장음표시 사용
101쪽
cera quaedam praeparatio, arbores contra humores defensurae. Capite ultimo usum hujus multiplicationis arborum invii id xiis,praediis rusticis vi sylvis commendat.
LEXI CON MATHEMATICUM , IN QUO
semini Matheseos umiversae perspicue explicanturin hiis storiam mallematicam ectanti parsis traduntur,as ibnarAmquesedes indicantur it Aurore, CHR ISI I A NOVUOLFIO, P. R. B. Cons aut O P. P. O. S. R B. OB. S. Lipsae, pud J F.Gleditschii Filium. I', in 8 reg.
Λlph. 2 plag. 6.LIeet Cl. Autor Mathesi ab initio non alium in sinein operam dederit, quam ut methodum mathematicam intimius perinspiceret,eamque ad disciplinas philosophicas moi alia praesertim S inetaphysica, transferret ; ad docendam tamen Mathesin admotus, postquam luculentum Matheseos usum perspexisset, elementa Matheseos universae tum vernaculo, tum Latino idi
mate edidit de quibus dictum est in Actis A. 17ION.486 in .i r p.r 9 ct A. I i 6 p. 49 ut ad divina haec studia plerisque inae.
cessa viam planam sterneret. Enimvero deesse adhuc videia hantur incitamenta. quibus incauta studiosoruin cohors ad inathemata tractanda commoveretur. Quare cum B.Editor operam fiutoris in Lexico Mathematico conscribendo requireret, eam lieet sibi valde molestam,subterfugere tamen noluit, quod hanc occasionem maxime commodam judicaret, qua animos inultorum ad studia Mathematica inflammaret. Eum itaque in sinem non modo terminos in quavis Matheseos parte obvios clare ae distincte explicavit.& figuris ligno affabre incisis illustravit, ut rerum in Mathesi pertractatarum varietas hominibus de divina hac seientia alias parum sollicitis innotesceret; verum etiam earundem utilitatem passisn commonstravit. Utque phuibus inserviret, sedes quoque doctrinarum fideliter indicauit,
102쪽
uit sc ad historiam mathematicam spe stantia liberali manu adjecit. Ceterum circa usum hujus Lexici sub finem praefationis ostendit, quomodo eodem in venandis notionibus distinctis &adaequatis uti possimus, ut prima intellectui eaque non insimae notae perfectio acquiratur. Nos nonnulla speciminis loco inde
Refert itaque Iohannem Regionum primum usum esse Arithmetica decimali in condendo Canone Sinuum. Longo intervallo post Simonem Devinum edidisse Tractatum exiguum de Logistica decimali, in quo eandem Astronomis, agri
mensoribus, pithoinetris,mercatoribus &c. commendet, han
que Arithmeticae specie in in Geometriam practicam introduxisse, quam moxJohannes Harmannus Bemerus, Medicus Fran. cofurti ad Moenum Λ. I 6 I9 in peculiari Tractatu magis excoluerit. Arithmeticae practicae demonstrationes in primis commendat, quas dedit muroycus in libris Arithmeticorum.
Λlias in sormalibus Syllogisinis exhibuisse Georgium Henischium
in Arithmetica perfecta. Logisticae sexagenariae demonstrationes dedisse Baruamum monachum, cujus Logisticam ex Graeco tu Latinum transtulit Ioan. Chambers & notis instructam A. Iso 9 edidit. Arithmeticam surdorum mire facilitari ait, siniore Leibnitiano & Nevutoniano ad formam rationalium reducantur: quo artificio ipse usus in suis Analuseos elementis. Veteris Astronomiae illidiosis inservire censet Epitomen Almain gelli Ptolemai, quam Georgius Purbachius inchoavit Ohannes Regismontanus discipulus ejus perfecit. Institutionibus Astronomicis Taequeti & Gregorii vera deesse exempla, quibus praecepta illustrantur & una elementa Tabularum stabiliuntur, dolet. Ceterum Astronomiae utilitatem cum in comprehendenda perfectionum divinarum infinitate, tum intellectus humani persectione praedicat. Stellarum in asterismos distributionem in China usitatam reperiri in R. P.Mestia observationibus Ma thematicis ix Physicis c. s. Axiomata vera non esse nisi propositiones identicas,si rigorose loqui volueris: quoniam hae solae demonsrabiles. variationem altitudinis Mercurii intubo M Tore
103쪽
Torriselliano primum observasse Ottonem de Gueriche, anillae
pneumaticae inventorem. Camerae obscurae inventionem deberiJOh. Bapti Portae qui ope speculorum concavorum imaginibus invertendis situm erectum conciliarit. Circini proportionum verum inventorem esse Justum Byrgium, quem ante A. I 6o 3 talia instramenta confecisse dc vendidisse ex dedicatione Levini mosi, quam Tractatui tertio de instrumentis mathema. ticis praemisit, constet. Anno demum I 6os Philippum Hre. cherum & A. Iso Galli um suos de hoc inflirumento tractatus edidisse, ut adeo salutius & Balthasar Capra de inventio. nis gloria frustra inter se disceptarint. Circuli divisionem iug6o gradus & scrupula sexagesima ex Ptolemaei Almagesto mutuatam esse: divisionem in fractiones decimales suasisse Stes num in praefatione ad Logisticam decimalem, approbasse sughtredum 9 massium, eadem usos esse murreum Briggium, Johannem Neurionum & Nicolaum Mercatorem: quo minus in Λstronomiam admittatur, obstare necessitatem observationum hactenus a tot Astronomis celebratarum. Cochleae perpetuas
usum insignein esse in vincenda resistentia paulo majore ct in motu retardando. Exempla prioris occurrere apud Xugustanum de Ramelus in theatro Machinarum; posterioris vero apud. Hulentum in posthumis p. 43I & seqq. Problemata de Cometae magnitudine, longitudine, distantia ac loco inveniendis primum proposita fuisse a Remomontano ct cum aliis ejus scriptis
Λ. I S q. lucem adspexisse , eadem vero exemplis veris illustrasse dehonem Progymnasin. Tom. 2 ct Hevelium in Cometois graphia. Conchoidi sum in construendis aequationibus cu-bidis & biquadraticis monstrasse Neuvionum in Elementis Algebrae; in contrahendis columnarum scapis Blondellam in Cursu Architectonico. Usum curvarum in genere elucere in construisendis problematibus in figuris eligendis ad aliquid praestandum aptissimis, in abditis rationibus investigandis& Naturae ac Artis
arcanis detegendis. Gallilaeam primum transtulisse curvas ad 'Naturae mystcria explicanda. Triplicem nimirum cognitionem rerum naturalium δέ artificialium statuit Autor. Primam
104쪽
iularem vocat, qua scilicet per experientiam constat rei poss1-hilitas: secundam philyophicam appellat, quae rationes possibilitatis superaddit: tertiam denique mathematicam dicit, quae
quantitates Virium atque esse 'ruum metitur , atque hanc ulti, mam curvarum opem saepius implorare asserit. Demonstrationem este ait concatenationem plurium syllogismorum, ita quidem inter se connexorum, ut conclusiones antecedentium sint praemissae sequentium. Quasdam tamen praemissas omitti solere, Vel quia per citationem, vel quia per terminum, quem Cum alia praesente communem habet, lectori attento in memo Tiam revocatur: unde non infrequens sit, ut duae conclusiones immediate se mutuo excipiant. In Geometria quidem ple-rrimque minorem primi syllogismi per intuitum figurae agnosci.m ajorem Vero ex antea cognitis ope termini communis in memoriam revocari: unde combinando terminos diversos in praemissis occurentes elicia ur conclusio, qua pro praemissa assuinta, ratiocinatio facile continuetur, quamvis subinde plurium syllogistriorum minores ex figurae conspectu deriventur. Eandem Vero ratiocinandi formam,quam Geometrae veteres in demonstrando rigorose observant, in omnibus vitae humanae negotiis locum habere,& inde rationem derivari inultarum cogitatio num. Cur mentem nostrain subeant: id quod evidenti exemplo declarat Noster. Atque hinc sub initium studiorum commendat Mathesin,antequain intellectus per inordinata ratiocinia in aliis disciplinis corrumpatur. Pueris commendat mechanicum quoddam demonstrandi genus, circini applicatione absolvendum, ea tamen cautione instituendum, ut oculis spectanda e 'hibeantur, quae in vera demonstratione intellectui praesentia sinsenda : ita nempe transitum ab imaginatione ad intellectum fieri faciliorem expertus est. Ex Plutarcho refert, Athenienses Protagoram in exilium expulisse & Anaxagoram in carcerem conjecisse, quod Lunam ab umbra terrae eclipseri docerent.' Eetipsi uin solarium veram causain primum detexisse Thaletem.
Quod optima dentium figura sit epicycloidica,repertum esse a Ru ero, postea demonfiratum a Philippo de la HUre. Univer-
105쪽
salem regulam extrahendi ex numeris radices quascunque desi. deratas iam dedisse Stifelium in Arithmetica persecta. Iricus explicationem, quam dedit Cartesus, descriptain esse ex Antonii de Dominis libro de Radiis visus & lucis a Bariolo A. Is II Ueneistiis publicato. Logarithmorunt indolem perspicue exposuisse Stoelium modo laudatum loc. cit. ad Trigonometriam primum privatim applicasse Uum Byreturn, mox publice Neperum. Lumen secundarium Lunae esse lumen Solis a terra recte. xum,primum docuisse Massinum. Numerum in genere desianit, quod sit ad unitatem ut recta ad rectamia Perpetuum mobile subrei, de quo dictum est in Actis A. ITI S p. 6,pure mechanicum nec ad molendina animanda suffecturum censet ;ejus tamen structurain internam dignam omnino judicat, quae Philosophis & Mathematicis innotescat
MAG. PETRI HORREBO VII MATH. SUPER
in Unive=sgiate Havniensi Pros Ord determinatio apparentis diametri dolaris
CVm proxime cogitationes meas de restituendis motibus Solaribus proposuerim, nihil autem satis limitate de apparente Solis diametro statuerim ; volui ct hac in parte curiositati Orbis eruditi pro virili satisfacere Per hos ergo Viginti quatuor annos, ab anno nimirum I 692 ad annum ITIS, in quibus peractae fere continua serie observationes coelestes in promptu sunt, transitus diametri Solaris per meridianum constanter fuit 2 9'. I squando scilicet Sol fuit in media sua a Tellure distantia, quod interea contigit, & praecipue anno ITO 6, Y dc 7 3ά. nam in hoc negotio ultima non requiritur accuratio. Ergo iisdem temporibus declinatio Solis fuit 2L 35'. neque enim hoc negotium turbat in declinatione paucorum secundorum error. Resolvuntur itaque 22 9 Is V. temporis in 32 . I 8 4s '. arcus; seu II 632 . Porro ut radius IOOOOooo II 63as '; sc co-
106쪽
MENSI 8 FEBRUARII A. MDCCXVIL s
quae est apparens diameter Solis in inedia distantia. Exaeclinationibus superioris ix inferioris limbi Solaris in meridie iisdem temporibus sumptis, concluditur diameter Solis in me dia distantia 32 '. In ea autem altitudine deprehenditur refractio inferioris limbi χ' major, quam superioris, quibus adjectis. fit diameter Solis 32 . I 6 ut antea.. Quando Sol est in distantia apogea, invenitur ejus diameter ex declinationibus limborum 3I . 43, vel 4 , sumendo
inter omnia medium.. Transitus diametri iisdem. temporibus per meridianum interdum r. I 8. temporis, interdum 2 . I 8 .is' . Assumo inter utrumque medium et . 18'. 8'. temporis,
quod in arcu dat 34 . 32'. seu 2o 2 Iisdem temporibus declinatio Solis est 23'. l6 . 34'. ergo ut radius IOO OO, ad 2O72'; sic cosinus declinationis 91863, ad I9o3 id est 3I'. 43 I'. ut antea-Quando Sol est in distantia perageae, varia ct inconstansi est diameter ex declinationibus. limborum deducta, forsan ob incon stantiam refractionum in tam parva altitudine ; frequentissime tamen occurrit 32'. 3s' In ea autem altitudine resta- stio inferioris limbi superat refi actionem superioris quasi I 4 quibus adjectis, nascitur diameter Solis perivi 32 49: Tran situs diametri Solis per meridianiam maxime probabilis iisdem temporibus est saepe χ . 2 2'. 4. . saepe 2 23 . saepius minor, sed & non raro major ; hinc ergo assumo medium et . 22 . s 2 tquod in arcu zequatoris dat 3 ς . 43 q. seu et I 43'. dico ergo: Ut radius IOOCOO, ad 2I43V;. sic cosinus declinationis 9I 863, ad 1969 seu 32 . 49'. ut ante Tabulam per haue festinationem pertexere non Iicet, sed hanc facile adornaverit quicunque in hisce studiis non plane
prolixiora nobiscu- eommunicavit CL sutor sub tituli αἶvis Kepleriana ενδανος, in Suppl. T. VI Scci. Ip. 3
VITA CLARISSIMI VIRI GEORGII FABRI
cII Chemnicensis, e monumentisi us literariis episto-
107쪽
Iisque 3 Stitis, nee nou aliorum, qui Husdem cum δε- ώricis aetatis fuerunt, doctorum Virortim lireris erura is Commentatione peculiari desicripta, studio M. y O.
DA UIDIS SCHREBERI Proincialis
Alph. I pl. I. Non omnium, qui Virorum in litetis praeflantissimonimmerita & famam ad posteritatis memoriam propagare studuerunt, pares conatus, multo minus pares di aequales labores
fuisse novimus. Rara . enim ea temporum est felicitas, ubi Virido fliores Gallendi & Camerarii exemplo animum variis do- .ctrin:e Jγi aelidus instructum ad scribendum vitas asserunt, re idoneis ad id collectis monumentis debitum pietatis ossicium elatist imis Vitis postiata persolvunt. Sua proinde laude ne- . quaquam 1 Mudandus est Cl. Schreberiis, qui celebrium hujus.. cemodi Virorum vestigiis insistens id sibi potissimum negotii datum existimavit, ut sui non tantum .Georgii Fabiicii memoriam solicite renovaret, sed & aliorum, qui ea iuraui aetate vixerant, nomen ab interitu & oblivione vindicaret. Plurima enim, quae hic leguntur, ex ipsius Fabricii scriptis epillo lis non . dum editis, aliisque ejusdem seculi monumen iis literariis de . promta exilibentur. Uti autem ox praefatione patet, debuit hie libellus, in quo conliciendo tria integra lustra Cl. Autor consuli sit incunabula sua cuidam sermoni, quem sub examinis so-Iennioris auspiciis de vita meritisqueFabricii in Alustri Misenen siuin schola olim recitaverat, cum vero postea accidisset, ut Pro sessor quidam Academiae celebrioris, qnem, si rei te memineria' mus, I. A. l. fuisse arbitramur, in itinere scholam illam ingressus plicari alumnis Fabricii historias saeras audiret, & nihil de Viro illo sibi constare prostiteretur, indignum oblivione tanti Viri nomen obliterari existimavit, & protinus uberiorem de Vita Fabricii telam contexere aggressias est. Natus autem est Nucelebris Chenmicii urbe Misaiae haud ignobili IX Calend. Maji,
108쪽
an. I s I 6,qui quoniam Georgio in sanis sacer erat, nomen Georgii Fabricio nostro iiDposuit. Patrem nactus est Georgium Goldschmid,fabrum aurarium, matrem Margaretham , fratres vero habuit Blasium, Jacobum, & Andream, quorum unusquisque literarum studiis haud leviter imbutus fuit. Georgium autem in pueritia paternae arti destinatum binis vicibus exinde a Sculteto liberatum iis patria schola primum instituit Ualent. Herielius. tum Annebergae & Freibergae Jo. Rivius. donec Lipsi am ad optimam bonarum artium mercaturam missus Casp. 8or- neruin inprimis diligenter audiret: Ut autem in studiorum cia riculo felicius pergeret, ct moribus istius seduli saceret satis,cima Wolfgango ex nobilissima & perantiqua Certiterorum prosa pia oriundo A. Is 3o in Italiam peregre abiit, & I.agarum B
namicum Patavii, Paul. Manutium Venetiis, Potr. Victorium Florentiae, Barth. Martianum Romae, Hadrianum Gulielmura Neapoli tibi amicos conciliavit. Nec vacuum prorius hoc iter fuit suis periculis, inter quae fere maximum numel atur,quod
Misain Umbriae fluvium trajiciens pene aqua sullocatus interiit, , de qu a re ipse: - - - Vix ope sum Mise servarus in undis
rectorir, quia me torta vertigine caecum' Iam vortex celeri raptabat in aequora cus.
stliibus iv accedit, quod omnis discriminis, cui tum Wertherna exponebatur, ob arctissimum, quo nni tuo inter se complectabantur, amoris Vinculum, individuus socius ct comes fuerit: His autem feliciter superatis in patriam rediit, ct Philippi Antoniique wertherorum fratrum studia Argentorati moderatus est. Quo ossicio rite desunctus Freybergae & Chemnicii adolescentibus quibusdam insiliuendis suam navavit operam, do. zec A. Is I 6, adnitente pro ipso potissimum Rivio, Misenani evocaretur, ut scholam illustrem Saxonum Electoris ait spicio haud ita pridem conditam et instauratam doctrina ct industriai ornaret Cujus perardui muneris, ut aliquo modo levaretaeolestias,in conjugii societatem Magdalenam; .Pausi, Oeco.
109쪽
nomiElectoralis seliolae filiam adscivit, ex qua octo filiorum, αp. 97. trium filiarum parens factus es Ceterum pietatis & emendatio. ris doctrinae maxime omnium tenaX suit, adeo , ut pro suspecto profanoque haberet, quicquid non amicissime cum divinis ora. eulis conlpiraret. Hinc stili ethnici sinum Vehementer animo deo testatus est, dc ne suis quidem Versibus spurca paganae Religionis Numina nominare voluit. Hac itaque insigni pietate adductus Fabricius muneri suo semper egregie praefuit, ct non do. cendo tantum, sed & scribendo partes suas strenue expleuit.
1 os. Reliquum temporis, si quod forte ipsi suppetebat, scrutandi,
naturae arcanis, nurnerisque musicis tractandis laudabili prorsus ratione impendit. Inter Virtutes, quibus maxime conspicuus fuit, singularis modestia prae ceteris elucet, quippe hono- , - - res Professoris Wittebergensis ultro sibi oblatos deprecatus est, rixas autem & contentiones tam procul semper habuit, ut ne illo quidem tempore, quo Flacianae controVersiae exardeseere i i coeperant, ad dissidentium castra se abstrahi pateretur. Seripta hujus perquam industris βιβλιογραφου omnia longo ordine a Cl. Λutore recensentur. Illa vero eximia scribendi docendique dexteritate factum est, ut non plures amicos modo ct Patronos l1 4. sibi conciliaret, optimos, Verum & magnorum Principum gra. itiam iniret. Inprimis apud Jo. Albertum Ducem Megapolita num, Georgium Principem Anhaltinum, Λugustum Saxoniae Eleetorem, Christianum Daniae Regem , ct qui primo loco - , i. nominandus erat, Maximilianum II ROM. Imperatorem, gratia permultum valuit, qui & ipsum laurea Poetica, ct nobilitatis in signibus decoravit. Tandem Vero, eum communem omnium mortalium sortem explevisset III. Idus Jul. Λ. I s I apoplexia Αι mortuus ad beatiores mentes emigravit. Ossa illius in Λfraneo Misenensium templo sepulta jacent, memoria autem ejus apud posteros, qui suuin literis pretium statuunt, perpetuo perennabit. Haec brevissima est vitae Fabricianae descriptio, quam amplius diduciam, variisque observationibus illustratam in ipsa Cl. Autoris commentatione deprehendes. - κοχ
110쪽
Calendis Martii Anno M DCC X VI L
quae extant, Graece se Lotinexecognita se ista rata per s. PONERUM Episcopum Oxoniensem.
OV ς j m denuo in lucem prodierunt Clementis Presisbyteri Alexandrini opera, studio ct cura Joh. Po teri Episcopi Oxoniensis ita elimata sunt, & expolita, ut sive textus integritatem, sive typi nitorem spectemus, nihil sere amplius eisdem ad ornatum deesse videatur. Neque forte alius quispiam huloqperi emendando & illustrando manus feliciores admovere potuit, quandoquidem praeter accuratam Graecae linguae cognitionem cum pari rerum antiquarum notitia conjunctam ejusmodi subsidiis Rev. ΕpN seopus instructus fuit, quae rem haud vulgarem , suisque, ut dio eitur, numeris abstautam erudito orbi polliceri potuerunt. Nam,ut ipse in Praefatione commemorat, non impressos solum eodiees, quotquot sorte illorum reperire potuit,diligenter coninsuluit, sed etiam manu exaratos, quos Bibliothecae Oxonienses.& aliae, quarum Anglia praecipue fertilis est, undique conquisiis vit, & non fine i gni fructu adhibuit. Totius autem operis συρομα duobus Tomis absolvitur , quorum prior Λογον Προτρεπτικον, Παιδαγογον, ὁ .quatuor priores τρωματέων libros comprehendit. Protreptici noVam Latinam versionem Rem Editor adornavit, quem etiam , uti reliquos Clementis libros cl. W. Lomthius Ecclesae Cathedralis Wintoniensis Praebe N dari