장음표시 사용
211쪽
ne liquerepotest, sed propterea non est ipsum Coelunt, eique nihilominiis opponi potest, quelandi iuum Iol Ἀλlaneta possimi. Coeli
vero vocem varie in Scriptura sumi, nimis' itam notum est, ut non ah-serduin sit, si quodali senti Terra in Coelo esse dicatur, quatenus Aeresuido, qui no ininc coeli etiam venit circuir cingitur. QuCratinio Coelum dicatur; , , Terrae vero imum tribuatur, liquere potest ex supLrioribus Tertia etiam disserentia, quam inter sto ac Terram constutuit, nobis nihil quis uinis besti Agnoscimus, stellas sos esse corporasilida aestarisi, indotiumras meos in oluininis reflexione pater. Nee igitii Terrimi in numerum stellarum fixaruni reserimus , sed ut mPlaneta habeatur, absurdum esse non putamus. CCCCXXXI v. d secundum argumentiam respondeo I. sussicere. si Terra in tu ininis reflexione adeoque opacitate, ut & motu circa S lem, uti demonstratum, cum I 'lanetis conveniat, ut ad unum Planetarum redigi possit. 2. An vero Luna arboribus Rc.st referta,non constat,
sed tantuin,quod partes quasdam habeat altiores quasdam depressiores. iinpossibile tamen esse, aut innitio absurdumnon judicanius,inato veris ab eo de sinanta abstulere, mi liactenus nullissiffcientes ratione, vita vae vel hoc veluntrariani evincerent. Ad tertium dico: Si Coslam pro Aere svinatur, nos omnino iam esse ii,coelo, sed non propterea in eoelo Beatorum, ad quod adspiramus, cin quo Terram esse,
gamus. Ad quattviri, hanc sententiani nostram scripturae sacrae non adsversari, paulo post sumus ostensuri. CCCCXXXV. obj. il contra Terrae delationem talis proserit r. Si crrae competeret motus circularis, si e is sit motus conversionis diiu nae circa proprium axem, sive etiam annua circa Solem , hujusmodi
motus deberet ei esse naturalis,de ab interno aliquo ejus principioir venire. Neque enim explicari posse videtur, a quonam principio ore se iste notus ematur, nisi ad causam primam Deum videlicet, vescim telligentiam aliquam truncesectum reseramus. Non est Terrae esse
naturalis hic motus, quia corpori simplici unus tarisim, totus convenire potest qui, cum rectus sit Terrae conveniens, non potest alius quispiatis ei attribui Urgetiir istud arguntentum hoc modo a Gerhardo de Neus. ville, Philosopho dum viveret acuto, qui si solidiora principia habuisset, magii qtiid tuisset praestiturus, in disputatione prirna quam an plures fuerint subsecutae nie lateti qua Terrae delationem evertere con
ccccxxxvi. Reso Varia in hoc arsumento sint notamia.
212쪽
I. Motus circularis, qui Terrae tribuitur, vel potius Delatio posset dici Naturalis, sit consiἐeretur ei convenire secundum ordinetia, leges naturae, uti a nobis demonstratum sic omnis Motus naturalis dici potest Potest etiam dici Non- naturalis, lim hoc sensu, quatenus pendet a principio externo, nempe materia coelelii ambiente, sic iterum omnis motus nonudaturalis dici potest, cuni nihil quicquam a se ipso in veatur tum illo sensu quo Motus is non requiritur ad Terra essentiam, citiai, etiamsi quiesceret, suam nati iram non dicenda esset mutasse, qua ratione Motus quibusdam corporibus est daturalis, verbi gratia, igni quisne motu esse non potest. Alium autem motum naturalem, qui conveniat corpori, ex sua natura, eique sit insitus, non admittimus: Forinas etiam aliquas substantiales realiter distinctas a materia in aliis corporibus praeterquam humanis dari negarinis, quod ut prolixius demonstremus, non est hujus loci. 2. Corpori cuilibet simplici, si separatim ab
aliis corporibus Consideretur, competere, ut a centro sui notus secundum lineam rectam recedere conetur Prop.9. cap. praecedentis demonstravimus, sed propter alia corpora circumstantia fieri potest, ut in cim cui uni seratur idque eatenus etiam ipsi est naturale, qi latenus secundum leges naturae ei contingit. 3. Terrana esse corpii. implex facili lis asseritur, quam probatur, oriturque haec opinio, ex illa sistitia compositione
Omnium corporuta', ex quatuor elementis vulgo ita dictis Igne, ere, Aqua, d erra. Terra vero ex pluribus partibus eterogeneis conssiit, quam vel plumbum, vel lapis. q. Terrae rectum motum per se competere alio sensu, quam quatenus circulariter delata a centro sui circuli semper recedere conatur, non admittimus. Inst. At dicas: Motus, qui partibus Terrae competit, etia in toti Terrae convenire est censendus A motiis rectus deorsum ad centrum Terra partibus competit Ergo etiam Terrae naturaliter convenit motus cctuti inde enim Terrae partes hunc motum rectum obtinent, quia cum Toto naturam communem habent. Resp. Motus ille inti tanquam graves Terra partes tendunt
deorsu D, non competit ipsis ex principio aliquo instes sed quod globuli
Coelestes in Terram impingentes undiquaque dum ab ea resiliunt, corpora quae in Acre inveniunt, iit sibi spatium a Terra recedendi faciant, versus illam deprimunt, uti id a Cartesio Princi p. V. art. R. seqq. uberius demonstratur. Hic ergo idem motus non potest ipsi Terra competere, sed alius quispiam, quo, si extra suum locum post a b c sive versis Solem propius, sic ab eo remotius, semper ad hunc locum , in quo nunc est, esset depellenda, cx Prop. 26, cap. praecedentis.
213쪽
ccccx VII. Obi. i et si Terra moverenirinobi adeo rapido.
iii fatio et horanii circa axem tam comtoli eretur, verendum, ne per hunc nimum dissiparetur, aedificia corruerent, iuri es conquassa-
entur, crescentia hoc motu ilia pedirentur,4 deliruerciatur. B. D.p.q Largumentii in latius dediu it. Nihil est, quod1 muu sub intellectum nostrum cadit, qua vi χ:ιod illud debeat esse qtιietum, in quo ita adtaque aninialia νi-
ambit ιι' autem Terra, est militarium I loci iras rum quin diomini gradui cor . re ρον deni, quae fere aequalia sum lolleti l l ulti Dibti hor.triis, quorum unum cum tui I 6Oo fere convenit,uta ut ambitu Terra comprehenda milliaria
horaria, 72oo, quasi in horas a.dividantur, alam eru habitatores sub Om-torestatio horario ab Orium occasum moveri milliaria oo ct scrupuis
trm virgarum pS s, qui motis lapidi' in cum luiete seminam ct animaram in terra degentimnam,si in m quiescaenuum O. -οsuriri es truserim iis . CCCCXXXVI. Resp. Nihil est in ncstra sententia hic peric tu si enim statueremus, omnia spatia circa Terram,quae ab ipsus mare.
Hanon occupantur, nihil continere, nisi corpiis, quod motus alior in corporum nulla ratione impediret, nec juvaret, tum quidem suturum esset, ut peopter circumvolutionen Terra circa suum axem, illa: Omnes esus partes quae sibi mutuo non essent firmiter alligatae hine inde versus coelum dissilirent: Eodem modo, quo videre licci, dum turbo gyrat,
arena supra ipsum coniiciatur eam statim ab illo fecedere, atquein
214쪽
omnes partes dispergi, uti Cartesius docet Princi p. Iv. art. 2I. At cum nostra sit sententia, Terram in vortice tanto, qui se extendat usque ad Lunavi, deserri, tum annua delatione circa Solem, tum diurna circa propriusn axem, globulosque caelestes omnia corpora gravia versus eri atra depriinere, uti art. o. Cartesus Princi p. Iv. ostendit, quomodo motus hic quieti amni alium, aedificiorum , crescentium in Terra&c obesse possit, non video Terra enim planc quieta cum onmibus corporibus usque ad concauu in Eunae circunisertur, uti siepius sententiam cstram hanc esse testati sumus.
CCCCXXXIX. Obi. s. Si Terra deserretur duplici delatione,
tunc nullum corpus aut sursum emissum, aut sirperno demissum ad perpendicultim caderet, si dum volaret in aere, locus Terrae subduceretur: quemadmodum entissa sagitta dum navis transfertur, adicrpendiculis nanon recidit. CCCCXL. Resp. supponiturae si nostra sententia esset, Terram ab acre separatam proprie moveri. Cum vero dicamus, Tetralia in suo vortice deferri, comandum est, etiam omnia quae in isto vortice continentur, simul deferri. Quare delato Terrae loco, e quo figitta emittitur, etiam ipsa sagitta emissa in aere motu communi istius vorticis circunt sertur, unde fit, ut perpendiculariter decidat. Quod si vero sagitta quae iam transititii posset ultra Lunam, illa quia non communi istius vorticis delatione deterretur, si recideret in Terram , ad perpenditulum utique delapsura non esset. 2. Experimentum addu m aliter se habet. Observatum enim sagittam e puppi emissam in eam recidere, quod exinde contingere potest, quod navis tuum motum tot circunfanti aeri imprimat,qui sagittam simul deseri, ut ita delapsa in eundem recidat locum. s. Quamvis experimentum in Objectione propositum ita se haberet, attamen nobis non cfficeret, cum navis revera moveatur, sed Terra in
vortice suo delata revera quiestat. 4. Motus lapidis projecti ad Terram, vel etiani sagittaeeniis, motus versus Terram non est exacte rectus&per lineam rectam, sed potius super lineam parabolicam, quia interim, dum ad Terram lapis vel sagitta deprimitur, desertur a vortice Terrae.
Apparettan: en omnibus rectus, quia non animadvertunt eam delationem, per quam una cum Terra circumseruntur, quemadmodum etiam
accidit navi vcctis. CCCCXLI. Obi. 4. Si Terra circumvolveretur ab occasu in ortuna, tunc globus bombardicus versus Occasum emissus longius tenderet subducet ciuesentia interim is si machinatis vero, qui vel sus Or-- e , tum
215쪽
vae omnia cum Experientia pugnanta. .. - . a
CCCCXLII. Resp. Nulla est in Maiore connexio Antecedems
cum Consequente. Nam globo versus Occasum emisso, quantum ei subdiicitur machina, tantuin etiam ille globus versus machinam anaotu conaniunt vorticis repellitur:& contra globo in Ortum exploso, quantum machina subsequitur , tantum etiam additur delationis globoa vortice Terrae. 2. Quod si in nesaretiir, ea experimina pridiari non posset
quamvis si Terra ervino j- esui Aoeestabiare uicino his minuasi labiturii Marmor ponit, per riuionem colligi posset)-enunia. dinteni Heri aris insensualis, cunia temporis i nutu eum
.milliare abist vere compertum sit. CCCCXLIII. Hae sunt Objectaones, quas nobis contra hane se tentiam prolatas videre contigit, nunc Corollari Voco addam refutatio nem eorum, quae . . p. o T. Porrci contra hanc sententiam deprcii iit. Observandum incitur l. Terram in coelo fluo esse, sx entis Cartesu, at Planeta quique murat tur. 2. Nari exempla metu everine n -
morata. Sed Scriptura ad opinionem vulgi, G ad ν. peritatem Carre', dice Ioquitur; ideoq- bocis similiasam non auem ut 4 S Terra suo in Coelo quiescit, alio raritam mota delata, Sole in media mundi quiescente, circa quem omnes Planetarum Orbes ingyrum torqueantur: altera pars Terra ima SH amsa, perpetuo riefruitur, altera eidemst re versa, μι
um υνο vertaIM. CCCCXLlU. Resp. In primo, quod observari vult, nihil esse absurdi, jam ante art. Asa est evictum. Ad secundum considerandum. Cartesium exemplo navis nullis remis nec ventis impulsae, nec anchoris alligatae, quae in raedio maris possit quiesccre,etsi sorte aquae ingens moles occulto cursu delabens ipsam secum serat, uti, ad oncndendunt, lationem cum quietecorporis delati non pugnare. Supponit autem , i
iam naum deum in mari sui marino uente, et a mari tendo H
216쪽
te versus Ortum quod ex eo dΠ rehenditur, quod magnae navigationes sint multo tardiores difficiliores versus partes Orientales qua in Occidentales, vel collocatam etiam esse in quibusdam maris angustiis, in quibus aqua semper fuit versus Occasum. Ad tertium respondebita: us
suo loco. Notamus tantum, nullibi dicere Cartesium Solem circumferri suo coelo, quin contra, Solem esse causam circumvolutionis sui coeli circa se, dum circa axem suum circumvolvitur, discere potuis ex art. q. Pp lII. In quarto& quinto ostendit quam parum iit aptus ad congrcssum cum Cartesio, cum tam leviter res Astronon ricas xl hysicas, etiain vulgo notas habeat perspectas. Nonne enim omnes, qui opernicanam sententiam habent perspectam norunt, ipsum statuere, tum Terra circumvolvitur circa suum axem, rieri, ut nunc haec pars, nunc altera die aut noete ruatur Z qua eadem sententia est Cartcssi de nostra, quam hic defendi nus. Similiter, nonne in conseta est apud Astronomos nunc se rhomnes Mercurium tribus mensibus circa Solem cursum suum ab liavere ipse Tycho, & omnes qui ipsum sequuntur, hoc statuunt, idque cum phaenomenis benesconvenire agni istunt. Unicum cito Gastcndum
nec enim plures in re adeo nota lubet aperire qui instit Astronom. cap. a. in quo Tychonianum systein mundi describit, ita loquitur: sdhac statuit se Tycho quiluiue stellismantes motis speciales circalem tamiuam circa centrum obire , Mercurium scilicet trimestiem, Venerem octimestrem, . Martem biennemo c. Sed fortasse non assurrexit advers rius ultra levem quandam cognitionem Systematis Ptolemaici, quod quidem nunc ab omnibus sere Astronomis ejicitur, propter multi larias adsurditates; in quo Mercurius & Venus eodem sere tempore cum Sole cursum suum statuuntur clica Terram absolvere; qui tamen tam aud ster proclamare possit, id esse contra Astronomorum circa phaenomena observationes, satis nequeo mirari Cartesus autem quando dicit art. I. Ρp. III Mercipium circuitum suum tribus mensibus absolvere,expresse circa Solem mentionem sacit.
CCCCXLV. Atque hae sunt Objectiones contra hanc Terra d lationem militantes, quas mihi videre licuit, ex quibus resutatis, appar bit, opinor, quam infirmis contraria sententia tibicinibus nitatur, nostraquc magis confirmabitur. Quod si veris hae responsones ad objectiones alicui, ideantur fluere ex aliis Principiis qu, in vulgo receptis, nec tamen a me omnia demonstrata inveniat, sciat, hoc operis institutum pati non potuisse & mihi satis suisse. qud Objectiones adversariorum enervaverim, eas invalidas esse plane demonstrando. Λ si non gravriuro a Cartesii
217쪽
. accurata nervolvere, non dubito, quin ea omnia quae in Objectioiu is
resolverulis a me sum assuma, diuisitioin et XX Cartesius Auctoritatem Scripturae omnibus suis ratiociniis anteponit in ego cum ipso. Mus Auctoritati ut nec in sillibilitati. repugnat sententia de Dio Scripturae vulgari circa res naturales Status Controversiae istius quaretionis constitantur.
CCCCXLVI. Specimen vidimus Cartesiana Methodi Philosophandi, qua non quaerens in libro Scripturae doctrinam,qine non inest, Philosophicani, ima in sentetiribae vasto mundi volumis , attendendo ad notiones ni 1insitas, ε per sensus sepe excitatas, astinctasque
confisis secernens 1 primis causs4 Principiis, maxinth evidentibus, per mandestas consequentias varias speciales veritates deduxit. At libro Scriptura omnino divinam attribuit Auctoritatem insallibilem vertitatem, cui sese debeat omnis intellectus subjicere,intiandocimque de isto testimonio est persuasis, sive, quando novit,hoc vel illud Spirituita iusto verbo testari. CCCCXLVII. Huefaciunt loca seqq. Pp. I. an ad Itas forte,
credenda. Ecq myu forte luxnen rationis, quam maxime claram ct evidens, aliud quid bu Reeerere videretur, boli tamen auctoritati rivina Potius, quam
pruri nostrοjuduia, idem esse adhibendam sed in iis de quibus fides dirini nilaunos iacet, minime decere hominem Philosophum, aliquidpro ero assume--,ὴ- , ram essem uam perspexitio metusore seψι- hoc si inconfii--δευ--famias jussicii , quam matura ratiem. CCCCXLVIII. Huic sententia totus consentio, atque apud me tanta est Scriptiuarum s. Auctoritas&Insanibilitas, ut omnem meam
218쪽
rationem sensus potius veli in furare, quam vel dubitare de eo, quod cognoverim a Scriptura doceri,uve a Deo loquente in ea affrinari vel n ari, paratus ou sim renunciare omni sententiae, quam S. Scripturae vere repugnare suerit ostensum. Atqui haec Auctoritas In fallibilitas Scripturae S. communiter obtinet apud omnes Christianos, nisi quod Sociniani existiment Scriptores sacros inhvioribus tubusdam errare potuisse, quibus ab omnibus aliis contradicitur, hoc praecipue argumentoniatentibus, quod Sp. S. illa, quae istis Scriptoribus inspiravit, ac percos voluit testari, sine macula erroris voluit lcstata relinquere. Sed quaenam sint illa, qtia Scriptura testatur, quae docet atque credenda proponit, de eo disquiritu adlluc hodie inter varias sectas & religiones, illudque ejus testimonium quod sunt verba Scripturae rite intellecta icrinaedia interpretandi rite adhibita est cognoscendum. CCCCXLIX. Quantumvis auicin Cartesus Rc spons ad secundas Obj. p. 73 occasione data per objcct contra Dei In fallibilitatem in-quiat: omni bis est nota distincti intc modos loquendi de Deo ad sensem usti
accommodatos, ct veritatem quidem aliquam, sed ut ad homines relatum continnentes, quibus Sacra litera uti solent; atque alios nudam magis eritatem, nec homines relatam exprimenIes, quibus omnes inter Philosophandum utila
bent;atque nos eosdem modos loquendi a Scriptura deicbus naturalibus dicamus usurpari, id tamen cinia Scriptura Auctoritate vel In fallibilitate pugnare nullatenus existimamus, prout in sequentibus ostendemus. Ordine itaque progredientes, primo demonstrabimus, hunc Scriptura
'lum esse, quem postea, ductoritati ct Infallibilutati Scriptura nihil quicquam detrahere evinceianis.
CCCCL. Ut autem prius rect E peragatur, ante omnia, quid hic in quaestionem veniat, bene considerandum, ad quod intelligendi i m. velim Lectorem repeter caput primum hujus tractatus imprimis art. I, 22, 43. In isto capite ostendimus, quid sit notitia communis xvulgaris, quomodo sermo a vulgo inventus, sit ei appropriatus. Prcutenim notitia illa comia. unis veritatem assequitur, ita & sermo ei accom-niodatus cana exprimit si ea nudam veritatemfierit assecuta, etiam serino nudam exprimit; sin veritatem quidem aliquam generalem, sed confuse crceptanr adque homines Meorum sensus relatam atque pr. aejudieiis involutam notitia coni munis deprchenderit, etiam seimo fulgaris
CCCCLI. Statuimus ergo Scripturam de rebus naturalibus liquentem sermone pulgari uti si renuom critaim exprimat, sire ad homines eorum
219쪽
dem extra dubium est, ita de posteriori inter nos A adversarios cont- verti videtur. Nec alius,quum sequens potest esse status Controversiae, si sint, qui omninδ adhuc nobiscum contendere velint An Scriptura de rebviaraturali,m loqaens adhibeat oransivi communi usa mari veritatem dem aliquam,stiadi ines eorumque sens relatam reprajudicris atque en ribus involutam referente κρηπινμπι' circa praejuduia η- mroponendm, In
Hiis inanissistunt; nimirum talis, quae ad homines eorumque sensus non sit relata, quaeque praejudiciis Merroribus non sit involuta rarit-τero, ad homines eorumque sensin relata, est, quando res denominantur avarietatibus istisin qualitatibus, quas in noliris sensibus efficiunt v. quando rinus tribuimus lucinia, colorem, ionum, odorem, calorem,gr vitatem&e proptereὶ-dsensis nostros hic tersis modis inciunt.
inesse, etiam irishiciis --aoverit rasermose inmuriciis inni quo tamen generalis liqua Veritas ita significatur, ut modussignificandi eam a praejudiciis haheat ortum. Ita dum res colorata , alida, gravis c. dicitur, veritas quidem sign:ficatur, quod sit aliqua in re illa varietas, propter quam sensus coloris, caloris, gravitatis Sic in me excitatiir. Ita sernio praejudiciis est involutus, quando Soli ii id occidore dicitur 3 c. CCCCLII l. Semper tamen Scriptura his phralibus utens aliquam.
veritatem exprimit, sed generalem, quae sub illis involucris latet, quae- me in iis est Granda. Quid enim 'uantum per tales seri uultad erit aede semieritu ex circumstantiis sermonis despersena iis utente est iudicandum. Si utens isto sermone sit homo, qvi ultra vulgarem Ggniurionem non ascenderit, Philosophica cognitione non inibutus, vel in universum, vel de re de qua loquitur, atque ex circumstantiis sesinoni
pareat, quod praejudiciorum4 errorimi, quibus ejus sernio innitetur, iis gnificatio ad ejus institutum faciat, quin ea per suum sermonem significet fit loceat non est dubitandiana Si sit homo sapiens, Philosophic 2 cos tutione rerum imbutus . Vel in univerium, vel circa rem de qua I
quitur, multo magis,si sit spiritus sanctus omnis sapientiae auctor, qui trullistioribus ves praeiudiciis obnoxius ei sepotest, sique ex circui
220쪽
stantiis sermonis fiat manifestum eorum significationem non requiri ad ipsius scopii in nullum dubiu in cile potest ciuili non praejudicia, sed ventatem tantum generalem , sub illis involucris latentem, verba illa doceanes significent. CCCCLIV. Atque in liac ipsa sententia , quam articulo ψs constitui, mecum consentiunt adversarii,contra quos in sequentibus sum disputaturus , ut ita a limine statim appareat, eos , dum sese mihi opponunt, cum umbra sua vel secum ipsis luctari. Sic B. p.r6r, inquit: Non omnu qui secundum apparentiam loquitur, negat rei veritatem sed saepe tantum determinat rei veritatem, prout sese nobis exhibet. Hoc autem et quod ego volo; patet enim ex dietis hic cinii sertationibus, quod nec go statuam Spiritum Sanctum secundum apparentiam loci uentem , veritatem rei negare P. Io . ad locum Jud com Iconceait per αδερας πλανημαι Planetas proprie dictos intelitigi, eosque ab Astronomu, ita, inquit, appeliatos, quia a Uis Observantur varu illorum mos in apparentes, quibin hominibus erraritibus similes videntur. Ergo denominationem acceperunt ab apparenistia, quae cum rei veritate noli convenit Prevera enim non errant, ade
que utitur Spiritus Sanctus tormulis usu tritis, etsi opinionibus erroneis nitantur, ut nunc in alia loca adversarii non inquiram. Similiter M. p. iis dicit, sufficere dummo i statuamus cordulacabulum ea vere igni care, qua Spiritia Sanctineo nobis significare intendit, sive ea vera signi cario err rem aliquem auctoruulistitophraseologia supponat sive non quo non commodius meam potuisset exprimere sententiam. Sic p. 2 1 3. Concedim in libem ter posse ιripturam proponi lingua aliqua vulgari, in qua multa sunt locutiones vulgareso a communi loquendi usu desumpta, erroneu opinionibus innirentes N B id est, altibu bi rei vera erronea opini vulgi hoc vel illud imponit nomen; qua interim rem intentam usu vel ignificet, B. Sic p. a i6. Comediamus i non omne, huju mod locutiones errori alIcu vulgari innitentes, dummo-d ex usu rem significaudain vere signi ueni, esse evitandas. 2. Nec etiam rum uitionem in contrarium esseflectendam sinultiminus errorem in rebus naturalibiti esse amandum isatandum, omne ergi. conceditur quod ego intendo. Hoc tantum duimur, multa insessu in Scripturam debuisse admitti, potivi istorumfalsorum mentionem plane supprimendam fuisse, A ad nihil tutilis qliae prout oppost intelligenda ad antecedentia , ut designetur, Scripturam non docere, restari, significare falsiam, libentissime admitto. ludicet nunc aequus Lector, num ego, num adversarius cum umbra sua luctetur. Nec ideo aliam sententiam esse H p. 98, quando inquit: Baia tint Spiritia Sancti in modo NB proponendi rem, non autem ιηr ipsa.