장음표시 사용
441쪽
εr E N A R. MEDICINA LIVM est: quod ardua meditantem necesse omnino sit, animum ab externis iscessibus ad internos reuocare secessus: hoc e si , a circumserentia incenstrum. Ad centrum uero e circumferentia colligi figi P , centro terrae maxime proprium esse uidetur, cui atram bilina proportione quadam re
spondere , naturae scientissimi uolunt. Igitur atra bilis animum, ut se Sccolligat in unum & ii stat in uno, quo ad ueritatem meditando sit ade/ptus, sane prouocat.' Sed haec ratio tota magis analogia quadam & redita comparatione atq; similitudine, quam proprietate constat. Propior illa& uerior: quae ab esse stis ducitur, hoc est, ab his quae in nobis ab studiis proueniunt: quam ego maxime naturalem duco. Crebra mentis in stus is id is agitatione & motu cerebrum immodice exiccari necessarium omnisi iio est: eo autem nativo humore destituto quod sane ingeniti in nobis 3 caloris pabulum esse selet imminui quo in natiuum calorem sereo exstingui consequens est. Exiccatacp cerebri natura ato refrigerata, in me lancholicam transire qualitatem necesse habet. Quin ob assiduum coim templandi & inquirendi studium,quo uehementer animallas spiritus commoueri oportet, magnam in illis fieri resolutionem. conspicimus, a qua sane spiri tu uni dissolutione nimium studi s addictos pallescere, imbecit Iosi fieri videmus. Quamobrem cum tenuioribus purioribust sanguis nis clari partibus saepe consu naptis, reliquus qui superest sanguis necta is invio densus, frigidus, ater, siccus p reddatur: efiicitur profecto, ut totus in atrabitarium quasi degeneret. Ad quod item iacit, quod contemplationi
Prorsus intenta natura, total in caput rapta, reliquum omne corpus insterna* uiscera maxime hepar inquam & uentriculum destituat, quiri R externos sepe etiam sensus: unde est illud Aristotelis, Intentos sortis hus imaginationibus delata sub oculos non uidere. Quod cum fit, Sc cis
horum concoctionem male procedere, & sanguinem deteriorem gigni, in crassumin ac siccum degenerare est prorsus necesse. Adde quod cum in altissimo illo otio longat quiete, nec membra motu concalescere,nec si Perflua excerni, ne* halituosa & crassa discuti, neo glutinosa attenuari queant, quae omnia congrua adhibita exercitatio motust corporis, li absismis E autore alci O, Praesiam enicitur ut infuscari sanguinem totum, tetrotundi. hglitu oporteat. unde & habitus corporis melancholicus, & ma 1ius spis rituS reddatur quod iis maxime accidit, qui sese totos philosophiae stu, di js inuoluunt, neque ullum sibi tempus ab studiis uacuum ad corporis curam relinquunt: mentem uti a corpore rebus p corporeis seuocanstes, incorporea si applicantes. Hinc semianimes ipsos ac plane stud as enescitos saepe uideas. Quod intuens Diuinus in Timaeo Plato dixit, animum saepissime&intentissime contemplantem, alimentis eiusmodi adeo ados lascere potentem* fieri, ut corpus suum supra quam natura ipsius patia tur exuperet, ipsum intenta saepe & uehementi agitationi uel delerere, uel nonnunquam etiam quasi diubluere uideatur.
Cur studi is Philosoplua Φ dediti melancholici fiat, aut studio tales evadant, explicatum abunde arbitror. Cur uero melancholici ingeniosi, di qui horum tales sint, qui minime, & cur atra bilis ingeniosos iaciat,
442쪽
LIBER SEX TV s. saccuratiore nunc contemplatione expromendum. Melancholicos ut ins chrintabotelligendi indagandi; in praecipue pollere, & ad praeclara obeunda munia si
ualere plurimum Aristoteles testatum reliquit. Habent enim melanchos ,, pol tilici prae caeteris naturalem quandam uim ad unum aliquid aqendum Rinuestigandum accommodatam, quod ingeniosum este supra diximus.
Vnde illud rectissi dixisse Aristoteles est uisus, Homines qui in studi js Vbi uim iri
philosophiae, uel in artibus exercendis, aut republica administranda inι. genio claruerint melancholicos omnes fuisse. Quod dictu non de omnis
bus melancholicis indistincte accipi debet: sent enim eorum quidam, ut ' supra etiam annotauimus qui non ingenio clari Sc selertes, sed stupidi magis & obtusi sint habendi: ac proinde Aristoteles.
Quibus inquit multa & frigida bilis est atra, hi stolidi sunt & igna, uti ia
ui: in quibus permulta 5c calida, hi perciti, ingeniosi, amantes, propensi ad omnem excandescentiam, & cupiditatem, nonnulli etiam loquacios
res. At quibus Gubdit minus ille calor remissus ad mediocritatem sit, issprorsus melancholici quidem, sed longὶ prudentiores : & quanquam alis
qua in parte minus excedant,multis tamen in rebus caeteris sunt omnibus
praestantiores: alij in studi js literarum, atri in artibus, alii in republica. Ex hac porro Aristotelis inertione constat,duo ipsum melancholicosio rum constitu ille genera: alterum eorum in quibus multa, seci seigida, resdundet bilis atra, non calfacta, non calore sola, aut claro sanguine bili attenuata Scillustrata: N hoc habitu homines, non ingeniosos quidem, sed contra stolidos 5c ignavos esse,uere assirmauit. Alterum genus in . . quo multa, sed calida, insit bilis atra, quo temperamento praediti qui sint, ingeniosos eos, hoc est Blertes, Sc ad quiduis inueniendum aptos, amasios, & ad excandescentiam pronos, tum tiam prudentes excellens rescin uulteisse. Quod 3c diuinus Plato in Theaeteto, qui de scientia inseri, bitur, ante Aristotelem astruxisse uidetur, Ingeniosos inquiens pluriamum concitatos, Drioses p esse solere. Et Democriti rursus opinione te/3 statum, qui nullos uiros ingenio magnos, praeter illos qui furore quosdam perciti sint, esse unquam poste assirmauit. Et in Phaedro probas te Plato uidetur: Poeticasseres inquiens) frustra absq; furore pulsari: etsi eo loci de diuino furore locutum futile uerisimile sit. Hoc se furore perocitum & diuino a Uatu inspiratum ad ueritatis studia persequenda, Ruulgi iam am Drtiter contemnendam Lisie profitetur Galenus Meth. septimo. itaq; cum tam multi, isq; excellentes uiri melancholico tempesramento praediti, & furore hoc diuino perciti floruerint, inuestiganda nobis eius rei causa est. Atra igitur bilis, quae in nobis naturae actione gignitur, ea sola, sed probe tamen ut postea dicetur attemperata, iudis
o cio, ingenio ac sapientiae plurimum conducit: ea uero quae ad uitione gis gnitur, & praeter naturam est, ualde mentis actionibus aduersatur. Sed neq; tamen atram bilina natura: ut genitam, aut nimium abundare, aut
solam esse reliqui impermixtam oportet. Nam ea si nimium superet, mole sua Sc crassicie spiritus insuscat, animum terrore complet, inge nium iu hebetat.Si uero ea lento crastad humori, hoc est, pituitae miscea N 3 tur,
443쪽
tur,crassa quadam frigiditate torporem,segnitiem, obtusionem quanadani facit. iamobrem oportet atram bilim,eam quae ingenio sit proia tura, neo tam paucam esse ut tenues humores adeoq; spiri tus ipsi fraeno careant: est enim atra bilis, sanguinis ac flauae bilis spiritu urnin qualiseaenum quoddam, crassicie sua eorum tenuitatem sicile in dissolubilem substant iam cohercens ac continens quod cum fit, nimiumss in corpore 1,'sili ia- tenues succi dissi abilesin, & cito auolantes, spiritus uigent, instabili inge. ν quot nio, labili Q memoria hoc statu praeditos fieri videmus. Nein item tam multam eam esse oportet, ut nimia mole ponderet terrestris humoris grauati torpore uideamur. Proinde consequens est, ut quae seruituralia, togenio sit atra bilis, ea & substantia quantum quidem illius natura patis tur tenuis sit,& qualitate moderata: ne aut deficiens instabile ingenium, uel nimium redundans obtusum S hebes faciat. Moderata igitur & te,nuis sit atra bilis,nec omnino impermixta, sed modice humore subtilioris pituitae circunfuso madescat , ne arescens prorsus duri Isima siccissima vae ricino euadat. Bili autem & sanguini permista ita saturetur, ut corpus unum ex η μί' hac miscella confici uideatur: in quo potiores quidem partes sanguis, se cundas bilis, tertias atra bilis teneat: ut octo sanguinis,duae bilis, duae rursus atrae bilos portiones existant: quae ita attemperata erit atra bilis,ea prosecto a sanguine & bili accensa & illustrata fulgebit, modicein accens odetur: ita ut non uratur ipsa, sed accensa tamen fulgeat. Cum enim nimis mori vi est accenditur & calet, ferocitatem audaciam is parit: cum extreme friget, - timorem ,ignauiam . Medijs uero inter frigus calorem p gradibus consstituta, assectus producit uarios, haud secus quam uinum,quod recte Asi, oblisis ristoteles dixit. Nam ut merum, praecipuὸ potens & generosum, prout
t- uel modic uel intemperanter assumitur, modo iracundos homines, ino do misericordes, audaces tandem, suriosos, laetos, interdum etiam inccostos, taciturnos, torpentesin: nonnunquam contumeliosos& petulantes
reddere solet. Sic sanὸ atra bilis uarie attemperata pares solet, in quibus ipsa dominatur, gignere assectus. ae cum ita moderata, ut diXimuS,sue/ ibrit, probet bili & sanguini modicae* pituitae confusa: tum prosectd quia & natura sicca est,ia ea mistione satis attenuata, facile ab illis accen/ditur, quia solida est&tenacissima: accensa semel, diu ti sit me flagratia lucet: quia firmissimae siccitatis unitate potentissima, uehementius inca/Iescit: est enim siccitas lima caloris. Atqui a diuturno uehementicy calos re fulgor ingens, motuso uchemens & diuturnus proficiscuntur: unde est illud Heracliti philosophi summi, Lux sicca, anima sapientissima, hoc est, humoris sicci splendore ac luce fieri animam sapientissimam: naturaliquidem sapientia quam supra ex Nonit Marcelli sententia,ingenium esse Qui mettη- di finiuimus. Eos itaq; ex melacholicis ingeniosos esse dicemus,in quibus Qi e 1 2 atra bilis sic, uti antea diximus, temperata: hoc est, calens & lucida, subia gore pillustrata, sat multa viguerit. Quae enim talis est,purpureo colore nitens,& partam naturali calore,partim animi motu meditationibus concitato accensa, haud secus quam ignitum rubens y aurum calet & lucet, a quo sane calore fulgore is atrae bilis admirabiles fiunt in animo motus.
444쪽
LIBER SEXTUS. 63o Qui enim ex huiusmodi humore creantur spiritus, contemplationi Sc inagenio seruientes, ri ex atra bile calore expressi, tenuisiimi subtilissimi
evadunt. Quemadmodum enim ex crassiore uino per eliquationem elici tenuissima aqua, eademin potentis Sima BIet, quam uitae aquam nomisnant sic ex atra bile calente attenuata p, manare tenuissimi spiritus sostent: calidissimi simul & lucidissimi, angustioribus densi humoris mea, tibus expressi: qui tales cum sint,necesie est & motu agiles,& actione ue, hementes, & stabili firmitate humoris a quo erumpunt diutinae aetioni, hoc est, perenni meditationi R inquisitioni sufficere. Tali tamcp commo in do instru mento munitus animus, at septus, acute solerterq; & profuim de abstrusissima quaeq; inquirit : indagatq; uehementer, perstatap inue stigando diutius, spiritu illo curuli ac subtilissimo adiutus: cuius minis sterio fit , ii t facile animus ad inuestigandum ducatur,& quae in uestigaues rit,inueniat, inuenta clare perspiciat, recte diiudicet ac diu contineat ius dicata. Hinc uiri summi ac Philosophi singulares evadunt, qui atrae bilis
splendore atq; calore exagitati,animum ab externis corporei scy motibus seuocantes, in sese totum colligunt atque reuocant, diuinitus altissima
quaein contemplantes & attingentes: ut non difficillima tantum & ab strusissima intelligere,sed in diuina attolli, futuracp praedicere, non mors Q bo, sed talis temperatum merito queant: uti Sibyllis & Bacchidibus eues nisie, Maraco p cuidam Syracusano Poetae, Aristoteles scribit: & unis ,αpreuma uersi in iis, qui diurno aviatu furore in perciti esse creduntur. tum . Hacstenus cur melancholici ingeniosi sint a Platone, Aristotele at De. mocrito dicti, causas explicaste suis ciat. Nunc breuiter quod reliquum est attingamus. Num in reliquis hominum temperamentis ingeniosos vinia reruatin solertes,perinde uti in melancholico sit inuenire: cuius sane rei haudquaquam dissicilis est explicatio. Nam in temperaturis iis,quae uel opti/mae sunt, uel ab optima parum absunt, cum eae omnium praestantissimae nio os fuis- esse ponantur, minime dubium, quin hisce temperaturis praeditos homi ,ο nes, non solum quod ad corporis actiones attinet, sed etiam animi, singuis
lares eximiij sint habendi. Siquidem quod recte affirmaste Galenus uis
detur animi mores corporis temperaturam plerun* sequuntur : Sc qui anim misi bono corporis habitu sunt,hos certh operationum perfectione longe caes corporis teris antestare cernimus: quod item uere a Galeno in arte medicinali pro. ditum est. Unde plero uel optima constitutione, uel calida & humida cap. a. temperie assectos, ad optima quaeque & Praeclara natos, solertes, acres, actuosos, prudentes, sapient i inuenias. Bilioso etiam temperamcnto non paucos, sensibus enim hi uigent & excrementis carent. una tantum frigida & humida temperies caeteris ad praeclaras mentis actiones obevnso das inferior ineptiorcp esse uidetur: ut in qua ob natiui calidi imbecillistatem, & multa gignantur in corpore excrementa, & pituita multa res dundans tum mole tua, tum crassicie & lentore spiritus obturbet, crassios res , 8c ad motum tardiores efficiat: unde hebescere ingenium consesquens quidem est: ac proinde ii ingenio tardi, rudes, at supini dici mesrissi poliunt : nisi improbo labore rectat institutione hanc naturae supis
445쪽
63i ENAR. M E D I C I N. LI D. VI.nitatem ineptitudinem. vincere meditato studeant. Nihil enim est quod non essiciat si sibi imperarit ut magnopere uelit animus :& ut summus Poeta dixit, Labor improbus omnia uincit. Iracpsi naturae uitium emeris dare quis recto studio adnitatur, essiciet prolacio, ut quod illi nastura negatum est, arte, peruigili cura, animi que intentione assequi possit. ut in omnibus temperaturis si quis mos do animum recte excolat atque informet praesstantes excellentes p uiros sit inuenire. Scsi non natura ad eam excellentiam aptos, cultu tamen, studio, atque industria lastes assiectoS.
SMU ω ultimi libri Anarrationum m
446쪽
448쪽
COMMENTARI Os D E MOR-ι- ω Sumptumatis a Dranci seriolaeditos Restonsio eodem
A V τ o R B. I BELLVM tuum quem mihi tuo no mine Rodericus pharmacopola, utrius nostrum amantissimus, obtulit, perlibens
ter magna* auiditate legi. Eum ego quuin manus sumpsissem, ut quod illius esset argumentum, quae disierendi ratio, quae tractatio per icerem, in magnam sum adsductus spem, fore, ut magnum aliquid, Scquod ad frugem faceret, is tuus libellus in se contineret. Nec sane me mea sesellit opi. nio. Nam quum Annotatiunculas quasdam tuas, ut tu quidem modeste uocas: ut ego, censuram grauem & animaduersionem in meos Commen/tarios de Morbis & Symplomatis, quos haud ita pridem in communem studiosorum utilitatem invulgaueram, esse uiderem,idq; magno a te studio ac diligentia emectum: omneis ut tu singillatim Commentarios meos ad Aristophanis lucernam expenderis, ac quae minus a te probarentur ueluti in cumulum congesta, eodem libello tuo nuntio, ad me descripto miseris: magna sum sane ea ex re uoluptate laetitialassectus. Non ob id
,ο tantum, quod mihi de rebus meis, hoc est publicis stud is ear enim pro pria res meae fiant acrius cogitandi animum adieceris, quam qudd ea scri
piorum meorum censura alacriorem me ad me ipsum tuendum, ueritas
temΦ proserendam esseceris. Quemadmodum enim nauis sorti compage subnixa, ubi semel anchoram iecerit,quamuis
Surus Zephyrusi ruant, creberi proce G Ficus, m ualios tollant ad 1 ira furitas:
Contra tamen tot uentorum ato oblatrantium impetus fluctuum stabi, lis inconcussacp manet: ipseo ductior uim suam tum maxime prudens tiam p ostentat, quum tempestatis maior uis ingruit. Sic sanὸ Marineo constitui pro ueritate sertiter stare, ac quanto maior me uis aduersumme scribentium oppugnarat, tanto fidentius unius tantum ueritatis tuenν dae causa imperterritus consistere. Praeter te enim si nescis Marine) mulista etiam Ludovicus Guarinus, Leonardus Euchsius, uiri cum de omni philosophia, tum uero de re medica quam optime meriti, ad me de meis
Commentariis, uel publicis scriptis, uel priuatis literis scripserunt. Qui Ma bus
449쪽
REsPONSIONUM MEDIC. buseoo otibus una opera eodemcp labore respondendum duxi: ut Atanti liris obscurorum aliquot locorum explicationem a me postulan/tibus satisfacere, & me ipsum a calumnia, ueritatis ac dictorum meorum constantia ac fide tueri possim. Itain quum ego in mea illa ad studiosos praefatione, luamin initio meorum Commentariorum appinxi, ingenue profitear, me eruditorum omnium iudicium uelle subire: potestate niq; illi; de meis scriptis libere iudicandi faciam: quanto aequius ea ipsa in meis defendendis ac pro ueritate firmandis uti possim Italare ut iam eo iure tecum ag un, quo tu mecum agis, singula tuarum in meos Commenν tarios annotationum capita eodem ordine quo a te sunt digesta percur. in ram,ac earum unicuiq3 respondebo. Sic enim fiet ut & tibi honesta peten. ti satisfecit te, Sc scriptorum meorum constantiam ac ueritatem doctis omnibus ostendisse uideri queam. Sed iam ad rem ipsam propero. 1. Q V o D de meatibus primo loco obisscis a me possiti comento I. cap. quarti, per meatus inquam Galenum non tam externos illos, qui per cutem sternuntur, quam etiam internosia uasa metipsa , nempe uenas Scarterias, Scutranw uesicam intellexisse, excusari facillimὰ potest. Nam ei si de his meatibus Galenus loquitur, quos prioris sectae autores pones hant, in quibus ut rccte sentis, uenarum Sc arteriarum , intestinorum Ruesicae meatus reponi minimὰ poliunt: quum longissime ab iis distent in quos huius sectae homines statuerunt: ut Galenus ipsemet testatur cap. V I i. huius tractationis: quem locum etiam tu citas. Tamen quoniam non solum meatibus his, quos philosophi isti ponunt asymmetria deest, nantibus, iplis p plus iusto aut paten. ibus, aut constipatis, contingit aes grotum euadere animans: sed etiam meatibus aliis, de quibus Galenus cap. V I I. huius tractationis, itidem ad hunc modum allectis: quid uetat Caleni sensa ad hos etiam meatus transferre Quum illud praesertim ex eodem Galeno constet, tum V I I I. tum I X. Ietho. ad horum meatuum stipationem febres obitructione 3 saepenumero sequi. Nec obstat quod affers, intestina & uesicam utran*, instrumentarias, non simplices este 3 partes: nam et ii tantum de simplicium partium morbis tractaturum se eo loco Galenus pollicetur, tamen cum eadem in iis ipsis harum partium meatibus aegrotatio, quae in meatibus prioris sicci x cadere possit nempe
uel nimia laxitas, uel immodica stipatio quid uetat dicere, de hs etiam Galenum intellexiste erum nanq; illud est, patentibus plus iusto iis meatibus, uci nimium adstrictis morbum sequi. Quanaobre quo ad hoc saltem accommodari recte ad hos meatus Galeni sensa poterunt. Qua is quam eo in loco de meatibus prioris sectae hominu magis quam de almis, ab us longe dissimillimis, locutum credam etsi etiam ad hos ut probasieme existimo apte relerri sensa Galeni possint. Haec de primo. 4,I I. Q V o D secundo loco de calore adfers a me positum comentario secundo capitis eiusdem, facilem habet explicationem. Nam cum illud dico, Calorem exuperantem unum morbi genus creare, quem sebrim nos
minant: Galeni more id mihi dixisse uideor, qui millies in mille locis ad eundem modum loquitur: uti huius libri cap. V. Calor inquit totum
450쪽
corpus infestans febris dicitur. Et huius tractationis libro I I. cap. eodem, Calor inquit si in totum extendatur corpus, morbus ipse febris nomisnari debet. Quippe quae totius animantis calor immodicus est. Et item I X. Metho. S pluries alibi. Vides ias locis Galenum nullam cordis faces re mentionem, febris naturam dum explicare uin & in Aphorismis, Eo , bris est ait nativus calor in igneum mutatus. Nec illud si non explice tur, calorem hunc a corde procedere: non propterea fit quin rectὰ sic di .catur. Nam illud semper intelligitur, a corde proficisci debere calorem. eum, qui febris dici mereatur: uti Galenus I. de Febrium dissita Avicenν ο na Pen. prima quarti, abundd explicauerunt. Quam ego rem latius explis eatiusq; enarrans in commentario meo primo ad caput quintum huius prioris libri de morb. diffsic pronuntio: aut totum corpus occupat cas
lor functioites impediens, fesris dicitur: si modo& praeter naturam sit,& a corde procedat. Qui uerd in partibus labore aliquo fatigatis suscita/tur, ab spirituum nimirum & sanguinis confluxu: is sanὰ febris nomen non meretur. Uides Marine ut recte hie commentario hoc meo primo ad caput quintum', capitis quarti commentarium meum explicem Atq;harc abunde satisfacere secundae tuae annotationi puto. III. MIRARIS in tertia tua annotatione, me Galeni interpretem,
i, dissicultatem eam non dissoluisse, An Elephas morbus inter simplices,an inter instruimcntarios sit reponendus: praesertim quum ea de re pugnanstia dixisse Galenum existimes: qui cap. V. primi huius tractati is libri,
inter simplices morbos eum annumerat : cap. uero V I I. secundi, inter eos
qui ad deprauatam figuram pertinent, reponendum censuerit. Nulla hic mi Marine ditauitas, nulla p controuersia in Galeni diciis inueniri usis piam potest: ut qui elephantiasin perpetuo ad similares partes, non insstrumentarias pertinere uoluerit. Nam tum hoc ipso de Morb. dissilibro cap. V. tum lib. de Tumo . praeter nat.& lib. de Atra bile. N X IIII. Me illo. RI I. Therapeu. ad Glauc. uoluit morbi genus esse, eius stilicet natus 3 rae quae cum affluxu uitiose substantiae est,cap. enim v. huius libri sic Golanus Graeca ipsa apponam fides ut maior rei sit
'- Quod est, Porro altera Hypothesis, duas itidem habet morborum . disterentias: similarianaiam corpora interdum solis qualitatibus alterano O tur ; interdum uero substantia quaedam iam dictis qualitatibus praedita flciit ad ipsa. Ato hae secundus modus tumorem in corpore excitat, quintillam medicorum latere pol est. Etenim Erysipelata, phlegi nonae, redomata,phymata, phygethia, strumae, Elephantias , psorae, leprae, uitiligisnes, tumores duri,huius sunt generis.