장음표시 사용
361쪽
3oo CAR. SCRIBANI INSTITUTIO.. Prudenter Scipio militum virtutem,gratamque patris p mm R'i' triaeque memoriam receniet. Vos modo milites fauete nomini utima; Scipionum,soboli imperatorum Destrorum, melut accisDrecrescenti
'Rupibus. Mette eteres milites,nouum exercitum,nouumque Ducem
traducιte Iberum: traducite in terras, cum multi ortibussam veὰ vobispera ratas. breui faciam, Ni,quema modum nunc nosiitatis in me patris patruique sim/btudinem oris vultu que, es' lineamentae corporis; ita ingenis, fidei, virtuti ue exemplum ac in em mobis reiaam, mini reuixisse, aut renatum sibi quisique Scipionem imperatorem dicat. Cum gratis limam illorum memoriam sciret esse, beneuolentiam sibi ab ea captandam iudicabat . iacit, impetrauit, animos addidit. Fortiteroe Fortis eiusdem de suauis ad scditiosos Qratio est. sortitudine terret, suauitate mollit, ne, si acerbiora imperaret, iacontemptum obsequia verteret. Nunquam mιbi defuturam orationem, qua exercitum meum algoquerer, credun. non quδd everba
nquam potius,quam res exercuerim sed quod prope a pueritia in eastris habιtus, assueuerim militaribus ingentιs. Apud os quemadmodum loquar, nec consilium , nec oratiosuppeditat: quos ne quo nomine quidem appetiare debeam, sicio. Cives qui 2 patria vestra desi
mstis ' on milites Z quι imperium au Iuciumque abnuistis, sacramentι religionem rupistis. HOLIes t corpora, ora, et/essitum, habitum riuium agnosco: facta, dicta,coinia, animos hostium video.Jnuitur ea tanquam vulnera attingor ea nisitam tractataque,sanari nompossunt. Horret animus reserae quid crediderint homines,quid pera. uerιnt,quidoptauerint. auferat omnia irrita obliuiosi potest, si non, utcumq; silentiu tegat.Non negauerim, tristem atrocesi Nobis visam orationem meam . quanto creditis facta Ne ira atrociora esse, quam dicta meane ne ea quidem ipsa ultra exprobrabuntur. Utinam tam facile MDos ob istamini eorum,quam ego obliuisiar. Itorque,quod ad vos risiuersos attinet, si erroris Poenitet atissuperque parnarum ba.
beo. nefarιae seditionis auctores sanguine luent,quost a serunt. V bissenii ιν isiorumstet iaculum non modo non acerbum, sed latum etiam Uana mens rediit,debet esse. Te nullas enim, quam de et/obu
362쪽
infestas aut iniquius consultierunt. Prudentis Ducis & medici exemplum hic habes. miscet dulcia amaris, & paucorum sepplicio, dum reliquos in ossicio continet, perpetrati criminis obliuionem spondet. Grauiter&seuere Fabius ab Africano bello Senatum ae
Scipionem deterret. Caetera neque ea eleus nulla tamen modo Λ- Oddigia Fucano bella comparanda, Ubi non portus,non lassociainon Rex amicuae, non consistendi usquam loci , non procedendi: quacunque 'eircumstexeru,hostilia omnia atque insisaia An Subaci Numidis que credis 'satu sit semel creditum. Non semper temeritas infelix isdem in ρarus Abipraestrui V cum ope pretiumsit, cum mercede mavia fasiat. AEuodi deonsilium est, ibi malis decernere, ubi tua iumido minores copiaesint, hostium multo maiores; quam ubi duobus exercitatis aduersius unum, totpraelos tam diuturna Ugraui milui essum uenandum sim Africiam belli difficultates extollit in maius, Italici vero belli oportunitatem depraedicat, pericula extenuat; ut ab illo Senatum & Scipionem ve- uocet,ad hoc impellat. Fabij orationem refellit Scipio; Africana bella suadet,Italica dissiladet. Ultro metum inferre ho Ii, , ab se remoto periculo,
alium in diserimen adducere,quale sit,ueteribus exterm que exemplua onere opus non eH. maiiu praesentiusve MDEum exemplum essecobest quam Hannibal poteri ' multum interest alienos populixesines , an 'ura tuos exfndique videas.plus enim animι est inferenti periculum,
qua propulsanti Hie mori nihil morae sit,una'traiecisse me audis tu, ardere besio Vicam, es moliente hinc Hannibalem, obsideri
cartha me Spem dant Syphax es Massinisse Reges quorum ego fidei
ita innitar, ut bene tutus a perfida sim. Multa, quae nunc ex interuasio non apparent,bedum aperiet. Heri viri, in Ducis,non deesse
fortunae praebentissis oblata castu sectere adconsilium. Consultius tutiusque, minorequc dispendio in alieno & hostili, quam in suo agro bella moueri docet; certiusque alienam , quam suam prouinciam periclitari. nec quisquam prudens hostem, si potest, admittit. minus enim in alieno, quam in suo pcri-Pp 3 culum
363쪽
3 1 CAR. SCRIBANI INsTITUTIOculum est. nocentissima bellia sunt, quae visceribus continentur. ita nocentius Vulnus est, quod cordi propius cst. plus namque e vicino,quam c remoto mala premunt. & venena, quae propinquiora, nocentiora sunt. innoxia fere remota videmuS. 1 obvii,ia Paucis & valide Romanos Germanicus monet. Neque e-Di nant, i Selgarum,quanquam osserentium, decus istud claraturisse,seubuenisse Romano nonuni, compressisse Germaniae populos. Ignominia terrct. nihil hac apud generosos potentius. turpe nimirum & inglorium, a Belgis Romanos fide, oble-quio, robore vinci. 1iu tat. Non impari fortitudine in pari breuitate suos erigit Ar- prvψω minius. Spatriam, parentes, antiqua malgent, quam dominos s diu, Nouas, Arminium potius gloriae ac libertatis,quam Segestem
flagitiosae seruitutis Ducem sequerentur. Nihil libertate in ingenuis pretiosius, nihil seruitute inassuetis grauius. illa excitati
a m s.;. hostis in subsidium sibi parauerat, obfutura docet
titate ι' Germanicus. Pon campos modo milisi Romano adpraelium bonos, sed ratio adsit,siluasVsaltus. nec enim immense barbarorum= ta, enormes bastas, Inter truncos amborum, cor enata humo mirgulta, perinde baberi, quam pila cr glassios, haerenna corpora tegmina. di arent Iotus, ora mucronibus quaerearent. Modum praescribit,
quo vinci pellique hostis possit. fecit idem Caesar in Pharsa
licis, dc vicit. Quo vero breuius, eo validius Arminius. GIemlassent Muaritiae,crudelitatis,superbiae. an alta sibi rebquum,quam tenere liabertatem , aut mori ameserustiumZli ortcm docci scruitio praeponendam, maxime inter auaros, crudeles, superbos.
Gencrosa accusati Cordi dictio. posteritatis gloria se
μηmηi- runt, si damnatio ingruit, qui non modo Ca θ' Bruti, sedes mei ' ' Memirarint. addit Tacitus: magi cordiam uorum irridere lubet
364쪽
lubet, qui praesenti potentia credunt extingui posse etiam sequentisam memoriam . Nam contra punitu ingeni,s,gliscit auctoritas. neque
aliud externi Teges,au qui eadem semita usi sunt, nisi dedec usibi,
atque ilia gloriam peperere. Vera haec esse loquuntur Historiae aeratum omnium, gentium omnium; semperque quo plus sirui jt tyrannis, plus gloriae transmisit. mors omnium est, gloria paucorum . haec fere saeuitiam comitatur. Et non glorios uis alienis aetcrnum calamis vivere, quam ingloriam in paucas aestates vitam protrahere 3 & quid refert quamdiu vixeris, si moriendum eii, Bene & fortiter mortuum esse, ea demum laus magna est. Cataractaci in Britannia verba sunt. Etam di . Eam ariem Iiberta etinabatur aut recuperanda Ibertatu, aut struitutis aeternae initium
fore. Bene, si Ducis sui orationi respondisset aniles; aut si tam eicitandi. fortiter pugna sici, quam fortiter ille dixerat. Nec potentior stim litus elle potest, qtiam recuperandae semel perditae libertatis spes ostentata. Prudentissimus libertatis aestimator post amissam cst,ut valetudinis bonae morbus & dolor. Digna viro in muliere Britannica, & magno dignissi- Vincenda. ma imperatore Botidiceat verba. Si copias armatorum, si causa belli secum expenderent Discendum in acie, mini cadendum esse. Id mlγu mulieri de atum. tuerent Wra, ct mirent. N on potuit fortius suos accendere, non validius extimulare. Mulier mori audet, & seruitutem morti praeferant viri Θ vilis animi seruitus est,& indigna viro. Non absimile habes apud Cimbros& Teutonas, cum uxorum cohortationibus repelluntur in hostem. Suos ex aduerso Suetonius animat. Spernerent sonoras Barbarorum'manes minas. in multis legionibus paucos esse,quipraelia progigarent gloriaeque isiorum accessurum, quod modis amanu, Iniuersi exercitus famam adsisterentur. Nimirum non in numero, sed in robore & animo,victoriam starc. hanc autem sere paucorum esse. quidi quod non raro exitio suis multitudo is ritὶ certius pauciorcs imperia sequuntur.
365쪽
3o4 CAR. SCRIBANI INsTITV TIO Militarem tumultum Otho componit, duorum poena, omnium poenitudine. Tumulim proximi initium, non cupidine, . Nel odio, nimia pietas mema acrius quam consideratius excitauit.
nam saepe honestas rerum causas, ni iudicium adhibeas, perniciosi
emtus consequuntur. Imus ad besium. num omnes nuntios palam a dir omnia consilia cunctispraesentibuου tractari, ratio rerum aut o
eas ovum velocitas patitur' tam nsire quaedam mitises, quam scire oportet. itaque sic Ducum auctorato ,sic rigor absciplinae habet, it multa per centuriones tribuno ue tantum iuberi expeHat. Si et biiubeantur, quaerere singula liceat pereunte ol quis,etiam imperium intercidit. Parendo potius,commilitones, quam imperia Ducum sciscitando res militares continentur. εν fortissimus in ipso discrimine exercitus est, qui ante distramen quietis us. paucorum culpa suit, duorum poena erat. Caeteri abolete memoriam foedissima noctu, nec Lias aduersses Senatum voces iurus Nnquam exercitus audiat. Egregia haec documenta. paucis aperienda Ductua Fontilia: m- Dium parere cile , impcrare paucorum: militis obsequi elle.
imperare Ducis. Modestia ante bella, S post illa, laudata.&fere timidissimus ac ignauillimus , ante post pugnam ferocissimus est; in ipsa trepidat. Vir fortis inibi a pugna miles
est .extra quam mansuescit, nec in deditititim aut fugientem saeuit aeuit ignauus . ille preces admittit,& ad milerorum victorumque vota mollescit S flectitur, memor conditionis hii manae; hic nullis flectitur precibus, esteraturque insup-13liccs. fortis nimarum est, cum praetcr Vota nihil fortuna aduersario reliquit. Plotius Firmus fuse exercitu Othoni animos addit. Noortissimum exercitum,ne optime meritos milites desereret. maiori an mo tolerara aduersa, quam relinqui. fortesinfrenuos etiam contra fortunam /nsiueres ei timidos in ignavos addebberatiouem formia ine properare. Fortiter SI Romano. Non elt viri aduersa fugere, contra ire Virorum est; magis etiam, stare intrcpidum inter illa; generosisti iTum, prouocare & gaudere. exhilarescit nimirum, si dignam robore animoque suo materiam na-
366쪽
chus fuerit. non dabunt hanc secunda, aduersa dabunt. Otho Imperator respondet, ciuilem sanguinem detestatur,mortem deligu. HuM amnis hanc virtutem Nectram sera sis Pune. periculu obiicer nimis grande vitae meae pretiu puto.qManto pluu ei tenditu. Nisereplacere tanto pulcrior mors erit. experti inuicem se mur, o fortuna. e tempus computaueritu. Hostibus est temperare febritati, qua te non putes Hu usurum. Civile besium a Vitel&o coepit. Icepi quam semelcertemus enes me exemplum erat. bInc mibonem pocteritas aestimet. Plura de Gnemis loqui, pars ignauias. praecipuum dentinationiis meae documentum habere,quod de nem ne queror. nam incusare Deos vel homines,mus e Lqui misere velis.
Acute. ita fere, dum mors properat, accenduntur Apitiingeniorum ignes. Videntur verba optimi Principis, qui unus mori deligat, quam multorum languinem fundi. ciuium suorum parci non parcit suo Nescio tamen, an non hic aliquid degeneris animi est,& de fortuna desperantis. Deliberantis de imperio Vespasiani oratio est: Imperium' eupientibus nihil medium intersumma praecipitia. Dc terrore inhortantes amicos,malorum magnitudine conatur. perio. Intrepide Mucianus: Satu clarus HI apud timentem quissuu Imrepidaci , ut dicit. Quisquis timet. minor est: &ab alterius timore claritudinem, qui timetur, mutuatur. Temperat Antonius militum ardorem. Dissa inter exer- Tempe -'citum Ducesque munia. militibus cupiaenem pugnandi conuenire :Duces proludendo, consiliando,cunctatione saepiῶs, quam temeritate prodesse. Vt pro Nirili portιone, armu ac manu Nictoriam IuverIt,ratione esconsilio ropriu Ducis artibus,profuturum Neque enim am bigua es e,quae occu/runt,noctem, es ignotaesitum urbis,intus hones, cuncta insidiis oportuna.non, si pateant portae, nisi explorato, nisi die intrandum. Avidumvlhic pugnae militem vides: moderatur
Antonius.Inde quae militum,quaeDucum Drtes sint docet. robora militum, consilia Ducum esse. horum prouidere, illorum exequi & obsequi esk.Frangit deinde suorum aud clam,& praendentiam temperat. Esse adhuc Vitiaio Nires, am-
367쪽
3oc; CAR. SCRIBANI INITITUTIObi uas ideliberarent;acres, si L erassent initiabesiorum ciuilium' j ortunae permittesia ictoriam consilliu es ratione perfici. Hostium. vires recenset, ut sitio runa intolentiam mitiget: addit, ciuili tim bellorum initia fortuita este, successus consilio regi. O nimis vcrat Taceo te meum Belgium. numeraberis inter ex em pla. ab νIfima Amicorum ad Vitellium verba sunt. De peratione in audi-
rerum sic ciam accine retur nihil atrocius euenturum, quam in quo 'onte . . .' Mortendum insere, moriendum deditis, ιυolum referre,n
non rarὸ uissimum stiritum per ludibrium γ' contumelias essundant, an per 'μή ς' irtutem. Addunt animos ab ultima desperatione. Audendo sperari vietoria potest,aist mors viro digna. cadendo neutrum. Et verὼ inter arma sortius militem cadere, quam deditum iugulari. ibi virtutis plurimum esse potest & solet Alric ignauuae plurimum. pn 'ponet virtutem igitominiae quisquis virum redolcr. Maiorum exemplo Vocula milites firmata. Adeo nos, o tuna inpraesens virtusque deseruit, etiam metera exempla desciunt .. quoties Romanae leg/ones perire praeoptauefiunt, ne loco pederentur socij sepe nostri exscindi irbes suis , eque cum coniugibus ae Iberis cremarι pertulerunt. neque aliud pretium exitur, quam fides fama que. Optanda ante mors Viro forti, quam fuga. S gratior illa. Magnilm intra locias urbes exemplum Saguntum dedit. perire maluit, quam fide frangere. Et quis Saguntum nosse nisi perhileti tantum fides potest. aeternum in cinere suo vi- uti, omnium Ore,omnium calamis . non viveret, si stetistet. Cerealis militari more arma ostentat; facundiam exte- ιο dictime, nuat, ut fortius probet. suspecta enim fere eloquentiae opi- inualuit, militares animos indurat. Neque Iespro- ego Nuquam facundiam exercui, at populs Romani Nirtutem armis assismaui. quia apud vos merba plurimum matimi, bonaque e smati, non sua natura, sita ocibus seditiorum aestimantur; tui
pauca disserere, quae proflando besio utilius sit vobis audisse, quam
nobis tax se. Caeteram ubertas, eraeciosa no napraetexuntur, neque
368쪽
que quisquam alienum seruitium dominationem sibi concupiuit,
ut non eadem icta vocabula Uurparet. vitia erunt, donec homines. Proindepacem c Urbem, quam victi milioresque eodem iure obtι-nem;'amate , colite. oloueant quos Ninussu ortuna documenta, ne contumaciam cum pernicie, quam obsequium cum securitate malitis. Nimis vera. quisquis cnim alienam Rempubl. amauit, speciosa praetexuit nomina. nulli haec ulla aetate Principi de- fuerunt: nulli tyranno. ingeniosa ambitio & cupiditas est, semper ua uenit quo se tueatur. O meum Belgium: quo usq; ludes in religionis nomine, tuorum S orbis sanguino Sequuntur eiusdem Cercalis verba pauca, sed fortia; ut vidcas militem potius fui sic quam oratorcm, S factorum magis clu.1m Vcrborum diuitem. Ite, nuntiate k asiano relictum aetaobis in .etcie Ducem. Venient legiones,quae neque me inultum, Meque
vos impunitos patiantur. Addit Tacitus: cierealis turbidi s rebus intrepidus, fugientes manu retrahens, iniecto corpore, promptus Mnter tela elici temeritate, et fortissimi cuiusque accurs2,recuperatum pontem Lot a mavus mauit. Fortiter omnano. dc non facta dictis potiora suntZ Non barbare Galgacus Britannus suos in hortatur. eri a maloia, eamdem Tomanis inbelgo mirtutem,quam inpace lasciuiam adesse ereditis no iras issi disiessionibus ac disiordiis clari, 'Ditia hoHium moria in-ιngloriam exercitus sui mertunt. quem contractum ex diuersissimiseeutibuου,νt secundae re tenent,ita aduersae dissoluunt . nisisi Britan- norim plerosque dominationi abenae sanguinem commodantes, iusius tamen hostes quam seruos ,side. ectu tξneri putatiis. Metruterror infirma mincula caritatis. quae cubi remoueris, qui timere desierint, odisse iuc ient. Omnia victoriae incitamentapro nobissunt. nulla Romanos coniuges accenduntti nulli parentes fugam exprobra- tui sunt. clausos quodammodo ac vinctos Dii nobis tradiderunt. ituratu aciem, maiores inros posteros cogιtate. Ita est. Metus 3c terror infirma vincula sunt. remoue,in odia vertuntur: odille enim incipiunt,qui timere dclinunt. ad coque e timore scruod1a nascuntur. fortia dein proritamenta uxorcs S parcntes
369쪽
3og CAR. SCRIBANI INITr Turro sunt: quorum memoria non unus exercitus stetit. Maiores denique & posteritatis memoria Vires acuunt, animos addunt. Romane omnino suos Agricola in pugnam in hortaturo me militum,neque Nos Ducis paenituit. Neque nobis aut locorum eadem notitia, gut commeatuum eadem abundantia;θdmanu or arma,Win his omnia. od ad me attinet,iam pride mihi decie- tum est,neque exercitus,neq; Ducis terga tuta esse. Proinde es' honesta mors tuus mita potior; o' incoLmum ac decuae eodem locositasunt
nee inglorium fuerit,in ipse terrarum ac naturae sine cecidsse. Iisiunx caeterorum aeritannorum fugatissimi, ideoque tam diu superstites.. quomodo siluas saltusque penetrantib- , sortissimum quodque a nimal rolore,pauida S inerim ipse agminisseno peliantur: flearer.rimi Eritannorum iam pridem ceciderunt oliquus estnumeruae ignavorum, metuentium. Imponite q*inquaginta annis magnumdem. Apersona sua, a militum, beneuolentiam captat. in ferro & manu, non in siilvis 5 montibus, ignavorum receptaculis, robora ponenda. Verum etiam illud, honestam mortem turpi vita potiorem esse. semper hoc generosi militis fuit. Eloganter etiam illud, non inglorium fore in temrarum ultimis cecidisse. nimirum ubi ferro omnia aperueris, omnia subieceris, in ipsis terrarum finibus eadere , cum nihil victoriae supersit, quia nihil terrarum. Deprimit deinde hostes. Et verissimum istud, fortissimum fere cadere,ign uissimum victoriae super ellc. in primo proinde congressis pericula ac discrimina esse, & dubiam fortunam. ad reliqua planior via est. Nobili dc in epiphonemate claudit. maximus dies victoriae est, qua bellorum anni coronantur. Generos: Catilina,generosius si pro patria . quanquam& contra ipsam generose: Nisi minus atque fides meri satis
stetiata mihi serent,nequiquam opportuna res recidisset. neque ego per ignauiam, incerta aut maΠa trienta, pro certis captarem. Sed quia multis . magnis te ectatibus quos cognoui sortes, sirisque mihi ; eὸ aruimus ausus e I maximum atque pulcerrimum facinus
370쪽
voLITIC CHRI sTIANA. 3o9 Aripere . caeterum mihi in dies magu animiu accenditur , ei msonsidero, qua conditio mitae futura sit , nisi nosmeti os mindicaueramin in libertatem. Nonne emori per minutem praessat, quam itam miseram atque inhonesiam, ibi alienae s. perbiae tu dibrio fueritis, per dedecus amittere: Tantummodo incaepto opus esscaetera res ipsa expediet. Qin igitur expergiscimini' en ista , quam sape optaris , bbertas: praeterea diuitiae, decus , gloria in oeulis sita sunt. Vel imperatore, mel milite me itimini. neque animus, neque corpus aberat a mobis. Suorum fidem dum e
tollit, ad magna prouocat. infelicem illorum post fugam
conditionem aperit . Fortem mortcm , miserae Vitae praesert. nemo generosior illam timuit, timuit contemptum..
Nec durum Qrti sanguinem sendere, durum ludibrio esse. Praemiorum quoque spe suos excitat, libertate,diuitijs,gloria. nihil adduci poterat potentius. Suo denique exemploesios roborat. animum,corpus, omnia spondet. Sequitur pacata Caesaris,sententiam rogati, oratio. homines P. C. qui de re ae dubiis consultant, ab odio, amicitia; ira, atque misericordia vacuos esse decet. hau acile animus 'rerumpro- nendis..
Midet, ibi ilia osciunt. neque qui ιam omnium libidini simul usui paruit rubriintende' is ingenium, let si libidopobsidet,ea dominatur animus nihil valet. Magna mibι copia es memorandi P. C. qui Reges,aut quipopuriirgaut mistracordia impulsi, male consiuluerint.. tii demisi in obscuro mitam agunt,si quid ιracundia de uer . paucificiuntnfama atq- fortuna eorum parra sunt. qui magno imperio praediti in excelso aetatem agunt, eorum facta cuncti mortales nouere ita in maxima fortuna minima licentia es. quae apud alios iracundia dicitur, ea in imperio superbia atque crudelitas aneliatur. Sapienter. affectum consilia sic ponunt, si integra esse debeant. perdis illa, si affectibus indulges. nemo sane caeco ductore tuto inambulat. caecus diti lor affectus omnis est. &sere mentitur affectus,& a via abducit, tanquam si quis capiti iniecta toga velet oculos viarum ductores, ut hic parieti