장음표시 사용
341쪽
mandassent,necessitatem improvide punientes, cum hon rare virtutem debuissent. In consultam etiam fatuamque,dia ante ccstata eorum executione Alexandri Magni, loquuntur Lytimachus leoniobiectus, Clitus hasta traiectus, Calisthenes mori iussus, Parmenio caesus, Philotas sGuri subiectus. Illud etiam Hannibalis stolidum, cum nauium suarum rectorem ineremit, quem postea maturiore deliberatione adhibita,rei veritate comperi abselula, cum eius innocentiae nil praeter sepulcri honorem dare posset. Non credidit tam paruo Italiam Siciliamque spatio inter se diuis . vidit; non credidit, insidias vetitus. ab luit mortuum, non prinfutura ab lution sera poenitetia inconsultae damnationis. 1 Cum vero consilio omnia Ducem aggredi velim,ac ei plures etiam in arduis adhiberi; tum nulli, aut perpaucis men-
hisdia luam apezlat: ac non nIII ante probatas .nocuu non raro
dixisse : silentium pro prudentia est. Scio rem periculi plenam, damno proximam, plures consilijs admouere. Scio prope inter se pugnare, peragenda retegere, & multoriam sententiam pertentarc. neque enim satis deliberari de repotest,nisi eam toto, ut ita dicam, colore proponas, cum ab una circumstantia celata, tota consilij dandi machina pendeat. aperire vero mentem torum, nudamque ac quasi inuestem plurimis ostentare, magnis omnino periculis adiacet. Nam quis sperare prudenter postit,non vulgandam rem,tot tubis ac campanis, quo taurinus & oculis ta creditam3 dfaciet militiae Dux inter haec breuia constitutus, ne allidat prudentiae suae ratem ad has arenas, aut im prudentes euulgationis scopulos rem aperiet primis exercitus sui Ductoribus 5 quoties in sorti manu feminea lingua esti aperiet nobilitati 3 quoties in ea tacenda desidcramus quoties in gen rose maiorum sanguineptus de muliere, quam de viro est quam nimis verum est, plus plerumque clauium S claustrociun in plebeio,quam in patricio ore Etae. cum enim nihil dedecere nobilitatem suam putant, nulli parcunt; quin
342쪽
adeo omnia posse effundere,& omnibus omnia, nobilitatis quoddam genus arbitrantur. Iam, quam multi aetate matura, immaturo Ore senti quam pauci in prima iuuenta lingua senes quam multi quadam lociorum fiducia silenda pro-d unt quam multi naturae quadarruacilitate labuntur quani multi, quod ore claudunt, improvido signo reserati Tutissimum fors fuerit, si militiae Dux plura in deliberationem adducat,ac in utramque partem singulorum momenta excutiat. Aperiunt se rerum dis acultates ingcniorum, quae inde,
liberationem adhibemus, collisionibus, dum singuli aemula quadam iudiciorum velitatiOnc,sua firmare,infirmare aliena conantur. e pluribus dein propositis, deligat tacitus apud animum suum exequcia da militiae Dux . Quod de reous dixi, de exequendi etiam ratione intelligo. par utrimq; spes,
metus ac momentum est. Consueuerunt etiam magni militiae Duces, vulgarium nonnumqua militum, quos longa &aetas & cxperientia,& vctus militia docuit, mentem prudenter expiscari, faciles audire, ncc raro pro tura c Veteranamcntc dii ccre. Non quod vclim Ducem aliorum consiliis alligare. audire tame velim iudicium penes ipsum pri t. Certe cum Iugurtha legatos, qui imperata ficturum dicerent, mitisici ; Outedus propere cunctos Senatori' ordinis ex hibernis accersiri iubet: eorum, F aliorum quos idoneos ducebat, considum habet. Ita more maiorum, ex consilly decreto,per legatos Iugurthae imperat argentι pondo ducenta milha. Haec Metellus, vir magnus, 3c cum primis omnino militiae Ducibus componedus. Nam
sito solius iudicio si steterit belli Dux, quid nisi fatuos cucntus expectesὶ neque enim unius cst singula aut nolle, aut medicam tam varijs adhibcre manum, aut tot simul occurrere malis,totquc prouida hostium consilia cucricre, insidias vitare, dolos retegere, aut anteuertere nocitura aut semper profutura suggerere.Sed neque in unum omnium rerum experientiae cadere possunt, nec locorum omnium hostium scognitio, non prospera,non aduersa.& securius res e multo-N n rum
343쪽
Opere me. quenda prudenter cuinua.
rum consilio aggredietur belli Dux, minoreque laborabit inuidia quisquis plures in consilium vocaverit: habebitque
amicos,quos habiturus aduersarios erat. ita namque comparatum ess,ut inrogati daminemus, probemus rogati, vel hoc lo nomine, quod prud-tiae aliquid nostrae concessum videatur. Iam,ut nusquam magis, quis in bello dubij exitus. Lint,ac nusquam magis fortuna ludit, consultissimum omnino Duci propugnatores habere. Habebit,quisquis consilia cum aliis sita contulerit, qui vel sola verecundia, ne damnare videantur quod probarunt, fortiter in Duee consilia
tuebuntur. Et certe nemo prudens unum caput suum, tot liberis omnium linguis obij ciet, tot aemulantium ac inuidentium iudici js;eo magis, quod mortalium plerique omnes ab
eucntu prudentiam metiantur. stolide aut sapienter re instituta, iuxta habent: ab euentu felici aut infelici nomen in dunt fatui aut imprud cutis ..Ncc satis, prudcnter multa inuenisse. opere exeo uenda sunt. neque enim prudentia meditando, aut cogitando, sed faciendo ab loluitur. Inuenias non paucos bene δiccntes, cata consilia suggerentes, rcs momentis suis pondGrantes, V rum a false,bonum a malo,utilo & decorum ab inutili deindecoro sccernentes, apicque singula partientes, & in sua. quaeque membra distinguentes ; in rerum vero exocutione
timidos, dubios, lentos, inconstantes, affectibus indulgentes,amicitiae, adulationibus, precibus, infelicisti mos aeniaque in delectu . ita prudenter cogitata negligunt, deteriora sequuntur,a melioribus deduci se facile patiuntur.in quibus plus amor sui suorumque , plus priuatorum commodorum.& fortunarum,& blandae esse trahentium preces, quam ratio apud hos potest. Non sunt hi ad imperia nati, ad consilia danda meliores. Sunt alij,quibus fere oratio inculta& alidior,incomposita partitio, nullisque vinculis decore ligata; sed prudens rerum delectus, certa & constans executio . Et scio, quomodo comparatum sit, ut perraro concinna &
344쪽
elegans dictio, blanda & senora elocutio, numeris suis respondens, sectionibus apta ingeniosis, cum vera prudentia
consistat. noluit sors Deus utroque unum, aut non nisi raris sime beare ; e multis niminam millibus unum. uni plerum-3ue dictionem, prudentiam alteri largitus,selicitatem etiam
teri. ita dispertit dona sua, ut varia terrarum & caeli ornamenta sunt:nec caelo terrarum,nec terris caelorum ornatum concessit. nec uni agro omnia, uni omnia regno .mutuis scilicet haec muneribus condecorare voluit. Ego vero, si quid in praesentiarum voveam, prudentiam Duci meo voveam, inde felicitatem, dictioni tertium locum tribuo. quam nec ambiam,si dest;nec reiiciam,si adsit: imo amem,si adsit. Nobile in Duce ornamentum exornata & potens dictio est,siue in suadelam&spem, siue in rerrorem & audaciam. Cicero
in exercitus Ductore haec deposcit. Haesunt irtutes imperatonae, labor in negotii fortitudo in periculis industria in agendo. Addo selicitatem & prudentiam,summa Ductoris praesidia. Et
certe maiora longe prudentibus consiliis,quam robore, aut militum numero peracta,omnium nos gentium vernaculae docent Historiae. N unquam exequendarum rerum, a quibus gloria spera- η tur,honor depcdet,curam et,qui inimico a se animo est, credat. vltro rem perdet, ut expectata gloria defraudet. famam auuq is etiam suam proij cie tot inimico deroget. Factum a Romano
peditatu, ad hostium copias pei sequendas a Fabio Consule misso. insequi Ducis odio noluit. Illud ctiam deterius, cum sub Appio Ducc voluntaria fuga exercitus, cum vincere poLset,terga hosti dedit; ne triumphum imperatori quaererct, odium expressit. Hoc etiam nouum, cum praeturam adepto Cn. Flauio humillimae quondam sortis, annulos aureos tibimetipsis, & phaleras equis detractas abiecerunt Romani, odij dc doloris impotentia. ad quae non protrudat conceptusemel animo odiumξNemo proinde prudens opes gloriamque luam hostili dexterae committet. Nemo enim inuidia N n α . gram
345쪽
grauido,aut malevolentia pleno fortunas, viti, decus situm iamiliaeque concredidit. Perpaucos Ncrones & Salinatores reperias, qui priuata odia Rei p. donent. pauciores AE milios, Lepidos,& Fuluios Flaccos . paucillimos in Graccho Africanos, in Gabinio Ciccrones in Antonio Caninios, in Pompeio Caelios Rufos. , Sed neque illi rem committat, qui in deliberationibus, ρη aut extra illas, alterius sentcntiae fuit. lanaui de talis rema
ta etitis, gredὶeru negliget etIam, ne damnare vota tua videatur; ad-
qui asteriin eoque & gaudebit de infelici euciatu, quo sententiam suam firmet. SI vero vincere nolet, ne consilium frenu fortunato successu probet. maioremque prudentiae quis sortituditiis in alieno consilio & imperio famam amabita ηο Non esse temere dcnuntiatoribus credendum, monent riueis . . sipientes. neque negligenda tamen omnino, quae denuntem ινι- tiantur. Pcrihi hoc neglectu Archias Thebarum Tyrannus, d 'dum iri alierum diem legere distulistet litteras coniurationis
indices.Sed N Caesi r neglectu suo occubuit, cum oblatam chartam funesto S vltrmo dic suo neglcxistet. Et aetate nostrii,qui oppido cuidam pro imperio praeerat, cum in medio lusu litteras, quibus hosfilium molitionum monebatur, seposuisset, te-urbem perdidit, hostique quas aeceperat obseratas reliquit, negligentiae suae testes. Sed S nimia credulitas non mimis noxia. perierut hac plurimi. ita iacet Imperij paterni spes magna Crispus, nimia Constantini patris in fido facilitate Belisirius etiam Dux bello maximus praepropera Imperatoris credulitate inglorium exitum sortitur. Quid quod Dauid cum Sibae fidem habet, amicissimr Ionathae filium, i non scmel viti debebat, paterna hereditate exuat. Hosti vero denuntianti spondentiq; ne facile fide. peccatum hic a Ionatha bellatorum maximo,cum se Tryphoni tradit. peccatum a Simone, cum ic filiosque Mathathiam& Iudam Abobi filio,&in hoc Ptolemaeo,credit. crediderunt sc etiam sexaginta viii,Israelitarum primi, cum perierunt.
346쪽
Proditores non dico ama. vlcre tamen illis, sed cum delectu . nec Quidquam illis indicibus azgrcdcrc. in quo peri- Produstriclitari dc uim marcruin postis. In manu etiam tua sit proditor,in oculis & ferro tuo, ne impunitus dolum ferat. Quod si negatum, uxor aut liberi in potestate tua sint; aut sanc amicorum aliquis,in quem saeuirc possis, si fallat. Praemijs vero illos dona liberali manu. ne parce. ante obsequiu pauca subministra, post illud ampla. Consilia tamc illis non facile credas. fluxa cnim fere tales de labili fide sunt .vbi spes lucri maioris astitiserit, datam fidem fallcnt. tamdiu vero illis utere quamdiu vilics, nec ultra. Fuit illud mirabile in Aureliano, de Heraclammone Thyanae proditore. Occuti passus sum cuius
beneficio Tisanam recepι. Ego proditorem amare non potui, es labenter tuli quod eum milites occiderunt. neque enim mihi fidem seruare
potuisset qui patriae non pepercit. probare non possum. RHilaritatem vultus prae se ferar,comitatem,humanitatem, benignitatem .imitctur magnos in hac re Viros, Africanum, staliis
Vespasianum,Titum, Germanicum, Neritam, Augustum, Traianum, Seuerum, Antoninum, Alsonium Aragonem, Maximilianum I. Vulncribus ctiam graues aegrosq; ibletur,& dum sanguinem praemiat, laudes ingerat, animos addat,cgentesque pecunia iuuer, maxime eos quos verecundia &pudor a petendo retrahit .Fccit A drianus Imp. Spartiano teste,Plinio Traianus, Lampridio Titus . intcr quos numerandi Agesii laus, Augustus, Rudolphus Imperator. Si doctum militiae Ducem nactus fuero, laudabo. non carucrut eruditione sua veteres. Alexander, Pompeius,Caesar, Augustus, Lucullus, Sylla, b Romanorum parS magna, magna ctiam Graecorum.Si caruerit, non damnabo. nec dubitabo ab aratro vocare Cincinnatos dc Marios, ab agresti tugurio Hostillos,a mercatura Tarquinios Priscos,a famulatu Servios Tullios. Si quid tamen dandum voto meo, frequentem in veterum maximc Historicorum lectione vel .nullo
suo ab illis damo,dc non magna lectione,profutura discet;
347쪽
186 CAR. SCRIBANI INSTITUTIO gentium mores,ingenia, robora, opes, animos, institutum,
militarem disciplinam; bellorum initia, progressus , sinem,
varios exitus, felices, infelices, dubios; regnorum increm ta,interitus,caussas.quid dein cuique magnum, inopinatum, fortunatum,inirtunatumque accident, eorumque caussas.
Facit breuis lectio, quod vix plurimoru annorum fastidiosa
experientia. imo omnium aetarum,saeculorum omnium prudentem experientiam,breui compendio, electione, militiae
Dux discet. nec quidquam fere inopinatum euenire illi poterit. nihil enim adia nouum, quoa non prior aetas, aliquo retro iaculorum,in aliquo exercitus Duetore viderit.,, De Ducum castimonia nihil dido. Laudata ham sempervisti ε' omnium oredi calamis. immortalem sane illa laudem, om-e via, diu nibus ue triumphis nobiliorem tribuit Scipioni: qui exquisitissimae formae vitro oblatam, cum dote remisit, nec tangcre volui nec videre, tam castis oculis, quam corde dc manu .
Factum idem ab Alexandro, vel hoc solo nominc MaFno, cum Darij uxorem ac filias mirae pulcritudinis benigne habuit, latus est, vicem indoluit,habuitque ut matrem & s rores,nec alio loco .Laudatissimum vero illud Aureliani,qui pollicem uni domesticorum praescindi iussa, quod minus caste castas hos itae suae vestes tetigisset. Damnari contra Tarquinij filius, Nero,Caligula, Heliogabalus, Antiochus Syriae Rex,Ptolemaeus cognomento Physton, alij plures. Assueseat dein militiae Dux inim imperio sito calculum
zib li- ponere, tanquam rationem redditurus ,& edicturus quid ..--ἡ insempserit. ita fiet, Vt non absumat quod pudeat dicere. distis. In munificentiam tamen semper sit pronior, quam intcnacitatena. aliquid etiam,vbi ratio & commoda uiasserint, prodegisse nonimprobem. quin imo in exercitus Ductore prinfusio semper tenacitate potior fuit. illa suorum sibi animos parat, haec auertit: beneuolentiam illa, odia luc conciliati animos illa addit,haec adimit: ad audendum illa praemiorum ire accendit,haec terret,& pro audacia ignauiam parit. Ne que
348쪽
que enim quisquam facile gratuito sanguinem suum fundit. vulnera mercedem cxpectant. praemia sanguis mercatur, quae a prodiga munifici Ducis manu fortissimus quisque expectat.&ssere vilestit sanguis, si praemia ostentes. Quin &ante pedes, & in oculis prodigi ac Denefici Ducis vitam profundere, dulce & pro praemio est. tantum liberalior ac prodiga quaedam munificentia Ducis in milite potest. In praemiando proinde omnino munificus sit, sanguinemque suorum mercede diluat .m laudando copiosus, fortis in animando, fortior tamen factis, cum fael a dictis apud omnes,maxime apud milites, pluris sint. quorum omnium laus, non dictionis clegantia, sed factorum magnitudine continetur. Commendatum illud Germanici apud Tacitium: Propriap cuniά militem iuuit, ut ue ctidis memoriam etiam comitate lenIret, circumrresaucios,facIasin istortim extollire, vulnera intusns, alium spe,alium Haraasuncios algoquio 'cura , sibi praelissimabat. Scillud Agrippinae: Femina mens animi munia lucis per ιPordies induit, mihi busique, ut quιὲ ιnops auisaucius, vestem msomenta dilargita est. Dignum fustum, quod eat in virum, in milite, in Ducem. dignillima omnino,que muliere suam exuat, induat virum. Ol quis non imperatoria laaec in femina faeta laudet 3 Addicta militi stipendia ex fide numerari curabit . quod x ubi fit, puniri des icta possium. elim contra durum sit, mali
gne 1tIpendia numerare,cc rapinas UuadIcare. cxloluat,quod e selaida debet militi Dux dc puniat: nec reluctantes inueniet nocentes , nec damnantes alios . at vero non exsolvere, & saeuire
barbatum & seditioni proximum est. praemiare & punire Ducis, punire tantum carnificis, ab lucre & punire iudicis est. Vis militarem disciplinam sacrosanctam & intactam' praemia benemerentibus, poenas delinquentibus, utrisquet consueta debitaque militaria stipendia para. tardior innixes 3 seditionem expecta, Rei p. interitum. Militaribus seditionibus fortiter Dux occurrat. faciet, si Militaria caussas illarum anteprouida cura auertat, si pullulare semina
349쪽
non permittat si quidquid est iactum,excaudicet; quidquid
natum, demetat, aut in herba sua sus cet. mapna hic pietas
est neuirc,magna nullis securibus parcere. Et sane quiaquid in hoc genere crudele, pium; quidquid pium, crudele est;
cdm ex hoc uno capite, omnium fere primorum orbe toto regnorum funesta excidia nata sint, & .sepulta cineribus suis orbis imperia iaciaint. Causta variar. militaris improbitas, insolentia, bellorum lassitudo, armorum taedium, Vete rum fastidium,nouorum desiderium, speratae in turbido o-Ies,honores: Ducum auaritia, indulgentia, ignauia, crude-itas, superbia uxus,violata fides,aut maritalis torus 'priuati alicuius nimia potantia, gratia, ambitio, siue sceptri amore, siue regnantis odio,si uercliquorum contemptu nata: locorum a eritas, Commeatus inopia, aerarij egestas maligna stipenatorum solutio. O meum Belgium,militarium seditionum facta pila quoties caput extuleras,& portu iam tenc bas, cum furenti te reddidit Oceano,& saeuioribus immersit undis una militaris seditiol crederes e terris, a quibus sperari malacia debuerat, destinato praecipitem Africum
Decretantem Aquilonibus, Et trities Ioada 'rabiem Noti, di inimicos classibus Mntos omnes, in unius ruere interi-rum. O mea nauis quae posteritas credet,annis vix totis quadraginta. militaribus te iactatam seditionibus, pudori prope triginta. quousque prouinciarum orbe toto nobilissima, regnorum, atque adeo orbis qua paret, ludibrium sedes λ 6nimis consanguineo exteroque singuine,tanquam rore di imbre faecundum nauigare non semel in barbaro hoc flumine potussu.
350쪽
'Et malin cete socius Africo, a tennaequegemant; ae esuribiu Vix durare carinae
Absint imperi iu uον non tibi sunt iste a sint ,
non exercitus Ductores domi tuae nati, ... quos iterum pressamoces malo. fuit cum magnorum genitrix Ducum, mutuare
regnis & imperiis Scipiones, Pompeios, Caesares posses. nunc taceo. nec quidquam mihi, praeter vota, super. Veriam quid queror 3 quae unquam imperia militarium seditionum inexpertat qui Reges, imperatorcsZquantas legimus sub Tiberio,Claudio, Vespasiano, Nerva, Commodo, Pertinace, Caracalla, Macrino, Maximino, Gordiano, Maximo, Balbino,Philippo,Decio, Valente, Gallo, Volusiano, Psimiliano, Valeriano, Gallieno, Quintillo,Αurelio,Tacito,Probo, Floriano,Numeriano, rino, Diocletiano, Maximiano, Constantio, Licinio, Galerio, Maxentio, Constante, Dalmatio, Valente, Theodosio,Gratiano,Arcadio, Honorio,Valentiniano Iuniore, Maximo, Auito, Maioriano, aliisq; pluribus' quantas deinde in Oriente sub Leone, Zenone, Basilisco, Anastasio. Iustino, Iustiniano, Tibino, Mauricio, Phoca, Heraclio,Constantino, Heracleone,Cεstant Iustiniano II. Leontio, Philippico, Artemio, Thcodosio, Isauro, Copronymo, Irene,Nicephoro, Michaele,Thcophilo, Basilio Porphyro nito, Michaelo Calaphate, Monomacho, Isaacio
Comncno, Duca,Ioanne Botoniate,Alexio Comneno, AndronicoHngelo, Palaeologo,reliquisquc prope omnino omnibusῖ ut merito avdcat Lillius: AEterno opes esse Romanas, nisi inter semeti osseditioniblu saeuiant. id minum 'venenum, eam labem riuitatibus opulentis repertam, 'Di magna imperia mortalia essent.
Quod ille de Romanis, ego de te, meum Belgium, orbis gemma, robus, sol magne : seu Oceani,tanainum, latium,
vallium,montium, nemorum,hortorum, Varietatem,amC
nitatem,saecunditatem; scu ingenia scimiijs, artibus, armis O o nata