장음표시 사용
91쪽
Fratri et Dr. Cimmermanno mittendum.1. Dρxtra Amoris et 2. Leges Societatis cum Durei censura
T. Idem Artium Duraei. 8. Metadsica . . .' Methodus Bisterseidi. 9. Litorae Rullia . .' A. V. et Bistorseidi. 10. Didactica Philolog., generalia Praecepta Brookil. 11. Ex didacticis os Brookius, Duraei. 1. Do Arte Epitomigandi. 2. De L. C. 12. Petis Elementaria UniVBreat . . . 13. Rusd. Stenograph. Latina. 14. Rusdem Clavis Trithemii. 15. Methodus Grammat. Nendlini. 16. Brookii Praeeognita Philolog. 17. Rusd. Novus Tr. 18. Rugd. Epist. didactica de Stylo. 19. Brukiana et Webbiana.
92쪽
Quod cum verum quoque deprehenderet Vir eximie Eruditus ainuo Clarissimus, Dominus Johannes Amos Comenius, praeclarum suum juvandi discentium conatus animum, ne ipso quidem in exilio, deposuit: sed inter alias occupationes suas in id elaboravit impensissime, ut novum aliquod, et aliis quidem, quae divino antea munere concessa lucique exposita essent, prestabilius certius- quo subsidium tirones haberent. Indefesso igitur, eoque triennali prope labore concinnatam atque egregie elaboratam Linguarum Januam, ante trieninum, et quod excurrit, publice aperuit porque eam ad intimiora Linguarum. Latinae praesertimi artium et scientiarum palatia, liberum universis discere cupientibus aditum patefecit. Quid vero praestiterit, et quam preolam scopum sibi praefixum attigerit, res ipsa loquitur nec vino vendibili suspensa
hedera est opus: alias in Autoris, OperiSque commendationem, quam uterque meretur, uberrimam me diffunderem, satis amplum, in quo exercerer. campum habiturus. Hoc sane unum alia ut taceam) primus praestitisse Comenius Videtur. ut tam verba quam nomina, ad certos propriarum materiarum titulos redacta, atque in significatione vel nativa, vel usu recepta rebus ipsis applicata, Π0n modo cum senSu genuino, seu cum aliis constructionem, aliaque aecidentia Grammatica recludant, sed ad saciliorem rerum ipsarum apprehensionem acceSSum discentibus parent. Non quidem me latet, esse, qui elegantiam atque Ornatum hic desiderent: esse alios, in minutissimis quibusvis ad aurificis
93쪽
veluti stateram expensis, Vocabula quaedam, non Satis Latina. quaedam improprio usurpata clamitent: nec deesse, qui ordineae culpent. res nempe intellectu dissiciliores. contra methodi legem
praecipientem loco primo traetari deprehendentes. Verum enici vero perpendere primi debebant, scopum Autori propositum, nollelegantiam, sed proprietatem suisse, ideoque in praefationis ealeeipsum eXoptasse unige, ut exoratus aliquis eximio doctus, Lat, naeque Linquae potens, hac vel simili methodo, materias easdem plenius pertractaret, classicorumque Autorum phrasibus, non iam amplius proprio Solum, Sed eleganter insuper, nervose omnia eloqui doceret. Quao vero Latina voeabula appellant alii, non satis me lateor percipere. Si Ciceroniana intelligunt, non omnia hic Latina esse, concedo largitor, quin et hoc adeo, plurima, quae hic usurpantur. apud Ciceronem non reperiri: Sed Ciceronem solum Latine aut scripsisse, aut locutum esse, id est, quod perseg0, cum et ante et post illius tempora viri floruerint Romani sermonis callentissimi quam plurimi, quorum tersissimi de variis rebus commentarii per Dei gratiam etiam num extant, desectum eorum, quae Cicero tractare vel noluit, vel non potuit, affatim et abunde compensantes. Ex his. quae in Janua hac continentur, desumpta Sunt omnia, ipsisque rebus. quibus significandis vel primitus is-venta, vel postmodum adhibita suere, ita accommodantur. Ut neque hae in parte earpendi, cavillandi causam habere quisquam iure possit. Ordinem deniquo quod attinet, quamvis naturae is maxime videatur esse consentaneus, cum primus locus Naturalibus tribuatur his vero ea subjungantur, quao rebus naturalibus proxima. id victu et amictu parando potissimum versantur, tandemque ea, quae ad Artes Liberales, Theologiam, Jurisprudentiam, Medicinam et Philosophiam Practi eam pertinent tractentur; eum tamen in docendo stricto observandum nemini Autor obtrudit, sed cuique reliquit integrum, ut pro iudicii sui dexteritate. eos eligat, prinponatque titulos, qu0S apprimo ad captum suorum quisque discipulorum congruere perspexerit. Quod qui attenderint mothodoque convenienti fideliter hane tironibus Januam proposuerint exp0Su erintque, prosectus eorum haud parum promovebunt. huiusque in stitutionis sua0 fructus exportentur brevi exoptatissimos. Arrodalli interea Theonino dente. quibus volupe est, garpant et cavillentur. quantum possunt: esse tamen scio multos, et multo plures sordeonfido, qui pro laboro hoc utilissimo gratias Autori habent, atque habituri sunt immortales, aliquando post sata monumentum ipsius Disiligod by Corale
94쪽
Epicharmeo hoc ornaturi; πολλά δε ποταν ζωὰν - πακτεν εἶπε χρησιμα μεγάλα χαρις αυτ ῆ. Equidem quamprimum Janua haec ad manus m8as pervenit, novitate allectus avide eam perlustravi totam, et ea nimiopere delectatus sum, adeo ut, quin iterum iterumque Bandem relωgerem, atqVe accuratius singula perpenderem, temperare mihi non
potuerim. Deprehendi autem, Eam reVera id, quod promitteret, praestaret: ideoque iuventuti de novo hoc, eoque praesentissimo studiorum subsidio ex animo gratulatus, tum aliis, qui meum de reserata hac Janua petiere iudicium, compluribus, tum imprimis Amplissimo atquo Prudentissimo Urbis hujus Senatui, d8 nota eam meliore commodavi, ut in Scholam Senatoriam utramque' consilio ordinis illius exquisitissimo gratissimoque prius comprobata autoritate publica introduceretur, haut ita dissiculter impetravi. Cum singulari vero disgentium emolumento, maximoque cum fructu id factum esse, rerum magistra, DEO sit laus l) experientia
evidentissime contestatur. Factum hino est, ut primae non tantam, atque Secundae, sed tertiae etiam editionis, ab Autore ipso revisae, ac passim interpolatae, a me autem quadringentis circiter vocabulis, et versione Vernaeula lompletatae, exemplaria excusa spe ocius distraherentur omnia. ad diversarum scholarum moderatores, viri
doctissimi, do quarta editione maturanda Bibliopolae, cui rem totam Autor commiserat, curam atque soliticitudinem injicerent. Ab eo igitur compellatus, et ut danuam saepius laudatam non modo relegerem, et quas 'pographi culpa irrepsissent, sphalmata eorrigerem, Sed et, quae deesse putarentur, Supplerem, rogatus instantissimo, quandoquidem Autori id minimo adversum soro diceret, publici boni causa exorari me passus sum. Prima autem nobis cura fuit, ut ejectis, quantum fieri potuit. erratis Typographicis plerisque, nova haeo editio quam emendatissima lucem adspiceret. Deinde, ne de necessariorum quorundam desectu iustam quis conquerendi causam haberet pluribus quam sesquimille vocabulis eandem locupletavimus. Addi sine magno negotio multo plura potuissent, nisi positos Januae limites transcendere, terminos artium immutabiles, locis suis movere, obsoleta protritaque, et eum Evandri matre denata voeabula postliminio
quasi in usum revocare, et denique non Medicorum duntaxat, quod a nonnemine ἀμεθοδως σφοδρα καὶ ανσῆτως factitatum audio, Verum
95쪽
Theologorum quoque, Illorum, ac Philogophorum scrinia oompilare religio scissot. Tandem Indicem quoque duplicem, unum Latinarum altorum Germanicarum Vocum, quae hoc in opusculo eontinentur omnium, utrumque copiosissimum, absolutissimumque adjecimns atque in Latino praecipue non in id tantum, ut de Syllabae uniuscuiusque quantitate constaret, quod ab Autore ipso fuerat demonstratum dedimus operam: sed simul et Genus et Declinationem nominis cujusque indicavimus. Quae si bonis, cordatisque probari animadvertimus. Voto nostro gaudebimus eAge satisfactum: malae vero per B OSque rerum Re8timatores moramur nihil, sed meliorem potius ganioremque illis mentem precamur. Faxit Deus, ut pace desideratissima orbi Christiano brevi restituta, usi grata Proximo salutaria, per totam vitam meditomur, dicamus, laesamnslDab. Lipsiae, e Museo, Cal. Sextil. Anno reparatae per Christam Salutis. cIo Ioc XXXIV. L. Zaeharias Sarnetber, Aoad molass. Publ. Degemriri nec non Scholao ad D. Nidolai natorias Rector. 34. Moohingara Eldmung asinar ianua an Eggert v. xempen, Prahonsul und Obercurator dar Schulen DanZiss. 19. Sept. 1634.
Urbis Patriae Praeeonsulem et Seholarum Curatorem Majorem.
lTerata ' haec versionis meae editio ad Te quoque affectat viam. Quippe prior sub Tuo patrocinio egregio in aliquammultorum, manus et oculos venit. Unus et alter tamen vadimonio obstringendus est, quod oro et dente maledico innoxium libellum potius
96쪽
impeter Voluerit, quam oculis recte usurpare. aut manibus terere nullo quidem veneno infectum. Quidam susurrarunt pridem ante hujus libolli usum exstitisse viros longe eruditissimos, atque, quod hujus rei caput est, Latinae linguae solentissimos. Quibus imprecari aliquis posset, ut glandibus perpetim Vescantur, frugibus quoque jam repertis. Verum ego ab iis expecto eo tum magis judicium: hoc crudum nimis et extemporale fuit. Nam ad eam rationem utilissima quaecunque compendia damnari possent, tanquam otiose excogitata, cum et iis, antequam lucem viderunt, multis carere licuerit. Ast fateor. atque ambabus etiam manibus id largior, quanquam non ita prorsus est, non infelicem fuisse istam egestatem; dandum tamen nobis otiam est, felicius nos ejus generis inventis uti, modo ea amplectamur, atque ut dignitas eorum postulat, exosculemur. Alios locus unus in hoc libello commovit, ut purpura elephantos. S8d in propatulo est, horum bilem esse ab inscientia, aut, si mavis, ab inconsiderantia, aut denique ab animo irreverentiae pleno, qui non potuit naturam ejusque actiones honestao nomenclaturae mundo velatas aequo oculo inspicere. Puerorum simplicitati nullum hic ab insectione periculum: sed adultioribus cavendum a petulantia, qua multa inficiuntur. ut cum muscae carnes sanas attingunt. Reliquos sermunculos Vel non audivimus, Vel contempsimus. Contra sunt in hac Urbo atque alibi, qui praeclaram sementem secerunt ex hoc opusculo, quae jam surgit, atque messem in herba vident. Utris credemus 3 an expertis ἶ Expertis equidem, si sapimus. Nec me poenitet instituti, aut olei et operae quanquam minutae et molestae hic impensae. Sed et Tibi hoc studium nostrum probari scio, cujus sententiam multarum loco habeo, ut qui ipse literarum linguarumque eximie callens es et rei literariae bene cupiens. Itaque ut monetam inscriptio et imago Principis commendat: ita gratum erit iuventuti nostrae, quod Tuae existimationis et nominis autoritate exornatum esti Quod confido fore et Tibi, Magnifice et Amplissime Domine, iterum hanc editionem L. M. nuncupo. Vale in multos annos, ut hoc anno praeterito cum emolumento nostro.
Gedani Anno M. DCXXXIV dio XIX. VH bris.
97쪽
Quod toties datis ad revferendumJ et claris simumJ Dn. D. Zehnorum litteris, Clariss i mel D ominio Reyhere, amice honorande,
nullas tibi conjunxerim, non Oblivione quadam ac neglectu amicitiae nostrae factum est, sed occupationum mole cumprimis, a quacum circa primum meum huc reditum paullo liberior sim hasce ad is dare placuit iisque exquirere operis seu laborum Vestrorum progressum. Non enim dubito Synopsin philosophicam jam absolutam et praxi suo modo confirmatam. simul cum Logica ac Rhletoricia, triumque linguarum: ' ergo in hiseo omnibus progressi et an methodo in palaeomathia designata constanter adhuc progrediamini, an Vero aliquid immutaveritis, hoc atque prima Occasioni quaeso significa et amico quidem ubi haecce reservavem, ne quid subverearis. Nos heic latinitatis specimen in Comenio suseeptum ad finem sero produximus, sesquemense ni salior residuo ex elegantiore tempore 18 sept., et discipulos jam habemus interpretantes expedito ex Latino et appellationum significatione instructos, quos arbitror temporis parte reliqua tum in Gr ammaticla. Nelm pol me absente neglecta) et in praxi eo producendos
ut expedite do animi conceptibus disserere valeant. Et proximus labor noster in Categhesin impendendus, quo ea et intellecta qui, dem parvulis inculcanda, quam ut Rhetoricen sortiter nobiscum rogabitis. Exemplar synopseos philosophicae plenum ut tran mittas rogo, simulque 3 libros in litteris R. . . . ' Onsignatos, signato pretio, quam primo tempore transmittendo. Vale mi Dn. Reyhere et seriptioni conlaetori ignosce. - Raptim Viminaθ
Andrea8 Reyhero Gymnasii Schleusingensis Rectori meritissimo. Dn. ac fautori suo pilurimel honorando. Schleusingen.
98쪽
Sal utemi pacem et benedictionem ex alto. Quas dudum anxius anhelavi, optime Dn. Reyhere tautor piluri mel honorande, tandem videre contigit, responsorias tuas utinam vero et Zelinerianas, quarum mentionem iniicis, nullaea utemJ comparentii; quae uti visu gratissimae exstiterint, ita cognitu jucundius phrontisterium vestrum adhuc per Dei gratiam vigens et florens, quem storem ae Vigorem ut Deus vobis perpetuum Velit, ex animo voveo. Optassem afutemJ ipse transmissaluisse non modo philosophica hactenus impressa et exercita, sed et reliqua, de quibus proxime scripseram snondum enim quicquam reliquiarum mearum Norimbergensium accepi, sed delitescunt adhuc Ambergae, dubiumque vel maxime est, an et quando ad nos sint transventurae); quia vero hasce qfuasit viae exploratorias praemittere placuit, rogo ut prima occasione Jenam ad Bibliopolam Reiffenbergium mittas, quodcunque horum fuerit. Ego pro transmissis gratus ero. De lavore Iillustrissi mi nostri non est quod ambigatis: commendat ipsius CelstitudoJ vestrum institutum identidem et vera animi συμπαθεia satum vestrum infelicius indoluit. Et quia absolutis Catecheticis et Biblicis exercitiis ad linguas et philosophica nobis transitus erit faciendus, usui nobis erit maximo Vreust synopsis, cujus colophonem et transmissionem ipsius Oel-s ludoJ mecum praestolatur. In Comenti janua jam haeremus per 9 menses frustrata spe citioris progressus ac persectionis, obtria insignia nobis objecta impedimenta, seli licetJ 1. lectionem
mutilam latinoetermanicam. 2. Donatum et syntaxin germanicam ignoratam et 3. scriptionem vix ceptam in utraque lingua. In qu0rum correctiono tres sunt menses insumti: Eo nihilominus progressi sumus, ut Autor ipso quoad Voces et sententias notus, simul et Grammatica landamenta, quorum conjunctio seu praxis
id loquendo et scribendo jam tentabitur et intra 2 vel 3 ad
8ummum menses apparebit, quid in hac palaestra annuo spatio praestiterint discipuli. Id certe scimus, plus eos praestaturos in Latinitate, quam ii, qui in classe 2 hactenus sudarunt post ab-Disiligod by Corale
99쪽
solutum molestissbmumi reliquarum inferiorum classium laborem cum nostri ex b classe ante 9 menses fuerint exemti et neque lectionis, neque scriptionis neque Donati Germanici minima parra gnari. Ab hocce studio ad Logica, RhfetoricJam et O rammatucam arbitror nos transituros, quamvis in Vernacula primum, deinde ad linguas Graecam et HobfraicamJ et praedicta studia latine et graee accuratius inculcanda. Verum haec via in satis adhue atque ἐν revin - κετται, qui si pacis donum illud desideratissbmumi adspiraverit. seliciorem et saeuiorem in hisco omnibus progressum praestolamur. Vale Vir Claris simri et lavere perge.
Vimariae d atumJ 27. Martii 1635.
Postscriptum.JFilium meum domi adhuc delitescentem primo tempore libentissbmel vobis transmittorem, si transitum tutum explorare valerem. De vestro favore in eodem juvando nihil mihi dubii Locum inter alumnos liberum si obtinere poterit, bene et o remearum attenuatarum facultatum, sin minus, cogitandum mihi erit de mediis sustentationis. Vellem tamen te proxima occasione liquid tam de transitu tam de sustentatione mihi sperandum, Significare, ut tandem certi quid a me colligi ac concludi posset. Concupiscam 'J cum Dn. D. Zetaero. qui juvabit consilio ae Opera scio. sol. 114 a.J Viro Clariss imJo atque Exeel lentissiJmo D. M. Andreae Reyhero Gymnasii Schleusingensis Rectori meritissimo, en. ac lautori suo plurimo honorando. Schleusingen in dem Gymnasio
Quoties memoriam recolo suavissimae illius conversationis quae mihi non ita pridom eum CL ' Viro Dn' Heinrico Heinio IC 'i intercessit, toties audire mihi Videor Elogia quibus Candi
100쪽
dissimum illud pectus eximias virtutes Tuas inter nos telebrare solebat praeter ingenuum illum amorem quo Vir optimus Te prosequitur, erat Dextera illa porreeta amoris Christiani. quam ille mihi, avido, si quis, talium, velut unicam eandemque persectissimam Socistatis vere Philosophicae Ideam subinde ostentabat adque illam amicissime invitabat: quin et hortabatur, ut si quando in patriam reverti contingeret. excurrere in agrum Wurtember cum et veterem illum amicum suum Dn Jo. Val. Andreae De usordinis Theologies, Delicium pie eruditorum et quae alia meritissimas Virtutis Eneomia judicium viri subactum protulit) coram eontemplari meminissem. Quod igitur interim unum potui, dum propitium Numen me Tibi aut Te Nobis sistat quid onim ego et omnes dii in hae Republ. nostra potius voveamus. quam illud: Talis cum sis Utinam Noster essest, hae Volui animi mei syngrapha suturne inter nos. si Tibi ita videtur, amicitiai Christianae viam Stratam Volui. 38. Dury an Harilib. 20. Aug. 1636.