장음표시 사용
41쪽
sont e litoros, etsi accessit forte bonae frugis aliquantum, esse tum tamen est, ut ei, quod in nova editione, quae interpretationem aut commentationem in fronte promitteret, expectandum et Optandum erat, satisfactum sit Parum aut nihil, etsi cum emtorum impensa haud modica in librum eroganda. Omnino ea fuit frequentata ratio ab editoribus superiorum temporum tantum non Omnibus; si Gesnorum forte, multo magis Emestium excipias; ut aut criticum subtilitatem, in verbis scilicet, ne in sententiis quidem, solam dignam putarent viro docto, aut notis Variorum in unum Cinnum, seu in Saturam, ConjectiS, Pamnorumve more inter se consutis, ita interpretationi se Consuluisse crederent; aut ut subinde, ubi occurreret ocu- llis vox rara et exquisita, fomlulave loquendi doctior in hanc involaroni et ex inplorum congerie, interdum Sex Ocntis jam in locis cumulata, tanqualia Caeneum in fabula, iobruerent: interdum ProrSus securi, quae tandem Verbi vis in eo loco osset, ad quem haec omnia converrebant. Momini itaque me subinde in lectione veterum auctorum
indignatione excandescere, cum in locis, in quibus haer bam, nihil auxilii, ne monito quidem, locum esse difficilem, impeditum aut corruptum, contra Vcro Alia omnin, quae nemo desideraret, apposita viderem. Inprimis autem
Animum pupugerat Oa cogitatio, quod Virgilium noram esse in paricis illis scriptoribus, quos in scholis priclegere lel interpretari solent magistiri, euinque fere Proponi iis, iqui prosectus jam aliquos in literis fecerint, et mox in academias sint abituri. Videbar igitur operae pretium sacturus osse, si et magistris et adolescentulis, saltem senerosioris indolis, tradore possem in manus poetam itandornatum, ut et interpretandi rationem artemque luculentiorem, quam qua vulgo uti fiolent, inde discerent. et aliparatum criticum haberent locupletiorem, unde Varie- ilutis ac corruptelae varium morem, medelae afferendae s fugacitatem, ac cri Seos laciendae gustum aliquem, capere
42쪽
ac parare sibi possent. Etsi enim editiones liaberemunVirgilii multas et praeclaras, nullam tamen videbam PSSe, Pipe tali consilio satis respondor i. Nam Biirmanni editiocriticas rationes potissimum sequitur; nec ubique; ad interpretationem autem parum Praesidii habet. Cerda vero, totus interpretationi addictus, doctissimus homo, partim, pro fi pectili sui more, copiam effundit inutilem, partim judicio utitur partim subtili et cxplorato. In Buasto ac C trceo, non indoctis interpretibus, altero etiam ingenioso homine, etsi paullo jactantiore, quam ut aeqi Io animo ferri possit, doctrinae subtilitatem facile desideres ; ut contra in Trappio, qui multa utilia et ab aliis haud animadversa asseret, et judicii acumen et vero etiam ingenium poetica
elegantia politum. Conjunctas autem et doctae interpretationis et criseos accuratae ae diligentis partes, ut esset exemplum in Marone propositum, quo uterentur, qui has literas paullo eruditius tractare vellent, nusquam Videbam.
Quae cum animo volverem, statim ab initio fundum jeei interpretationis meae multo ampliorem, quam pro eo in quod conventum erat. Idque potius respexi, quid me deceret, quam quid a me postularetur. Nec me poenituit
DPerde. Expertus enim sum favorem eximium ac studiumvirorum doctorum singularo, etiam in condonandis ere
ribus, quos, inprimis in priore Volumine, cum festinatio tum imbecillitas humana effudit plures : quorum indiculum subjicerem, nisi spes esset, fore ut paullo post hoc
Quae in interpretatione mea potissimum speCtarim, Satis, Puto, expositum a me est in praefationibus superiorum Voluminum. Neque idco repetere necesse est, me et doctrinam Virgilii et orationis poeticae indolem RC cauS A inprimis enucleare voluisse. Quod si reprehensum in opera mea fuit, me in nonnullis locis tonuia esso sequutum, potest hoc forte aliquoties tactum esse Parum OPPOrtune,
43쪽
non tamen oblivisci debebant viri docti id, quod jam olim
diserte monui, me fecisse 'id sedulo in iis locis, ubi superiores interpretes aut haesisse aut lapsos esse videbam; tum sormula loquendi per se forte orat satis nota, cum cumulassciat alii exempla, sed caussa et ratio, ut in pleri quo scri solot, minus erat seu observata, seu perSpecta: hanc digito monstrare volui ; tandem et multa in hoc genere esse solent satis obvia, si semel ab aliquo observata et explicata fuerint; non raro tamen evenit, ut illa ipsas acillima ratio, antequam monstrata PSSet, Plerorumque oculos fugeret. A cumuIandis exemplis sedulo abstinui, cum omnino essem proclivior ad observandas caussas formarum loquendi et elegantiarum; possunt enim exempla alicujus formae apponi vicena, et tamen obscura manere formarvis ac ratio : id quod saepe in virorum doctissimorum,
etiam Nic. Heinsii et Burmanni, disputationibus longissimis factum animadvertas; dum, quid ex his colligi possit ac debeat, aut ipsi parum perspexere, aut, si perspici
bant , monere neglexere. In elegantia autem et ornatu
orationis, inprimisquo poetico, multum refert, an teneas caussam ac modum figuratae dictionis, inversae strii turpe, mutatae Vulgaris consuetudinis in exquisitiorem ac docti
rem, quae poetam deceat; nec nisi haec perspexerit aliquis
accurateque tenuerit, in patrium Sermonem uut transferre
ista, aut imitari et aemulari recte potest. Tum brevitatem Iiropositam habui, quantum licuit. Nil moliri in Pte, non minus debet infixum esse interpretis animo, quam Poetae. In primis autem illud aureum Plinii dictum memoria excidere non passus sum, quod in honum interPretem non minus, quam in virum verecundum cadit: ut nihil ad ostentationcm, omnia ad conscientiam refcrrem; hoc est, Ni non mihi notas alapingere in , scd logenti. Etsi fatendum est, vix ullum aliud studium tam parum ad certum Consilium ac finem attemperari a plerisque, et operam edeu-Diuili od by Cooste
44쪽
Iorum illustrandorumque scriptorum plerumque adeo iu- Certam et male circumscriptum vagari, ut quid sibi sequendum, quid omittendum esset, omnibus aliis magis constitisse videas quam editoribus. Digna res est, quae alio loco
accuratius, forte etiam opportunius, a me e XPonatur; nunc
ad alia procedendum est. Monui forte interdum nonnulla, quae anto me ab aliis, etiam per hos annos, quos in Virgilio interpretando per intervalla consumsi, jam occupata fuere; omisi forte alia, quae ab aliis egregie illustrata sunt. Nec dubito, mulis o
namenta meae operae inde accedere potuisse, si varios virorum doctorum critici argumenti libellos evolvoro ac Comparare potuissem. Sed unimum, variis curis jam sic satis districtum, novo et molesto studio onerare ac deprimere parum consultum erat; tum vero jam ante professus sum, idqtie etiamnum profiteor, habero me hoc in votis, ut ad editionem hanc novis curis emendandam ac locupletandam conserant suas opes et copias viri docti ol pi blice proponant, qui in poeta interpretando ea utentur. Ita demum expectari potest, ut summus poeta dignam se nanciscatur interpretationem. Sunt enim in hoc genere ivnumera, in quo' incidas potius, quam ut ea meditando extundas, nec unius facile hominis sagacitas aut studium erransequatur omnia. Fuere quoque viri docti, qui votis his meis responderent. Proposuere enim supplementa in
Georgica Geisterus, Bengstroesser, Maser, viri doctissimi, inter quae non pauca sunt, quae ipse in nova prioris Volumi uis recensione amplectenda putabo. Accepi communicata alia per literus a Ven. Emestio, et a Rufin nio,
viro in arte critica utriusque sermonis summo, quae in nova editione suis locis inserenda erunt. In varietate enotanda ab initio onus mihi imposueram, ipso operae processu adeo molestum ut interdum vix tol rari posse videretur. Sed receperam semel, omnem me
varietatem uou modo ab Heinsio et Bumantio enotatam,
45쪽
verum et Pierianam, et sie porro, eSSe adjecturum, cum equidem fidem putem esse praestandam etiam in eo quod male receperis, nolui ab eo quod Semel susceptum erat, recedere. Tum virorum doctorum judicia super varietate lectionis et Codicum comparatione plerumque ea simi, ut nihil omittendum esse putent, quod in ul iquo libro scripto, vel ex scriptis edito, aliter, quam Vulgo I gitur, exaratum
sit. Si tamen in Virgilio hoc sorte concedi potest, tanquam in poeta principe, in quo nihil nimis leve esse possit, et
in quo eritices rudimenta facienda sint adolescenti: nolim tamen cuiquam eandem rationem probari in aliis minori
dignitatis scriptoribus. Si enim in Virgilio, ut diximus.
esse potest utilitas aliqua variae Iectionis diligentius etiam in obscuris et tenuibus aut in Sollennibus erroribus ad- Scriptae: ut specimina habeant adolescentos festinationis et stuporis Ithrariorum: quae tandem in aliis, et ubique, esse potest utilitas enotatae varietatis, quae, si vore dicas, varietas nulla est, sed mera librariorum aberratio, millenis
exemplis di id uni nota, modo ab incuria, modo ab ignorantia, modo a .saeculi inscitia prosecta, in qua nihil novi occurrat; nihil quod non sexcenties observatum sit; nihil quod aliquem fructum habent, aut habΡ- possit. In primis autem in iis auctoribus, qui jam critica arte et ad meliorum
librorum exempluria emendati Sunt, quam utilitatem studii expectare potest is, qui iterum vulgarem uliquem et diobolarem codicem aut editionem a somnolentis operis depravatam sedulo excutiat, sphalmata et errores enotet, et sic novam se editionem adornasse putet y Nonne turpe
est, brevem hujus vitae fructum in haec impendere 3 in tam
late succrescente rerum discendam In segete operam in nugis his consumere Verum est ea multorum opinio,
nullo unimi judicio explorata, ut putent satis esse, Si modo Codicem vel editionem veterem conferendam habeant; id Butem, quod primo loco consideraro debebant, sitne is liber novae, aut emendatioris lectionis fons vel adjumen-Diuiti od by Cooste
46쪽
ΤOMI III EDITIONIS PRIM E. 3 i
tum, vix in animum admittant. Atqui, ut hoc ex inploutar, Virgilii trecentos codices et editiones veteres hoc
respectu vix dignas habebit, quas inspiciat, is, qui non ad vulgarem opinionem judicium sibi mentis constituendum putet. Utilior haud dubie Opera a viris doctis ponetur in
hoc, ut plurium editionum bona, cum dilectu tamen prudenti et diligonti, in unam conferant, euque bona novis opibus, quas nostri in his literis profectus, nosti aetatis rationes postulare forte videntur, locupletent, quibus iterum alii singulas, quas conferre se posse putent, BCCESSi nes adjiciant: ut, in molesta hac diversarum editionum, quae singulae aliquantum bonae frugis habent, Copia Pe veniatur uliquando eo, ut iis quae ante hos duces tos vel
Centenos annos usum forte habere poterant aliquem, nunc autem aut omnino habent nullum, aut saltem exiguum,
spretis ac roj cctis, utilissima qineque et optima in uno libro comprehensa habeamus. Nisi enim literarum antiquarum studio hac aut simili alia ratione succurratur, qua resecentur inutilia et a nostri saeculi cultu ac genio aliena,
adjiciantur autem Oa quae huic literarum luci, huic poeti-Ces et artium expolitioni, acumini philosophiae melioris est
historiae subtilius tractatae, varietati et copiae doctrinae ConSentanen sint, nisi minuuntur porro Suintus in tot editiones, quas nisi omnes nd manum habueris, Supere non licet, in lito tantum librorum auxiliarium uppumulum su-ciendi ; revocentur vero virorum doctorum studia ad Certum ae definitum finem et usum, constitiiunturque Omia iusic, ut et iis capiendis par sit animus et vero etiam ceteris
disciplinis percipiendis satis recte vacare possit: h: 'C, inquam, niSi mature Provideantur, Vereor uo studium hoc stri 'curum ci latinarum literarum indies in majorem contemtum adducatur a viris prudentibus, seu qui sibi prudentes videntur, qui omnia ad vitae usum rctferre volunt,noc literis, nisi ex utilitatis messe, quae cum ilisa Sationei tutim conjuncta sit, Pretium statuunt. Ne illud nunc mO-
47쪽
neam, hoc nostro vulgari has literas tractandi more videndum esse, ne in eam molem eae excrescant, cui versandae ac volvendae humanae vires vix sint pares. Quo ipso effici necesse est, ut in extremis tantum oris, aut in s perficie haereant plerique, aut ad merum lusium totius studii severi intem revocent. Quae omnia quis non interigat eo rem esse adductura, ut hoc literarum humanarum studium a paucis idoneis viris excultum, intra breve tempus adeo neglectum ac derelictum jaceat, ut deficiant noti modo, qui Gronoviis vel Heinsiis similes sint, verum etiam
ii ipsi, qui literis his puerili disciplina tradendis satis idonei habeantur. Scriptum in Georgia Augusta 3o Mart. 775. Diqili sed by Cooste
48쪽
MDCCLXXXVIII 1 . SuBIICIENDUM nunc ost paucἰs, quid in nova hac editione assequi voluerim. Primo quidem illud, quod in priore propositum erat, infixum habui animo, ut iis, qui exemplo bonae interpretationis domi destituerentur, traderem in manus poetam principem animadversione instruotum, qua, si studium adhiberent, ipsi, vel siue magistro, ingenium fingere, interpretandi artem addiscere, et multarum notionum, Sine quibus nec alii scriptores recte legi possunt, Copiam sibi parare possent. Cum porro multo rerum usu didicissem, nihil difficilius esse in scriptoribus
Eti. VI, 89o, Caesaris alta domus quem, Caesar et ipse, probavit lQuem vatem coluit maxima Roma suum :Cirius divinum carmen, ceu lante Perenni, Sensibus ingenuis peet Ora vestra rigat: Guelsea progenies faustis penetralibus orta, Ille audet vestras voster adire solus; Proque Diio Ascanio ternos miratus Iulos, Quos aluit magnix insula freta viris, Ingomit et, Vestrae cur non is te ora famin Ut aerearer, uit, Fata dedere mihι'
49쪽
Classicis, inpriniis poetis, interiarctandis, quam cram sensu Mammatico coniunctum retinere sensum meticum; et, dum Sermonis proprietatem, Orationis retexendae et ad logicum ordinem revocandae artem, multoque magis, dum criticam
subtilitat in sequoris, videro, quid ex poeticae orationis genio poeta dixerit, quidque phantasmatis poetici ratio
Objicere rius animo debuerit: nu C, minus quam antea, criticis seu grammaticis subtilitatibus implicitus, animum liberiore cursu ad imum metum intendi, ut totius carminis descriptionem, partium consensum, inventorum sontem, et inventis utendi artem, phantasmatum poeticorum et rationem et auCtoritatem exsulerem. Itaque nulla facile pagina mansit intacta, quin munus emendatrix accederet, alia recidendo alia supplendo scii substituendo. Cum summam brevitatem in interpretatione sequendam DSse
viderom, claritatem tamen Et perspicuitatem cum ea COnjunctam esse volui. Quod si ad Cordam, Heliasium, Bur- Inantium et alios remitto, hoc non pro inutili citato habendum, Verum qilaerendam ibi eSse exemplorum copiam seu ulteriorem declarationem ejus, quod verbo tantum notavi; nec ablegavi ad alios, quin ipse rem et summam Observationis apponerem : nihil enim esse potest molestius, quam, ubi in notis virorum doctorum ad aliquam difficultat in offendas, si nihil aliud videas adscriptuni, quam videndum esse hunc vel illum virum doctum. Atqui, si alios consulere Voluissem, non inSpexissem te, o bone lIgitur ipsa res saltem est apponenda; uberior declaratio qua rei da apud eum, qui in ea illustranda singularem operam posuit. Illa vero iniqua lex est, ubi editor magnum aliarum editionum numerum in struem ingoni In Circa se . cervatum habet, et tanquam in organo PDeumatiC modo hanc modo illam tibiam inflat, si idem nunc u te, qui legondi caussa librum in manus sumis, postulatUr, u quoties difficultate aliqua obseptum te videas, totum illud
Orsiunum mauu tructeS, et omnem apparatum et ipse Circa
50쪽
le instruas. An plantarum aliarumque rerum nomina Linnaeana apponerem, diu dubitavi; verum, virorum doctorum judiciis exploratis, vidi in plerisque opiniones Esso varias et inter se dissonas; cum itaque rem a meis studiis ulienam noti ita tractare possem, ut meo quicquam judicio definirem, allatis autem variis aliorum judiciis nihil proficerem, nec lorigis disputationibus in poetae interpretation locus esset, nolui consilium illud tenere, sed auctores, qui antiqua nomina illustrarunt, inque his inprimis Martinum sequi satis habuti Cum do interpretatione maxime essem sollicitus, et Daquidem ejusmodi, ut non verba modo, sed judicium Poetae, inventum et artem, declararem, primo iterum inspexi veteres interpretes, ex iisque, quae frugi essent, adscivi; Macrobio et Iulio Sabino in partes assumto; iterum in Bucolicis Theocritum, in Georgicis Scriptorcs Iloi Bu ticae et Geoponicorum Scriptores, in aeneide Ilor ne in mente ac memoria recolui; tum vero non parum in te Protationem poetae meliorem adjuvisse videor argumentis diligentioribus praemissis, iii priinis Bucolicis et Georgicis, quibus quidem nulla adhuc adjeceram argumenta. Omnino Bucolicorum Et Georgicorum expolitio in hac recensione elaboratior est quam in prima. Excursus alios refinxiet retractavi, alios adjeci novos: Bucolicis quid sena acco sere quatuor: I. Ecloga IV mPee vorsa, II. de Varo, III.
de C. Cornelio Gallo et Euphorionis miliasi. IV. do Sollia. Georgicis: lib. IV Εxc. I. do Pleiades Piscem figiente, II. do I r harum domo et Anei regia. aeneidi autem: lib. IΕxc. v. de ministerio deorum, inprimis Iunonis, in Amende, VII . de Antonore ; lib. II Exc. IV . de Palamede;
lib. IX Exc. I. Aiarrata de innea et .Anchises ante b. Tr jani tempora; lib. XII Exc. V. Censum eortim quin in Enoidis oeconomia re Phendi Possunt. Sunt alia, quae ad externum operis habitum spectant,