장음표시 사용
461쪽
ε 6s RESPONSIONUM MEDIC. dein parte sumministratur. Huius uero praeceptor diuinus Plato , in eo quem de Uniuerso conscripsit, ad nares odorandi munus refert: cum id quod spirare uapore aliquem potest, in nares inciderit, animans o ipsum una cum spiritu quem intro harum partium adminiculo trahit odorem
quoque ipsum inspirando percipit. Themistius Aristotelis discipulus I I. de Anima , cap.X X IIII. & Alexander Peripateticus libro item de A. nima, idem censent. Atq; Averroiis fidus Aristotelis interpres commensio C. secundi de Anima libri. Quid uero Galenus nonne VIII. de Usa partium id apertissime est testatus Sic enim ait cap. V I. eius libri ad Gnena,Foris inquit, de naribus loquens intro sensibilia& obiecta uirtus totis odoratiuae: intus autem foras per narium meatus excrementa esserun
tur. Quid his uerbis apertius dici excogitari in potest Et paulo ante eo
dem ipso capite, Obstructis inquit ab aliquo naribus, sicut & alicubi
Plato ait odor quidem nullus pertransit. Et rursus Ita organum unicum de naribus loquens duabus his utilitatibus famulatur, quarum una quisdem ad ipsam uitam, altera uero ad uiuendum melius,est necessaria. Quid Paulus Galeni simia lio cinquam, horum meatuum obstructione aut uistio aliquo,odoratum maxime laedi. Id minime dicturus, ni ad hanc par tem pertinere odoratum plene agnouisset. Aetius uero libro V I. cap. x C V I I. respirandi & odorandi gratia meatus eos productos esse quia in cerebro ad nares deueniunt ex assitissime docuit. Nec obstat quod ab eomdem autore eo ipso loco dicitur, uaporum sensorium intra caluam esse: sinat enim nam miliares illae partes, ad summum atque intimum narium Positae, quae odorandi organum proprium dici meretur. N ad nares perotinere anatomici omnes uolunt. Sed quid in re manifestissima moror Exclassicis autoribus omnes idem quod ego sentiunt, idem practici, idem anatomici omnes. Siquidem Alexander Benedictus lib. I II I. suae de par tibus corporis humani historiae,cap. X XX I X. nasum ob id in edita at eminentiore faciei parte positum putat, quod odoris percipiendi ratio eum situm exposcat. Odor inquit omnis ad superiora sertur: recte itaq; io Flares unis in superiori parte nasius constituitur. Georgius Valla in eiusdem argus menti libro, Nares inquit quod humore natent a Graecis etiam myxae nominantur. Unde muccum dici reor. Et paucis interpositis, inde sensus
olfactus Rc. Guinterius lib. I II. oculos nasus interiacet odoratus instruo mentum. si quidem eo restricto, per os inspirantes nullum odorem percis
Pimus: adaperto autem, statim de odore iudicamus. Quid quaeso expli/catius,apertius, clarius dici, excogitari ue potest: Eadem Carpus Muns dimus, Rin summa omnes qui de humani corporis sedibus atque anatos me doctesciteq; scripserunt. Qui uero a te in contrarium ex Galeno addus cuntur loci, tantum id probant in intimum & reconditum locum, sums ma 3 narium partes, qua se cerebro committunt odoratus senserium
este: quod & uerum est,ia ingenue proiecta hasta lateor. Atq; haec satis.
III. FIERI non posse, ut seruato motu pereat in parte sensus: quod a me in commentario ultimo cap. V. dictum est, Galenus in huc uerba
confirmat: Nel aliter inquit unquam accidere deprehendes,ut moueas
462쪽
LIBER V N V S. 6 φ tur quidem nudus mustulus, sed non sentiat 5cc. Quod uero in contra,rium adsers Elephantiasi laborantium experimentum, qui mouendi funactionem integram habent, uitiata sentiendi sunctione, Galeni sententiae non repugnat. Nam Galenus cum illud uult, fieri non poste, ut seruato motu pereat in membro sensus,de ijs membris intelligit, ad quae sensus Scmotus eiusdem nerui praesidio ueniunt: cum maior facultas ad motum,
quam ad sensum praestandum requiratur: uerum in elephanticis, qui ad cutem deducuntur nerui obstructi sunt, crasso & atrabitario succo ob structionem faciente: unde illis stupor & sentiendi noxa aduenit: non sicio uerὰ qui ad mustulos interne deducuntur. amobrem nihil mirum, si seruato in eis motu pereat sensus: sic enim ea de re Galenus, Fieri inquit
potest, ut neruus per cutem dispersus ostendatur: qui uero per musculum spargitur, noxa uacet. Sic e contrario fit, ut illaeso cutis neruo, laedatur neruus mustuli, I II I. de Sympl. inu. cap. V. ad finem. Ita non amplius in his morandum mihi uidetur.
III. CALOREM & frigiditatem si modum superent , ex aequo mordacia fieri, Sc illativa doloris: non sic perinde accipi uelim, ut eas aequatis uiribus id praestare posse intelligamus: cium caliditas maiorem multo quam frigiditas, tum dolorem, tum mordicationem inserat. Sed is perinde intelligendum id erit, ut per illa duo uerba ex aequo non aequa litatem potentiae & uirium, sed similitudinem quandam & paritatem in agendo intelligamus. Ex aequo enim apud Grammaticos, pro pariter, si εmiliter,eodem modo poni solet: ut cum dicimus, Tu & ego ex aequo pus gnamus, ualemus, aut quippiam facimus: id est, pariter idem efficimus, etsi unus altero in eodem eflectionis genere praestet. Tamen Ex aequo ab
utroq; id fieri recitὰ dicimus, ut sit sensus, Quod ille iacit, tu quo facis.
Sic clim dico, Caliditas & frigiditas ex aequo mordacia sunt: non intelli/go , aequaliter mordacia esse , Nillativa doloris: sed utrunq; ab utro fieri, tam a calido, quam seigido mordicationem Sc dolorem inserri: et si1o non paribus interuallis, neq3 poten S, Miroro uehementer te, qui in primis illis diseiplinis uocum 8c orationis struendae, non infimas partes teneas, significationem complexi huius Ex aequo ad mea seripa modesstius interpretanda accomodare noluisse. At de his satis. V. IN PROFUNDO somno nihil omnino facultatis animalis adsensuum instrumenta mitti, uerissime mihi dixiste uideor. Cium enim sit somnus quies facultatis animalis, quato altior & profundior erit somnus, Sammu piae tanto cessationem hanc& quietem maiorem esse oportebit. Quomodo enim in altissimo somno facultas mitti poterit, cum ita tum ligati sensus sint, ut nec uocati dormictes, nec ualide etiam pulsati quicquam sentiant .. Ob id enim altum dormire quenquam dicimus , quod magna sit in in. Altum domsirumentis sensuum obstruelio, magna caloris intro reuocatio, magna instinctionum omnium animalium crespiratione una tantum excepta) ces satio. Quamobrem neque pulsati sentiunt, nec uocati respondent, nec se plus loco mouent quam si dura silex aut stet marpesia cautes. Nec quae ex Galeni libro de motu musculorum adsers, huic meae sententiae aduer/P santur.
463쪽
8 RESPON SIONUM MEDIC. santur. Nam etsi musculorum per somnos actio non omnino ociosi est, quum sese dormientes & moueant, & iacitent: non tamen qui altum dorsiniunt,& profundo se crediderunt somno, musculorum actione utuntur, aut illa indigentmec credendii, eos qui mustulorum per somnos sun stiosne utuntur, profundum dormire. Quemadmodum 8c illud pro consesso habendum, in remissiore somno, nonnihil eius facultatis ad membra mitti . ut Galenus illo ipso de musculorum motu libro adsert :&ego inis
genue id ipsum affirmo in meis scriptis cum haec dico: Quod si profun/dus sit somnus,nihil omnino mittitur: si remissus, nonnihil,&c. v I. F A LLI me ais Marine, quod excretionis & reddendae urinae icinnistione ad uoluntarium quadatenus motum pertinere dixerim: fieri cineas ipsas ani & uesicae musculoru adminiculo. Mirari hac parte subit, Masrine, talia a te do cito homine dicta esse. Quis enim nescit, scinctiones has, mictione dico Sc excretione, uoluntatis duestu atin imperio quadan tenuS fieri cum pro huius arbitrio ad excrementorum, urinae ue expulsionem, incitatis nobis, Sc urinam reddere, aut detinere, & alui retrimenta positanius. Nisi enim haec pro uoluntatis arbitrio fierent, qui quaeso contingere posiet, ut ui retentis alui recrementis cum scilicet in honorato quopiam
ioco existetibus,coramve magistratu reddere excrementa ueremur uobuuli,& tormina, colicν dolores fierent quod fieri tamen Galenus lib. V I. io de Sympl. cati. ingenue est prosessus. Minime autem haec euenirent, si ut primum ad haec foras pellenda excitamur, ea mox redderemus. Sic intero dum ui retenta urina, ischuriam fieri saepe videmus: u t reddere urina cum uelimus,impleta nimiu uesica, nec sese constringere potente,aegre urinam dimittamus. An non haec experimeto maxime costant quod si constant, quid requirendum amplius existimas Sed age id ex Galeno probemus is v I. Locorum affectorum ex prosesso intestinoru Sc uesicae munia enar/rans,eal ab inuicem distinguens, eos carpit qui uesicae otii citi a consilio Nelectione pendere arbitrarentur: ob id, quod lotium retinere quoad
uoluerimus, θέ rursus id pro uoluntatis arbitrio excernere possemus: cum 3 tantum uesicae Officiu unicum sit,nempe urinam coprehendere, atq; coius
plecti: meiendi uero, aut de iciendi actio, non ad intestina , uesicam beipiam, sed ad musculos uenit reserenda : sic enim ea de re citato nunc loco Caleni. od ut mani sestius fiat, partesq; ipse meas ex Galeno tuear, unis
uersem seriem suppingere non pigebit. Neq; neruorum inquit a spinali medulla exortorum, ne* etiam spisnae ipsius affectus,uesicae tantam imbecillitatem afferre possunt, ut urina Propterea supprimatur: quemadmodu non ulli putauerunt,credentes uessicae officium a consilio Sc electione procedere,quod scilicet urina retinea/mus quoad uoluerimus, atq; eam pro uoluntatis imperio excernimus.
Verum subdit) setius fuisset,nosse non uesicae, sed metendi officili, ueluti
etiam dericiundi,non intestinoru munus ab electione consilioq; pendere. Quid apertius iis uerbis dici, quid in meam lententiam appositius aut congruentius potest cum dicat Galenus, metendi at* deiiciendi munus ab electione consiliol pendere, non autem uesicae intestinorumve os tycium:
464쪽
LIBER V N V s.cium Ego uero in commentariis meis dixi, Egerere, Sc mingere sic enim ipse loquor quadantenus ad uoluntarium motum pertinent. Particula autem quadan tenus, non temere hoc Ioco a me posita est: quod reddendi Iotii, uel retrimentorum alui ratio, non omnino uoluntaria sit, ut recitd Galenus eodem ipso loco sexti de Locis a Tectis testatur: eos arguens,qui cibi, excrementoru, atin urinarum deiectionem, totam ab electione proscedere existimauerunt. Uti etiam eos longissime: a ueritate aberrasse affir, mat, qui totum hoc opus naturale esse , 8c abs* ullo uoluntatis imperio fieri putauerunt. Vides igitur, Marine, uerissima me Sc Galeni sententiae io maxime congruentia dixisse, cum mingendi Sc egerendi munus quadam tenus a uoluntate fieri pronuntiaui Quod uero isthaec opera musculos rum ani Sc uesicae ceruicem ambientis adminiculo fieri dixerim, assirmat idipsum Galenus praecitato a me loco,atq; V. de Usu partium cap. X V I. quod eius libri ultimum est : item Sc cap. X V. Quanquam enim muscus lorum ani 8c uesicae peculiare munus sit, adstringere meatum, de ne prospere reddantur alui aut uesicae excrementa praestare: tamen ad excretiosnem iidem secundum quosdam in eis contentos uillos cooperantur, re/missis nonnullis musculorum ipsorum uillis,alijsq; intentis: ut bellissime Galenus cap.illo X V I. quinti de Usu pari.mira quadam enarratione des a monstrat: dum funestionum harum creddendae inquam urinae,& alus exscrementorum rationem omne, modum tradit. Sed iam uereor ne in remant sessissima probanda nimiu operae me posuisse dicere merito possis. VII. Q V o D D E cibi noctiirni ratione a me commentario M. caspitis octaui positu non probas, tanquam a Galeni doctrina alienum: qui V II. Metho. Valentiora in coma cibaria quam in prandio sumenda ius si t, cum ego quam minimum nodiurni cibi sumendum eo loci consulam. Eius mei dicti in eo ipso comentario rationem apertissimam assero, quod gulae 8c uentri ceu abdomini nati uiuamus, uaria at multa nullo seruato ordine, nulla concoctionis habita ratione, cibaria sumamus, bisq; in diem saturi essici conemur: adducol etiam quae Galenus in contrarium V II.
Methodi senserit,& quomodo id intelligendii sit, quod ab eo ibi dicitur.
Quare te ad meum commentarium remitto, si id tantum adiecero, me
uniuersam Odi de Odis de prandio dc coena tractationem diligenter pers legis te, annotasse exacte omnia, qui Sc ipse cum ita statuat iuxta Galeni
prascripta, ut canam ampliorem esse debere prandio uelit: eos tamen excipit, qui plus prandere quam coenare consueuerint: in quorum albo cum magna hodie hominum pars reponi possit, excrementis', abundes mus, nec pro seruandae ualetudinis modo exerceamur: fit, ut hoc uiuens di more nostro,parca coena uti salutare existimem: cum tamen ueriorem
O Galeni mentem putem, si ad illius temporis ritum, sumendi cibi modum seritaremus: in somnoq; meliorem fieri concoctionem, ato id temporisti ob somni in concoquendo cibo praesidium, Sc ob temporis interualstum, ualentiora tu id sumi cibaria polle. si modo exiguum in prandio ci/bu probὰ exercitati sumeremus. Sed quando omni ciborii genere,ut nunc
fit, in prandio uiscera distendimus: quis quaeso ciborum copiam coenae P temp
465쪽
RESPONSIONUM M B D J C. tempore est consulturus Sed in i js non diutius immorandum, quae nullo
negotio coponi,& extra controuersiam relegari recta methodo possunt. Sic nunc bona hominum pars assi leuimus, multum quidem prandere, Parce coenare. Scis autem non temere nec desepente a fluetudines esse musa. Aphora'. tandas: quod uetustissimus autor Hippocrates recte consuluit, Sc post = ' eum Galenus, cui naturam repentinas mutationes minimὰ tolerare affirs
in . mauit. Itaq; potius in hac perimendum,quam ad contrariam temere per mutandum. Sed iam satis.
. A E de pandiculatione Sc oscitatione, rigore item 5c Morrore
commentario primo libri quinti dicta a me sunt , ea tu si recte aestimas,ipsissima esste Galeni uerba reperies. Nam clim dico, Pandicula. tionem & oscitatione,naturae, sed ut coactae opera esse: rigorem, horros rem,& tremore ex morbi & naturae coitu nasci: congruentissima Galeni sententiae dixisse mihi uideor,qui eodem ipso capite deprauatorii horum motuum naturam pertractans, eos 3 ab inuice distin guens, haec subiun/xit, dum de ea iacultate, quae regendo corpori praeficitur mentione facit. Huius inquit facultatis opera sunt, sternutamentum, tussis, oscitatio, . pandiculatio, singultus: solius morbi palpitatio, conuulsio amborum smmul coeuntium , Omnes motus torpidi ac alq quoq; quibus η qui resoluuntur sed nondum resoluti sunt mouentur, praeterea tremor. Quid ths uerbis expressius, quid meae sententiae congruentius dici exscogitario potest et Nec obstant quas tu rationes in cJtrarium asters,cum ais, eodem argumento quo pandiculatio facultatis naturalis motus este conuincitur , posse & rigorem ab eadem fieri facultate convinci: quod sicut in illa ad flatuosorum excrementorum expulsionem in musculis contentorum nititur: sic in rigore ad bilis per musculos delatae discussionem.
Respondeo, minime procedere in utroq; rationem. Nam in pandiculastione, oscitatione, sternutamento, quae excrementa facultatem expultriscem ad sui excretionem concitant: non eius generis sunt, ut quanquam uim naturae & negotium faciant, morbum tamen inserant. Quis enim oscitans, sternutans, membra distendens, haec dum per secundam ualestudinem facit,aegrotare diceturit qui rigorem tremorerium patiuntur, cum a causa praeter naturam symptomata haec pariente concitentur,necessum est ex amborum coitu morbi inquam & naturae: huius quidem uitascere satagentis,illius autem excitantis) isthaec nasei. in tremore enim masnifestam inter morbificam causim naturam p pugnam intueri licet, tres
mente membro ui morbi atque inuita facultate deorsum lapso, eodem rursus iacultatis opera atque praesidio eredio: ut belle Galenus cap. II. huius quinti libri,& lib. de Tremore,atq; Aphorismorum VII. sectio ne,Commento illius aphorismi, In lethargo tremor malum, deduxiste est uisus. In rigore uero, bilis praeter naturam in musculos delapia, iaculta, rem excitat ad huius excrementi discussione, tumΦ rigorem maxime fieri
466쪽
LIBER UNUS. quide natis. Fateor autem ingenue', motus hos omnes conuulsione Sc palapitatione exceptis) quadan tenus a facultate fieri, eo in potissimum disserare, quod eorum quidam a natura fiant, morbifica quapiam causa excita, ta,ut tremor & rigor: nonnulli solius morbi impetu,natura non concuris rente, ii ii conuulsio,& palpitatio: alii a natura concitata quidem, sed non a morbifica causa, ut sternutamentum, pandiculatio, & oscitatio Atque haec abunde & rationi tuae,& interpretationi eorum locorum Galeni, quos tu in contrarium affers,satisfacere poste confido.
II. IN IN VOLUNTARIO mictu , urinam deprauate retinerii: quod a me dictum est damnas: ob id quod ablata eius partis, cui musnus hoc retinendi lotii incumbit, se iactio non deprauata uideatur: ipso utique resoluto uesicae ceruicem ambientis musculo. Videris mi Marine, quid enim astutὸ agam, ac non potius tecum quae de te existimo aper id promamo uideris inquam, nimio calumniandi studio, potius quam in/dagandae ueritatis in scripta mea stylum acuisse, qui malis minutissima quaeq; in sinistrum detorquere sensum, quam ea benignius interpretari:
praesertim cum quae hoc loco a me adducuntur, tam uera sint, tamin Ga leni sententiae congruentia, ut nihil congruentius dici excogitarive posssit. Nam cum deprauata esse in inuoluntario mictu actionem dico, non ne,, uerissima tibi dixiste uideor diri in tali mictione aliorsum quam pro na/turae modo urina retineatur c nam non de ea intelligo in qua omnifariam resolutus musculus actione uacat: tunc enim non dcprauata, sed ablata fuerit eius actio Cum uerduel ob lotii acrimoniam,aut aliam quampiam causam ab inuito excernitur lotium, tum deprauatam este musculi huius actionem dicere recte valemus: quod secus, quam pro naturae modo uris nam contineat, nempe cum quodam quasi conuuli tuo motu: perinde atin in singultu uentriculus deprauate cibos Sc quodam cum saltu continere uidetur. Inuoluntari j enim niactus duae praecipuae sunt disterentiar: altora cum omnino resolutus est musculus: tumq; stranguria fit, id est urinae,o stillicidium, ut libro de Sympto. dister. cap. V. l. interpretatur Galenus. Altera cum non resolutus, sed quodammodo male assectus, uel ab ipsius uesicae uitio aliquo, uel a contenti lotri acrimonia, indebite urinam reti/net: uti in dyseria, id est urinae difficultate, euenit. Per huiusmodi autem pathemata, indebite hoc est deprauate lotium retineri declarat abunde Galenus cap. V I. libri de Sympto. disser.& libro de Locis aliec. V I. cap. IIII. l taq; non inepte, aut falso, sed uere & apposite dixi, In inuolunta/rio mictu deprauatam fieri retinendae urinae actionem. I xpresse enim idoipsum Galenus dicit citato a me libro de Sympto. dissi cap. V I. ita sudos res inquit uel excernuntur immodice, uel indebite retinentur. Et pauo cis interpositas subdit, Manifestum est sub hoc symptomatum genere contineri di suriam, id est urinae dissicultatem : R ischuriam, id est urinae suppressionem: & stranguriam, id est urinae stillicidium. Quasi uelit perist haec omnia symptomata indebite , hoc est deprauate, seu non pro nasturae modo urinam retineri . Atque in horum enumeratione etiam isthus
riam ponit, in qua omnimoda est urinae suppressio: & stillicidium, in
467쪽
1E RESPONSIONUM M E D I C. quo ablata omnino est urinae retentio. Sed iam nimis multa. III. FACULTATE M, uitiatae actionis non semper causam esse, comentario primo ad caput secundum libri quinti constantissime affir, maui: atque interdum etiam culpandam facultatem ipsam esse, quo misnus functio recte procedat. Id tu magnis conatibus, magnis uiribus, ros
bustissimis ut tibi quidem uidetur rationibus: ut mihi uero, infirmissismis euertere studes: inductis in id ueluti de composito exclamationibus, S etiam admirationibus: sic enim dicta inchoas tua, Quid illud est Ual. Ieriota Facultas non semper uitiatae actionis causa est imo uero nutas quam: alias euadere non possiemus, quin facultatem ipsam morbum esse concedere cogeremur: quandoquidem non semel dictum est a Galeno, Morbum nihil aliud esse, quam uitiatae actionis causam. Hic tuam ego Marine egregiam rerum cognitionem at* prauiantiam, & in aestis mandis censendistin, iudicu & ingenii magnitudinem requiro. Illud tu Marine nescis, doctus homo, 8c in Galeni doctrina uersatus, facultatem uitiatae interdum actionis causam es le At hoc totum Gallanicum est: ue rissimum quo P, ac omnium sententiis receptissimum. Quae ut planius monstrem, quid facultatis nomine in praesens intelligendum ueniat, pri mum omnium explicandu :& in quo potissimum sita ipsa sit, quae illius
opera, actiones & causae: ea inquam omnia,ex Galeni mente declaranda. Quibus cognitis , nullo negotio sacultatem interdum uitiator actionis causam esie euincemus. Facultatem igitur Galenus actionis causam esse Ι. de Facul. natur. definiuit. Quae uero facultatum esset essentia omnium, I.
R I I. de praesagitione ex pullibus,in haec uerba expressit. Facultatis in quit essentia singularum partium, in singularum illarum posita commos do temperamento est. Nam tum demum suum quar* munus obit sire nue, ubi sit temperatissima: contra male fungitur, si intemperata sit: aisque hactenus male , quatenus sit intemperata. Secundo uero eius traictationis libro, de caprietante & dicroto pulsu agens, id ipsum rursus risuerbis confirmauit: Nunc quando essentiam facultatum adducti sumus nihil este praeter qualitatem temperamenti,& caetera.
M u ito autem explicatius facultatum substantiam libro de plenitudine tradidisse est uisus, cum inquit, In opere de Elementis secundum Hippos cratem demonstraui, substantiam generationi internicioni. obnoxiam, per totam ipsam pro quatuor qualitatibus alterari, humiditate &sicci/tate,caliditate & frigiditate: corporisci' cuiuslibet propriam substatiam, in tali quadam esse temperie. Proinde & substantiam facultatum quibus
ea reguntur, proprietatem esie temperamenti. Et V. de Locis affectis, cap. V.I I. Porro omnium facultatum essentiam ait in peculiaribus pars altia lium temperati js consistere didicistis. Qtiae rursus eadem tum I. de Simp. secul. cap. I. tum I I I. de temperamentis, pluribus p alijs locis ab eodem autore repetuntur. Exi js sanὰ a me adductis locis, abunde facultas ipsa
quid sit, Sc in quo potissimium sita est enim potentia quisam actionis
opifex , in proba elementorum commoderatione posita demonstrastum arbitror. Quae uerὀ facultatis actiones, opera, causa , mox explicans
468쪽
LIBER UNUS. dum. Actionem sacultatis Galenus, ipsum eius ipsius activum motum aps dericula pellat, opus uero: id quod iam factum atq; completum per actionem est, ueluti sanguinem,carnem,neruum. Causam porro facultatum omnium. III. de Temperamentis Galenus corporum substantiam ex calido, frigi, R
do, humido, & sicco constantem esse statuit. Illud inquit potius defi/ , resu,
niamus, cuius utio demonstratio cum de naturalibus potentiis agemus ui . tradetur. Ex hypothesi nunc quo propositorum causa eo utemur: qua' tuor nimirum dicentes totius corporis proprias facultates esse, unam ido/neorum tram icem, alteram eorum omnium retentricem, tertiam alteras
tricem, Sc quartam quae alieni sit segregatrix.Easdemq; iacultates effectus esse totius in quo uis corpore substantiae, quam etiam constare ex calido, seigido,humido Sc sicco inter se mixtis, dicimus. An non hac serie Gaglenus facultatum nostri corporis omnium causam esse ipsam totius cor poris substantiam, ex elementorum commoderatione constantem aperstissinia assirmauit dum facultates essedius quosdam esse, totius in quovis corpore substantiae astruxit Si enim facultates,substantiae corporis hoc est, probae elementorum commoderationis, quam corporum substanstiam esse perpetuo: uult Galenus eliactus sunt: erit igitur commodera tio ipsa seu temperies, facultatum causa: id ut intelligamus, haec se quas
tuor mutuo complexu coniungere, nempe temperiem,facultatem, actiosnem,&opus. Temperies facultatem parit. facultas actionem, actio opus. Vt primum enim probe ex elementorum commoderatione temperata
pars est, mox in ea facultas innascitur quaedam, qua partis recti munia obeantur: Ea porro activo suo motu quae illius actio est opus facit: ut si exemplo, Si probὰ temperatus uentriculus fuerit, mox & in illo alte randi cibi potentia quaedam erit, qua recte cibus conficiatur: quam qui, dein cibi concoctionem, facultatis illius opus dicemus: effectivum uerδfacultatis eiusdem motum, quo id muneris obit, actionem. Siccp in singu/lis quo Q partibus euenire plane adhibita mente cernemus.
Nunc uero ex Galeni sensis quod tu minimὸ fieri poste putas facul/
talem uitiatae interdum actionis causam esse posse ostendamus: nec taumen propterea sequi ,eam morbum dici debere. In quo unus mihi sit Golenus fatis, cuius uni is testimonio atq; praesidio munitus,& te a sententia avertere, Sc meam firmare ualuia possim: quod ubi perfectum a me erit, mox rationes tuas diluam. Galenus ital symptomatum differentias trajctans lib. III. cap.eiusdem numeri, posteaquam de symptomatis quae ad ' sensitum instrumenta pertinent egi siet, de iis ordine agere capit, quae ad facultatem proprie pertinent. De cogitatiuae ital noxa loquens, depras uatae ratiocinationis causam incogitativam facultatem assectam resert.
Sunt inquit alii quibus nulla apparent uisse,sed non recte ratiocinantur, cogitandi iacultate in ipsis assecta. Quid hic Galenus nonne & cogitans Lori Gai di facultatem male interdum affici, oc ad ipsam sic assectam ratiocinandi noxam reserri id fis apertius dici potest:Sed rursus eodem libro cap. IIII. manifestius haec explicantem Calenum audiamus, dum de symptos malis ad naturalem facultatem pertinentibus, ex profesto tractat: Me.
469쪽
thodus ait id est, uia, & ratio qua hoc in loco omnia inueniri possintest, ut naturales facultates agnoscamus. Atq; circa ipsarum singulas sub dit duplex est symptomatum species: altera cum male procedit aestio,
altera cum omnino non fit. Hic tu Marine animum attende, si facultates i iidia, uitia spe a stioniS causa non sunt, quorsum agnoscendas proposuit Gale leni explici' nus, ut illis cognitis assitionum noxas agnosceremus: Praeterea quid sibi
ea uerba uolunt circa ipsarum facultatum singulas duplicem inueniri symptomatum speciem, nempe uel cum male procedit actio, uel cum osmnino non fit 3 non aliud certe, quam deprauatam & ab lasem actionem in singulis naturalium facultatum de quibus eo loco agit inueniri: ad ioeas p referendas elle. Quod tu maius te imonium, quam firmiorem ad mea probanda rationem exigis: Uerum rursus, quasi derintegro redintes grata pugna, fortiores machinas admoueamus, ducem Galenum secuti. is initio libri quarti de Symplomatum causis inscripto, symptomatum omnium causas inuestigans, sic exorditur. in sensili actione ait triplex symptomatum genus deprehenditur: unum, cum primum sensus instruis mentum quippiam perpetuum est: alterum, cum sentiendi potentia: ter lium, cum ministrantium primo sensus instrumento pars aliqua fuerit assecta. Vides Galenum unum symptomatum genus ad ipsum potens tiam referentem symptomatis hoc loco nomine, uitiatam quandam sui cti em intelligens, quae interd si iacultatis uitio uel pereat, uel male eda tur. uti paulo post eiusdem libri cap. II. explicatissime in oculo docet, indicans, uidendi actionem deprauari, aut omnino non fieri, uel ob cryssialloidis uitium, principis utiq; in oculo partis uel obuisivam potens tiam: uel tandem ob partium aliquam, usum aliquem probae uisioni praesstanteiri. An non haec Galesu sunt an potius a me contrista Plenius uis tessiimonium astero. Lege caput primum sexti de Sympto.cau. ea ibi uerba reperies: Duo inquit sunt aberrationis prima genera: unum, cum po
rotastiola tentia ipsa asterita est:alicru, ab externo quopiam errore nascitur. Nonneri Galeri. hac serie aberrationis unum genus ad potentiam seu facultatem refert
, - , QSi id uero aliud aberrario censeri debet, quam lanctionis mala aeditio
quid. tum enim aberratum est, cum iamctio male procedit: ut eodem ipso caspite fusissime Galenus docet,aberrantis facultatis concoctricis noxas enumerans. Qi; in eodem ipso loco, cum concoctionis noxas ueluti compens dio percurriti et Galenus, harum communem causam alteratricis potens
..devmpi, tiae ab scopo aberrationem facit. Sic enim loquitur: Atq; huiusmodi iii quit sunt concoctionis noxae, quarum causa communis quidem est, abicratricis potentiae a seopo aberratio. id quaeso Marine his uerbis ad mea munienda sertius, congruentius, appositius et Si enim noxarum
quae concoctiloni obueniunt causa communis, facultatis concoctricis a Uscopo aberratio a Galeno ponitur: nonne facultas deprauatae acitionis caula statuenda a nobis erit Hoc ipsum uero enucleatius explicans eo
VMyπι dei in loco Galenus, quomodo potentia astici possit, planissime docet. PQ tentia cinquit bifariam laeditur,aut per suam ipsius estentiam,aut per ali quem instrumentorum morbum, iam in propria essentia noxae, intem peries
470쪽
peries quedam agentium qualitatum sunt. Ab instrumen iis uero pendent Erysipelata, cdemata, Phlegmones, Scirrhi, absi illis, Sc alii quidam huisiusmodi morbi. At horuat a simplices alη compositi in uentriculo con/sistunt: propter quos omnes uentriculus male concoquit, ipsius potens tia qua concoquit noxam sustinete, per intemperies quidem,in sua ipsius essentia: per alios uero morbos,qui instrumerales sunt, impedita dii taxat.
Hactenus Galenus, qui prose sto malae concoctionis potentiam ipsam uel in sua ipsius essentia asia fiam,vel a morbis instrumentarus impeditam causam statuit. Neo enim, Marine, ita a meo sum sensu alienus, ut cumio lacultatem dico uitiosae functionis causam esse, eam dum probit ualet, dum obeundo muneri suo lassicit, ab hac malam edi functionem intelli. .gam : quis enim nisi planὸ insanus id dicat Perpetuo enim facultas quae corpori tutando praeest, nisi aut in sua ipsius essentia inedia sit, aut alios . qui impedita, probae ipse functionis atq; adeo sanitatis causa est. Sed cum aut ipsa afficitur, aut alioqui impeditur, huic uni interuentu tamen affesctus alicuius aditonis noxa adscribi saepenumero debet. Poteram qs elle contentus, ni me sirem iam facere meditantem citando enim locos Masrine defatigor Galenus ueluti classicum canens ad pugnam denuo inui/tasset. Lege quae mox ab initio prioris libri de pulsuu causis ab eo de pulsin suum uariatione scripta sunt: Variant inquit pulsus partim usus cuius
gratia, partim facultas, partim instrumentum. An non hic immutationis pulsuum, hoc est deprauatae pulsuum motionis, causam, in facultatem reiicit c quod ex rjs quae mox sequuntur inanii citi ibi naum iacit,dum pars uitatis, crebritatis, uelocitatis, tarditatis, ac raritatis pulsuum causias pro/sequitur. Crebritatis quidem & uelocitatis, in potentiae imbecillitatem cum calore: Tarditatis & raritatis, cum Paruitate, ad eandem iacultatem ex frigoris exaeessu deiectam referens. Qiud eius tracitationis libro secun do et inaequalitatis certe pulsuum, facultatem uarie affectam, causam si tuit. In quam hercle sententia ex Graecis Paulus,ex Poenis Avicenna at stot urbi.
in Averroiis ultro pedibus eunt. Sed ad Galeni se a, ea adflciamus, quae tari L hisce certissimam fidem praebent. in quam guttam serenam uoscant,atq; in hoc est meatuum a cerebro in oculos descendentium taex ictu uel casu diseuptione, caecitas oritur, nullo in crystalloide, aut relisi i ai ita iaquarum oculi partium ulla,aiseetu consistente : sed sola, facultatis culpa, pitris. quae per hos asstedius id non mittit, quod secundum naturam ad uisionem obeundam mittere debebat: uisorios inquam spiritus aut si mittit, quominus tamen ad oculos perserantur obstruetione meatuum impeditur.
In his inquam astediibus, cum ablata sit prorsus uidendi functio , non ne
ablatae huius actionis noxam in facultatem merito reflciemus praesertim , cum nulla in oculis intemperies, nullum in ipiis aliud malum subelle, cui ea noxa adscribi iure possit, cernatur: sed lota facultatis a uo munere obseundo aberratio, aut certe deiectio. Quid: eam tu si noxam spe stes, quae A'ρ et in in hac ipsa uidendi a stione ualde lenibus, aetatis decursu accid:t, cum illos sis. .EM , a caecutientes, ac nihil plane prospicientes uideas, nonne id uiti j, in faculta λ jaculaue protem ipsam iam deficientem, atq; prorsus deieciam, merito referas: Cur 'Pν