장음표시 사용
331쪽
bus suis ad Gentes ferre ac propagare avidos et so ultro offerentes; ut non agnoscere gooperantem Dei manum stuporis fuerit.
b. Quorum ope nominabo autem qui sint, quos jam novi et qui se offerunt) inchoari jam possit optatum nobis pridem Collegium
Lucis'. aut, ut alii delinearunt, Secta Herotea, mndi reformatris riberetris. Quae res quam sit in potentia propinqua et in actum deduci facilis, describere non intermittam. si TIBI Hemi non deesse hue animos ει considentiam in elisaeero'. Cupio enim ΤΕ in omnibus etiam specialibus esso Pansophum, universaliter sapientem, universa scit. quae ad rem quamque Spectarit. ita perspectare et System lice colligere et collocare atque colligare eoque ad vitam et minium adaptare gnarum, ut, quicquid ita suscipitur, non procedere non possit. Si rei hujus, de qua loquor, possibilitatem et saeuitutem ubi ratione suscipiatur cognoscere fuerit volupe, sisti poterit in luce, lueida descriptione. Atque ita Via erit patentissima ad Tenebras Seholis et Mesesia opti Dei emouendum. Politicas autem tenebras, tyrannidem et oppressiones, pellendi medium est Gladius virtute Dei armatus; quem accingere parat Altissimus excitatque jam alios in idem Opus concurrentes et concursuros: ut praeter Consensum verum et plenum nihil videatur desiderari. Hunc igitur quaerendum. in undum, promovendum esse, ut procedat opus Dei contra BabyIonem, ratio ipsa dictat, vox autem Dei clamat Jer. G, 14, 26, 29
TUUM autem esse, Illustris Heros, non exspectatis aliis, amplecti oblata media et dare Te Deo, ut sis Josua illo cireumductans mercitus dehovae Dei circa anathemati datam Hiericho;
1. Tibi Universalis illa sapientiae Lux in lucem promovenda et saluti Gentium adaptandaὶ prae caeteria offertur tam serio, at tuo Christoph. Columbus suam de Novo Orbe inveniendo opem, frustra prius Regi Lusitaniae εt mox Angliae oblatam, tandem Regi Castiliae obtulit illiusquo Ops illius Novi venationem feliciter absolvit. Ita inquam Novae Lucis, orbi toti suffecturae, Venatio quao ab Anglis et Suecis propter impedimenta tum oborta prinmotionem non invenitὶ En Tibi offertur, et quidem satis ita disponentibus; quod ut credam, me multa aguntu2. Deinde annon Deus oraculo Te ostendit' Non ignoras: quae ego Conscientiae Tuae committo.
332쪽
152. Padag. Parthisn a. d. Comemus Sarmo socrotus Nathanis ad Davidam. 287
3. Tandem riae Populi, annon riae Deir Erga quem autem tot oculi et tot desideria, non unius tantum hujus Gentis plerorumque, sed et per alios populos obversi 8 Paulus per nocturnam tantum visionem, quae somnianti accidit, a Viro Macedonico se invitari audiens, mox a Deo se isthuc mitti interpretatus est. Aetor.
16, 10. 11.3 Et Tu non interpretaberis tot Gentium Tui disideria non somnianti sed vigilanti obvenientia. ut divinae vocationis
Quid ergo faciendum et Quomodo' dicam, quod mihi Rationem
Conscientiam Deumque consulenti in Mentem venit . Primo Dextram Orientalibus porrigendo, utpote quos Domino volente venire jam non ignorabitis. Secundo 4. Non haec celando septentrionales et oecidentiales;
ut si quid similes agant agunt autem), fidentius agant, et ad mentem Dei, habentes eum cooperantibus consilium unum Apoc. 17, 12, 17). Tertio b. Et quidem omnia ista imitatione Alexandri M. Orbem feeleriterJ subigentis. Nobis autem magna Babylon cum toto suo orbo una die simo horain subigenda est , ut ovδἐν αναβαλ-
λομενον, Nihil eunetando. Ferrum enim, dum rubet, eudendum est. Fervent omnes et in opero sunt, omnia illa quae dixi: ut moram
adhibere sit serventi operi frigus. Sed horrenda est malodictionem remissis in opero Domini denuntians Vox sJer. 48, 20). Quae Tibi si, conscientia et inhabitanto illam Deo dietante. Opus esse Dei credis, quod ante Te vides Babylonis vastandae tinuique fervens opus, quid Tibi quoquo faciendum sit, Getitabit. Ad illam igitur Te et Celsissimum Fratrem quos Deus unum cor saciat in opere suo) adlego.
Untor der Linis stehi durctgastrichen: Primo Seholae Panaophisae in Tua gento si in Tua ditions. follicitor erigendae. invigilabis, idque aperis. Secundo Collegio Meia seu Seetae Heroicae Fundandae seriam adhibebis operam; sed occulte a Mundo, magnas ob causas tu. Seot. Hor. 41.
333쪽
I. N. D. N. I. C. Quandoquidem,q 1. Ad sor mandam in Scholis juventutem. Simplici ad
Verissima opus est Civili Prudentia, idque eo magis. quotonerior haec aetas. ad illum omnibus Communem vitae usum. diligentius erudienda Primo est. k 2. In methodo igitur Docendi eorum praecipue haberi ratio debet. qui non pro Vanitate Seculi, aut obiter leviterque degustare Primas vixdum Literatis. aut Linguae statim volubilitati, sed . quod adeo omnes Cupere debebamus. Salubrium Doctrinarum studiis, ad Suam pariter aeCaeterorum salutem, opprari Serio Volunt.
I 3. optimus autem Studiorum Finis, est, Non res primario. sed Bonum Cujusque rei. idque sic scire Velle. ut idem Recte et consectari et bono tum uti frui. Condi Scamus, quippe, quae Summa est omnis Sapientiae ad Felicitatis nostrae. k 4. Auctor os etiam Classici, quanquam in partibus quisqu6 suis. alius alio propior ad eundem Scopum perpetuo omnes respectarint, impersectum nihilominus et confusum Institutionis Genus relinquere debuerint, quia Non tam pro Scholarum Accurata Constitutione. Libros scriptaque sua, quam id Proficientium gratiam, Seorsim Argumentum quisque Suum, prose uti sunt. k b. Omnisquo idoo etiam num illo auetorum Delectus, nee ita constare nobis, ut veteribus illis, et quaecunque eorum in Classos Distributio. No cessariae magis, quam Legitimae Justaque Methodi est.* 6. De Introductorio igitur opere Concinnando. inter Pr0sessos ac Praecipuos Artis Didaeticao Consultos, per ipsam Regiam Rationem, Veterumque Autoritates, convenire jam caepit. Diuitiaco by Cooste
334쪽
k 7. Cl: autem Viri. Johannia A. Comenii sive Revisum nuperrime ab Ipso, sive ab Aliis non malo interpolatum Rerum Verborumque opusculum, Alio quam ipse aut Interpolatores opinati sunt, sine, ae Tempore fructuOSum, pro Cursoria scilicet Repetitione magis, ac Tenui quodam Encyclopae dias morariae rudimento, Adoles contibus demum, Non autem pro Janua isthac adhiberi Pueris, rectissime debeat. Itaquo Igitur j 8. His do causis tot, sed accessuris jam Interioribus et in Ponderum momenta magis magisque deineeps inclinaturis, ῆ s. Post Varia Recentissimaque Eruditorum Consilia, nobis quidem Necessario hactenus inspectata. et quantumnsri potuit, Diligenter Expensa, j 10. Atrium Illud, sicuti Cl: Vir: Nomen, in quo faciles oportet omnes esse, jam tum dedit, sive magis placeat Diacosmum aliquem,
j I 1. Pro Excolsnda polit hae in Trivialibus Scholis Philosophia Exoterica.ῆ 12. Opus Scilicet Talo. quod Verissimae alicujus Methodi Apololes ma sit, animo jam ultimo complexus,l 13. Non cogitare amplius Volo, sed opere ipso operaque pos,hao Exsequi necesse habens, veluti Remum Bono .... cum Deo est, ita Faventibus porro olim Diis, Psal. 82, I6.J Roteris, pro mea parte, si eidem Bono Deo Visum fuerit, pertexere curabo; Sic quidem ut.j 14. In opere illo post rerum ac verborum Januam Exinde demum pro Ingressu et Compendio quam lacillimo Oxtruendam.)l 15. Summatim eloquendo Usus Rerum omnium, USUS inquam Ρrimario ae deinceps uberrime,l 16. Veluti ad quem a Deo conditi, impositique in hunc Mundum sumus, quique ideo in hac vita nobis ins vitabilis Quotidianus, Natura sua Salubris, omnibusque natis hominibus ad omnem, etiam Distinctissimam, Cognitionem Primus et ultimus est. θ 17. verbis Formulisque Proprio Suis ex omni antiquitate optima Repetitis, et quantum licuerit, eoncepto Retinendis, ῆ 18. Filo Orationis Populari et Historico, sed nonnihil ad Dialogos flectente.
N numenta Germanlao P Magog ea TAUI
335쪽
* 19. Ρro istius aetatis, Adolescentiae scitisset Prosectu, ae Moribus. nihil ultra quam planissime et simni EIeganter
j 20. Hoe Fino, ut omnis illa, deinde ps plenior Rerum cognitio, non a Priore, ut Τοchnici Munt faciuntque, per systemata. Artesque Disciplinarum Acroamaticarum scilicet Philosophandi Genns, sed: ἔ 21 Α Ρosteriore, ut iidem loquuntur, sed non Faciunt, a Proprietatibus Effectisque variis, usu cognitis, USU intelligendis, per Exoteri eum, maxime et ipsum falle Luenientum Philosophandi Modum j 22. Rocta sto Ρrotinus Docendo Inchoetur. θ 23. Et Cognitionis τῶ δτι quae ipsa ntique Demonstratio, inter homines autem ac praecipue Discentes in Tutior ac Solennis; ad usum ergo proprior, si sic merito suo Prior, quoque Plenior fuerit, thoe magis Intro duetoria ad illam Acroamaticorum Scientiam est, k 24. Non Periunctorie et saltem 'Eν- μαπμῶς quod Puem rum et Januae proprium, sed ἔ 2b. 'Υ ΗΓΗΜΑΠΕΩΣ per Justae Tractationis Modum. longo Uberius, qnam hactenus fieri in Scholis unquassi potuit, excolatur, k 26. Omnique, Systematicae Romae Cognitioni squao Νatura sua perfectior ae Sublimior ideo est, quia vel in Usuiu Rerum omnium et ejus praecipuo Interiores Causas longe Accuratius inquirit , k 27. Ad Eloquontiae simul ipsi utpote quae Interiores Artium ac systematum istorum LITERAS minime Igno randas, tamen Moderate Doctas, Sio sempor accipit, ut MAGIS tam6n illud Alterum Populare Sciendi ei Eloquendi Genus et Formatum ibidem Stylum amplec
k 28. Tanquam Jugis et Aeterna quaedam Rerum Verbo 'rumque, Styli inquam, ac Sermonis praeterea Quotidiani, aut Scaturigo, aut Fodina, aut Cornu Copiae
g 29. Adeoque, quod Universae Cognitionis Reique Laterariae Origines et Incrementa spectat, Certo Fundamentorum Loeo Substernatur ῆ 30. Hoc ejusdem operis Ordine, Proprio ae Summo, qdi
Cognitioni του ἔτι Naturalis maxime et Conveniens. Diuii oti by Cooste
336쪽
ῆ 31. Α Toto Integrali, levitor Prao cognito, ad partes Singulas procedens, Verbo, Analyticus sed Prudenter ubiquo institutus. g 32. A Rebus ergo, Generaliter quidem in Communi Vita usuque ipso quotidianis. hoe est necessariis, ac Notissimis; ζ 33. Specialitor autem, Non Anxie ad Prioritatis ac Depen-dontias Naturalis legem, Inter se ubique Coactis k 34. Verum Libori ore Ductu, juxtaque, aetatis illius Indolem, non nihil jucundius laetiusque tractandis.* 35. Orditur et Persequitur. hao, ut spero, Satis ordinata,
nec facile movenda, Ipsamque simul Methodum complexa Sorie, g 36. I. Domum, quia hele Usus illo Rerum Ultimus. Primo uendus datur Ultimus Rerum omnium usus primo tuendus, g 37. U. Urbem: quia heio usus ille Rorum Ultimus, quam Proximo ac Salubriter, per ordines adeo omnes, Populum Doctores, Magistratus, ad singulorum Omniumque Usum ae Bonum Attemporatur, et inde in Domum Promanat. β 38. III. Regionem: quia heic Res Ipsae, usui suo attemperandae, e Naturalibus, maxime causis per Solertiam hominum ernuntur, Appar&ntur inque Urbem commeant. g 39. IV. Mundum, et quidem Systematis Utriusque quia heio Remotissimae quaeque Rerum omnium Causae pariter et Exempla ad Solidiorem paulo Earundem Rerum Usum et Cognoscendum et Persequendum, Inspiciuntur Eoque pacto
k 40. in Ipso USUS Rerum omnium Intellectu, largissime PRAn BITA styli Materia SYLVAQUE Qua dant enus etiam Digestis, g 41. Pro stili doinceps Forma adhibitis Autoribus Antiquis in Classes suas jam Rectius, quam unquam alias, ad Veterum sellieet Judietum, Relatis. g 42. Salubriterque ad SAΡΙENTIAM Primo et Simul, deind6 ad Stylum) excerpendis, inque Loeos Communes ad hanc seriem, veluti aliquam Julianam Ρeriodum carptim et quotidie Appensis,
337쪽
* 43. Istaquo tum Commonii Janua in eum, quem supra dixi Finom simul assumpta,
k 44. Additis linguarum Graecae Hebraei aequo Rudi
k 45. Artibus quo nonnullis Liberalibus, Alteri huic copnitionis Gradui idoneis. k 46. Exercitationibus insuper, pro Firmanda Memoria magis et excolenda potius Phantasia, comparatis. k 47. Remissionibus quoque in Musica Primo Instrumentali. Dsindo demum Vocali occupatis. k 48. Moribus praecipuo inter omne discendi Tempus ad Sin. ceram Bonitatem Virtutesque Dire et as, Ingenua Semper disciplina ex ultis. ἔ 49. Eumque in Feliciorem successum, Pregibus aut Hymnis, Catechesium etiam aut Bibliorum Interpretatione, Moraliquidem in Vernaculo Idiomate, Litorali autem in fontibus Initia ac Finem Lectionum, Mane simul ao Meridie, in spiritu semper adhibitis, k 50. Speramus et Considimus, Cum Universae Rei Literarias tum Privatae Publicaeque Salutis Curam. Vel ex
Omnia apud vos per Desii gratiam bonae spli sunt, et Credo
literis perinde suturum. Has enim cum appello, era volo Sancta8 simplices et ininJocura. Et oro Deum, ne ille permittet, ut quinculaque absente, quacunquo blandiente causa, seramur magis is mundana, quam in illud Regnum Salvatoris ac Dei nostri. Tempus Diuiti eo by Cooste
338쪽
est a sopore' surgero. Hic autem se varia suria commendat.
Apud alios saltem in diligentia operis spectatur, sed aliis insidiatur internis in animi votis ot consiliis, Reo te Comonium pervidisti:
Et nolim credas me humanioribus literis onerare juventutem velle. Μe autem ipsum si putes exhaurire, nec id necessct futurum, atque ideo admonendum a te et Domino Fundanio esse, subscribo vostrae prudentiae et possum credere vobis, acquies erct non POSSum. Ecce Tabulam vobis lhanc vobis. D. D. D. Judicate ipsi. an vobis, utrum Deo pacem debeam, Dum inhaereditate Oxpedienda horreo, soci potestatem illi interim in publieum prodoundi' et si vobis non sordeat opella etiamnum. D. D. D. Puto me malorum causas, illas quidem generales ac Verissimas non ' et quantum has fuerunt cognitae succurri ipsorum
principiis, pietatem a me aliter deprehensam, videbitis. Quicquid non docebitur, Unionem animae nostrae cum Deo ubique et praecipuo spectabit, quo nullum efficacissimum dogma est, et laborout Joεlis vaticinio, spiritus Dei effundatur his ultimis tomporibus eo majori mensuras in filios filiasque nostras quo facilius erit, ipsa spiritus s. verba in FONTIBUS SUIS RECOGNOSCERE. Eoonim atque tendo ut vernaculae scholaB procedant, si expertes studiorum Academicorum Gallice aut Italice legunt imo Anglico otiam SS. Biblia, quare, oro te atque obtestor, non legant eadem verbis Spiritus S. a se illo ipso inspiratis 3 Et quanti, quaero. est haec intelligere 3 Sufficit sibi Canon Veteris. Canon Novi Testamenti: Non opus habemus nisi Scriptura se ipsum in verbis adeo cunctis explicante. Quiequid ad' . . ., ullum Introductorium sita oum vocoὶ ex aliis et profanis Autoribus afferri potest, hoc pendet aut ex communibus Notitiis aut ex comuni omnium hominum ut concipiendi ita eloquendi' proprietatem ipsi illi libri proso doceant.
339쪽
Id nunc quod saepe alias, elimnum oro, Nolite in Anglia despicere Modum docendi EXOTERICUM. Nam in hoc ipso pendes id, quod tamdiu quaesitum est ab omnibus Didacticis, Tyrocinia et iundamenta ibi sita sunt, his jactis li obit EXAEDIFICARE omnia ad supremos Apicos, hosque, si tanta Θα, ADMIRANDOS. l Confido per Dei gratiam scire me Novam
philosophandi exoinrigam, nec veteribus nec nostris ita cognitam perspectamque Angliae eommitto. Commendo haec omnia. Germania nostra nunc pertaesa' est: Et pacis tempore nunc demum occultiores illae bellorum artes tractantur omniaque COLLECTIS in principum' exhauriunt. Vel ipse Aristoteles fidem quadris' suis nullam facit; qui supremis potostatibus illud θωiον adeo affine ac proprium assignati Ego autem, qui Admirari satis non possum quare nihil a te literarum ad me pervenerit, hoe arbitratui tuo relinquam. an in isthoe animo meo dignus sim, qui deserar undique, et spectantibus materiae sim, prudentiam suam exercendi non subveniendi publico.
Clarissime ot Doctissime. Rogatus sui heri a Germano quodam, noto meo, quodnam hic doctorum judicium fuisset de methodo docendi discendique J. A. Comenii, cum is in his terris ante annos complures degeret, et num quos nossem. qui Ba methodo, aut etiam ipso tum Comenio usi essent, exquirere id principem Suum Saxoniae Gothanum, qui methodum istam in scholas ditionis suae, si satis ipsi probaretur, introducere cogitaret. In mentem tum mihi veniebat tui, amicissimo Blancarde, qui aliquando, Si recis memini. narrasti mihi, Comenium, eum Leidae ageret notum tibi
340쪽
fuisse, eoque etiam methodum ejus fortasse penitus perspectam tibi si cognitam esse, id itaque significaevi Germano isti, reeepique me quoque primo die hae do ro per litteras ex te seiscitaturum. Rogo itaque, mi Blancarde, ut si quid ejus rei propius novis, quodque tuum de methodo ejus judicium sit, et si quae praeterea Doctorum do ea Judicia solas, quam primum poteris, ad me perscribas, rem mihi multo gratissimam lacturus. Mebat Germanus isto differri Comenium rumoribus, ut Apostatam Religionis, quodque apud Polonos semet in monasterium abdidisset, quod vix inducor