장음표시 사용
31쪽
alicujus facultatis copiam, qua nullus ingenuae doctrinae homo sine magno et suo et disciplinae, ad quam sese a jungit, detrimento carere possit, adolescentes optime PD sint sibi parare, nolui vel hanc utilitatem ab hac edition
Sejungere. Itaque non modo variantes lectiones ex Ilii inania inna editione, Praeter PauCas Prorsus inutiles, Omnes
excorpsi, in meliorem ordinem digessi, judicio etiam qualicunque meo adjecto; verum etiam varias lectiones ex Piorianis notationibus, quae Tomo istius Editionis
quurto Seorsum excusae sunt, subjunxi. Ex Martiniana porro Eclogarum et Georgicorum recensione septem Codd. varietates suis locis inserui, et ex Edimbi limensi emcndationes Cuningliuitii, Codicem Mediceum a Fogginio exprossum, Vaticani Codicis fragmenta a Bottario excusa, Codicis Romani varias Loctiones ad calcem ab ipso adjectas sedulo comparavi et exscripsi; trium etiam Codicum, quos cum insigni aliquo bono de me et de Virgilio merendi studio Vir Illustr. Jul. Car. Schlaegerus et obtulerat et inspiciendos miserat, excerptas lectiones, de quibus paullo post dicam, subjeci. Constitutum quidem ab initio habebam, dilectum aliquem variantium lectionum , quod jussus
oram, facere. EnimVero, quo magis rationes, Catisfias, et
usus earum in quocunque scriptore intellexeris, eo difficiliorem hujus consilii essectum esse praevideas i). Deinde, si juventutis utilitatem respiciendam esse duxeris, ut ii aliquom harum rorum usum consequantur, in tali editione, multo autem magis in tali poeta nihil ubesse volebam , quo ad Varietatem lectionis ejusque usum omnino cognoscendum adducerentur. Reigkii conjecturas nonnullas et observationes pro multiplici variaque doctrina, quae in co Viro est, et generosiore in correctionibus spiritu, non Contemnendus, in variis ad Georgica locis inserui;
32쪽
misorat enim ad me Vir et olim mei studiosus pro benevolentia sua et humanitate Georgicorum exemplar manu sua notatum ea lege, ut, quae inde lollere aut relinquere vellem, libertatem faceret. Et hactenus quidem de conatibus mois in ipsum Poetam. Restat, ut breviter indicem ea quae huic praesutioni subjecta sunt. Primum si), cum Variantes lectiones ex satis maguo Codicum scriptorum numero excitandae essent, quorum ut alii, qui eandem mecum telum non detexuere, notitiam,
et quanta cujusque auctoritas esset, in Promtu haberent, Postulaxi non poterat; subjungeuda erat aliqua eorum notatio et descriptio, in qua, re ipsa invitante, non modo nonnesia diligentius excussi, quae ad horum codicum historium specturent, Verum etiam, Cum Vulde turbatam et
confusam hanc critices partem esse Viderem, vitius rem exorsus sum, ut omnino de codicibuS quaererem, quorum quidem unquam ab editoribus Virgilii mentioncm et notitiam factam videram. In quam Commentationem cum semel incidissem, eo deductum me vidi, ut in eas editiones inquirerem, quae Ox codicibus scriptis excusae aut emendatae esse traderentur. Processit ita non animadvertenti studium ad ipsam contextus poetae quam dixeris hi toriam, in qua cum omnia fere tenebris obducta et obscuis Tata viderem, cumquO,. quae animi humani natura est, indigne ferrem, quoties de antiqua Miqua editione ageretur, haerendum Et dubitandum esse, quorsum illa referenda, quae ejus auctoritas habenda osset, Opera tandem hac semel defungendum esse arbitratus sum, ut in editionum ordines et classes, stirpes ac familias, Paullo accuratius inquirerem. Qua in re ut quadam tenus saltem Procedere liceret, editionum ante omnia annales quidam erant conficiendi. Ea omnia subjunxi, non quod in iis eo, quo Contendebam, pervenisse mihi videbar: non enim
i) Quae autem hac tertia editione in quintum tomum reiecta sunt.
33쪽
ha e ab uno homine perfici possunt; et multa crurit, quae ad alterum ac sequentes forte Tomos aCCuratius ot omendatius tradere licuerit; verum quoniam, si Vol linear carum rerum duci possent, utile et hoc ad critica haec et literaria studia esse arbitrabar. Quem enim fructum scitis magnum ex his literis tulissem, Disi inde animum ita comparare et instituere didicissem, ut aliorum utilitatis Potior in rationem habondam esse putem, quam vani ali-Cujus metus, ne existimationi meae ac laudi qui ipiam itido decedat, dum inchoatam et descriptam tantum operam publico propono, in qua unicuique iacile sit et promtum,liaboro 1 Orto et memorare, quae ad eam perficiendam deesse Possint. In promtu enim erit unicuique, cui editio mihi non visa ad manus sit, atat erroris aut omissionis me arguere. Vitam etiam Virgilii meo studio consectam subia
junxi, de qua quidem sub ejus initium nonnulla monui;
rom autem utilissimam atque Et iam ne ossariam suscipere putavi, cum aliis de causSi S, tum propterea, quod multa in Eclogis, multa in Georgicis, epifodia etiam nonnulla in aeneide, ex reipubl. Roman. Statu et conditione eorumque annoriam rebus gestis explicanda sunt. Itaque otiam in notis et in ipsis argumentis Eclogarum et Georgicorum, in quibus naturam et artem Carininis potisSimum tradere volebam, nonnulla Commemoravi, quae ad tempora, in quibus Oa Carmina Scripta sunt, COGNOSCenda spectarent. Nisi enim vita, conditio, fortuna auCtoris, et publica rerum facies, quam ipse ante oculos habebat, cum scribercti, nota sit, Inulta in unoquoque Scriptore Obscium nec satis xpedita manere necessc est. QuamobrPm hoc interprotationis genus, quod ex interiore ejusmodi historiae notitia Petitum est, inprimis probandum esse existimo si).
ιγ Stilui iam hie ex priore editione disticha, quibus eam μ. II mi
rafino, amicissimo viro, inscripseram.
34쪽
Si lilii, cui recte tradas me, quaeritur, ipsa Quemque Thalia probet, cuique placere velim :Αude teitiitere opes; suge Iulirica limina regum. Quos colui, haud omnes Caesaris aula tulit. Sat tolerata uathi fastidia lenta poteritum lSaepe altor Baνitis tu mihi, cssar, eras lNune utilii qnaere noniam et Sapiantem; in pectore Sancto Cui Rectam inentein Musa musque dedit; Qui servaro fidem nulla mercede, probare necta, interque minas et sine laude, qNeat. Ille initii sit juvet huic me jungere amicuti , Ilicine tui IAH XI delituisse sinu. Addideris eari fidum HENNI pectust amicis Ileddi ius ah l priscis sic mihi visus ero. i
Plotius et Varius Virgilias --Guimo. gurales neque eandidiores l. Terra tulit, neque queis me sit GPinctior iaster.
35쪽
EXCUSI ANNO MDCCLXXI. Is τε a Virgiliani carminis dotes praecipuas doctrinam meis et formonis motici Prinstantiam me habere, ex iis quae passim a me dicta sunt, intelligitur. Ut eas paullo accuratius declararem, quandoquidem Virgilius is auctor est, in quo juvenilis aetas exquisitioris doctrinae initia imbibere solet, pra ter cetera boni interpretis officia, propositum mihi in Commentariis meis fuisse, jam in praefatione ad priorem Tomum professus sum. Quam operam iis maxime praestare Volui, qui non in eo acquiescondum sibi esse putant, ut universe sibi dictum audiant, magnum ac doctum osse poetam; in quo tamen ingenii illa vis ac doctrinae copia orationisque Pulchritudo posita sit, non assequantur. Accidit mihi ipsi saepius, quod et aliis evenire solet, ut hunc u l illum locum sive audirem sive ipsct honesentirem esse sublimem, magnificum, divinum; dictionem praeclaram, poeticam; ut tamen nee intelligerem, nec, si in tolligerem, declarare possem, qua tandem in ne Pulchritudo illa, dignitas et majestas Virgiliani carminis sp ctanda esset. Habebam Sensum aliquem praeclarae alicujus pulchritudinis, sed obscurum, judiciumque mentis confusum Et turbidum, quod nec mihi expedire possem, multo minus aliis, nisi ut exclamarem, pulchrum locum esset Neque aliter rem se habere vidi in vernaculorum poetarum Iectione; intellexi enim difficile multis osse, diserte satis ex-Pouero, quae laudem in iis quae Pulchre et Praeclare co Diuitiaco by Corale
36쪽
seripta mirarentur, pulchritudinis caussae essent; rerumno iuventio, an tractatio, an enuntiatio, laudis summam contineret, et, quando oratio tam laudabilis esset, qua tandem re praeclara illa orationis virtus spectanda vel declaranda videretur. Potest enim aliquis verborum sensuS tenere perbene; Potest poetarum lectione esse tritissimus,
in libris quoque, qui de sensu pulchritudinis agunt, VerSntissimus; fac critica quoque opera esse Exercitatum tumenis non parum forte haereat, si ab Eo pogtuletur, Ut rerum a Poeta expositarum claras notiones expositionisque Vi lutes, tractationis artificium, orationis cirriatum, aliis pei spicuo et plane declaret. Hoc illud est, quod plerumque in summis criticis animadvertas, ut in detegendo ulcero in verbis latento et in medela invenienda mirum sagacitalem adhibeant, urgumenti tamen tractationem locorumquct
difficiliorum sententias parum ipsi assequantur; quid pquod haud raro ne suarum quidem emendationum, uulintcrpretationem commodam afferre, aut rationem id neam reddore POSSunt. Difficultatem hanc sensi objectam maxime liun, Cum meticam Orationem ad solutum ne care vellem. Mox tamen in hoc imo rerum cardinem Nersari vidi, si quis pomtici sermonis vim et naturam, copiam, ornatum percipere Velit, ut tum demum profecisse aliquid ad eam rom sibi vidcri debeat, ubi easdem res ac sententias communi fiermone exponere et poetico habitu et ornatu nudatas animorum sensibus exhibere in promtu habuerit; ita ei, im tu
sensum oculosque incurrere, qua doctrinu, iugenio , Orationis vi, u Pocta eaedem res exornatae et Coin mendulae
sint. Non nisi in praestantioribus vel difficilioribus locis, nec semper nec ubique, hoc esse faciendum, Per se intolligitur. Ut itaque ornatissimam poetae orationem de iurarem et explicarem; id vero breviter facere, consilium et ingenium meum suadebant; nulla mihi ratio visa est commodior,
37쪽
quam ut, Versu indicato, sententiam soluta oratione, sed
merbis Ammiis, subjicerem, iisque dilectu, positu et junctura ita temperatis, ut poetici ornatus semina et caussas continerent; unde adolescens, semel monitus, comparatis
poetae verbis, facile assequi possit, qualis poetici phantasmatis ratio et natura per se sit, qualisque amplificatio et exornatio poetae arte accesserit, unde color poeticus, sententiae dignitas vel sublimitas, orationis dignitas et ornatus, Petitus sit; quid in ipsis verbis, verborum dilectu, Structura, collocatione, gravitate, Pondere, ornatu, Copiis, exquisitiore aliqua nQxione, figura, aut toto orationis habitu, cultu, elegantia et dignitate, immutato et inverso vulgari ordine, poetae artem et judicium Commendare debeat. Pleraque merbo tantum monui; sed ut verbum illud rei
et consilio meoque sensui satis consentaneum reperiremet exputarem, Etsi illud nunc, cum a me appositum est, satis obvium, et vulgare forte, videri potest, saepe tamen intentiore cogitatione et cura opus fuit, quam ad multas
e copiosioribus notis conscribendas. Alia mihi monenda fuere, cum interpretum aliquem et virum doctum in hoc vel illo loco et verbo haesisse viderem; nam faciebat ea res probabile, fieri posse, ut etiam alius ad eundem sco-Pulum osscnderet, etsi mco sensu locus nihil disseultatis habere visus erat; sed monui Verbo, Plerumque nulla aliare, quam Vera interpretatione subjecta ; quae si cui otiosa vel levis visa fuerit, antoquam de ejus inutilitate pronuntiet, alios velim interpretes et commentatores evolvendos sibi esso putet. Ceterum operae meae, etsi tumultuariae sere, cum, Post priorem Tomum vulgatum, poetam, per plureS anuOSSePOSitum, moxque repetitum, per mensium saepe plurium decursum itidem aliae curae et officiorum partes manibus excuterent, ratio fuit fere haec, ut minitim particulam aliquam poetae ad meum seusum interpretarer, quaeque mo-
38쪽
nitu necessaria viderentur, adscriberem, tum Interi retos Consulerem, primum veteres, tum recentiores. Quam vellem omnes, saltem plures, a me potuisse iuspici, aliorumque copiis meam ponum locupletarii Non dubito, et ex vetere lectione etiam momoria teneo, in sex ontis libris doctorum virorum Virgiliana loca illustrari vel obscurari. Poterunt post me alii aliunde opes noVas congerero, aut
ex aliorum accuratiore doctrina operam meam emendare;
etsi super Virgilio multa dicero facile est, at, pauca recte dicero, satis difficile. Ego quidem cum non possem Evol- Vere Omnes, Sum Si in munus optimos, saltem doctissimos, quos in praelatiorio prioris Voluminis hujus editionis commemoravi; et nunc in is ne ide, e recentioribus Trappium et Wartonum. Pierii, Ileinsii et Burmanni copiae ad lectionis varietatem et veritatem spectant; ad interpretationem parum inde profeceris. Sorvium accurate comparavi,
tum Ruhnkonii, doctissimi et humanissimi viri, monita excitatus Iulium Pomponium Sabinum, qui veterum Grammaticorum fragmenta, o pleniore quoque Servio, nonnul Iaservavit. E Donati grammaticis et rhetoricis argutiis potest forte alius, qui otio abundat, Pauca adhuc legere, quae utilitatem habeant; etiam ex diligente comparatione Aii-
thologiae Latinae. Omnino velim mihi aliquem dari, qui a Silii Italici, Valerii Flacci, Statii et Lucani, Ausoniique et
Claiidiani lectione recens studium suum ad Virgilium Convertati non ut ille loca similia ct parallela inani ac Vana ambitione congerat; verum Poetae illi, quos ad Virgilimn se Composuisse totos manifestum est, dum non modo in carminum ratione et ordine, Verum in ipsa quoque elocutione, in singulis versibus ac Verbis, exprimero Euan I Orant, saepe interpretationem locorum Virgilian rum suppeditant. Mihi acquiescendum fuit in iis quae ex pristina Ioctione memoria retineret, aut quae Passim in excutiendis locis vel interpretibus occurrerent. Ut tandem meti P arrem ac doctrinam declararem, CuIu
39쪽
ingenii et judicii , . quo ille celebratur, laus ea in re inprimis emineat vanum enim est, quod multos judicare audias, poetam omnia ingenio, nihil arti, debuisseὶ, investiganda esse putavi, quae essent vel inventa a poeta vetaliunde, maxime e Graecis, tranStata, cum in toto argu mento et materia singuIisque ejus partibus, tum in rerum
verborumque omamentiS. Quae res Cum non semper nota
aliqua commode comprehendi posset, sed in disputationem paullo longiorem excurreret: praestare putavi, ut in cursus post singulos libros insertos talia rejicerem. Quae mihi proposita fuerint, ingenue exposui; nollem me tam longe abesse ab eo quod sequutus sum. Satis tamen mihi est, poetici cultus ornatusque declarandi, omninoque poetae interpretandi, exemplum proposuisse; quod nec minus ad aliorum poetarum, etiam recentiorum, Ioctionem rite instituendam, utilitatem habere possit. Scr. m alma Georgia Augusta, d. aa Aprilis r 773. Diuiti eo by Cooste
40쪽
EXCUSI ANNO MDCCLXXV. AMOLVI tandem, Deo lavente, enarrationem Virgilii . rem non tam per se arduam, quam homini molestam ac difficilem, qui non nisi per intervalla, satis multo inte dum interjecto tempore, ad eam redire, nec nisi operae subsecivae partem aliquam ei impendere poterat. Cum primum Spartam hanc susciperem, nihil amplius a me Postulabatur, quam ut excerptis variis lectionibus et adspersis seu aliorum seu meis hinc inde notulis instruorem Virgilium in puerorum usum ; ut librarius haberet Iibellum, quem Proximo mercatu romim sorensium distrahere posset venditione parata ac facili. Etsi bene noram, operam eum esse expeditam et parum difficilem, ut notam et observationem ullinas, non, ubi is, qui legit, notam requirat, sed ubi, quod notes, ipse in promtu habeas seum
aut m morem commentandi ad veteres auctores multorum esse virorum doctorum intelligo); parum tamen placuit ea conditio et tum, cum ea ferretur, et multo magis Post, Cum manum operi admoverem; rem enim indignam me
facere videbam viro bono, qui in eo operae genere, quo publicam utilitatem propositam habere et doctrinam ad lescentum alere et Possem, et deberem, non id sequerer, quod consilio huic consentaneum factuque optimum judicarem. Erant ante oculos tot exempla veterum Script rum, in quibus, cum seu notas ultorum colligere Vel e cerPere, seu notulas suas adspergere propositum habuiS-