장음표시 사용
241쪽
Numaci II. , rob. xxxv s. Gem tg intersub aprahis ', Mi Inferioribis terra, ubi infer ese perbibentur aqua enim din natara saera , ut sine terra esse non νομα. Sic Lactantius lib. 3. Instit cap. q. ridet Philosophos, qui statuebant, Terram esse rotundam, dari Antipodes. Nihil tamen contra eos affert, quo refutentur, nisi talia praejudicia sensuum, contra quae qim Plutos horum sentem: -φυ- ridicula ipsi
-, ue,u-- sit hominum qualemcunque cognitionem histori mn habens, qui non risu potius quam refutatione digna arbitretur;qnod ut constet audiamus ipsum loquentem Lactantium: QEidisii,qui e secMitrarios vestigiis nostri amipodas putant; numiaiquid loquuntur aut e quisquama luneptin qui credat esse bmiser, quorum' u sint superina ομ- capit, aut ibi qua apud ηas jacem inpersa penderit frugesis arbori des
autem egerunt pra judicia ista radiso, ut sobamres Aventinus lib. s. Annalium Boiorum reserat, Episcopum quendam Gemianum nomine Virgilium, sathematicis artibiis institutum a Zacharia Papa Romam accersitum & haereseos damnatum esse, propterea quod antipodes statuerit; neque potuit illa opinio ex hominum mentibus eradicari donec Christophotus Columbus illam orbis partem, in qua sun Antipodes detexisset unde vis praejudiciorum patet quam clarissine, quae uti se tiendi ita& loquendi libertati fibulam lineosuerunt. IndeTerra sortita
est nomen orbii, quia videtur quasi planities fueristus, a cerio uin Dente in rotundum conclesiis sub illis tanten loquendi semissis diomadi is haec veritas latet, ut per , designentur remoti Mimitii loca et arpraejudicium, quo illa est obvoluta,est fallacia illa visus, qua, ubi est
sol oriens occidens, Coelum Terram contingere videtur. CCCCXCIU. Exe. I. B. p. 33. Fer extremitates o fineι terrai uiui debent extremitates habitationum, quibae homines degunt, luries rePeradar in orbe rotundo terrarum certo certi est, probatur, quia agitur in dictis cis de uno Christi extendenda in omnes nationes ita ut resticiatur non 'κ
242쪽
Resp. Quaenam sint illae extremitates habitationum in terra rotuniada, debuisset a B explicari, quod si per eas idom intelligat, quod .dico, habitationum terrae extremitates, ut nec ipsius.Terrae, non polle di iaci, nisi respicias ad aliquid, luod eas tremitates faciat,vel eficere videatur. At cuin ultra mare iterum sit terra stabilis, ut ex Geographia constat, non possit dici extremi te fa VH habituis in i , nisi in ta ' de cibi confinio. r. agitur de regno Chrim me ei do in rem initio iones, quae ceniendo a terra DdMasentem, minisinoeentro sint maxime remotae, ut exiis seographico apparet,quae
per exuenestates Coelivi Terrae designantur, ita ut veritas ista sermula ista praeiudicio dicto sensuum sit involuta. . si eae partes intellia guntur, quae mari undiquaque terminantur, cum Terra sanista ab Orien te terminetur Syria dc 1 rabia a Meridie deserto Pharanae Egypto ab Occidente mari magno sive Meditaraneo, a Septentrione Libatium
montem fines habeat, erit disendum , ab ara te hixelli regiones εο nationes,laditerraneoniis adiacente , quales simia riotimi, philisti norum, ab iter ver paucusquedum undique ruina Syria Arabia ad maretii mi, tinnao AEgypto ad mare AEthiopicum, tum i ii iis monte longo demum tractii ulterius pergendo usque ad Oceanii uiro
venias, me excludendae erunt eae partes, quae ustra Oceanui Me iu&mare Mediterraneum, qtiod absurdum apparet. Nostra ergo intersoretatio istorum locorum longe concinnior censenda. CCCCXCV. Exc. 2. H. p. 36. Psalmi ad DraFitium facta esse, non-vulgum. Resp. Sed ita ut nobis sint revelata, adeoque ad captum nostrum
pro lita et illa quae in Psonis reliquis habentur , non ad Filium sine
Resp. Prauudicium esset intiae quilibet, si, quas in insentia ea de re
habuerit cogitationes memoria Uc Diat experretur iitque exemplo Pa trum4 Lactantii aliorumque plurimorinn,qui ante Christophorum Cois lumbum vixerunt, excinpiis . ccccxcI I. aperi fuit confirmatum..
CCCXCVI Quartum Inductionis exemplum suppeditates um
243쪽
nihilum. Per Aquilavem commod hic intelligitur coeli pars illa quae habet Polumini elicum,coi illii tuta a Circulo A1quinoctiali, qui ccelum dividit in duas partes. Atque huic interpretationi Mercerus consentit, dicendo Possumtu 'eneraliter accipere Aquilon nomine totum hemistharium nostrum, quod pillonare sis pleriae. Item Buxtorsus in Lexico ed vocem ps dicit per illam intclligi plagam Mundi septentrionalem qito Abditam dictam nempe a sole, qui ad eam non accedat adductis qu. busedam exemplis. Inane autem explicandum cst de Aere, que in vulgus nishil esse putat, unde saepe audias, hominibus idiotis Aerem mihi tum pro eodem sumi, adeoque spatium illud inter Coelum Terram inane judicari A parte nostra sunt Piscator in notis ad Jobum, de ei cerus commentario in eundem e quoruni ille ad haec verba stipor inane iotari id est super aerem, vivi spatium imperitis natura rerum videtur inane. Hic vero Super inane, si re vacuuin dicit juxta vulgi opinionem, juxta quam P SCRlPTURA LOR ITI R, qui putat acinum esse totis illud spatium, quod est a Terra hiii ad Coelum usiqite, cum it aere plenum θ occupatum. ritas ergo hic signi lacata est, Deum cxtendere Coelum super aerem, qui ei nullum fulcium praebere potest, & terram suspendere super eodem, qui ejus pondus sullinere nequit Praeiudicium vero . cui veritas illa est involuta est, quod Erem homines ab infantia quamdiu nullum in eo ventum, nec si igus aut calorem expetiuntur , pro nihilo prorsus ducant, illudque spatium, quod a Terra ad Coelum extenditur, inane judi
CCCCXCVIII. Exe. r. . p. s. ratem n interpretes esto vertuntiet moeste Hieronymm astum, Genevenses le Vuide, remini Tr melliis inane, Omnes tamen simul intelligere videmur totis illud spatium quia o a Coelo usique ad terram. Resp. Hae interpretationes non pumant cum interpretatione Piscatoris merceri, quas pro me adduxi. Neque enim ill . neque Non
so, quod per inaneri nihil debeat intelligi totum illud spatium, qui d est
a Coelo usque ad Terram, cujus pars Terra proxima solet Aer appellari, unde Genevenses dicunt, Iibo ientda terre comme par de contrepose enrair. Sustentat terram in Are ut per contralibrationcm. Sed quaestio est,anis
non aur vel illud spatium, quod est a Coelo usque ad Terram Inane nihil appellctur ex praejudicio Insentia supra explicat, quod ego affr-
244쪽
Ridum fundamentum Coelorum circumquaque extensorum c. Resp. Non statim id,quod non est Uiduin, dici potest naiie vcl nihilum in rei veritate, nisi trabeatur respectus ad praejudicia adeoque ni
qui couam haec exceptio ineat sententia contrariatur. Itaque probationes adversarii sunt frustraneae. Non quartitur enim inter nos,an hic Iobus velit potentiam Dei probare, quod libenter eoncedimus; nec quaeritur, an hoc sit argumentum potentiae divinar quod coelum expanderit
super inane Terram super nihilum,.sed quid per illud inane intelligatur nihiIum,4 si Aer intelligatur sive spatium a Coelo usque ad Terram, quare illud Nihilum Minane vocetur an non propter praejudicium
quod ego existimo cum Mercer, Piscatore, nequc hacteirus contralium ostensum. D. Exc. 3. H. p. 23 8. Extensio illa proprie aquiloni vento Boreali tribui potius debet. Resp. Contrarium patet cx voce extendit, quae de celo non de vento solet ustirpari. a. ex phrasi adjecta. Eo enim modo Deus extendere
dicitur Aquilonem super inane, quomodo Terram si spendit supcr nihilum. At Terram suspendit super Acrem. Ergo similiter Coelum Aqui-
lanare si vespartein Borealem super erum extendit.
noto I. si concedatur, Spiritus Sancti cssectuna esse, quod, ut his dein
ni sensit, confirmatur quod intendo, nimirum ad praejudicia insentiae Gspexisὸ qua vulgus, hoc est, ii quibus aeris corporeitas non est demonis strata retinent. a. Peracrem praeiudiciis infantia capti non intel Fgunt nihilum positivum privativum ego dixero, hoc est, ut explicat . quod non est id quod inesse debet, quemadmodum urna dicitur vacua, quae non continet lac vel aquam vel simile aliquid, sed ex illo modo judicandi. Ubi nihilsentio, ibi nihil est, merum nihil sive negativum intelligitur. Si concedas, errori vulgari superstructam esse locutionem , uti non videtvryalde negare M. tum concedis id, quod ego hic intendo.
DII. Quintum inductionis exemplum desimimus ex Gen. I. I s. Fecit Dem duo illa luminaria magηa, luminare maju ad nasecturavi dici Iuminare minus ad praefecturam ctis atque stellas Sol Luna vocantur hi minaria ni agna oppost E ad reliquas stellas quod apparet ex eQ, . qu iliam Moses dicit: Deus secit duo luminaria magna atque N B stestas, si enim noti dic cretur opposite ad stellas, non duo iunii naria acta esse duccndum .uisset, sed plet a. a. Dicit Mosest duo illa luminaria nauna.
Ergo in hac phras his duobus, prae aliis, insgni niagnitudo adscribitur,
245쪽
nam magna. A cemim est apud Astronomos pilarimas stellastaui fixas quam Planetas superare Lunam sua magnitudiate. Videsis Cl vium in Sphaeratu de sacro Bosco p. 2o , 2o6. Ergo .hic iterum est exemplum Scriptura ulurpantis formulam Phaenonieno convenientem diveritatem praejudicio involutam referentem. Atque veritas lite signis-eati Spiritu Sancto est quod Deus sectat duo illa corpora,quae nobis Haesiis majorein utan praebent, misciis aio illuminant interdiu denorei Plautidulantinuo viri: ut ei Dantris, si recem institudo Luminis morporis praelestis iniuriam causa uitiis iliatori iis Muluininationis. Consentirunt Belgae interpretes: De inritis a se, semiuinden, te ae en van hae syteri chsodaeme, Do die in me Oeten est, en hae vinemende merchivem ad eli. 3 gna appetantur restectu
ipsorum exterme speciei, ut illa ιη o. ulos nostros incidit ex ellentiam vera tionum. Verba Calvini digna sunt consideratu, multi natu prosunt ad totam nostram Controversiain. Is in vos. q. cap. I. senes. Tenea
μοι Me compellat, ne donorum Deti quibus ruimur, cognitisnarrasaar. Et ad vers. I 6. Hoc merest, quod os se popularitersi si qua's doctrina orditeri omnes diota, communi sensi percipiunt: illi aviem Astronomi putas magno labore 3ηνsigant, quicquid humani ingenii acumen assequi potest. Paraeus informiter satis huic nos irae intelitue in hunc locum liquiture Luna minoressinistella alia. η quidem REVERA, SED APPARENTEM 2 amo corρα- - maj- apparet quia et astris in mum, o oculis n. cimin. roximum Terra c. Sic Pectu sus tom. i. pag Is 6 ina --ολυωρ: scriptura venumero de reb-uquitur, nostrema adum insesunt,sed quemadmodi nata vident r. --φ misών, Deum fecisse duo iuniinaria magna Solemis Lunam cum tamen IV af ni iusteliis ut quia ver rana tam propinqua est nobu majur ateris,idetur, idcirc. luminare magnuin appeIlatAr. Similiter Pistrior in 'iiaestion in linentat. Quo fensi Salo lugua dicuntur luminaνta viae nis Resip. Sic vocantur rest mn risequi judicii oculorum. Et Alstedius in notis ad Gonti in Luna est Iuminare magnum non SEL Π . fΜ, Usecuniam SPEREMd-
246쪽
tatione asinen claudat Polanus, qui in suo Synt Theol. lib. cap. 2I. Gic, inquit, Solis Luna dicuntur lumitraria melli. i, quampispellabaea inflemae majores quantitate Maota partim quoad δοξον sive opinionem communem vulgi, quod de rebus loquitur non ut sunt, sed ut videmur esse. θ AD
CUJUS CAPTUM SP. S. IN HIS TALlBUS SESE ACCOMMODARE D lGNATUR.
Dil I. Exc. r. R. Analectorum Theologicorum disp. 7. h. s. ad hunc locum. Imo exuraveritate scit. dicitur Luna luminare majus: cammagnitudo tum modo desubstantia, sed etiam de potentias operationibus dicatur Gen. XXIV. 3 . Eccles. II. Io Iuc. I. ι S. I cor. XIII. s. ita h; nistelligendum. dditur enim, luminare majus ad praefecturam diei ct luminare minus ad prafecturam noctis Vere ergo notatum Fasilio alisque, magna haec luminaria nos posse accipere, non tam aluorum comparatione, quam Do mune
Resp. Concedimus, quod a Spiritu Sancto signiscetur, ea luminaria majorem usum nobis pretbere, atque nos magis illuminare quam tellas, interim tamen ipsa illa veritas est hoc praejudicio involuta, quod majora sint respectu corporis respericu lucis, uti vidi inus ex interpretibus citatis, atque id praejudicium vulgo censetur causa istius majoris operationis Milluminationis. DIV. . p. 7 . Novae suae sapientia similia exceptionis loco adfert. Distinguo, qui , magnitudinem, qua non tantum quantitatis est, sed aliarum quoque rerum, inprimis viri tiso veratioηis Nisi forte iri magni nomen nisi in gigante non admittas. Ivηa inieris ora lumina, sed ut Lumen, Orespectu in terris verationu. En tibi parmam hanc ereptam. Num ad cat ra, qua proferre queas, facilior etiam solutio. His conjungo B. D. p. I 8. respontionem, quam putat. Dic Tero ibi respici non ad magnitudinem corporum, sed ad rationem illumiηandi, qui majus Lumen prebent in Terra, quatenus Iunt Niluminaria quod vel ex ipso . os clari in e liquet. Nam agitur de ea magilitudine, qua Sol major aspare Iuni, at discin Solis non major apparet, quam discus Lunae, sed inlit Om in ora bet nobis lumen, ac ea
ratione est m inluminare quam Lutui; qua etiam ob majus lumen multo majus laminare ess, quam vel Venu , vel Pupitor, Vel maxima ex Iieliis primam nitudinis. Resp. Praeter respons datam art pnrcedente, es ex eo apparet, quod sit locutio accommodata ad sensuum apparentiam, quia Luna, catur luminare, cin codem ordine cum Sole collocatur, cum iamcn
non nisi aequivoce luminare dici possit quippe tanta imo major est di seren ia
247쪽
Cil R. ITTI CHII serentia inter Solem & Lunam, suanta est inter flammam candelata lapidem aliquem ejus lumen reflectentem Trium enim generum sunt corpora in mundo quaedam emittunt lumen, ut Sol, Stellae, ignis; quaedam transnaittunt, ut Acr, coelum,Vitrum quaedam remittunt,ut omnia Corpora opaca, Terra Luna reliqui Planetae Certum equidem est, Lunam nullam ha re lucem insitam, uti apparet satis ex eo, quod tempore Novilunii etiam tempestate serenissim, non conspicua sit. nisi quod aliquando lumen in ea tehue conspiciatur, quod existimandum est . esse 1 Terra ad Lunam rcfexumis stellis autem laxis lucem instam compet re, constat. Illa ergo procul dubio in se longe major in , tum quia est
propria, tum quia eoru in corpora longe sunt irrajora Lunae corpores sed ob maximam a nobis remotionem Vistantiam fit, ut illa lux nobis non ita appareat, neque oculos nostros tam sortiter seriat Itaque si absoluidloqui voluisset Scriptura, nullo habito respecti ad sensus nostros, χο rum apparentiam, Luna vix luminare dici potuisset, scd id nomitiis accurate Joquendo tantiim stellis sxis S Solis fuisset tribuendum β', si etiam ea, ouae lumen reflectunt, saltem aequivoc inter luminaria sint recensenda, potiori jure Teria luminare accurat loquendo appellanda, chm Lumen longe .majus sortius rcflectat quam Luna ob magnitudi- item majorem . . Quando Mossis dicit, Fecit De in duo illa Luminaria ma- ara, opposite ad stellas, illa phrasis refertur ad majorem apparentiari , tum respectu magnitudinis, tun rc spectu luminis, lenificatur, ajor usus Militi tui natio, quam nobi ista luminaria praebent. Qitando alitena postea dicit sequentibus verbis, lumisiare majus ad praefecturam diei Iu-nun.ue miti ad prasecturam noctis, comparationein instituit inter ipsa haec duo luminaria quae oppolite ad stellas absolute magna dixerat, majorem 3 iiii norem illuminatioaemignificasse concedimus, ita tamen, ut Glla phrases phaenomenon respiciant, quod hic cum rei veritate concor
DV. Exc. 3. B. p. pr. Me in responsionibM non distinguere,contra quemaganti
Resp. Ubi communiter excipiunt adversarii, ibi me communia rese-
DVI. Ex c. q. b. p. 93. Calviηi interpretationen consentire camin: ese pretatione meorum adversariorum,sc enim illum ad vers. s. Gen. I. ccmmentari. Minus luminare dicit comparatae qaia exigua est lucis pertio, qνam notis
emittit, prout est immensi Solis fulgor. Resp. Calvinus ad ὀrs. I S. icti cn ster st, uti superius vidinetis;
248쪽
sed nee verbis hic citatis nobis contradicit Agit enim de Luna opposite ad Soleii , quare ea in hac oppositione vocetur lviii inare nainus, quid vero hoc ad sententiam adversariorum' Non enim quaeritur, quom c do Luna respectu Solis minus luminar dici posse, sed quomodo Luna dicatur magnum luminare opposit c ad stellas, ita ut hic aliquanto accur
lius ad id quod in in quaestione attendi oportuissct. DVll. Exc. . . p. 93. Negatam fuisse consequmiam meam oris,
Si Sol de Luna vocantur luminaria magna opposite ad stellas, ergo hic iterum est exemplum Scripturae usurpat tis sermulam phaenomeno Onvenientem, veritatem praejudicio involuta in reserentem Laddita rati ne, quod appellentur magna luminaria non propter apparentiam, sed rapi croperationam potentiam ct magnitudinem. Resp. Si per phra in istam Gen. I, is potentia operationum annitudo sit intelligenda, & si inui ea involuta sit praejudicio de magnitudine apparente corporis atque luminis Lunae , orto ex appareirtia , ut ostendi, omnino striinata est rinea majoris connexio. Inst. B. p. q. ac mea negata consequentia nec a me probata obtineri contrarium, nempe Scripturam equi ex rei veritate. Resp. Clim ostenderam art. or, o 2. Lunam, quia ita apparet,Vocaria vulgo haminare in agnum, litia 5 majorem vim illuminandi habcant stella quam Luna, S majus lumen esse fundant, licet id propter renio-tionem non possit a nobis percipi, manet; Scripturam loqui convenienter phaenomenis sive apparentiis, S phrasinistam praejudicio esse involutam, quamvis prout a Spiritu Sancto usurpatur, tantum veritatem exprimat.
DVlII. xc 6 B. p. s. Illa luminaria magna vocantur propter It minis nobis exhibiti magnitudinem
Resp. At illa magnitudo tantum est apparens eo ipso, quod nobis sit lumen magnum exhibitum. Maius enim de se fundere lumen stellas est
certissimum, quamvis non maj iis appareat. Itaque s Luna vocatur luminare magnum, propter magnitudinem is corporis cilluminationis apparentem: Ergo exinde re ne concluditur Scripturam convenienter phaenomenis loqui, non judicando de istorum phaenomenωu causis, num ea sensus fallaciae, num ipsis rebus adsci ibi debeant. . Jl X. Ex r. 7. B. p. 96. Me mihimet contrariari videri inest, quia diricam, Lunam vocari luminare magnum ρropter magnitudiηm liminationis luminis, ct tamen dicam, tanti.m aquivoce laminare rosari.
249쪽
Moniam vero suis ostia ciuiliuni habere lumen insitiam , etiamsi ad nos magnum lumen inde perveniat, dixi, nonnisi aequivoceluminarei num sici sis inter quae nulla planh contradictio existit. Corpora
enim quae ex se lumen emittunt, proprie illuminant, exque sua natura lumen sindunt sed quae aliunde receptum tantum remittunt, ex se vero nullum prahent luminaria non nis aequivoce per accidens dicenturis
Nisi eniti essent alia illa luminaria proprie sc dicta, nihil haec quicuam luminis essem praebitura. DX. Exe. 8. s. p. 96 spera, i is Aurelii υ-ν υπιλιι Ῥι- Concedineo modo quo Luna, sed tantum aequivoce,non uia, voce proprie. l. . Exc. 9. B. p. 97 Ex articulis fidei ct sacris uteris me juni phra- polagiam potuisse discere, videlicet eandem denoniinationem sepe attribus θυι si escienti Osubject recipienti. Sic enim Spiritum vocarisanctum θαμ clerum sanctam, Christum vocari Lucem acclesiam, nec tamen ici pose, Ecclesiam vocar1sanctam Gaium habit respectu adsens miras, no ex rei
Resp. Nee do quodsii misi ratione sorde Luna diei possim luminoria, qua Chrimis dicitur sanctus Ecclesia sancta;ωctit enim Eces sim quamvis a Christo depmdeat, inhaes et Ecclesae modiscationem. aliquam internam consere, quod de lumine Lunae dici nequit, quod es
plaoh est extermim,neque internam variaesonen confert. DXll. Exc Io B. p. 97 Ex rei veritatectaccurate, non ex meram νεrentia laquitur is, qui subjectum recipiens denominaiaba i mi, που, γοdfacit Scriptura, dum Lunam dicituum ιnare. Resp. t lux quae in Luna esse dicitur, non aster es inhaerere ens ri potest, quam radius reflexus corpori, quo rcflectitur. Unde plandi
extrinseca Lunae esto ida, ac propterea proprie loquendo inhaerere dici neqvit. Vanescit ergo ista exceptio, si hau res issionem cum. praecedente conseras. DXllL Exc. ri. v. 's . Meto, ρη---μυ- , M.f- huem institum competere coli uti Resp. iii hoc habui pro tali , quod extra quaestionem inter Principes Philosophos est positu ni probatio ejus hic mihi videbatur '
pervacanea. Nunc tamen in gratiam adversarii unum argumentum,
quod iustu om um ii, ineram, quale est quod stella fixae valde vivi-
250쪽
Resp. A non dixi, debuisse id facere Mosen, atque contra usum loqui, ted tantum consideratione habita refloxionis radiorum magnitudinis corporum liori jure pro lunainari habendam, quam Lunam; a que homines si accurate loqui voluissent, potius Terram hoc titulo debuisse insignire, atque eam in absentia solis magi homines sitisse inu ininaturam, si extrarius globum Min loco, uia nunc est Luna, ponere.
Resp. Si pars dispositio utriusque corporis, Terrae iunae,uti exusi movi ostendi, dico magnitudinem majorum corporum resect entium effieere, ut illa iuniinaria etiam majus lumen resectant.
DXV. Ex c. I 3. H. p. a. qui prolixior hi aulo, qu mad rem Deum fecisse Solemitu Minimo nimina , πιι - μοριῶ Resp. Quaeritur. an non illa rass, oua Sol Luna dicuntur lumianaria maena, oppolite ad stella, quae ex demonstrationibus Astronomi-ristomemas ores sunt, quam Luna ortum habeat ex praeiudici, quod ego afirmo. Neque id per istam exceptionem eliditur; quis enim Moisse per istam phrasin significet veritatem ad nos relatam nonnUo. 2. Calceus Petro applicatus est in agnus vel parvus, naaior vel minora at si aeque stellae nobis applicaretitur a l. una, hoc est, si in eadem sint di-santia, accurate loquendo, nobis etiam nrajores dici deberent. Ergo etialia fecundum istam exceptionem locutio dicta 'amomen est a commodata. praejudicio involuta.