장음표시 사용
191쪽
& Is ABELLA. Fortunatum regnum, beata aula, in qua casu Principes casta ducunt agmina, quaeq; plus de Religione redoleat,quam de aula vidimus Belgae:) & in qua Principum ita morest in omnem virtutem viam sternunt factum a magnis ALBERTO & Is ABELLA. Incredibile enim est quid Principis exemplum,in utramque vitam efformandam po sit. fele enim ex illius moribus fingunturreliquorum. Vt, si Principem dederis virtutibus quaqua parte instructum ac munitum, nihil opus praeceptis sit: vitia ac caeco quodam impetu sequentur, ut iiiij patrem, referentque mores illius. Probi huius seno probos tibunt.improbi' improbos in tum in utramque partem momentum Princi mores habent, Vt corporis etiam bona malaque domes limitentur, tanquam si unius matricis arboris decidua semina cogites, quae sub illius umbra late sparsa arbusta protrudant noua Et potentiora longe sunt in imitationem facta duris. Melin. guis illorum locutio plus potest in cohortationem. Quod sit sua virtuti praemia steterint, suae vitiis poenae ,ad virtutem decurrent omnes. Vt dictum vere sit: α- enim virtutem ample titur Esem, praemia sitosiis Z Addo: Quis non amplectatur, praemia si dones Z Ingens incitamentum praemia& poenae sunt. neque quisquam facile tam fatue malus est, Vt,ia probitati iungantur praemia, non incumbat illi; si vero improbitati socientur poenς, non fugiat illam: ut, si non impellat amor, repellat timor; si non invitent praemia, deterreant damna. ac licet natura illum ad vitia non ducat, sed rapiat; fraenum tamen impotenti huic dominae iniiciet, &magnis illius conatibus, maioribus occluret. Quod si dominatum illius excutere nec serio velit, nec stit; continebit tame Vitia, ne erumpant, & tanquam compedibus stringet, & domestico includet carceri. aut, si clami improbus csse pergat, palam probitatem amplectetur, fietq; paullatim ut probitatis simulatione aliquid illius imbibat, &publica
virtutis assuetudo ad priuatos mores transeat: aut sine nactudo Diuili es by Corali
192쪽
I Filaminicae retegendae improbitatis, intra priuatos etiam' parietes lacontineat, Sc bonus este assuescat, cum malus esse desierit. '. Quod si improbis moribus Principem nactus fuerit,pro- Probitati histe tamen colat coicuerius,quo Principem plusin omnia ut vitia senserit: nam & improbitati probitas admira - impraboriona est:& quo remotiorab hac est, eo plus miratur. admiratio veta lautam prouocativi amare incipiat, quo carcre se indet. Etlercita comparatum est, usicum mimis fidas scele- ά. rum icto vereri enim merito potes, ne crimen in te vertat, Principuquod consuevit in alios) plus certiusque viris probis virtu- - 'tumi cultoribus tribuas. facilis enim in probitatem fiducia est ια credere audemus, ni de fide. quae fiducia eo maior est,quo maior probitas est: quae dolos Iraude'; cum ignoret, non ficile dissidentiam in Principe prouocat. Ac liectimprobus Princeps ad internam morum familiaritate non admittat virtutum studiosos, quὀd testes tales delictorum suorim elagiat; arduis tamen fere, &aquibus regnorum incolumitas pendet, optimos committit, certus de fide: &virtute: sceleribus verbeos adhibet, quorum oculos non erubescit. criminum paritas audaciam prouocat, nec Veretur oculos pari sicciere saucios, pari natantes. Quare si in- protiis- corruptum,&iustitiae amantcin quemqua suorum Princeps
deprenenderit, iuri dicendo praeficit; si sortem, militiae; si
doctum, cathedrae aut togae; si castum, uxoriar aulae; si lo- ci republibrium, epulis & poculis; si parcum & vigilem, aerario; si industrium,vectigalibus; si prudentem,gubernaculis; ssolertem,legationibus; si secretorum tenacem, consiliis; si pium, sacris; si constantem dc intrepidum, periculis adeundis & repellendis; si candidi pectoris & oris, & concreditoru fidum custodem, epistolis & calamis; si generosi virum animi; arduis quibusque subitὁ irruentibus. in quacunq; demum arxe aut scientia mUnum clarumque repererit, iisdem praefi-actet, non tam diu illumamore, quam ut rcgno rebusque
193쪽
suis consulat. quanquam inest quaedam ut admiratio,ita &amor, & desiderium virtutum quibus caremus & destitu mur, ut, licci in nobis non amen iis, in aliis tame probemus Quin adeo consule vitiis undiq; obsessum ; quaere, quid seposito affectu, ratione consultrice , concedi ubi a Deo optinret,vitia an virtutes stias amplectetur.ita etiam impurus continentes laudat,superbus humiles, intemperans sobrios utes iracundus, veraces mendax, fortes imbellis, indoctiis doctos. ac quamuis aemulatione quadam & inuicha non ra- Io extimulentur; haec tame magis inter pares insurgit,quis,
inter dissimilium morum & studiorum
C A P V T XII. faciendum tu, quiadsectisunt in P cipuam familiaritatem P
Feeli. 13. EMOR ante omnia Sapientis, distori νe nesciuosueris.
a quid communieabit ea bin ad oliam ' quando enim se resi, serint,consi rietur. Nil promptius,quam figlinas ollas, ferreis si illidantur, comminui. Quo magis inuigilandum iis est, qui necessitudine aliqua ferreis Principum ossis affigulatirunt,ne e vicinitate & contubernio in illas incurrant. Quod ne fiat, documenta haec in cautelam praescribo. , - Nunquam praeseserant multum se Gratia dc auctoritate μ-t, sie apud Reges vasere .nimis naagnae inuidiae ostentatio haec pa- '. a. tet. Et sine nemo prudens nou aemulationi,cum vitare pos-priis. sit ateriam ultro praebebit. quinimis extenuabit gratiam, im potentiam deprimet,opes teget. adiacent nimirum nis odia,& crescentibus illis,crescunt,in domini caput ruitura. Α regio vcstium cultu cavebunt. Infra Reges sit, qui Rogibus paret.Sane ubi vestis Regem loquitur, animo circum- ' ferre Regem arbitramur. ab animo nimirum vcstis, quae si regia,regiam esse mentem neccssum est. & non index animi vestisr
194쪽
estis 3 totum pectus vestcs pandunt, nec alia maior odiorum in p lebe materia. Nec augustior mensa Regem testetur. nolo serdidam; sed ait hie cum regia de splendore ccrtare velim . mediocritas ' Uc semper laudata. nemo prudens profundit in mensa, i mytet aemulos promulganda. & erescunt fere non iam inter manus cpulae, sed inter inuidentium ora. obfutura sapiens vitabit, nec gratuito inuidiam magno emet. Veniet inempta.' Si quid factit in laude dignum, nihil prudentiae aut inge- omninnio sito ascribet, in Regem laudemo aem tranSferat. contentus ipse fecisse sit, tota dignatio in Regem eat. si quid Ve- ij.mpia .ro aduersi evenerit,infelicitati suae tribuat. Nunquam damnasse Rcgem tutum fuit; laudasse, semper,etiam in non laudandis. Inuidiam proinde in se potius transserat, quies in Regem. nequc hanc unquam excutiat a se,ut Regem oneret. Regis in primis regnique commodis studeat, profundat- R misimque aaeo sua, ut publica tueatur. Crescen tilla, his crescentibus,&sine inuidia incrementa sument, ac vitro etiam se ingerent; dignissimums opibus putabunt, quem profundere litas viderint Publico Dono. Vt ille dignis imus regio contubernio ac familiaritate sit, in quo nullus in Rcgem amor propriis implexus commodis est. vi verum sit illud Gregorij: P usi debar tibi ad consilendum esse potest, quam qui non tua,
sed re Hl giti te, non fortunam tuam, non opes, honores, po tentiam. Diserimen inter duos regios ministros non indignum relatu resert Stapletonus. Morus a prima aetate e que ad annum vitae quinquagesimum in Republica versatim litora vitastra non auxit censem ultra sexaginta aureos annuos,autpaulu amplius.
subdit: Et liuit iam in Anglia, qui talibus osciis, infra quinque annorum statium,censum ad sexaginta missa aureorum alusiuit. Morus omne studium suum augendis regni regiisquc opibus,honoribus, commodis sedulus impendit; alter exhauriendis regni & regiis opibus, suis aligendis. Serio caueat, ne quam Regi timoris materiam praebeat.
195쪽
I 8 CAR. SCRIBAM INSTITUTIO fere enim in serrum regius transvolat timor, ac non nisi sanguinc finitur. Et quis amet metum aut quis se hoc non liberet, si posses dc quid facilius Regi, quam Driuati sanguine metum discutereὶ laudabit etiam populus ferrum, quo se in
libertate Rex vindicauit, dc per Unius latus excussit timorem Nun qua tuto sceptra timet, nec sicca morte finiunt metum. Nunquam magna clientum turba claudi sibi in publicolatus permittet. incomitatus potius ibit, nec seruorum educet exercitum . Et magnam inuidentiam etiam in summa
moderatione experictur. Ri id Z quod illi ipsi qui longo
agmine latus cingunt, S obsequia mentiuntur, primi odia foueant, primi spargant. & dum 'gratiam inuidi venantur, nocitura 1aculantur. decrescere infra genua vides, animus odio natat. &quem ore,oculis,manibus, pedibus venerantur,totis animis auersantur,& ferru pro cultu apprecantur. Fugiat vero cuiuscunque magnitudinis ostentationem, ne quacunq; criam in re aequari videatu r velle Principi suo, cum omnis magnitudo aequalitatis impatiens, nec superiorem serat, nec parem, Zeloq; quodam impotenti in magniatu dinem sui feratur.& licet ingenti in hos suos Reges amore rapiantur, maior tamen semper amor sui quam alterius est Seponit proinde amore alterius, ut consulat suo. & , si aliter non potcsto, ferro siccabit amore. Impellunt dein aemuli, qui nunquam deesse ad magna properantibus aut prouectis solent Principem, ex aemulae magnitudinis metu, in securesec venena,ne Unius magnitudo Viam reliquis praecludat,aut Regis mini.t; quam cum lubentes ferant omnes, tanquam a Dco imperatam, tum ascititiam ac adoptiuam non serunt cogitant quales ante viderint, quales nunc pati cogantur. nec ferunt supra se tolli,quos natura pariaui aut infra etiam posuit,solusque regius fauor supra rcliquos extulit. Ab omni deinde insolentia remotissimus sit, quisquis. perpetirare exoptat. ZeIotypia plurimum Rcges laborant non ferunt aemulum sceptra &,cum timoribus fere natent
196쪽
ΙΑ' eunt a suspicionibus& metu in sanguinem. Intactam proinde regiam auctoritatem transeat. tetigisse hanc, periculi scin- per plenam hiit. nemo in ambustus tetigit. ignis est. ne fido igniDus, etiam de longinquo amburui. Fugiat ergo omnem vanam ostentationem , iactantiam omnem. quo modestior
submissiorq; quisque fuit, fuit tutior. secutitas a modcstia, periculum semper ab insolenti fastu fuit. De Hephaestione. Alexandri Magni Curtius: Secntorum omnium arbiter, libemtatu quoque m admonendo eo non abus ius habebat, quod tamen ita usurpabat, mi magis a Regerim sum, quam mendicatum ab eo videretur. imitare modestiam. Nunquam proinde se supra reliquos esserat,memor prio- submissi ris fortunae suae,veterumque amicorum . Imitetur figulo na- umbea tum patre Agathoclem. aurea hic & figlina pocula iuxtim ponere solitus, Ut praeteritorum mcmoria praesentium fortunam temperaret. Quid Z quod sere maiora quisque vovere soleat illi,quem in magnis modestum senserit. tantum mo-
. destia comitasq; conciliandis animis valet. etiam hostesin admirationem sui rasit, & odia ponere cogit, & imperia
ferre ab aratro nata,varatrumsu, In redoleant, prioris nimirum fortunae memoriam,ac moderationem.
Primas autem partes 'lub aliis offerat ulli dignitatem nimis sitam adimit comitas, min decus situm humanitas. quin qu si adeo, addidit temper aliquid honoris spontanea honorum oblatio. 1ed & inuidiam modestia minuit, & odia comitas extinguit: nec praerogatiua grauis est, si sociata benignitatinerit. Arrogantiam aspernamur in omnibus,etiam in Regibus e comitate amamus, S ferimus etiam ab inferiore huius manu doceri, moneri. Nullum vero salutatus insalutatum transeat; praeueniat etiam plurimum. Incredibile quantum haec comitas Vitiorum tegat, quantum Odiorum ponat, quantos laudatores inueniat. Faciles etiam aditus accedentibus praebeat, ex infima li- rutili, ad. cui plebe sint: quorum fere ut libcriores voccs sunt, ita plus
197쪽
Insilantiar 8 CAR. SCRIBAM INITITUTIO
fere enim in ferrum regius transvolat timor, ac non nisi sanguinc finitur. Et quis amet metum Z aut quis se hoc non li
beret, si possis de quid facilius Regi, quam priuati sanguine
metum discutere laudabit etiam populus ferrum, quo se in libertate Rex vindicauit,dc per Unius latus excussit timorem. Nunqua tuto sceptra timet,nec sicca morte finiunt metum. Nunquam magna clientum turba claudi sibi in publicolatus permittet. incomitatus potius ibit, nec seruorum educet exercitum . sat magnam inuidentiam etiam in summa
moderatione experictur. Quid Z quod illi ipsi qui longo
agmine latus cingunt, dc obsequia mentiuntur, primi odia foueant, primi spargant. & dum 'gratiam inuidi venantur,
nocitura iaculantur. decrescere infra genua vides, animus odio natat. &quem ore,oculis, manibus, pedibus venerantur, totis animis auersantur,& ferru pro cultu apprecantur. Fugiat vero cuiuscunque magnitudinis ostentationem,
ne quacunq; criam in re aequari videatur velle Principi suo; cum omnis m. agnitudo aequalitatis impatiens, nec superiorem serat, nec parem, Zeloi quodam impotenti in magniatu dinem sui feratur. dc licet ingenti in hos suos Reges amore rapiantur,maior tamen semper amor sui quam alterius est Seponit proinde amore alterius, ut considat suo.&, s aliter non potest, ferro secabit amore. Impellunt dein aemuli, qui nunquam deesse ad magna properantibus aut prouectis 1b- lent) Principem, ex aemulae magnitudinis metu, in secures& venena,ne Unius magnitudo Viam reliquis praecludat,aut Regis miniset; quam cum lubentes ferant omnes, tanquam a Deo imperatam, tum ascititiam ac adoptiuam non ferunt. cogitant quales ante Viderint, quales nunc pati cogantur. nec serunt supra se tolli,quos natura pariauit,aut infra etiam posuit,solusque regius fauor supra reliquos extulit. Ab omni deinde insolentia remotissimus sit, quisquis perpetuare exoptat. Zelotypia plurimum Reges laborant non ferunt aemulum sceptrci S ,cum timoribus fere natent,
198쪽
eunt a suspicionibus&metu in sanguinem. In laetam proinde regiam auctoritatem transeat. tetigisse hanc, periculi semper plenum filii. nemo in ambustus tetigit. ignis est. ne fido igninus,etiam de longinquo ambii rut.Fugiat ergo omnem vanam ostentationem, iactantiam omnem. quo modestior
submissorq; quisque fuit, fuit tutior. iccui iras a modestia, periculum semper ab insolenti fastu fuit. De Hephaestione
η Alexandri Magni Curtius: Secretorum omnium arbiter, libertatis quoque in admonendo eo non abus ius habebat; quod tamen ita surpabat, mi magis a Regepermissum, quam mendicatum ab eo videretur. imitare modestiam. Nunquam proinde se supra reliquos effcrat,memor priO- sub in ris sortunae sua ,veterumque amicorum. Imitetur figulo na-
. tum patre Agathoclem. aurea hic & figlina pocula iuxtini ponere solitus, ut praeteritorum memoria praesentium fortunam temperaret. Quid Z quia fere maiora quisque vovere soleat illi,quem in magnis modestum senserit. tantum mo- . destia comitasq; conciliandis animis valet. etiam hostes in admirationem sui rasit, & odia ponere cogit, & imperia
ferre ab aratro nata, si aratrum suum redoleant, prioris nimirum fortunae mcmoriam, ac moderationem.
Primas autem partes ultro aliis offerat Nulli dignitatem psimis sitam adimit comitas, nulli decus suum humanitas. adeo, addidit semper aliquid honoris spontanea honorum oblatio. 1ed&inuidiam modestia minuit, & odia comitas extinguit: nec praerogatiua grauis est, si sociata benignitati
fuerit. Arrogantiam aspernamur in omnibus,etiam in Regibus : comitate amamus, & ferimus etiam ab inferiore huius manu doceri, moneri. Nullum vero salutatus insalutatum transeat praeueniat etiam plurimum. Incredibile quantum haec comitas vitiorum tegat, quantum OdIOrum ponat, quantos laudatores inueniat. Faciles etiam aditus accedentibus praebeat, ex infima li- Dιdtia .cet plebe sint: quorum fere ut liberiores voces lunt, ita plus
199쪽
tes,placet indignantes , medicamque ubique malas manum admoueat. nunquam haec auctori suo mala pepererimi, p pererunt profutura & bona. Nec interim alat spe longa,trahatquc in annos. diserte potius remonanem, spemq; omnem aperiat ,sed ea benignorum verborumcomitate,ut ab amico pectore nata videantur. inter beneficia ponent negata,si negata cito .inanis spei lactatio,in odia vertitur.
Quod sit Principis sui bencuolentia, ad prouinciarum aut Iocorum gubernacula prouem fuerint, caueant studios ne quid aciuersi eveniat. siue enim culpa aliqua, siue nulla
sua, inter tot aemulantium de potentia linguas, accusationem nunquam effugient, damnationem pcrraro. M ut non omni Principis gratia excidam, sentient luxatam. Cumex eis uentu fere res nou vulgo tantum,sed & Principes metiantur. ut etiam, si elemorario & fatuo consilio & ausu,res sertuito feliciter successierit, prudentiam admiremur, laudemus: sinprudenti consilio,&Qrtibus ausis euentus non responderit; rem totam damnemus, non tam infelicis euentus caussam, quam insertunatum siccessium considerantes, qui ex iis euenire plurimum solet, quae nec humana auerti, nec praeueniri prudentia aut arte possunt .Quo magis omni conatu in
cumbendam,ne displicitura Pr ipi eueniant, cuius fere ut ob fortunatissimas res leuis gratia, ita ob infelices grauis indignatio est: neque ullae magis voluntates,in utramquepa rem,quam Principum,mobiles, ut quae e summis fauoribus, ad summa odia,inde in ferrum traiaeant. Liberalitatem ante omnli colat, quae vira potenter inuidiam perimit,amorem prouocat.Nescit indignari beneficio Obstrictus,aut sane non audet: &, ut animus adsit indignabundus, pudor retrahit, & vel hoc selo nomine ne ingratus audiat, premit nocitura. Ualida sane spongia munificentia
est; qua ista, quidquid prope damnandorum, aut deletur
aut integitur. & nescio quo modo etiam itincru amemus
200쪽
munificum. Cum vero liberalitatem in omnes, tum in plebeios probem, qui & tueri audent, & palam laudare etiam damnanda. audacissimus quisque egentissimus est. nullus hunc pudor retrahit. accepta beneficia cogitat, non cogitat reliqua tantumq; Virtutis habere arbitratur, quantu benem clorum contulerit. Virtutu nimirum apud hos mensura beneficia sunt,ut ille optimus illis sit qui beneficenti stimus est. Meminerit in secundo fortunae suae cursu amicos parare, /mice in aduersis praesidium. prudentissimus sane quisque in copia seponit, quo egestatem tueatur. futura sapiens prosincit: sb-lis praesentibus temerarius insistit. laudatus a Domino villicus iniquitatis. imitctur quisquis omni saeculo fortunae in magnis ludibria intuetur.Nec dissicile amicos magna fortuna parare, cum fere amicitiam beneficiis metiamur; benefacere autem in illa sortuna facillimum sit. certe si veri amici non fuerint squales esse non possunt qui suis comodis amo
rem metiuntur)hostes non crunt. non laudabutZ non damnabunt. non propugnabuntὶ non depriment. nam vel sola eos verecundia continebit, &, si amica non reddent,inimica non infercnt. non dabunt oscula λ sed nec venena propunabunt non erigent labentcs Z sed nec altius depriment pudore reluctante. Metum denique nunquam deponant. Secure vixit, qui Nμπq am timuit: securitatis enim magister timor est; periculorunt,nimia fiducia sui. nam utrari stimus in plano, frequens pcrpraecipitia lapsus : ita timide ner abrupta gradienti securitas adiacet,lemere procurrentibus pericula. Meminerit vero illud Scripturae: Rex Asueriu exaltavit Amansilium . adathi, qui Esthet 1.
erat de stirpe Agat possit solium eiuν super omnes Principes quos habebat. cunctiquestrui Regis, qui in foribus palatir versabantur, sectebatgenua,. adorabat Aman. nec mist Fuffensi fAman Esther ν. in patibulo,quodparauerat Mardochaeo,de decem filii Amansu pensi ' sunt. Eadem reperies sub primis Imperatoribus, Regibus, Principibus. & nescio an ulla funesto hoc nostio faecundiora