장음표시 사용
321쪽
philosophiae h. s. m0thodi in philosophando utriusque tum acroamaticae sive systematicae, tum illius exotericae vel diexodicae quam et protreptieam veteres et paraeneticam dixerant. Qua iasententia veluti porsisto jam confirmatus, ita Bandem multo ante. quam in Borussia Comenium videram. Sorae Danorum publiea disputatione proposueram, MOchingero pariter et Comenio praesens et eorum ut hospes obtuleram. Usque adeo mea suit isthaee constans ac perpetua didaeticae delineatio summa ac generalis liget in specialibus et mutaverim et emendarim quam plurima. Illa autoni salva et ineolumi, quae poterat inter Comenium et Mnnerum tanta esse conspiratio atque consensio . unde B0llapparet, me diversum esse, fuisse. futurum esset Nam ab h0e primo et summo principio ordo meus divertebat generalis et fieri omnia diversa ostendebat idque Comenium maxime offendit qui ea ipsa de causa Gedanum venit atque cum Tinnem expetiit tabulam illam, quam pro Rrrha condendi operis magnifieo senatui obtulissem. ejusque etiam exempla a se rotario Joh. Chemnitio impetravit. Utinam illi meo animo exstitissenti Facillimo erat circumspigere et quae methodi meae Veritas et quae rorum Suarum . quas elabγraverant, Opportunitas. qui locus, quodnam tempus esset. In id autem quia semper sui intentissimus ego, scopum hunc millus praeterii et aliorum quoque merita servavi. Erit tempus, eum agnoscent boni quemadmodum aemulis meis bene voluerim, et e08 inter se dissidentes continuerim et Comenium praecipue gratiae, qua excidit. nonnihil restituerim. Adeo mihi nunquam in mentem venit, eorum optimos labores dissimulare, sed potius profiteri ae laudare, de caetero etiam approbare. Tu quoque in rem publieam feceris egregie, si patronis jam dudum desperantibus spem cer tissimo affirmes, non omnem liboralitatem suam in Comonio per ditam, sed maximam ejus partem assori nunc a me et conservari' circumspicere me de optimo Comenianae diligentiae loco et, cum omnia ejus probari non possint, quod etiam supra humanam con ditionem est, institutum ejus servavi et protoxi. Sane quod id commendando me Comenius defunctus est optimo animo, id mihi antiquius erit omni mutata ejus voluntate, et hoc iterum a me beneficium honori ejus dabitur. Habes. quae historiam maxime sapiunt. De aequitate autem animi mea gaeterisque moribus et ipsa veritate non nihil testari apud intelligentem et te cum primis
322쪽
9OSSum, qui rectius nosti, et quibus causis et quomodo et qui fuerint, qui nos a consortio distraxerint. De ultima et postrema delineatione, qua in libros ad argumenta seriemque per scholarum classes tribuo id omne, quod docendum primo sit, cum missurus sim proxime, cognosees. Quae tamen secerint ad methodi msiae explanationem, non invidebo, sed et tua et aliorum omnia per partes communicabo. Veritas statim deprehendi potest. Duo in nobis sunt. SENSUS RATIO
iuno duo philosophandi, h. s. do ndi si discendi genera.
l utroque modo doduci omnis nostra Cognitio do ti hinc ordo nascitur guminus l
Utriusque si Doctrinas et ordinis Regula quaedam ac Norma est Usus NB. NB. hinc recident omnos disciplinarum Ssd illa divorsus pro gemino ingeniosm magis quam utiles ot Scholarum hominum statu quorum alii gradibus idoneas Representationes, non enim quaeritur quid possit humanum ingsnium sed quid utilo primo officiat Sapisnti. Satis applicatio suo tempore sequitur ot inta rea quoque judicium
meum da logica a te missa non obscuro tostabitur.
NB. Idiotam non per oppro- et quorum vicibus in brium appello sed signi- scholis sustinent. fications honesta. Tyrones atque Proficient Tyronum duo genera unde quiquo ideo studiorum est itidem Seholarum gradibus diis tinguntur ad vitam relatis ex qua usus illo super Trivialium, Gymnasiorum. allegatus est geminus. Alius in Communi vita silius in vita Sapientium seu potius philosophorum hic enim cum Pythagorius, per nostram sapiendi infirmitatem malo pullosophos quam sapientes, Sol Deus Sapiens est et hoc nostras imbecillitatis nos admonsi, et perpetuo reddit modestos tanquam Conscios τῆς ασθενείας et ob quam D. Apostolus apud Corinthi erat ἐν πολλῶ μ και τρομω.
323쪽
278 Κvadata. Dis p1d. Ret. d. Com. i. Diuchi d. b. 2. A gangs d. XVII. Jhesis.
Hic ergo duabus summatim viis, Docendi pariter ac discendi quod proprie philosophari et nobis in hoc mundo perpetuum est
absolvitur universa Methodus rei literariae, tum Conserviundae. tum propagandae. Istaque duo genera Meurato initio soparari debeat procedentibus studiis conjungi et exinde fiat τευιις ανθρωπος, perfectus in suo genero et qui nomen proficientis sio teneat ut Se-ncea ait, tanquani perductus ad Summum, aut eo quod summum nondum esse solus vel cum paueisin intelligat ep. XX. Ego quidem relicto aliis Acroamatico et systematico studiorum genere. quod semper dico aut profiteor, sublimius quidem Sed nunquam tamen ubique solidum esse futurum nisi perpetuo irrigetur ae recreetur ab Exoterico, veluti me docuit vester Baro Verulamin prius illud sic mihi considerandum sumsi, ut sperem landamenta ejus re percepisse ex omni antiquitate et recta ratione et ejus constituendi ae proserendi in Scholas modum tenere veluti hactonus ei quicquam consimile nihil prodierit, Scire praeterea m6 conjungendi rationem cum philosophia Acroamatica, generalem quin imo et specialem pro Gymasiis ultra ad Academias scilicet
non progressus Sum, nec ausurus fuero. Id enim, plene B0lloapio, quamquam plurima in hanc rem suggerere possim, ea ex trivialium scholarum esse debere, quarum Video tres species necessario statuendas I. inseriores, quas vocant Triviales.
Π. Gymnasia. III. Academias, universitates; si gradus saltem hos esse futuros quisquam dixerit, mecum sentiet, de nomine n0lllitigabimus; et placet posterius. Nam ab ipsa vi corporis pariter atque animi distinctos gradus in aetatibus perpessa sumenda esthaeo disserentia. inferiores ipsas si adhuc partiri quisquam velit, per me ligobit; ut infimo sit vernacula, quam mox erudita excipiati Sic utique futurae essent scholae quatuor. Sed ego has duplices atquo ultimas in tabula monstravi subornandas esse, ut qui B0n perstiterint in literis, meminerint, se tamen suisse olim in Schola Comilitones; quod si non amicitiae, amoris tamen, et affectus mutui causam praebet. Sicuti latius haec suo tempore exsequar; m imo ob benevolentiam plebis, quao superioribus duobus ordinibus intres enim distinxi omnem Rempublicam) doetorum et Magistratuum etiam necessaria et maxime salutaris publico est, et id vobis anglicanis maxime prolaturum sit in Republica constituenda.
324쪽
Atque ut ad Seholas inseriores et proprium eisque solum ac perpetuum philosophandi quod nomen retineri malim et statim pro fine pueris praedici illud exotericum Genus redeam, sciendum est quod proptera subjici a me sensui, quasi nihil rationis et pura
sensualia ibidem ea sint exsequenda. Omnino enim ratio ipsa insormabitur plurimum, sed quod modus docendi sive proponendi ita sit comparatus, ut quae mera Sensualia Sunt, Sensibus immediate cognoscenda praebeat, quae autem sint rationis haec sensuali modo proponat, ad sensualem perceptionem redigat. Quemadmodum ut de ista Eloquentia taceam quae inde sola procedit, praeivit Deus ipse, supra collectio illa terrenis rebus vocibusque demonstrando. quod si illa, quae supra captum humanae mentis et recondita in hune Dei, quo nemo, nisi solus ille unigenitus, penetravit, Sic satis ad salutem nostram expressa et revelata sunt nobis, ut vel solo isto docendi ac discendi modo, per Spiritum Dei in saeris proposito sapientes et persecti esse valeamus, qui O, stabit quaeso quo minus Ethicae politicae oeconomicae physicaeque rationes non possint hoc eodem modo exoteri clo exponi, sicuti et fecero antiquissimi quique sapientes et ipsas quosque Metaphysicas quosque materias offendo a veteribus Platone, Proclo et Pythagoreis imo ab ipsis D.D. patribus tractatas. Tantum exspectare debet res literaria ab hoc exoterico philosophiae s. docendi modo quem ipsum clavem esse philosophiae Aristoteleae nuper demum singulari libro reperi. Gaudeo autem me illum nunquam vidisso. Ita enim meo judicio usus nec corruptus sum alieno aut praeoccupatus. Nunc video me plura et accuratiora observasse et jam proposuisse in Academia Sorana. Gaudeo autem quod videam nunc: Egregie enim confirmatus sum, in aliquibus enim adjutus. Nunquam licuisset mihi ad istam specialissimam delineationem pervenire, si hoc saltem libro doctus non eosdem sontes persecutus fuissem ac bibissem undo hauserat
Terrarius, judicio destillatus interiore forem. Minimo enim siescimus ab aliis inventa prodita applicata, quam qui primi et ipsi
invenerunt, prodiderunt, explicuerunt. Itaque addere nunc possum et locupletare, quae alias legissem deteriora. Et sane recogito mecum nonnunquam, si quicquam humanitus accidat. Ecquis eo usque ex tot cogitationum labFrintho emersurus esset ut ad ista perveniret quam eum destituere nihilominus multa d0beant, quominus isti sundamento inaedificare seliciter possit. Sed reprehendo me subinde et loquor humanitus quam facito est Deo hominem excitare qui millies meliora asserati Et si opus hoc Dei est, aut me semabit ultra spem meam qui paucissimos mihi annos ob Diuitiaco by Cooste
325쪽
summam virium imbecillitatem tribuo. aut alium aptiorem I surrogabit . Homines tum qui me deserunt et hoc conatus insuper sufflaminarunt suo tempore scient quid egerint. Nunc non in tolligunt. Et ob id etiam iis remittat Deus. Hactenus dictitabam XXIV. April: Venio ad ultima et praecipua in Tuis. Ex Fundanio autem mones, qualo κριτήριον Generale scholasticae methodi constitutum apud eos sit. S clilicet, I. rem et linguam pari passu ilicet non illo parallelismo Comenio crediderim qui nec utilis est, nec haberi potest incedere debere. II. omnem discendi rationem sic instituendam, ut Tiro se ipsum quisque docere absque Magistro possit. Alias corruptelas Scholarum per eundem Sublatas. VI. Si quisquam adjuncti in operas praestari debeat, eam necessario delineationem esse laetendam, ex qua appareat, a salubri at probatissimo fine, tum literarum tum etiam propositi illdocendo modi, non discessum esse, et operas inde ipsaS eum certius Sperare pOSse. Haec est summa ut video et literarum tuarum et N. Fundanii. Gaudeo id quod a vobis requiriturjam aliqu0tannis praestari, I et robus jam monstratis incipio et simul cum illis doceo verba. Ita res verba praecedunt, et si quis est curi0sus, in eo, 90SSum meam utique mentem toties redditam. profiteri, ut nihil necesse sit, ne me quidem amplius moneri. LI. Omnis
n0Stra opusculorum constitutio ID Immediate intendit ac pollicetur, ut quisque discipulus sui magister esse debeat. Conserpretationes super annotationibus institutionum satis. Nam si quis in Textu paragraphum legat, Annotationes et statim sibi auxerit, et his tandem addiderit quaestiones, tam ad textum quam annintata. dissimilibus Mnnerorum characteribus relatas. is utiquae magistro carere potest, et se ipsum erudire; licet magistri vox tanto melior futura. III. De aliqua opusculorum omnium serie ad delineatione brevi et in ultimis accipies. Certo hane biennio sermo consectam habeo, et illam tamen quotidie emendavi. Caetera quae de sensili nγtitia eaque inter pueros Scienda velut pro excerptis aleeisti perinde FACΤO ot OPERE non amplius consilio apud nos agitantur. M. A. quam maximo exhilarantur, quod aberratur. DEINCEPS sic facile in tantorum hominum consensu non liceat ut viam ire laeti ac si dentes queamus. De Logica quid sentiam, Terminis adeo innovata atque ad abstractiorem longe ac Mathematicam plane rationem exacta libere
326쪽
profiteor, me non lacile derogare aliorum laboribus, et permittere potius, ut ingenia Vario se movendo divinitatis quodam modo compotes suae fiant, et futura esse in iisdem, etiam comentis qua locum stat SPVM habitura; verum et talia in nostrum recipiantur censum, nec video et potius summa opera dehortor. Alia certe a nobis logiea jam proponitur et effecta etiam est. postquam philosophicam consiliamus Geminam, aliam exotericam, aliam ueroamati eam. Acroamaticam restituimus suam Veram Logicam, quae et logica proprie dicitur et hanc facimus brevissimam vix quinque aut sex paginarum, una figura contenti sumus, quae formam haboat Figurae ex Paris amrmativis. Habes ingens paradoxumet arcanum aliquid nostrum. Logica haec ad finem suae tendit, quae est demonstratio veritatis per sua propria proxima et aequata principia. In his ergo non potest alius ordo intercedere, nisi quem ipsum medium quod nomine prius et notius esse debet, situ naturali suo constituit. Inde autem fit syllogismus aliquis secundae Figurae Affirmativus. Mitto logicam ipsam, sed minime vulgandam, alias saceremus nos cur nolimus rationes nobis sunt plurimae, ob ipsum operis seligiorem successum, ostentationi enim ut alia deinde logica pro philosophia exoterica restat quam proprie dialecticam et ut Aristoteles voluit τὴν ἐνορικον αWri ρονον appellamus, haesi maxime ad Autorum interpretationem spectabit et illa stoicorum multam partem sutura est, ex praeceptis autem
constabit, FORMAE sine logica partis FORMALI, de quibus plura
In Bolanicis vestris desidero tempora crescentiae floris, et deerementi quao nos adjiciemus: Tum alia quoque, per hane
Aestatem curanda; prosecto majora τεραra verborum non vidi, quam in eorum praelatione. Fermentationem Vestram experturus sum, quumque hie aliquos ex nobilibus habeam quibus missa suerint talia quondam grana decem, Octodecim, viginti, summum Aristae suerint productae, grana quoque iis respondent. Dubitant do vi interna. et an ista grana tantum pollinis contineant, ex quo ista deinde augmenta moliti sarris pistiquao et cocti proveniant. Ob die Κdrner so rei ch an mehi undi die Korneran thm selbst also volt standig sey undi im mahlen undi backen
Lucinam adhibui aliquoties, placet, aliquid additum cum oleo
Salis, ut experiar an compendium olei inde sperandum'. In Tra
327쪽
tatu de causis exempla platent, et poterimus ipso uti in phil, sophia exoteri ea ut suo tempore ostendam animadverti jam, quae ab interiore philosophia ultro in hanc saecularem et sensualem
Gratias autori ago tibi pro affectu, ex quo transmisisti. Id unum curare debemus omni ope, quod operis est ipsius et REI GERENDAE; tuum esto judicare an prope simus ad scopum et aliquid laeti OPERAE PRECII sperandum a nobis, quo quid statueris, ejus save me compellam et RE IPSA intelligam oportet.
Grammaticam hac aestate accipies et meam longam utiliorem methodum. Joh. RAUL. 152. Padagogisoha Partien aus des zomenius Sermo secretus Rathfillis ad Davidem.
Patieris igitur Tu quoque. Ηρroum germen, monstrari Tibi OGMiones, quas rerum sabricator tam illustris Tibi hac in Gente objicit, ut an similiter alibi cuipiam incertum sit. Nam 1. Alibi Gentium seroeos isti Goliathi aut non audent insultare, l0nge repulsi; aut subjugarunt jam eos quibus assultabant. Apud Vos adhuc castra ex adversum castris: illi, o gui3 procur sanies et Vestros pruritantes, territant: hi territati diffugiunt, aut se paulatim et particulatim dodunt. Quid hic de ty David quispiam, qui Deo Se plenum Sentiens, nee tamen temere proruens, sed consilia prius exquirens, demumque Vocatus, jussus, missus congrediatur et in nomino Dei virtutum virtut0s edat. Diuitiaco by Cooste
328쪽
2. Si, quia Goliathi sunt multi, Davides quoque requiruntur plures. ecce hos Deus excitati qui Davidis et Jonathanis exemplo inter se laedera jungant Teque sibi ut Jonatthan David om ita laodero jungi optent, ut jure etiam suo cedere non nemo paratus videatur. Et quidem plures Te plus respectant, quam alioS, BO respectu, quod Vos, Isai progenies, Orientalibus et Septentrionalibus Occidentalibusque glutinandis proxim' videmini, tamquam medii. ad hos divinitus constituti, valde idonei. 3. Quos melius et lacilius uniendi, ecce novam divinitus oblatam occasionem felix O sit felix l) Connubium Tuum, quod fata
ipsa labricasso videntur, quae noVae rei occasionem BOViam qua
runt. Cujus autem rei 3 et quam occasionem 3 nisi melioris ad meliora dispositionem, ut ne quid in rebus, quas sata parturiunt, deficiat. Consilia enim maturari volunt lente: ematurata eXSequutioni dari cito. 4. Quae ipsa connubialis solemnitas occasionem dabit congressui Heroum, partim per Legatos, partim in personis propriis. Los intelligo. qui Sectam Heroicam. Mundi resormatricem et beatricem et Jesuitiperdam sui illa annis abhine 32 votis designata et consiliis delineata est constituore, imo ot inchoare et .. sun- dare. Tuis sub auspiciis poterunt: cujus rei viam propiorem parati sumus, qui nuper do his rebus hic consultavimus ostendore. 5. Cujus Hemici ausus praeludia ipsa praxi constituere hac in Gonte tamquam Tua ligebit, tenebrarum dispultricem, lucisque
propagatricem. Seholam Pansophicam septiclassem, Ingeniis omnia, quae Menti humanae sub caelo nosse datur, propinantem. Cujus et ipsius rationem specialius ostendemus coram, si videbitur. IV. An vero ad Europae usque limites eaetendenda promovendae Pacis et, quicquid optari potest, desideria 8 Maxime: quia tota Christianitas, unus populus sumus, una navi vehimur. Securitas Vera et plena non erit. nisi omnibus ab omnibus fuerit. Ideo enim hucusque Populus Christianus vero unus Populus non fuit, quia Animorum consensio omniumquo idem velle ac nolle non fuit: mutuis dissensionibus et hinc odiis et hinc oppressionibus dilaeerata suerunt omnia. At nunc fata aliud moliri videntur: commoliatur ergo, cuicui quidquam occaSionum eadem osserunt sata.
329쪽
V. Ut autem Turcis quoque per nos bene Sit, Si potest, Optandum ideo est: primum quia vicinissimos loco naturaliter, non incongruo proximos etiam interpretabimur moraliter. Et ut ab illis boneficio assectis diligamur: adeoque illis redhostimenti loco nos rursus humanitate assiciendi, h. o. patriam libertati reddendi si foris obtineri queat occasio sit. VI. Mundum denique Universum, si qua datur, demereri opture atque conari, heroicum erit facinus. excelsaeque Virtutis debitum opus. Tota quippe Terra una Domus Sumus. Una Progenies, eX uno sanguine diffusa, communis igitur sanguinis vinculo colligata; ut omnibus communis Patriae incolis bene sit optare, Sacramento obligati. - Praesertim quum oraculis divinis proditum esse. aliquando laturum id, non ignoramus: et tempora ea non longe abesso, haud obscuris indieiis deprehendamus. Tollite oculos, inquit Christus, et spectate regiones, quam albescant ad messem. Qui autem merit, mercedem accipit et congregat fructum in vιtam aeternam. Alius autem est qui seminat, alius qui metit. Ego Vos mitto ad metendum, in quo non laborastis etc. JOh. 4. v. 35 etc.). Nempe sicut Apostoli ex Prophetarum Semente secerunt messem; ita ex Apostolorum et, qui illis hucusque Suggesserunt, Semente mestis agenda restat illis, qui ad ultimam Gentium eonversionem adhibere debent manum et saleem Math. 20, 6, T. Rom. 11, 2b. Apoe. 14. Ib, 16.), ut ultimis temporibus corruant omnes Gentes ad montem Jehovae, elevatum supra verticem omnium mentium, clamantes, Agite, ambulemus in luce Jehovae Jes. 2, 2. et 60, 3. etc. . Beati, quibus datae fuerint hae faces praeserendae Gentibus; et hae lalces adhibendae congregandis in horreum Dei populis. Dei hoc erit opust et Heroum, qui Deo suam commendabunt
operam. Sermo Segrotior secundu S.
Plentissime David, unica vox. heri ex ore Tuo audita similis illi Davidicae Psalmo 108 v. 1), confidentem me facit sermonem iterandi et intermissum quiddam, aut lario non satis clare ex pressum, apertius in nomino Dei odisserendi, Nempe
Ι. Subvertendae Babylonis vias verus, potentes, et in Deo potentes, vere Tibi ostendi. II. Tuum esse, oryanon Te dare Deo.
III Et quomodo id facile possis. Babylon, Hebraea vox, confusionem Significat, qualiseunque illa fuerit quandocunque et ubicunque deprehensa. Deprehenditur
330쪽
152. PMag. Partisn a. d. cimonius Sermo secrotus Nathanis ad Davidom. 285
autem ubique in rebus humanis: postquam Babylone dispersi Babylonem quisque Suam secum asportavit, sed auctam in infinitum insinius oberrationibus omnium hominum, donec restitutionis Tempora veniant in Regno Christi, explicato sub toto Caelo, promissa divinitus, Speciatim Babylon trina est et una. Trina secundum trinum ordinem Ηominum. Literatorum in Scholis, Religiosorum in Ecclesia et Potentium in Politia: sive alibi, sive apud
nos. Hactenus enim a Confusionibus liberatum plene non est nostrum
eum Rebus, cum Deo et nobiscum ipsis commercium; quia Philosophia imperfecta, Religio obscurata, Potitia violenta. Maxime a Babylone illa, quum Scriptura MAGNAM appellat shoe. I6 I9 et II, 53, Antishristi scit. Regno'. tibi confusa et permixta sunt omnia Sapientia disina humanae, Religio Christiana paganae, Potentia spiritualisse lari usque adeo, ut status illi monstrosissimae Bestiae, halenti eapita Septem et cornua Io et linguam blasphemam, bdiuinitus comparetur. A qua tametsi liberare suos passim Gentium coepit Christus, liberatio tamen plona servatur in diem Subversionis ejus, ad quam concursuros Reges Terrae praedietum est Apoc. 17, 16, 17 . Cum ergo Tibi quoque, Celsissime Domino. inter Dominatores Terras locum dedit et dare permittit, Caeli Dominus, Vestrum quoque fore, ut concurratis ad proelium Agni eontra Bestiam. per Te intelligis. Sed mihi nunc ostendendum est aliud: nempe ad gubvertendum Babylonem, tum illam magnam, tum nostras minutaS, Deum OStendere vias, Veras. patentes et potentos, VOBIS' PRAECAETERIS. Quae ergo illa ZI. Lumen Mentium. depuratius et universatius, atque adhue Scholae. Politiae, Gelasia ipsa hahtierunt. Lumen scit. Pansophicum, per Res omnes et Mentes omnes et Linguas omnes sego diffundere eoque tenebras undique pelloro Babylonis enim primariae latebrae et munitiones tenebrae sunt , natum aptum. 2. Lychni. Lucis hujus receptacula et fomenta. Libri Univer-8ales. Lumen Universale per omnia difundere idonei. 3. Candelabra, lampades, has bene accensas, eaecinere arida;
Seholas Gontium, lucem hanc et lampades haq nescio quo desiderio expoetantium, non tantum in plerisque Europae Regnis, Sed etiam alibi. 4. Phosphoros quoque, seu Luciferos, excitat ipsa satorum vis; Viros nempe aliquot, imo multos jam, hanc lucem cum lampad,