장음표시 사용
81쪽
S. Εximis Viri Mais sit illi casui, qui se interposuit et, ut
malo do nobis invicem suspicari coeperimus, effecit. Fidem do is verbis, curasSB Te probe. no deesset a Rhetio laboris nostri qualis qualis pensatio, sed crede mihi quoque nullum exemplar me aut Lesetnam vidisse hactenus praeter unum id, quod spodi minis loco submisistis primo. Et me pudet revera, dum toties a variis obtundor de exemplaribus communicandis aut etiam videnda editione. Cogita, annon absurditatis plena res, unde prodiit opusculum, ibi nullum reperiri. De Physica, Si jam vacavit legere audire cupiam judigium. praesertim de mundi o Moso positis principiis, materia, spiritu, luee. Ego magis magisque confirmor, hanc unam do natura philosophandi rationem genuinam esse Suntque mihi notas utilissimae observationes. quomodo ex datis sundamentis
particularium quorum eunque in natura et arte exsurgat cognitio. Etiam astronomiam nuper inde concepi novis simplicissimis. facillimis et, quod eardo rei est, ex natura coeli desumptis hypothesibus adornatam, quam fortassis publicae quoque censurae exponam Sublata enim inutili Eccontricorum et Epicyclorum orbiumque realium suppellectili, itemque monstroso apud Copernicum terrae motu, omnia phaenomena per hypotheSeS nostras, simplicissimas illas, salvabuntur tantaque sagilitate concipi poterunt, ut vel puer lectione sola absque magistro intellegi urus Sit. Ita spero. V. 27. xurtZmann an Moohinger. Brestau, 30. September 1633.
Ueber die orosae Fretide, die bei thm die Janua trilinguia
Emergo ex moerorum pelago et littus gaudii prehendo quod literis tuis quasi manu protensa me eduxisti, gaudii inquam, quod nec leve nec simplex dixi. Egeo, nune me madidum velut naufragum foves, siccas et mulces beneficio tuo tripliei. Janua trilingui. Desiderium ejus, quod paulo ante mihi seceras, a valde neceSSariis, quae prae manibus Brant, occupationibus me abrupit, circum Januam illam spaciari, quam praefixam habet inscripti' Diuitiaco by GO Ie
82쪽
onem tuam legere, et foris adhuc stantem ostium pulsare adegit. Ex praefatis jam intus eloquentem agnosco, talia ut habeam, quod juventuti nostrae do hoc opusculo gratuler, mihi gaudeam. Non enim putes, velim, me talium pudere, ex quibus aliquid proficere possum, aut me illa minutula, ut pro modestia tua v0eas, habere. Quae grande et firmum sunt ad magna fund mentum et felix initium. Mea facio, quae filiolo meo misisti. Ignosco Patris injuriae in filium. Ipse teram eum emolumento quod misisti. nee in aliam dimittam, quod ex chara accepi manu, non tamen defraudabo beneficentia tua, quem fovere teneor paterna providentia. Quamprimum Bibliopolao nostri exemplaria operis huc advexerint, emam ipsi, quod abs Te acceptum servo mihi. Ingenuo autem fateor, et nae Christe, sine suco, me in amplexu et osculo doni tui ut laotari ob affectum tuum, ita subtristari ob desectum meum, qui non habeo, quod redhostimenti loco reponam Tibi. 28. zomanius an Harillab.
S. P. Clarissimo Vir, patuit quidem jam anto mihi amicitias Tuae janua quum per germanum Tuum aliquoties me salutari
mihi ansa est familiarius Te compellandi. postquam et nostris legatis Vechnero et Laurino ) Te tam assabilem et communis miseriase exulum gentis nostrae tam gompatientem et denique Drga me in specie tam officiosum praebuisti, quem scilicet et scriptis quibusdam di dacticis quamvis hactenus nondum mihi sint reddita. d0nare et aliorum amicitia augere voluisti. D. Stresonem intelligo qui ad me rio monitu litoris datis suum de Rationis usu et abusu elegans sane et politum scriptum communiemit . Haec, inquam
83쪽
ooggerunt me has ad Te dare, ne ingratus videar tam singeri initi ossiciosae diligentiae. Scias velim, mi Harilibi, nihil mihi optabilius
esse, quam ut Tecum et Tui similibus crebrius conferre possim de iis. quae publica spectant ecclesiae et Seholarum potissimum commoda. totus enim eo seror. Sed ne id ita, ut vellem. Viaeam, obices posuit divina providentia, imposito mihi domesticarum curarum onere, sole, citudine nimirum pro dispersarum ecclesiarum reliquiis, quae qu0tidie distrahunt, nec animum ad liberalia illa quietum. multominus integrum relinquunt. Hoe enim est, quod didacticum proposituae retardat, sed nec mihi alia mens suit, quam in patriae usum si nos Deus restituat concinnare quaedam, ut in promptu fiant quorum Ope tantam post vastitatem Antichristianam facilitarestitueretur Christianismus. Quod fieri non posse, quam per restaurationem per omnes urbes oppida, pagos minimasque euadcommunitates .scholarum, credidi. Ideoque scholas ubique lacile et feliciter erigendi modum excogitavi, hactenus spero, inauditum: nempe per omnium scibilium dispositionem, eaque traditandi modum talem, ut possibile sit, imo lacile, Omnes scholae deditos ante aetatis annum 25 omnibus instrui quae ad vitassi oeconomicam et politicam vel ecclesiasticam necessario requiruntur: et quidem ita, ut trecentenos' aut etiam millenos unus idemque possit informare minore forsan labore, quam Buse instituuntur singuli etc. Inter cetera autem nunc meletematas fundamentis meis didaeticis prodiit consilium de eontinuando libello totius Lla' breviario, quem et composui, judiciaque expl0ra turus, sub seminarii seu Januae LM nomine luci exposui, ut non ignoras, qui tuo etiam calculo inventi utilitatem approbasti. Sed cum undique applauderent pluraque ejus generis poscerest, nec mihi per novam ad ecclesiasticas curas voeationem ad ista redire integrum esset: Illustrissimus D. Palatinus Belsensis hyroxime elapso Sept. in his oris constitutus qui alioqui in Russia residet,) petiit continuari. Intellecto autem, ubi res haereant. sollicitavit soniores de me curis ecclesiasticis ad interim liberando. Sumptumque ad amanuenses alendos promisit. Annui, telam texendam resumpsi, ut alagens Maternae scholae Insormatorium) doeebit. Sed romoras iterum gentio. Nunc Domino digresso subsidia pr0 missa lente progedunt, imo vix procedunt, nec mihi aliunde Patroni.
84쪽
Patere, mi Haruibi. ut tibi hoc in loco effundam cogitationes meas. Cupio admodum posse me in hoc exilio saltem Didaetieam magnam, Viridarium et Pansophiam absolvere, quia metuo, Si Deus nos patriae restituat, per negotia ecclesiastica non datum iri tantum otii, ut his vacare queam. Videris mihi Tu aliquid opis ferre posse, ut procedat opus. Affirmare quippe ausus es apud affinem meum et D. Vechnerum, nisi obstitisset conatibus Tuis Anchorani temtritast, effecturum Te fuisse, ut pro Januae recusione' annuatim mihi ad vitae dies 100 librae stertingarum cederent. Si ita, equidem Te amo, mellite Amice, qui de motam insigniter mereri statuor . At si tibi non desunt rationes, en merendi iterum occasio, non tam de me, quam de re communi totius Christanae juventutis. Nimirum, si vel unicas centum libras a studiorum Patronis squibus 1lorentissima Anglia abundat) impetraVeris, impetrari ego posse spero, ut in laborum societatem pertraham eruditissimos Viros Veghneros, D. doctorem Georgiumὶ et Davidem, Tibi jam notum, quorum hic in adornando Viridario levius in seminarii praelatione mentionem laci Votumque irritum hactenus nemine manum admovente) ille superpolienda Pansophia magno mihi adjumento esse possunt. Ille nimirum omnium rerum cogitatione instructissimus, uterque didactici propositi fautor. Quid autem ago 3 itane do his nude ad Te 3 Vides apertum pectus. Rem, uti est, narro: obstare nimirum didacticis nostris conatibus rem angustam domi. Si ergo juvari potero, publici boni amor id a To impetrot: mihi nihil posco. Interim si non in promptu Pibi res est. nihil etiam peto, nisi ut orare pro nobis non intermittas. Id etiam erit juvare nos. Luminum enim illo Pater solus est, qui et mentes collustrat et vires suppeditat et corpora pascit, solus denique operatur omnia in omnibus. Illi gloria et
laus in saecula Saeculorum. Amen.
85쪽
29. lndlela sius Rapertorii universalis Tethnologia Stresoniana. London 1634.
In Theologicis meisa ich nichi meta gur rathen vis ich in Technologia gethan habe. Non possumus in hoo negotio aliquid plenum perficere nisi res agatur his gradibus.1. Necesse est ut evolvantur commentarii super Biblia et in
eumulum ex iis congerantur Omnes Doctrinae et observationes Theoreticae ac practi ΛΘ.2. Ex harum doinde intuitu et aliis adminiculis constabit de
3. Ubi de hoc constat, non video quin posset utilior fieri allegatio quam eo ordine et numero, qui est in septem campis mei Indicis super Logum de fide. 4. Quod autem ad commentarium attinet, Quatuor sunt sagienda. 1. Allegandum, ubi inveniatur aliqua commoda vel totorum capitum, vel celebrium Locorum dispositio 2. Ubi Paraphrasi S. 3. Colligendae omnes Quaestiones, quae super aliquem locum moveri possint; id est, quicquid in Commentariis reperitur praeter dispositionem, Paraphrasin, Doctrinas
eorumque elaborationem, revocetur ad tales quaestiones,
quales ibi descripsi, et allegetur responsum, vel relegetur ad certum et expresse definitum locum communem sed hic prudentiae est discernere, quae quaestiones sint vero commentariales, quae vero ad Meum e0mmunem pertineant: e. g. Esai. 39. Quaeritur: quale peccatum peccaverit Hiskias ostendpndo thesauros suos ΤΕx Jacobi 2. quaeritur, an ex illo logo probari possit justineatio per opera 3 Prior quaestio est gommentarialis, altera Logi communis. Sed cum considero, quoad ishoe Repertorio tantum per allegationem incedendum sit, non video multum in eo situm esse discrimino. Possumus Disiligod by Cooste
86쪽
onim in Quaestionibus talibus. quao Loci communis
sunt, tum ad Locos communes, tum ad commentarios remittere.
allegandae earum elaborationes, ex Locis Communibus. Et ut verum latear, non videtur mihi Repertorium in ulla re tam utile ae necessarium, quam 1. in sormandis quaestionibus snarratoriis per tota Biblia: 2. in allegandis Doctrinarum expositionibus, probationibus, mediis, signis, applicationibus per usus et . Itaque si quid fructuoso volimus in hoo negotio agere, puto labores iιa distribuendos. I. Sint aliqui qui ex commentariis analyticas textuum dispositiones eruant, et in tales conjiciant tabulas quales super cap. I. ad Rom. exhibui. Nam hanc partem per solam allegationem agere, puto fructu cariturum. 2. Sint alii qui super singulos versus Paraphrases allegent. 3. Aliqui sint qui quaestiones enarratorias colligant. Hano provinciam mihi optarem, Si otium esset. Nolitamen est unius. 4. Aliqui qui Doctrinas et observationes colligant. 5. Hae ubi collectae sunt, ordinentur et fiat elaborationis allegatio. Hoc ab aliis fiat. 6. Alii interea Locorum communium Didacticas tractationes pervolvant, et redigant atque allegent. T. Alii controverat . 8. Alii problemata et casus. N B. I. Ex singulis autem ordinibus sint tot laboratores qui praecipuos Authores inam non unus ordo hos alius alios Authores legero debet, sed singuli ordines omnis generis authores pervolvere debent, et inde quod suae
materiae est, extrahere, caeteras materias caeteris ordinibus relinquere) intor se dividant et brevi spatio pervolvere possint. 2. Ubi singuli suum pensum absolverint, primo ii qui ejusdem ordinis
Sunt inter se sua conserant, suaque a superstuis et repetitis repurgent, ut habeant omnia semel. Deinde omnes Ordines inter se sua conferant, ordinoni et congilient. 3. In allegatione detur opera ut adhibeatur selectio; id est, ut asteriscis notentur quae collegiori Videbuntur caeteris selectiora et Bminentiora.
Si amplius hoc opus est quam cui laboratores inveniri queant Sumantur modo ad manum dico illi selecti ordinis quos lineis subduxi. Iudicii species hic includuntur. Neo laret inutilis labor,
87쪽
si quis allegaret elaborationem earum solummodo Doctrinarum quae in Piscatori si Commentariis habentur. Caeteris Disciplinis Weiss teli nichi gur rathen wes telis nit
S. P. Non miraberis credo, vir clarissime, quod ignotus te compellem. Is est doctrinae tuae genius, ut a maximis quibusque aestimetur, ea in me doctorum admiratio, ut imperare mihi, quin innotescam, non possim. Te ante paucos annos Lipsiae partim
ex libellis, partim ex Avianorum relationo nosse didici; hic tum ex magno Heinsio, Golio, L. Empereurio, viris mihi amicissimis
tum ex scriptis quibusdam ita cognovi, ut Tuus omnino BMe cupiam. Hisge ergo meum erga te cultum testor: utque mo inter observantissimos tui reponas, oro. Quis sim ex ol. Valentino Andreae accipias: et si sorte nonnulla regenter sub hoe nomine vidisti, mea esse existimabis. Testimonium affectus si cupis manda quicquid apud Anglos volueris. Brevi visurus eos Sum quos ante triennium salvos et mihi laventes reliqueram neque alia
diligentia quae injunges curabuntur, quam quae meam fidem liberet. Ego dum humanitatem Tuam ρx doctrina colligo, quasi jam in penetralia amicitiae admissus, ut in incoeptis Geographicis et Historicis scriptis pergas, et Tarich illius complemetitum quam primum nobis des oro. Non desunt Arabici Lugduni typi, quorum ponuria te laborare Cl. Golius innuit: selices so Elgevirii putabunt si curae ipsorum scripta commiseris. Habet et Wilhelmus Christiani Johannis Jansonii impensis lasos, qui cum illorum elegantia contendere videntur. Sed haec publici boni gausa desidero: privato usui, importunus flagitator exopto, ut Tuorum scriptorum Catalogum possim habere. Citari quaedam a Te video, quae nec instructissima
88쪽
Elgoririorum possidet. Venerandum Andreae nuppr salutavi; submisi et scripta; quae et Tibi commoda occasionρ debentur. Responsum nullum habeo, nρc scio an in vivis. Impetraturum me a Te vir es. existimo, si certiorem lacias. Literas Amstelodamum ad Stephanum migramum diriges; ab eo ad me rectissime curabuntur. Interim Vale vir cl. cum summis viris collegis Tuis Bosoldo et Lansio, quorum ego eruditionem partim ex Seriptis
claram. partim ab illustrissimo Domino Barone do Xonao Georgio Stupecioi laudatam nunquam satis admirari possum. Dabam Lugduni Batavorum b. April stylo novo 1634. Cl. Τ. addictissimus Johannes Jonstonius Illustris Comitis Lescinii, Palatin. cla. Belsensia
89쪽
Aus den: Desiderata Universalia. 1. Pax et leSi M. 2. Α Τramque sor Religion and Learning. 3. Societas Germae' s. Resormat.
ta aliae Particulares. b. Auctarium Eruditionis. 6. Apodemici Universales, Particulares et Mercuriales. T. Visitatores, Censores et Critici.
17. De educatione Duraei Brutati Resormat. 33-44 veraehiedens Methodi Lullistica, Aconti etc. 4b T Mathesis Briggiana, Pelliana, Jungiana, Bistorseidiana bunt durcheinander die Vsrachi edensisn Wissens hasten. 79. Elenchus Lutheranismi. 80. Arianismi. 81. Socinianismi. 82. Familistarum λ. 83. Atheismi et dρismi. 99 lotetter Punkt) Catalogus Controversiarum Utilium necnon Inutilium.
Fol. 111. Desiderata magis necessaria sive Index desideratorum. Insormatorium Scholao Maternae Comen. Encyclopaedia singularium BrukωΗornio-Pelliana. Schola vernacula Comenii pseri 6 libellos. alysis mundi Stresoniana Popularis. Analysis animae λ) Stresoniana Scholastica. Didaetica Universalis Comenii. Historia UniversaliS.
90쪽
1. Jonsioni. 2. Reinoldi. Encyclopaedia Popularis. Eneyclopaed. xstedio Stresoniana. Pansophia Comeniana Viridarium Comenianum. Historia Praed. Div. Bibl. Compend-Histor. Streson. SS. Compend SS Streson. Quaestionarium Cateclietic. Stresonianum . Persectio Dur Ρuerilium disciplina.
Sodietas Reformatorum et Corresponden F.