, priuata publicaque. Mami certe viros prudenter simulatione uses, omnis retro a cia
Historia. simulasse Moysem in fratre & semini Abrahamim in coniuge sororem; simulasse Dauidem stultitiam, nectin Abner in Ioab,maledicta Semei inaulem, neglecturi ius rum; I acobum matris imperio, fratrem Esau iavetus Historia. sed & Christus ipsese finxis Angius ire. simuliti di . etiam Paullus & Petrus non semel vs ; feliciter etiam imagnus Athanasius, sitq; sin stitate & rerum gestamin citia .
Et quis aut imperet prudenter, aut vivat hic beatu si quidquid occurrerit emandere cogatur, quacunquefolii narum, gloriar aut sanguinis iaetura quis, cum de uniueta. republica agitur, cum de coniugum ,libelorum, opta, in columitate, non putet nocitura tegi posin aut reipubscuae semiliaem suae progitor cogetur esse,si aut tyrannus, lut lumstis scrutetur illa,a quibus salus illorum pendet stim,siquis ferrum in alium paret, prodere cogar rogatus latentem extrahere e latebris iugulandum 32uid, si quis patriaeli sti ea petat, a quibus regni uniuersi situs pendet , aperii issi, scelere concredita mihi potero λ dems in patriam triete proditorλIdem de coniuge, liberiet, parentibus. ita
Iam in emendandis suorum vitiis, quam prudentres Superior dissimulat,&cogvita pro ignoratis nabe ut miti
212쪽
certiusque medeatur utque beneueson potius,quam te toribus in ossicio contineat ὶ aliquando etiam commodius fructuositusque monendi tempus expecta viratque nonr go exacerbatiores mentes, monitaque in pacatiores animas
. - Minis etiam magis Superiorum suorum vitia erroresque insertar tamiuam inobseruatos transit,& ad preces Uumq; decurrit. Et, ut agrorumsterilitatem, aliaque terrarum in- νιιia. commoda serimus,nec Deum aux naturam accus 's, nisi imphaudire velimvs ; si up priorum ac Principum vitiat teramus. &vt in illis riuuioresannos, sic in his morum
In acceptisuerisapa diuiniuriis,monent prudentes,nO- Iriariis bilissimum victoriae genus esse contemnere, aut tanquam ' zizawn acceptas trissiae, aut Vt indignas habere.ob quas L 'r',imorumpacem exuamus. Ita quo generosior equus est, hori. ν- adlatrantium canum minas magis contemnit. minarum,& vilissiniarum e plebe animarum est , conuicia conuiciis repellere,& illum habere victorem,qui violentius conuicia iaculatus est. Ferro vero iniuriam vindicare, quid nisi belluarum est, quae laniatu saeuiunt, cum ratione tueri se non possint ι his enim pro serro dentes, pro telo calces sint. quanquam decentius hae, quam homines: domesticis enim illae se tuentur armis;ascititiis,& extraneis, & aliunde mut alis , homines. Prudenter sine ille, qui conuicium passus &sputa,non magisretulit, quam si asini calces passus esset, aut praeteruolantium auium serias ; laudemq; retulit& admirationem, & conuiciator pro asino habitus: maiusq; conuicium conuiciator e contemptu,quam a serro retulit.neque
poterat grauius quidquam in hominem dici, quam aut astano componi, aut infra asinum poni. . .
213쪽
p. 1isti O Omnes Voco. nihil stolidius. quis enim stivam veta ad s. Uti. lit eruditam 3 quis eloquentem fullonem 3quis carmi- D nantem funatium 3 quis verooru violis multicoloribus ho rea lassantemὶ quin adeo, pcrpaucos voco. breuis, qua fruimur,aetas est,raraque studiis cognata ingema. Iam eloquenistis in plerisq; parum, sapienti x minus est. & quo mihi illa, si I mirati hac destituatur ἰ naus aga omnis dictio est prudentiae velix remisi nudata: nec quiaquam ab illa speres, quam breuia& scopulos. temeraria enim nuda cloquentia est, &dum sola audacia aritiatur, in poenitenda fere mute seque orato- Temque suum, ac non raro rempublicam,eadem ruina op- Missii. primit,iisdem fluctibus inuoluit. Sapientem ergo eloque-tiamvolo. aut,si alterutra carendum,incloquentem pruden- .is . . tiam, quamimprudentem eloquentiam malo. Quid3 quὀἀ- - plurimum , quae virtuti ac Veritati dat operam oratio, incomposita sit&simplex:parcit enim verbis lenocinantibus, & saco oblitis, dc ad gratiam compositis, & venustate mentientibus. cum contra popularis Oratio nihil prope habeat veri- mouere enim vult turDam, & inconsultas aures impeta, rapere: quare tractandam non sep bet aufert. plus proinde sonat, quam valear: ut merit omnem valem,bracteatam eloquentiam non unus dia crit ; quae Omuc suum studium
in verborum luminibus ac stellis ponit, & in pompa quadam vemantium dictionu ε, tanqua siqua mulier invenusta se arbitretur, nisi longo syrmate leuam Verrat, plus sordium. collectura, quo se latius.*arserit. at illa, quae sanandis ad
hibetur mentibus, minus ostentationis & tumoris, plus roboris habet: descedere in animos vult, non Vclare, no fucare.
Et quis medicinam laudet, quae superficic radit Z nemo peri
214쪽
: tus aegros intransitu curat: incumbit malo;& raci manum admouet. Facit idem vir prudens: qui non qua amoenitat prouocet aures , sed quae emolumenta audientibus adferaiktacitus secum cogitat. Atque hinc plerique sapientiae dediti, cultum omnem sermonis abiecerunt,& cum possent om tius loqui, nolia erunt. humilem proinde diistionem elegerunt,ne corrumperent grauitatis rigorem. Et vero dis luti omnino pectoris est: quaerere in seriis voluptatem; &, cum mederi vis animis,sonis tantum aures perfundere mollioribus dion medicinam vulneribus admouere. & quis prudens non praeserat,si potest, peritum medicum, eloquentia destru tutum,eloquenti imperitoὶ carpitur tamen mortalium pars maxima verborum pruritu ;.& delectatur etiam' vinculis, non ignara vinculorum.tantum insidiae possunt,ut necpraemoniti quidem vitemus. Quid quod ultro induamur il lis. tanquam si quis praescius venena bibat in voluptatem, quae scit ire in mortem. Et abducunt fere ludibunda verba a vero, &bono. Hinc fit, ut sine delectu assentiamur omnibus, nec acertis falsediscernamus; ignari inesse,ncredibilibus v rum, & verisimilibus mendacium: quo fit, ut non uni Verum illud visum: imperitior sermo, hoe Hustrior quoniam nonfirmatur pompa Mundiae et gratiae sed recti regulas sinetum. Non quod infantia semper illustris, aut vera sit imperitia sed quod ab inculta dictione absint plerumque doli& fra
des. Non didicit mentiri siniolicitas, & sita candori veritas annexa est: oredas hanc indissociabili nexu maritatam. 'Neque interim damno eloquentiam . probo,& laudo.sed ex illius mente, ati,qmbiueoncessum sor Urre lemda; metu serere 'denda beati sim quibus inrumpse. & voto illius: ut tibi sermonepulcra etat tpulcrior. Nam sola ermonum purpuram,quam improbi mores decolorant, quis paulld prudentior probet3 Est tamen & sua dictioni laus magna, licetvita non respondeat. quam pro ingeniorum Varietate Variam H-debis: n dico saeculi alterius, sed eiusum aetatis. omnes
215쪽
vero suadeo ut legat litterarum amans. deligat deinde quem amitetur, cuius aut dictionem sequatur, aut mutuetur,ut ad unum proxime accedat: aut sane pro ingenii sui magnitudine,propriam sibi e vanis dictionem paret. nam ad unam omnes cogere, imprudentiae maximae est. & quis non f tuum dicat,qui omnium pedibus, capiti, corpori, calceo tamdig.- pileos, vcstes easdem aptetὶ Idem dico de ingeniis, quorum
Dictis stia Iam pro ingeniorum varictate varia fere exsurgit dictio, tumium caesuratina succincta,profluens; substrueta,laxa; tenera, γtis; mollis, seuera , breuis,ampla; flore ibo delectans,plus d cens quam dicens; picta, neglecta; mellea & lepores rocreans,aut piperata quadam facundia mordicans; lasciuiens , mascula; muucos re nans sonos namoena; grandis,humilis, lacertos a S robore plena,elumbata & enervis; acuta tatusior; erecta, serpens; urbana, incompta; ornata & adipe culum composita, inculta; nobilis,ruuica; mille, aliis mo- dis varia.&inest tamen singulis sua venustas. Ita non tantum montes de horti delectant,sed nemora & valles,& sius etiam in neglecto ornatu decor est.& non aliter vincta, aliter segetes,flores;& inter hos aliter lilia, ros violae delectani3 aliter rosmarinus,laurus, thymus,quercus, tilia,fagus, pinus, platanust aliter pirus, pomus, cerasus &1ingulae tamen des chaiit. Idem dico indictione. &, ut non omnis fert omnia plurimum tellus,ita nec omnia ingenia dictionem eandem. m vero tri sigm si multum hi hac tribuam imitationi, tum naturae plurimum. Magnus Cicero, Caesar, Terentius . non minores Sallustius,
Plautus, Plinius. Magnus Liuius. quis inferiores dicat Curtium,Tacitum Θ& cui ex omnibus cedat Tertullianus 3 et Rans, grandis,acer Hieronymus:&Leoni tamen &Ambro
stolaus sua est. Eadem in Graecis Oratoribus,Poetis, Patribus reperies. Quis vero ad unius dictione omnium ingenia vocet Nec minus peccabit, qui Poetas omnes in unius cogat
Virgilij iurare noni n. an minor in genere suo Seneca, Ma tialis,
216쪽
tialis, Horatius 3 Aut damnandae Siluar Statij,Persij & Iuue natis Satyrae, quod a Virgilio recedantὶ Et quis neget in dictione soluta tantum esse varietatis, quantum in vincta &non peccet, qui adolescentem Tragicum velit Comoedum 3 qui in Satyram toto naturae impetu raptatum,cogat in Elegiamἰ qui Lyricum v ct in Eclogas Z Largiendum aliquid naturae, quae singulos manu sua ducit ad optata Fatebor ra. men teneriorem aetatem ad lenius molliusque dicendi genus ducendam. neque enim aetas illa robori adhuc nata. Ciceroni pronadcassuescat, Caesari, Terentio. inde ad grandiora iter crit. Quidὶ quod ipsiim Ciceronem alium vitiamus in Oratore, persecto Oratore, alium in Oficiis,de Senectute &Amicitia allu,alium in Paradoxis, in E pistolis ad familiares alium,alium in Epistolis ad Atticum. Neque omnes natura Asiaticos reperies: Attici sunt plurcs, Lacones non pauci. Quod etiam in seminis & pueris,d in infima plobe reperies,& seruorum turba. Et certe pro rei conditione alia attre alia non raro dictione opus.grauia mature,quaedam seuere, urbane alia tractanda. in quibusdam mollibus di lenibus, saccaroque & melle conditis, lacertosis in aliis opus. nam & aliud sibi genus delectatio, aliud commiserationes & lacrymae deposcunt, figuras alias,tropos alios, lictionem et, totam aliam, non minus quam elocutionem, Vultusquc ac oculorum dispositioncm. Magnus Ilic, qui in omnem partem vertere dictionem potest nunc serpere,nunc montium Vertices pedibus calcare: nunc per plana, nunc per praecipitia decurrere: spargere hic rosas & violas,ibi sina & rupcs: lilia hic legere, de camo-millo inuolui aut gramini, ibi cedrorum ramis insidere, &nubes etiam vincorci ciniter alibi tanquam secundo flumine labi, decumanos alibi fluctus audaci carina scindere, &male in rupes i& vom s cogere e mulcere nonnunquam,
217쪽
guinem haurire: molli hic spongia tergere, ibi serro & see
ribus saeuire: dulcibus aliquando mederi, nouacula aliquando de ignius. Paucorum noc est, fateor. Quis enim in tam varias 1c vertat formas quis in tam pugnantia cogat calamum Z. Velle autem in omni genere eadem dictione uti, er-ιror maximu& est; nec minor, si quis, ut dixi, omnes ad eandem dictioncm cogat. ut, si quis omnes pictores, aut texto res esse velit; omnes eodem cibo delectari, eodem vitae gener exercitationibus iislcm. naturς aliquidin singulis con- .cedendum.quina&ὁ iuuanda naturae pronitas, Vt, ad quae
.illa ducit, amico ad. ea inuitatu protrudatur, propositas iis qui in hoc genere plurimum valuerunt. Denique laxanda ingeniis fraena, necum auctoris, licet doctissimi,angust issimo gyro naturae impetus infringendus. Et quis prudens cuntem in Sallustium,cogat inCiceronemὰ eiusdem aeui scriptores sunt, .di discrimina tanta,quanta in nullis omnis aetatis seriptoribus. aut adeo amens erit qui L quam,qui Sallustium damneti aut ea fiducia sui, ut alterum alteri praeserat Z Qvis vero currentem in Plinium seniorent,dniuniorem pellat, & vim naturae faciati quis in Curtium .vel Tacitum properantem, in Caesarem rapiat, & sapiens audiet' quis in Arnobium,Sidonium, Apuleium,Tertullianum proniorem,in Minutium,Gellium, Symmachum, Lactantium, reluctantem ducatὶ tanquam si quis in Martiale, Horatium, Iuvenalem , Persium, Senecam procliuiorem,ino uidium, Catullum, Tibullum, Propertium, G allum, Terentium' propellat.Suade nimirum timido militiam, praefidenti metum, otium praeferoci , studia ignatio, aurigae maria , nobilissiuam, mulieri bella, mulieralia viro. & quam laudem speres, aut quid magnum ab hoc Gonatu, nutut v-Εroque frustreris3nam& fructu illius cares,a quo abducis;Mape illius,ad quae ducis . frustramim refusabnaxum expc his victura. moritura cogita ingloria, dc acie dominuiti, scpelienda,aut cum illo.Ignoratu aetarnitata nifacta
218쪽
ca naturae sint, qtiae Vitam sepulto domino spondeant, quae largiamur, quaeque adco nobiliore illum vita dindiciat,& vi-uerc cineres doceant.
In milite vero plus fortium factorum,quam eloquentiae revelim. faccre militis,dioere oratoris es . Iam, si facta dictis in .exemplum &imitationem poriora surit, quIS .non Videat,sa- turis..cta inmilite deligendis S sanc rebus militia omnis constat, ferro,dextera,vigiliis, sudoribus, imis, sanguine dando &hauriendo, ferenda fame, siti, commeatuum, locorum, necessariarumq; rerum prouidentia: postrema verba sunt. nam fere, quibus vcrborum plurimum, iminimum est. sortis, parcus verborum, factorum diues: ignautis ditissimus ver- Dorum , egentissimus rerum est. Non, quod eloquen-.tiam omnem abesse a duce velim. Don amo in illo tamen ornatam nimis & cultam, dc tanquam calamistris inustam,
di cri ipam; quod illa iere virile pectus discingat, multumssecum trahat inanitatis,& vani &muliebris ingenij.nec potest mollis dictio a virili mente & robore profluere. sontium naturam flumina testantur. sic, si quem videris oratione Maecenatem, etiam animo cogita. in latentium index or 1io est. Fortem proindean milite dictionem concedo ,&saxa verius & rupcsiaculantem,quam rosas aut violas; fulmia nantem tela,non spargentem silia. veram deinde, &manu praeeuntem & serro, a qua fucus omnis absit& purpura, &quidquid vultum mentitur. Quod si tamen robori adnexacloquentia sit, non illa tenera,&virginem suam loquens, scd viro S prudenti digna, in qua tantum propc sententiarum, quantum verborum sit; non damno. pro . nec improbo tamen militem, qui illa dinituitur,mo id factorum opibus Crationis pauperiem tegat. De Poesi nihil dido. laudo, si adsit; magnum omnino e- po si ui ruditioni ornamentum. non damno tamen, si absit. S paucissimorum planc illa est. ad quam nos sola prope natura .ducit. non quod labor nihil postit: sed, si illa.destituaris, ne-
219쪽
qiud quam speres: illa si adsit, non magno molimitiis magna
spera. Et certe vixerunt hac una, vivensq, aeternum,non magnis voluminibus, sed verborum, rerum B ac sententiariimelegantia, pondere, acumine, Virgilius, Ouidius, Horatius, Martialis, Sciacca, Iuvenalis, Persius, Catullus, Tibullus, Propertius,Gallus, Statius, Lucanus, alii ii: nec pauciorcs in Graecis. In qua re omni naturae cuiusque, iam inde a prima iuuentute, pronitas dispicicnda: & concedenda pucro libertas,ut, ubi per omnium libros inambulauerit, genus deligat in quo desudet. quin imo, ut primum naturae illius pronitatem senserit magitur, protrudendum in illud ingenium,ac propcllendum etiam erit,animusque addendus laude, ignominia, praemio, mulo sociorum conatu,poena denique. NC-que ullum prope litterarum genus est, quod certius cultorem suum oriaci, materiamq; copiosiorem ad reliquarum scientiarum ornatum, admirationem laudemque suggerat. Hinc enim in omni narratione, scriptione, illa mutuamur, quibus ut lucidistimis gemmis, singularum scientiarum vertices, tanquam caeli,inoculantur stellanturque. quibusque si
destituantur,mortuos, aut caecos scientiarum ornes arbitre
ris, oculis nimirum suis animam vi natos: aut, ut modestis simc dicam, cultu omni naufragos. Et ut singulis natiuum quemdam largiar decorem, Poesis tamen unacst, qua omnium gemmantur frontes. Et certe quidquid prope ubique historiarum, quidquid recondiciae eruditionis, acuminis,. facetiarum & fanularum , quidquid eruditarum sententi rum,ad mores animum i formandum, ab unius Pocsios locuplete penu hauriendum est.
De Historia dicam, an silebo ὶ Paucissimi in hanc nati, quia pauci in prudentiam. 5 , quia rara prudentiae dc clega tis dictionis mistio, perdissicisis Historiae scriptio est, quae prudentiae plurimum deposcit; cum prima Historici virtus
prudentia sit veritati innixa, altera constantia, tertia animus in neutra partem degenerans. eliminanda Vero adula
220쪽
tio,indiligentior gciatis silae amor, odia, aemulationes, beneficiorum S iniuriarum memoria. Nescit calamus Vcra scribcre, cuius animus mendaciis obuoluitur. & non mcntiuntur amor, & odia. fuge quisquis Historiam cogitas,has omnes veri inimicas. Neque m c limplex nudam instituenda narratio: sed vestienda prudentibus iciatentiis. consilia, & QVais spconsiliorum caussae, prudenter etiam iuxta ac imprudenter, temerci ac provide dicta faciam aperienda. quae dein imitanda,fugienda; quς laudanda,& damnanda. pericula etiam, fortuiti, fortunati, infeliceim euentus , remediaq; in minus prossieris consiliis S successibus aperienda. Dietio autem sit Historica ξrauis, feria, matura, sententiis variegata prudentibus, quae sequenda & fugienda doceant. Imitari vero, qui in Histori- , ai.
cam scriptionem propendet, illud genus debebit, in quod
magis natura sertur. uniuersim tamen Luitum tibi proponat,Curtium, Tacitum, Sallustium; Sc in his fere ununtiaut ex omnibus nouam sibi dictionem naturae suae amicam fingat: decerpatque placitum maxime a singulis, grauitatem a Liuio, clcgantiam a Curtio, prudentiam a Tacito, robur a Sallustio. nullam vero vim natura adhibeat, nec calamum cogat, nec refugientem allorsum impetu, ac tanquam iniecta manu trahat. carent genio & decore suo coacta. & ubicunque vis est, vcnustas exulat, & quidquid lectorem dele- stat, ani numaq; illius allicit in amorem & sequelam. Sit denique dictio,quae lectorem suspensum teneat,quae cum placeat , non cXpleat, semperque nouae aliquid expectationis ostentet; ut nusquam deposuisse calamum sentiat, nusquam siniste, nisi opere uniuerso expleto dc, quod in mensis asib-let magnorum, prori tamenta Vbique interspargat nouae famis sitis,ut,quo altius lector feriti si hoc auidnis ad reliqua
Audita reseret Z quam dubia fere ex his narratiot quam re 1erta partium astece ut Vilaὶvam multi caecutiunt vadentes,