장음표시 사용
431쪽
i BNAR. MEDICINALIUM phritico arcendo dolore scimus: cuius sane tractandi mali methodum docens Galenus libro de Medicamentis secundum locos X.cap. I. arae calculosis auxiliantur, unica tantum facultate indigere, quae secare Sc ex tergere cum manifesta caliditate queant, merito alleuerauit. Nec in his quae tam multa ille & luculeta ex Andromacho, Asclepiade, Archigene, in id morbi descripsit medicamenta, discrepantiam hanc copositionem ex soluentibus cum ureticis uspiam est inuenire: sicuti neq; apud reliquos quos modo citauimus autores. Quorsum haec Illud inquam ut intellis gamus, medicamenta istiusmodi non solum salutaria Sc idonea morbo . nephritico esst,sed ne ueteribus quide,non Punicis autoribus, non Grae/ incis, non deniq; Latinis usurpata: quod secundo loco dicturos nos sub
enarrationis initium receperamus.
Superest ut contra rectam methodum talia esse constructa medicat menta quod postremo dicturos nos polliciti sumus ostendamus. Quod ut commode fieri queat, quaenam sit eius morbi recta curandi aut praeca, uendi ratio docendum prius nobla erit. Prius autem praecauendi morbi Paullibro rationes, quam eius curandi trademus. Praecautionem hane pulchrer Pauis is ahe lus N Aetius prae caeteris persecuti esse mihi uidentur. Arcent cinquit Paulus creationem calculi primum quidem cibaria non improbi succi& moderata, mox etiam exercitationes, Sc insolentior Ieguminum omne se genus, frumentaceo mi usus. Casei item & lactis, quaeq; inde parantur obsoniorum: Uini adhaec atri & carniu abundantiae: Zc ut semel omnia complectar, omnium quae crassum generant succum, quae p admodum calidae sunt potestatis N acria, hydrogarorum inquam atq; conditorum 8c id genus aliorum abstinentia. Haud enim haec modo nondum natos calculos concrescere prohibent, sed iam ortos etiam comminuere aut eracernere postulat. Bibant uero oxymeli adiecto aliquo ex simplicioribus, quae lolii proritandi uim obtinent, puta adianti, apii, graminis decocto. Quod si prauorum humorum copia premantur, languinis detractione, seu alui deiectione euacuentur. Haec Pauli de cauendo nephritico morbo nratio, quam paulo iusius Aetius persecutus futile uidetur. Maximi insquit) ad lapidis generationem praecauendam momenti, moderatus cibus de bonae concoctiones existunt, satietates enim & cruditates, non solum
exasperant morbum,sed etiam quum non sit, generant. Quare aegros ad monere oportet, ut acoena saepe vomant, Sc absinthium assidue bibant, Scper tempus certum conuenienti temperaturae ipsorum, purgatiuo phar. maco se per uentrem purgent. Cibos autem deligant, e quibus neq; satie tates, rael cruditates contingant: urinam etiam cientibus utantur.Op νtet autem paucis interpositis subdit ipsam etiam aquam per omnem ui ctum purissimam esse Sc percolatam, uinum item tenue, album, urinam Mciens. Exercitamentis uero utendum est mediocribus. Hactenus Aetius. Non dubium igitur quin in praecauendo morbo renati eo qui a calculo proueniat, Sc cautissima sit uictus ratione ne calculi generetur utendum:&purgationi, ne succorum uitiosorum redundet in corpore nimietas,
assuescendum: post quam, probe a malis humoribus purgato corpore,
432쪽
υrinam cientia sint propinanda, ut praelati autores dixere. Sed in hae ipsa
urinam cientium medicamentorum exhibitione, magna esse cautione, iasingulari quadam prudentia utendum duco: ne aut nimis crebrd haec, sed percongrua temporum interualla, nec uehementia aut sortia sumantur:
ac proinde Paulus loco supra citato, de eo nos admonens, pulchrὸ illud dixisse uidetur, ut ex urinam cientibus simpliciora eligantur: hoc est ea, quae uehementer proritare lotium non queunt,sed modice id faciunt quo in censu adianti, apq, 8c graminis decoctum uoluit esse. Quod item aniι maduertens Alexander Trallianus, ubi multa lapides renum atterentia so urinamin proritantia auxilia descripsisset, ab qs tamen cauendum sanita, tis tempore sapientissinia monuit. Non oportet ait his auxit is infirmus litatur cum sine dolore est, ne distemperata inueniantur renum loca. Resista prosedid Sc salutaris Alexandri monitio, qui cum probὸ perspiceret
uretica haec & urinam cientia, corporis succos sita potentia, quam vehes mentem sanὸ at acrem habent, fiandere, liquare, attenuare, meatus insfarctos aperire: ueritus nimirum est, ne ab horum crebro usu per bonae ualetudinis tempus in renes fluxio incumberet: liquatis nimirum, fusis, attractis. p in urinarios meatus corporis succis. Ego profecto calculosos non sane paucos uidisse me profiteri possum, ab ureticorum usu per se.
o cundam ualetudinem,ne a calculo tentarentur praecauentes, in renum imfammationem, ulcera incidi se, tandemi misere pirijsse. Sed haec de praecautione abundὸ dicta sint. Illud de curatione, scopos eos medico esse Praecipue obseruandos, qui ab Avicenna in eius morbi curatione exaeὶὸ enumerantur at dispositi sunt.Eius autem uerba quae ille Fenκ V III. terti j tra status secundi capite decimood auo scripsit appingam. Intentiones quidem quas medici in curatione lapidis intendunt, sunt absessio materiei eius, Sc prohibitio generationis ipsius, cum abscisione causae,& rectificatio eius, Deinde mundificatio 8c comminutio ipsius,&fractio eius, Zc compressio ipsius, & eradicatio eius ex suo suspensorio meum medicinis quae illud efficiunt': deinde eius extractio,& subtiliatio in ipso Sc ordine eius: & illud completur cum medicinis prouocativis, aut
cum soris admotis. Deinde est regimen sedans illud quod sequitur de do,
loribus,& caetera quae sequuntur. Ex hac uerborum serie colligere est, hos esse in curatione scopos has Explicatio labendos, ut primum mollientibus aluum medicamentis,& leniter soluen. με - tibus corporis excrementa ducantur. Nam a uehementibus deiectorias abstinendum idem autor eodem loco hortatur: quod commode fiet tum
lenibus clysteri js, tum lanientibus pharmacis, quales siliqua Aegyptia, mel Aereum, Resina terebinthina, prunoru, mixoru dc pastularum cum Glycyrrhizae radice decoctum, & huiusmodi talium habentur. liberato ab excrementis corpore, uel alui ductione, uel quod praestantisimum est uomitu,doloris sedationi per serus,linitiones, cataplasmata, insessus, Zc anodyna etiam interdum assumpta, si dolor urgeat intendendu . a uinuero lapidis attritioni,& arenularum excretioni atq3 urinae proritationi, per ea quae commode praestare id possunt intendendum: tuto enim tum
433쪽
dari haec possunt, sed seorsit hoc est, soluentibus non admixta: nunquam enim lapides atterentia & uelle menter urinam cientia, soluentibus medii camentis admixta sutile ab ullo autore legimus, ut eorum praeseripta logentibus euidentissimum fieri potest. Nec tamen cum id dico, ita accipi uelim, quasi in medicamentorum compositionibus quae ad soluendam humorum prauitatem,eo in morbo exhibetur admisceri ea non debeant, quae modice medicamenti uim ad astectam partem deducant, qualia sunt
Glycyrrhizae aut adianti decoctum, Sc huius generis multa. Nam Alii, cenna cassiam fistularem ex oleo amygdalino & succo uiscoso, qui sita succis diureticis propinandam censet: per succum uiscosunt . ut arbitror Uinfusa uel decocta diu reticorum intelligens, quod medicinam iactitantes imitari solent,ex decocto adianti, graminis, glycyrrhaeae es similium sol/uentia medica menta excipientes, ac propinantes: sed si quis ea cum fortister urinam cientibus admisceat, magnum profecto aegris incommodum sit allaxurus. Quamobrem cum ex urcticorum fortium cum soluentibus medicamentis admixtione, si ex eorum albo soluentia fuerint, quae attra hendo & delectu evacuat, magna humorum agitatio magnus ad partem
asseisiam delapsus fiat, inde . maior affectae parti imbecillitas sequatur,
.constat profecto amethodicam & praeter rationem iactam esse talium medicamentorum construetionem, eorum Φ usum multo periculosissis lasib incap.ix. mum esse. Nec est quod quisquam sententiam hanc mea in Aetii praescri/pto quodam euertere se posse confidat, qui in antidoto Iuliani Diaconi, ad calculosos agaricum, castorio, acoro, ammio, cassiae ligneae scili et, amomo uxNiphago,capparis cortici,radici panacis, calaminthae, serpitilo, petroselino coagulow leporis ex melle miscuerit. Nam nec agaricus ex uehementer soluentibus est, nec in tantula dosi quanta in uniuerso an, tidoto constat, uncia enim tantum illius in antidoto apponitur masgnam vacuationem moliri potest, & magis prosecto ut apperiens & d obstruens,quam ut soluens Sc agitans in antidoto admiscetur, ut ex ipsius serie intueri licet. Nos itam ei quam supra attulimus methodo insisteni Dies, calculoso S rectis praesidiis, non nocituris feliciter curamus, nec detesctoriis uehementioribus urinami cientibus proritemus. De metancholico temperamento γ habitu, ex Caleni flententia: cur oe acie
lancholitia cinis uteis ingenios Ar δἱli: σ mgeni sium esse proprie quid .
fit. . Et an in reliquis hominum temperamentis uti is a elancholico ingeni sti sit inuemre. Irisit inuem e.
E Melancholico corporis temperamento atq3 habitu, cum Out si qua in re lectorem tu uare rei abstrusioris, nec istis adhuc exploratqe,
434쪽
narratione posiem, id illi per me fraudi ne essiet. Ita cum a melancholisco temperamento tam magna eao admirabilia pro manare ex Platone,
Aristotele, Galenow omnis Philosophiae principibus didi scissem: nec
satis quale illud temperamentum Galeno uideretur, qualit corporis haνbitu eo temperamento praediti essent, exploratum haberem: uolui fanὰ de Galeni sententia, isthaec expromere, & ad communem hominum ut is
litatem si quibus forte mea haec magnis laboribus meditata usui esse possino in lucem dare. Exordiemur autem ab eo principio quod omnis bus ex aequo tum philosophis, tum medicis receptum est: nempe, Anis io malium corpora ex calidi, frigidi,sicci, humidi p mixtura constare: quod ipsum Hippocrates, H Galenus libro de Elementis, at* temperamentis
prodidere. Ex hac autem qualitatum elementarium mixtura,nouem conssci temperaturam genera. & idipsum quo a Galeno proditum est, atq;
inter haec unam exactὰ mediam quam temperatam uocant: reliquas a umcente appellationem sortitas, ut sit quaedam calida tantum, frigida alia, humida, aut sicca : & per coniugationem calida & humida quaedam sit, calida & sicca alia,frigida item &humida,seigida & sicca. Haec in uniuer sum temperamentorum genera atque dimerentiae, quibus inter se distare corpora proditum est. Quae calido &humido temperamento constant m animalia, ea quidem &sanguine copiosiore, & quadrato magis corpore ac musculoso, probet compacto: molli tamen, & Delicibus naturae finis ctionibus consipicua dotata* cernuntur. quod nimirum calido & humi, do praecipuis uitae nostrae adminiculis abundent: si quidem calidum Rhumidum uitae nostrae principia esse Aristoteli atque Galeno dicuntur. Aristo .de Quae uero calido Sc sicco temperamento praedita sunt,ea quidem sicciora L'πι evadunt, graciliora*: multo quidem sed seruenti, acri, tenuiti; sanguine cui multa bilis sit admixta abundant: unde est illud Celsi, Incrassioribus caro, in tenuioribus sanguis magis abundat: hirsuta demum, calida. 5e dura, pinguedineo priuata corpora habent, R in iram prona feruntur, ,o Iaboribus 8c citatis motionibus ualdὸ idonea. At uero frigida Sc humida
temperies, glabrum efficit corpus, album, molle, crassum, deses, nec ita obeundis actionibus aptum. Sequitur extrema omnium, eat principηs
nitae aduersa, frigida 8c sicca temperies, qua qui praediti sunt, natura dus ruin ac tenue, glabrumq; corpus habent, tangentibus quidem frigidum, sed modica per carnes pinguedine interlitum. Ubi uero calida Sc sicca temperatura, labente Zc inclinata aetate in frigidum S siccum labitur habitum: tunc hi graciles fiunt,& duri, atque atra bilis in eis dominatur. Scob id nigri simul & hirsuti euadunt: atq; hi magna ex parte uenis tumidi
apparent, uel Aristotelis testimonio.x X N. Problematii, problemate I. o Verum num hi sint quos uere melancholicos dicimus,quo ν ingeniosos ptis, este tum Plato, tum Aristoteles affirmarunt: id sane est quod a nobis hic Theaeteto rde Caleni mente explicandum assumitur. Sed unde tantae explicandae rei initia ducemus et aut quae fulcimenta tantae ex truendae moli sub aciemus Ab omnium certe bonoru in medicina autore & duce Galeno: qui non δε μα3
solum ad fundamenta iacienda,sed de ad omnem substructionem erigens
435쪽
lancholicorutemper ntorsi genera. Loci Galeni
dam copio iam nobis materiem praebebit. Duo itaque mihi penitius haec contemplanti, Galenus melancholicorum genera cum secundo de Tem, peramentis libro, tum in Arte medicinali, constituere uidetur: si quis ea quae illis locis dicuntur recte perpendat, nec oblique interpretetur. Eos enim reprehendens Galenus, qui non recte ab una quapiam particula de
totius corporis temperie iudicaban t, uariis docet exemplis,neque ab una quapiam parte,neque ab excrementis in toto redundantibus, de uniuersi corporis temperatura iudicium serri debere: cum aliud saepenumero re, crementa in toto redundantia iudicent, aliud ipsa membrorum substan tia. Siquidem senes natura sicci cum sint, excrementis humidi habentur: i, perinde ac melancholici, qui natura sicci cum sint, ab excrementis tamen
pituito si dicuntur. New si cuiuspiam animantis cutis sicca sit, consestim uniuersum animantis corpus tale censeri debere, ut in ostreis,& testaceis, 8c malaco stratis uocatis, hoc est quae molli testa teguntur idem docet. Ostrearum enim cutis siccissima, totum corpus humidissimum est ueluti etiam marinae locusts,gam mari,& cancri, cutem quidem sicci Limam, roliquum omne corpus humidissimum habent, & succi mollisin camis plonum. Ex ipso itaque totius habitu iudicare, non ex partibus oportet, aut excrementis. Unum porro melancholicorum genuς Galenus iacit,quod quidem ab initio frigidum siccum p esse uult, non ut issex permutatione. NAliud quod ex habitus mutatione tale sit este citum. Quod in priore ordi ne fuerit, ab excrementis pituitosum nec uerὰ melancholicum esse censenidum contendit Galenus. Quod in secundo uero ordine positum sit, hoc est ex permutatione melancholicum essectum, id uerὰ melancholicu esse statuit. Eius ipsissima uerba, quae de hac re sub finem secundi de Tempe ramentis seripsit appingam. Non est inquit quod opinentur, tanquam corpus siccum est, itidem excrementum quoque siccum esse. Etenim si quis ab initio sicciore frigiidioreq; temperamento statim fuit, is non melancholicus est, sed u lique ab excrementis pituitosus. Quod si ex habitus mutatione frigidus siccus p sest redditus, necessarid hic talis iam etiam melancholicus est. Uerbi gra/tia : Si quis ante calidus 8c siccus ex sanguine urendo plurimam generauit atram bilem. Est enim is praeter quam quod siccus est & frigidus, proti nus etiam melancholicus. Sin a principio frigidus & siccus fuit: habitus
quidem corporis eius albus, mollis, depilis, uenis articuli 3 pariam ex pressis, gracilis Sc tangeti frigidus, animus uero minimὰ audax & timens,& tristis,non tamen excrementa huic melancholica sunt.
Ex hac docta Galeni serie uidere est , R duo ipsum feciste melancholi corum genera, & quali habitu sint, quos ille uerὰ melancholicos existi
marit, conceptis ip uerbis expressi Non enim eos qui ab initio licciore ofrigidiore Φ sint natura, consestim melancholicos esse dicendos censuit: sed eos magis, qui ex habitus mutatione, nempe calidi & sicci in f igidum S siccum sint deducti, & ex sanguine urendo plurimam genuerint atram bilim: hos inquam uere melancholicos Galenus existimat: cum eodem ipso autore melancholica temperamenta ex sanguinis adustione fiant Fiunt
436쪽
Fiunt inquit melancholica temperamenta, ex sanguinis adustione. Eos autem qui statim ab initio siccius frigidiusq; temperamentum qaeti sunt, habitu uerd corporis albi, molles, depiles, uenis articulis p parum expresisis, graciles* 8c frigidi apparent, caeterum animo minime audaces, sed ii,
mentes iatristes cernuntur: hos inquam melancholica excrementa non
habere, nec uere melancholicos ei te habendos iure censet. & si qua dantes nus melancholici sunt qua frigido siccoq; temperamento constant :& tismidi, tristes, pusillanimi cernuntur: illos uere melancholicos censendos assirmat, qui ex calidi 8c sicci temperamenti in frigidum Se siccum permuao latione aetatis decursu tales estudii sint, multam cpatram bilina collegerint: quos quidem ipsos non habitu corporis albOS, molles, glabros, uenis ar ticuliso parii expressis, neo item animo timidos, tristesΦ quales prios ris generis melancholici erant) est prorsus uidere: sed quod ad corporis quidem habitum attinet graciles, duros,nigros, & hirsutos, audaces item& magnanimos, quanquam subtristes semper ob atrae bilis uigentis exusperantiam uideantur. Mentiar ni Galenum asseram testem: is in arte mea dicinali cap. L I X. haec duo melancholicorum genera suis coloribus pinsmisse uidetur, signa Digidae & siccae temperaturae tradenS. Si inquit frigiditas una cum siccitate aequaliter augeatur, natura dus,o rum ac tenue, 8c glabrum corpus habent, Sc tangentibus frigidum, pin.
edo tamen ipsis, etsi graciles sint, per carnes dispersa. Capilli autem, Rcolor, frigiditatis modum ac proportionem sequuntur. Vbi uerὀ calida 8c sicca temperatura in tempore decrementi in frigidum Sc siccum labi, tur habitum, tunc hi graciles fiunt 8e duri, atq; atra bilis in eis domina, tur,& ob id nigri simul Sc hirsuti euadunt.
An non hac serie conceptis etiam uerbis duo melancholicorum genes
ra expressisse Galenus , Sc quali quodin eorum habitu sit designas leui. detur Constans igitur maneat illud ,eos qui ab initio frigidi & sicci eua
serunt, habitu uero corporis molles, albi, glabrio sint, ab excrementis o quidem pituitosos, sed non prorsus acuere melancholicos est e. sic enim
affirmat Galenus: Si quis inquit ab initio sicciore seigidioreq; tempe- x, iis Neperiramento statim fuit, is non melancholicus est , sed utiq; ab excrementis pituitosus. Illos uerὀ qui ex habitus mutatione tales, hoc est frigidi si ci I sunt redditi, hos inquam iam melancholicos esse. Quod antea, calis diis& siccus clim esset, exustioni parato sanguine plurimam generauit atram bilem. Est enim is inquit Galenus praeterquam quod siccus est ubistina 8c frigidus, protinus etiam melancholicus. Huius generis homines uel in studiis philosophiae, uel in Republica administranda,uel in carmine pansgendo, uel in artibus exercendis plurimum ingenio ualere, Sc ingenia clas o ritate pollere, Aristoteles in problematis affirmauit. Quod filia depol 3o Problemstremo hoc melancholicorum temperamento illum astruxiste dubium ' non est. Nam qui in primo ordine a nobis ex Galeni sentetia positi sunt, ij sane tantum abest ut ingenio ualeant,& in praeclaris actionibus obevns dis sese praeclare gerant, ut adeas uesuti torpentes ineptissimi habeantur,
quod paulo post sumus os esuri. Sed cur literatos,& qui ingenio clarues
437쪽
623 ENAR. MEDICINA LIVMxunt melancholicos omnes fvisie, Aristoteles astruat, quales Hercullam, Aiacem, Bellerophontem, Lysandrum, Empedoclem, Socratem, atque Platonem extitisse idem affirmat : non sic prosei id exposita ratio est, cum contrarium potius ex huiusmodi temperamento, in quo plurima redundet atra bilis accidere iure debeat: aciem nimirum ingenii crassicie sua infuscante hebetanteq; atra bili: uel si pauid acrior ac seruentior fiat, ingenium peruertente: siquidem ea concitatius adia, surorem mentis palienationem facere si sursum in caput feratur solet: interdum etiam cormitialem. Si enim in corpus, Epileptici: si uero in mentem irrepserit, Vest ancholici sunt, uti Hippocrates sexto Epidemiorum ad finem, & Gaio lanus II I. de Locis assi cap. V I. assirmarunt. Quomodo igitur melancho licos ingenio ualere dicemus, si ea mentis amotionem furorem laci cId autem ut pleniore tra statione discutiamus: in primis quid melancho
Ita sit,ia quid ab atra bile diflerat perpendendum tum quid utraq; in nos bis efficiat, quid praestet, R id quo* proserendit. Demum quid ingenio
pollere, & ingenium ipsum quid sit, non minus certὸ explicandum erit. Quibus pro uirium nostrarum tenuitate praelibatis, docere Deo iuuante atq3 monstrante pergemus, quibus ex causis literarum studi js addicti mei lancholici sint, uel fiant: curq; melancholici ingeniosi,& qui horum talci sint, qui minus: & quo pacto atra uocata bilis ingeniosos efficiat. φnetiuibolia Melancholia igitur est sanguinis ueluti tax, pars in illius terrea & densqsa, ex crassiore alimenti parte genita: hunc succum melancholicum Galcim e sueti nus ubio uocat. Quemadmodum enim ex uino recens ab uvis expresso, istrabili. N seruore alterascenae, ex eo quem in se habet calore duo excremetorumpi ita ah, genera proueniunt, alterum leuiuS magis Τ aereum, alterum grauius ac Ora. se Fa- terreum magis, quorum illud florem, hoc tacem nominant: sic cui se mit tW cundurn hanc exempli similitudinem intelligendum distributum aucta tre ad hepar hoc est succum, a uisceris caliditate, uelut uinum ipsum
nivisteum,seruere,concoqui, alterari, ad sanguinis utilis & benigni gene rationem. In hac autem ebullitione, hanc quidem eius superfluitatum subsidere, quantacunq; est lutosa& crasia: hanc autem quae est subtilis,& leuis, uelut spumam quandam supernatare sanguini. Horum igitur abuti inraim teri, si flauam bilem, alteri nigram assimiles inquit Galenus minimemesis pecces. Disteri autem ab atra uocata bile, quoniam melancholicus succus aditone naturae fit chylum immutantis δε in fanis inuenitur: atra uero bi lis,N praeter naturam est omnis, ob idq; morbosa, & nusquam sano de gente corpore inueniri potest. Non eandem inquit Galenus) habent hi succi speciem , cuin animans
naturae opera regitur, qualem cum praeter naturam se habet sepe exhi bent. Quippi quae flava est, efficitur uitellina, ita enim nominant, quin Mniam ouorum uitellis tum colore, tum crassitudine sit adsimilis. Rursu nigra longe malignior ea quo P, quam quae naturalis est, redditur. NQ men tamen tali succo nullum est inditum : nisi quod aliqui uel radent eum, uel acidum appellarunt: quoniam scilicet acris in morem aceti sit,& corpus animalis radit. etiam terram si supra cana sit etasus quandamq3
438쪽
LIBER s E N T V s. a scum bullis ueluti sermentationem ebullitionemq; excitat. ubi scilicet assistititia, putredo nigro illi succo naturaliter se habenti accessit: mihi Φ uis dentur ueterum medicorum plerio id quod e tali succo naturaliter se ha, bet,quod & insea delicitur, & saepe supra fluitat, atrum, uocare succum, non atram bilem. Quod uero ex ustione quapiam ac putrescentia, in actidam migrauit qualitatem,id atram nuncupare bilem.
Ex his Galeni uerbis quo melancholicus uocatus humor qui & ipse
melancholia naturalis est ab atra uocata bile disserat, perspicuum euasdit. Postrema haec, ustione quadam 8c putrescentia fit: ille actione nasio turae. Sed quonam pacto ussione atra bilis gignatur explicat memorato loco Galenus. Quod non naturalis caloris acrimoniam sibi adiciscat, ac ueluti cinis quidam fiat. Nec solum ater humor secundum naturam geni/tus, ustione in hanc degenerare potest: sed dc bilis ipsa tum flaua, tum ui/tellina,quin δc sanguis etiam ater & crassus ustione in atram conuerti bis lem potest. Maior de pituita quaestio est: asserente utiq; Avicenna atram bilem Fre r. primi. ex ea per incinerationem gigni posset, cum nuspiam tamen ea de re quicι μ' γ quam a Galeno sit proditum: qui si fieri id posse arbitratus esset, id pros Aa pituiti Afectd praetermissurus non fuisseCpraesertim eo in libro qui de atra bile in. 4tr m M
se se ibitur. Quei in Sc Moses in suis Aphorismis pituitam in atram bilem ' κρομμtransire nullo pacto posie,etiam si calor adeo fortis insit ut urat, de Gaio 'ni sententia in commentario ad librum de spiritibus scripsit. tanquam uero commentarium illud nusquam habeatur, eam tamen Galeni fuisse sententiam ex eo confici facile potest,qu6d idem D. Praefaetiorum,de nis st tuita exasiata in pectore loquens, fieri ex ea sputum album, tenax & ros tundum, non nigrum affirmauit. Adde quod cum plurimum pituita ab atra bile & colore Se substantia distet, magnas uariasq; fieri ea in trans,
mutatione alterationes, tum in colore, tum in substantia pituitae oportes rei: uti enim bilis in atram bilem degenerans per uarias atque multas id D nanciscitur transmutationes, ut primum in uitellinam, deinde in porrasceam, Nox in aeruginosam transire ipsam priusquam in atrum colorem,
atramw bilem degeneret oporteat, sic sane 5c pituitam in uarios gradus uarias substantias permutari opus esset, si in atram bilem degeneratura esset. At uero ubi mutatus iam esset albus illius color, non iam proiecto ipituita amplius,sed alius quispiam humor dicenda esset. ilia nec ipsa res uera unquam,& si maxime uel per asiationem, uel congelationem cras I stat, a sua ipsius natura Se forma degenerat, quin semper pituita sit iadicatur: ac proinde Galenus libro ded umoribus praeter naturam, scirsrhosacrassa Sc tenaci pituita factos,ab ris disiunxit qui a succo melancho= 4 lico fiunt: quasi sentire id uoluisse sit uisus, a pituita quantumuis crasia, scirrhos melancholicos nunquam fieri: sed sui generis, hoc in pituitosos surrhos. Sed quoniam rem hanc totam fusissime Manardus epistola quas rha,
tam persecutus est, in ea diutius nobis immorandum non erit, Sc ad pros is um epistopositum redeundum. tia.
Diximus Sc de melancholico succo, 8c de atra bile quae dicenda erant.
439쪽
et 1 ENAR. MEDICINALIUM Quid uero utraque in nobis ossiciat, nunc dicendum. Melancholicus illi succus ut naturae ex crassiore alimenti parte genitus id praestat, ut sangui. ni permitius solidiora nostri corporis membra, qualia ossa sunt,alat: tum iit sanguinem ipsum crassicie sua densando, quasi restinguat& roboret, firmiorernq; faciat. Altera uero illius portio, qua sanguis ad eos usus non eguit, in lienem tras funditur, eius uisceris natiua facultate humorem eum, i , , trahente. Quae do ita tum Galeni tum Avicennae sententia fuit. Atra ueror eust ititur. bilis praeter naturam ex assatione genita, innumeros, eost exitiales mor AAN F hos creare solet: elephantes, cancros, scirrhos, mentis concitationem,sus' '' rorem, melancholiam, Sc amentiam. Putrens uer3 quartanas Sc mala uiscera gignere solet. Quaecunq; certὸ atra bilis adustione nascitur, iudicio& sapientiae nocet: ardens enim accensusin humor, concitatos furentesim' , νη ficit, quod uitium Graeci nos furorem dicimus. Vbi uerὀ tenuiorisbus clarioribus p illius partibus resolutis, extingui iam incipit ac ueluti stoliditas eu incinerari, sola restante fuligine tetra, stolidos reddit & stupidos: quem habitum fatuitatem, amentiam 5c uecordiam appellare solemus.
Nunc uero quod polliciti sumus, quid ingenium sit, Sc quid ingenio
ualere, dicamus. Porro a gignedo ingenium peritiores dici uolunt, qu aliquid ex se perpetuo proserat atq; gignat,&naturam propriὰ significat cuil ingenitam: uti apud Terentium, Nam qui cum ingenins conflicta tur eiusmodi: id est, cum hominibus eius naturae. Et apud Vergilium, Nunc locus arvorum ingeniis, quae robora culcit, Quis color. Est 8 Ingeni rq id. Ingenium uis intelligendi naturalis qua ex nobis ipsis inuenimus, quae' ab aliis non didicimus: Unde Praeclara ingenia, & Obtusa ingenia dicitragmosi ho mus, hoc est, acuta,& rudia: Sc homines ingeniosos eos qui natiuam uim ' P ad unurn aliquid agendum Sc inueniendum accommodatam habent. lnis genium certὰ naturalem sapientiam esse diffinit libro de Proprietate ser, monis Nonius Marcellus,& meri id quidem: Nam qui ex se nullo mon/strante ea promit, quae ad praeclare agendum ardua* intelligendum sint accommodata, sapientem omnino eum qui talia praestare possit esse portet ison enim doctrina parta sapientia, sed ingenita id facit, M proin/de rerum disciplinarum* inuentores, Sc sapientissimos fuisse omnes, id
ingenio po& excellenti ingenio oportuit: id nata est Ingenio pollere, Ingenio niti, k qφι atin excellere, uim habere mentis insitam quandam adeo excellentem at praeclaram, ut ex sese inuenire omnia queat, abstrusa sine labore intelliis gere, implicata facile explicare, uerum eruere,falsum discernere,quid consequens, quid repugnans, quid consentiens, dignoscere, adhaec media in uenire, quibus optatum consequaris finem: haec sane ingeni j opera sunt. Lib.Posseris Hanc uim Aristoteles, Solertiam uocare solet: quam qui exactiorem p -7 habuerit, is magis ingenio ualere dicendus erit. Sed iam quod sequitur, quod'Q nos effiecturos recepimus exequamur:
Pro doceamus in cur quod uoluit Aristoteles philosophiae studi is addicti qth melancholici sint uel fiant: 8c cur melancholici ingeniosi sint, Se qui horum tales: cur atra bilis ingeniosos faciat. Melancholicos esse qui in studiis excellentes sint, non Aristotelis so lum autoritate, sed Zc experiens
440쪽
LIBER SEXTUS. 6a σtia constat. Cur id fiat, eis quadantenus est ab Aristotele explicatum,
plene tamen ab eo traditum non uidetur,qui obscure magis quam diluci.
dὰ rem totam in Problematis explicas te uidetur. Huius porror euentus Marsilius Ficinus hominum suae aetatis longὰ doctissimus., triplicem assignat causam, Coelestem, Naturalem, Humanam. In Mercurium Sc Saturnum seigidos melancholicosio Planetas,& studiorum patronos, ac ueluti tutelares quosdam deos coelestem causam reincit. Quoniam Mercurius, ut doctrinas inuestigemus nos invitet: Saturnus, ut in doctrinis indagandis persistamus, inuentas seruemus essiciat: nosΦ suae ambo. io rum naturae participes influxu suo reddant : ob id melancholicos esse qui seriam ac plenam studijs nauent operam. Sed quod pace tanti uiri di ctum uolo) in eo falli plurimum Ficinus mihi uidetur , qui delirantium riui iniuri- Astrologorum more temperamenta astris tribuat, uim arcanam quan
dam studia iuuandi ac promouendi, in iis p persistendi Mercurio atque Saturno adscribat. Quod si ita est, sapientissimos quoscp uiros & rerum scientisiimos non Ioviales ut ipsi loquuntur astrologi non Solares ubios, sed Saturnios aut Mercuriales esse oportebit, contra quam explora' tum experientia habeamus. Multi enim ab omni aeuo fuerunt, qui nihil quicquam cum Mercurio aut Saturno commune habentes, sed cum l ouem potius aut Sole si modo quicquam ab his dimanare in hominum mentes possit, quod eos ad studia, quemadmodum Astrologi isti uolunt, prosmouere excitare p possit in magnos & praeclaros uiros euaserunt. Qui enim pulchro quadrato p corpore, suaui & placido colore, optimo p hasbitu & benὰ camoso constant, hos Ioui ales Solares elle Astronomicensent. At ex istiusmodi hominibus plerois est uidere & magno atq; ex cellenti ingenio praeditos, & ad maxima quae* obeunda socii citer o ge renda natos: quales & olim multos extitisse, & nunc quo esse perspi/cuum est. Adde quod nullis probari rationibus, nulla demonstrationis
fide constare possit, a Saturno altitudinem mentis, profunditatem consis, O lii, inuestigationem rerum abstruserum, contemplationis amorem inssundi: quod cum nulla certa asseveratione constituere id astronomi possint, desinant Musarum sacrosancta mysteria in Saturnii Mercurium pregerere: sed illud potius arbitrentur quod experientia duce at magis sera uel inuiti fateri cogentuo sibi ununaquen* qui modd se totum stus diis addixerit,insanoq; amore discendi flagrarit, & Saturnii fieri & Mercurium. Veritatis amanti,& rerum magnarum auido,haec ineste oportore Galenus iure existimauit. Naturam in primis perspicacem, qua proin Lib. De
pie quiduis assequatur: in optimis disciplinis uel a teneris rectam institus O tionem, Excellentium praeceptorum quibus sedulam operam nauet, coν ' est ρομ o piam: ut laboris praeterea sit patientissimus,nihiscp uel die uel noctu prae/ter disciplinas meditetur, ut ueritatem avide expetat, ei totus incum' bat: ut methodum nanciscatur, qua uerum a Llso discernere queat: ut demum ademptam methodum in usum deducat, nauites exerceat. Si cui
isthaec diuino fauore adfuerint,iao is profectd Mercurium Saturnum ue, ut sepietis fiat, requiret. Sed de his hactenus. Naturalis porro ea ratio N a est: