Acta eruditorum

471쪽

seiunctae, inque ratione cornuum latitudini; decrescentes, tandemeridiani exurgunt lineae curvae, cosinuum dictae, nonnisi per infinita puncta exhibendae. Cap. XIV proponitur modus probus specialium mapparum, in quo per avulos positionum ocissam

rias pracipue itinerarias chartae componuntur.C.XV Chartarum

rectilinearium, quae distantias omnium parallelorum re meridianorum aequales, re intersectiones rectangulares exhibente C. XFIrectilineares arum meridiani in polo coeunt, paralleli etiam rectilinei aequali distantia separantur . recenset, di omni jure

utrumque hunc modum inter parum probatos numerat. Cap.

vero XVII quinq; modos exponit describendi chartas inhographicas, mrcatoris vulgo dictas, quarum inventionem Urightis Λutot vendicat. Ultimo tandem seu XVIII capite peculiarem

quandam sibique propriam rationem partieularium chartarum conficiendarum commendat, in quo meridianos rectas facit si prius convergentes, sed latitudinis circulos plane nova via necitis accurata Venatur. Quemadmodum oc pleraeque regulae,

quas tradit in hac parte pro descriptione modorum reeensito rum, ac sufficientes ubique, nec accuratae; nee judicia ipsius de usu vel praestantia singulorum modorum satis exasciata fortasse alieni videbuntur. Parte II ostendit modos conficiendi globor I ex magnete, qui adeo attractionem telluris, quae gravitatis juxta eum causa' est, directionemque polorum ejusdein reserant: sa ex ebore Vel m. pro: 3 ex charta. Quae postrema scilieet ratio inservit pro globis vulgo vendi solitis, compositis ex duodecim vel quatuordecim portionibus, quarum illae priores circa aequatorem, hae circa p los applicantur. Circulos latitudinis in qualibet harum portio num peculiari, sed non adeo proba ratione deseribere docet, meridianos quamlibet earum comprehendentes non per arcus cir

culares, quod utique minus curatum' esset, sed per infinita puncta determinatEos, qui de Uugloborum edoceri volunt,ad Har risii tractatum de globo coelesti amandat. Tortia partis, ut diximus, vicem stipplet appendix, in qua in Praesentem habitum Geographia inquiritur. . Cujus Cap. I cΘm -ydat eam ab antiquitate, di dignitate, qua apud Principes

Diuitiasti Go

472쪽

semper fuit; utpote qine ab incunabulis iam suis amata sit Phao Novi Neconi, Dario, Agexandro scujus duo Geographi Diagetus ct Beto eum Philosopho Callisthene comites di descriptores itine-Tum ejus memorantur Romaniis ipsi qui omnes diversis temporibus ad inquirendum statum regionum incognitarum homines.

ci classes miserint; quaeque item Abulfeda Hamae ct ines Beghi

Mamaralnaharae Principuna,mithonique Armeniae Regis fratris seriptis illustrata sit. Praeter hos celebriores Geographos recanset Ptolemaeum, Strabonem, Plinium, Melam, ex veteribus, Mercatorem, Oraelium . Navium, α Samsonium e recentioribus; inter quos etiam non postremum locum meretur PAlius, solus sere nostro tempore ultra Vulgus Geographorum praeticorum oc- Chalcographorum sapiens. Quorum posteriorum navos, quibus divinam hane silentiisam deformarunt, capite 2 exagitat. Monstrans scilicet plerumque non sollicitos eos esse de perficiendis amplius, quae celeberrimi Viri, antecessores eorum, observassent, sed potius tur- psima lueelli cupidine ductos eorum saltem exscriptores eXistere, nee quae suis temporibus a peregrinatoribus reperta & tra dita, in usum suum vertere solere, erroresque non solum Vetereν' usque recoquere, sed, quod pejus . novos quam plurimos invehere, imprimis cum ex diversis quoad principia, vel circa initium longitudinum numerandarum non convenientibus mappis nomvam nullo judicio compilent. Illustrat die a exemplo Consta 2 tinopolis, cujus vera latitudo qI'6 abhinc so annis a G1 eapesso inuenta. dc a Sinithoae meelerio confirmata in plerisque mappis non exhibeatur: itemque urbis Carantia, quae tria baee nomina ferat Caramid, Zmia dc Dia uir, ex quibus tres diversas urbes 'vulgus Geographorum fecerit, dc e contrario urbem illam Diambeur de Asanchis eandem credat, quae sint testimonio peregrinausum plane distinctae: Nili item, eujus septem ostia usque hodie deseribantur. i Imprimis multorum errorum mappam, quae rLbrandi Id si narrationi legationis in Sinam Moscoviticae praefixs cernitur ream agit. Capite vero III eosdem, qui iurea hanc praxin Versantur, quomodo cautius se gerere debeant, instruit. Re inirens adeo in iis fientiam Metraphi deinde commendans finctum in mappis,quas imitantur vel exscribunt. instituendum,

473쪽

re uno eodemque meridiano sive initio numeraridi Iovistidisse eos uti vult. Et sane optandum foret,ut,cum vix sperandum sit omnes Geographos unquam in uno aliquo ejusmodi initio conis sensuros, tamen quilibet in margine & titulo cujusvis vel majoris

uel minoris chartae expressis ectis notaret,quo meridiano,ut voeant,primo ipse usus sit in ea concinnanda. Ulterius muliis arguis mentis pcobat, summe necessariam esse irinerum s viarum in re. gionibus praecipue minus notis deseriptionem, sucoritura etiam,

quas quisque secutus sit,in opere ipso notari debere, nec contem nendas delueationes urbium graphiccs ad latus mappae adjunctas iudieat. E contrario loca quorum tus incertus sit, rectius omitti censet; nisi forte melius factum quis exictimet, eorum locorum nuda nomina, sine nota circelli, quo peifecte cognitorum situs vulgo determinatur, in charta de1cribi, ubi eadem Ioeaista esse aliquibus rationibus suadentibus creduntur spemque faeit ultimo loeo Tractatus, qui exhibeat itinerarias vias locorum

in Λfrica, Asia st America sitorum, a se edendi. Capite IV eorum, qui scriptis Geographiam expliea

runt, navos examinat, quos sane Historica magis quam Geois

graphica spectare arguit, nullumque selectum in tradendis longitudinibus locorum observare', imo ex mappis potius quam aliis observationibus & fundamentis eas depromere. Onidque in quovis ex Geographis illis Anglis, Eachardo, Mordenso, sorde, Eo, Atlantis Geo albici aurorae, Hae lino ct mctio desiderari possit, exponit. Cap. v quomodo hi desectus eorrigi debeant ostendit Γλα- siciendas pro quavis regione novas talulas. exque iis iudicium deviarum & distantiarum ratione ferendum, exemplumque veteram imitandum, qui non Historica sed Geographica nobis dederint, eoque effecerint, ne in hac parte in tenebris plane versemur,inter quos commendat Pt-maum, Geographos Graecos, it nerarium Antonisi, Tabulam mutis rianam, Persas, Maber de imprimis Geographum Nubiensem. Ordinem deinde peculiarem tractandidi disponendi omnes materias praescribit. Cap. VI de peregrinatoribus, qui regiones re orbem terrarum circumierunt, agit Autor, dolens quorundam ignorantiam

474쪽

via neglikentiar' vel utramque simul in causa esse, cur Goographicam longe imperfectiorem quam Historicam de regionibus longinquis notitiam habeamus, imprimis aegre fert, quod vias itinerarias plerique tam incuriose vel plane non describant quidam compilationes solum aliorum pro suismet peregrinationmbus c observationibus venditent, ut Hennepinius aliique secet rint. Catalogum deinde nectit prolixum omnium peregrin torum, quorum notitiam habuerat, praecipue laudans veterer. qui prie recentioribus magis accurati usque depreMndantur. Qua oceasione observat,ex relatione Ioannis de Castro, qui circa annum Is o rubri maris litora perlustravit, jam dudum conss. re potuisse, latitudinem extremi sinus ejusdem', quem trajecisse Israelitas credibile sit, 3 leucas non excedere, 'longitudine 28

Ieugarum existente, adeoque dubiis, quae sibi aliqui finxerint,

curri.

Cap.VII tangem iisdem peregesnatoribus regular dictat, quas

observare teneantur,si Geographia aliquod ex ipsorum laboribus augmentum capere debeat, omissis iis, quas aut ad cognosce dum satum regionum politicum, naturalem se. proprias dede runt. Illae suntHuod notitia Geographia dc raro mia,artisqσι-ctoriae imbuti iter ingredi, regiones nonnimis fesinanter pCrcur.

reTe,viarum s distantiae locorum descriptionem non negligere re ad hoc commodius emciendum horologio portacili α παιδεm metica instrurei esse debeant Laritudines locorum quantum pote observandaso si ferat opportunitas,longitudines etiam op: eclipsium cit cumjoviali ui Geom bos autem, si qui sint ejus lo- ei vel metropoleos alicujus regionis, sollicite quaerendos dico

silendos monet. Μinistrique adeo mercatorum,commerciorum

causa frequentissime in exteras regiones dioiissi, his subsessis instructi ut itinera ingrediantur, optas. Ultimo eapite Colle iones ejusmodi itinerariorum recensens, earum quae in ipsius cognitionem devenerunt exhibet sequentes: Ioannis & Theodori de Brie editam rs9I Francos. Ram II s 88 Venetiis excusam Mastiuitii, Purchasii, Mevenoti libi, Duo volumina itinerariorum I 7O4 Angliee edita, avigant naiqua itineram n Bibliothecam taenii α millii Collectioneni

475쪽

4s 6 ACTA ERUDITORUM i.

I s publieatam, Biddulphi itinera edita a Lavendero Iso . Collectionem ejusmodi itinerum Anglicam mensibus singulis publicatam dic. Deinde, quid in iis desiderari possit,ostendit, m

thodumque commendat, qua in concinnandis novis ejusmodi Collectionibus uti Meeat.

EXPERPENTIA DE PULVERE PYRIO IN

Antro Canis, quod Puteolis est, accensorex litteri O. PT LA MB ER TI Neapoli datis ad Amicum Regio

montanum C G. ADea quae de pulvere pyno scripseram, nostrorum resutans sententiam circa locum incendii Vesuvian id reposuisti, a

Germano quodam non potuisse in Canum Antro explodi selois petuin. Quod ego non ipsi pulveri tribuo, qui in eo loco non' accendatur, ut sere omnibus exteris qui eo accesserunt, scriptisque sua itinera consignarunt, sine ratione persuasum est. Eteniintentantibus illis seloperum explodere, pulvis non accenditur, quia ignis scintillae a silice per chalybem expresia, antequam ad pulverem pertingant, a mephite oppresse extinguuntur, quod pluries notavi, imino admovens pulveri ingentem di fervidam facem perspexi, aliisq; demonstravi,illam prius fuisse extinctam, quam ad pulverem perveniret. Haec mihi observatio declara. vit, pulverem non accendi ob ignis debilitatem, qui mephitis viribus resistere non poterat, quique si longe vividior et sortior. fuisset, pulverem potuisset in ipsa mephite inflammare. Hine exeitato igne in ipso pulvere, hunc non solum conflagrare, sed etiain accendi in ipsa mephite deprehendi. Nam acceptam pubveris portionem cum aqua miscui ct conflatam massam deinde Solis calore exsiccandam curavi, sic eompositus pulvis non statim totus igne conflagrat, sed paulatim consumitur, quare mas sim illam dextra mephitim accensam igne, in mephitim ipsam injeci, eamque vidi non sine magna animi voluptate in illis ipsis mephitis locis,,in quibus prius faces extinctae fuerant, conflagrare & consumi. Quo experimento doctior pulverem ipsum pyrium fine aliqua missione in ipsa mephite deposui, ad quem

476쪽

allam massam superiori similem extra mephitim amensam admovi, quae ix ipsa, ut solebat, in mephite arsit, ist pulverem illum quoque in mephite iacentem aecendis. Hoc ego experimentum pluries feci, ne quis suspicioni locus relinqueretur, semper. que idem fieri deprehendi di meeum alii observatores notarunt nec video, quae exactioidiligentia in ea re adhiberi potuerit.

miere des Phosphores re de metituques, qui a remporte te prixa i Λeademie Royale des belles lettres, selenees & Mis, de

h. e.

DISSERTATIO DE CAUSA LUCIS PIMSPHin

rorum Noctilucarum, quae in Academia Regia humanio. rum Iiserarum,scientiarum se artium Burdegalensi

Praemium tulit; Autore DORTO US DEMA FRAN

Burdegatae, apud R. Brun, Academiae typogr. I7 I A 8... 3ῆ.PErlucrura, quatenus refertur ad corpus haminosum, Aut intelligit agitationem vel motum rapidissimum partium ejus insensibilium ι quatenus refertur ad oculum, tremulationem, qua fibrae tunicarum in fundo oculi extensarum aliquam vestientes, ipsique cerebro pernervum opticum annexae, quatiuntur; - quatenus denique respectus habetur ad perceptionem ipsius, sen-; sationem, quae moti organi occasione excitatur. Porro solutionem casus specialis circa effectus lucis aggressiiro, cum necessa. . rium visum sit, generalem ejus naturam prius investigare; quicquid de hae hypothetici hucusque perhibuere, ad capita duo reis dueit. Primum est Systema pressionis, alterum siccessivae emanationis corpusculorum.Postquam illius ideam ex mente reiseentissimorum ejus emendatorum formavit, e legibus pressionis fluidi in spatio pleno inclusi sic totum convellit, ut per ejus aec

nomiam nec noctes, nee umbras, nec corpora opaca, nee ullas via

sorum locorum dissereatias oonsistere posse ostendat, quod & ab M m m aliis

477쪽

aliis sectum est. At hujus necessitatem non tantum comproba re ipsi videntur impossibilitas tertii alicujus systematis, ct cisten

se fallitas primi: Verum etiam perfecta eum phaenomenis eoae gruentia. Quam antequam eX conceptu toris attingamus notari expedit, eX utroque systemate quaedam ab Λutore assumis' quaedam rejici, aliaque,quae ipsi deesse videbantur, suppleri Nam re vortices, instar globorum subtilissimo fluido, quod subinde

aethereum vocat, penitus repletorum, & Solem in. centro cujus, vis ex eadem materia infinite agitata compactum, supponit.Ρ terea conatum non tantum materiae tribuit Solari recedendi. a Centro, e gyratione circa axem motus circularia oriundum sed etiam speciem quandam ebullitionis: quorum tamen motuum effectum consumi & aboleri putat actione undarum fluidi ambiisentis, a vicinis vorticibus undique compressi,majorique velocitate revolventis, quam est velocitas materiae Solaris. Rejlest autem

pressionem fluidi aetherei, in qua istius systematis defensores iuluminationis principium de causam ponere consueverunt. Quod deerat systemati pressionum, id e systemate fluxus sueeessivi eorpusculorum sic supplet. Ebullientem massam Solis eo u-stula undique in circuitu jaculari per vorticem ejus, vi fero in

nita, quae pervadant aetherem circumfusum inque lineis rectis ad. oecursum eorporum ipsi innatantium serantur, quaeque in terra, Planetis, oculisque animantium illos emetiri producant, qui Iuei tribuuntur. Quam ejaculationem imprimis juvare aetherisi pressiones, reciprocasque Solis dilatationes, Λutori persuasum est ue adeo, ut non dubitet comparare globum Solis vel eum glo-- ho aquam per foramina hine inde facta digitis comprimentitas aculante, Vel cum corde alternis Systoles et Diastoles moribus' oscillante, materiamque quam dilatando admiserat, contrahe do projiciente. Ceterum nec Vacuum, nec atomos, graves αin se mutuo agentes, admitti posse censet, si systematis probabulitati consulendurn. . Atque ex his sequi putat di motum lucis rectilineum, quem plane supposuit, di ex hoc umbrarum varia. tiones; porro velocitatum q .dem insignem; non tamen instan-

laneum motum. opacitatem corporum, quorum meatus angini sitoros ingredi nequeat, nisi est caciain suam tot repetitis red

478쪽

xionibus minuendo vel penitus perdendo. Quibus tamen duri- is dictum videri possit, corpuscula inde a Sole per tantum aethe. xis tractum spatio 7 vel 3 minutorum delata non retardari. , Vel non minui massam Solis tanta partiuin amissione per tot ann rum myriadas: iis re possibilem aetheris subtilitatem, & vim iaculatricem solis : infinitam in respectu ad velocitatem globiae tormento projecti, ix possibilemrestaurationem massae Solari

.vel etiam summamtenuitatem corpusculorum lucis, mature r

ponendam existimavit. Quam tenuitatem possibilem adstruit o Theorematibus Millii adductis in Diario Literario mense Nov. Dec. anni I I p. I S, ψI6, eodemque modo ex ipsis infert. duo Keillius, decrementum Solaris massae insensibile esse posse rum interea restaurationem vel a luce aliorum luminosorum. Vel a praeparatione aetheris in Diastole Solem ingredientis facile peti posse an mat. Haec ubi in genere de luce, respectuad luminosum aino, edisseruit, suam de corpusculis illis in se spectatis sententi- prosere, quae huc redit. Quum corporis essentia in xtensioreo fit posita,omnem corporum differentiam in disseren. tia extensionis,id est in disserentia figurarum motuum agnitu, dinum, situum quaerendam esse: quam quando assequi humanaandustria nequit, satis esse, ut ad ea quae ex illa prodeunt magis .mixta α sensibus obvia, attendamus: ejusmodi esse chymi ea principia, atque in his Sulphur: cujus partes, si pro principio activo, sensu Chytaeorum, tam subtili habeantur,ut &Λnalysia omnem respuant di in sensus non cadant, nisi heterogeneis duverso gradu commixtae, quae heterogenea sulphuris nomine communiter veniunt) optimepro iisdem cum corpustulis fluidi istius lucentis poni posse videri. Has partes Sulphurei fluidi

.sphaeras esse,majores materia subtili,& circa centra rotari. Qua-Tum Omnium rationem ut e phaenomenis reddere possis, tradit

Iustoriam Phosphororum ct Noctilucarum. Ubi quidem I mina Martio & Aprile superiotis anni in variis Europae potibus visa eadem esse conjicit cum lumine a Dn. Cassini A. I683 circa aequinochum observato. Deinde notat ad historiam pbosph Torum, pleraque ejusmodi corporapinguia & sulphurea esse ;quae lucent α urunt,salibus praeter Sulphura scatere. qualia ipsi

479쪽

έω - . ACTA ERUDITORUM '

eombustio videtur requirere; Phosphoros corporum animavisum & vegetabilium sermentatione opus habere, ut luceant; alia eorpora lucentia tacanda, ut luceant; porro Phosphoros artifi-

eiales, excepto Mercurio, omnes ignem patiendo, corpora exhibere, varia ratione mutata. Tandem ex his omnibus infert,

causam immediatam lucis Phosphororum α Noctiluearum , idi omne esse, quod Sulphura ipsorum corporum ab heterogeneis particulis liberata in motum eiet & agitat: ct id quidem evenire variis casibusposse, imprimis autem fermentatione, agitatione externa, frictione re igne. Quae vero in Mercurio vacuo incIuso atque concussio comparet lux, sulphuri jam eommoto, sed tam obscure radianti tribuitur, ut debilis ejus lux facile ab aere ambiente frangi, atque extingui possit. Id quod tion tantum de aere vulgari verum esse Autori videtui quippe qui e tubis re cain panis facile excluditur; sed etiam de aere quodum diverso plane, ct ab aere vulgari, re a materia stibilli, cujus imprimis notat sequentem effectum.Quum Mercurii superficies sit quae concusso Barometro luce nec luceat haec nisiMercurio descendente.facile eolligi, i nesse quandam materiam vacuae tubi parti, alienam ct ab aere, a quo quippe vacua illa pars dicitur,. ct ab aethere, qui i ipsum mercurium permeatiniercurium enim ascendentem ser illam tubi partem in illammateriam impingere; eoque impactu . Sulphura mercurii lucentia impediri , quo minus egrediando e

carceribus consuetum essectum edere possint: cum contra me

curio descendente fieri possit, ut aliquo temporis intervallo, licet parvo, superficies ejus a tenuis illius aeris contactu libera sit; par

tibus ejus per poros:vitri ad implendum spatium amercurso de reluctum non tam celeritedintrantibus, ac Mercurius descendit. Plaeterea Sulphuris motum suis limitibus includit, quos trans

pini lielido vel dissipatio sequatur partium ejus. vel nimis exigΗ 'agitatio. . Atque hunc casum obtinere in illo lapidis Bononien . si .pis nomeno,in quo postquam radiis Solaribus expositus fuit,

minus fulgere observatur, quam ubi mediae luci. . Quae dum la- tius explicat, particulas lucis sphaerulis aetheris majores esse debere limul innuit, ne tunicas videlicet transeant, quae pro prima'

rio visionis org/no habent , quale in Choroido quaeri mavult,

- quam

480쪽

quam in Retina , transparente quippe nec ad reeipiendos Iucis ictus tam apta. Ultimo loco inquisitio conspicitur in colores Phosphori Bononiensis. Observatur enim,Lapidem dictum illius ἰgnis colore fulgere, quo fuit calcinatus. Λtque hie Autor proprietates lucis heterogeneae detectas a Nemtono late recenset, ipsarumque causam a diversa velocitate partium lucis, hanc vero a diversa ipsarum massa, repetendam existimat. Quod ut probet, sic argu : corpus omne, quod transeundo in medium diversae densitatis deflectit, a medit resistentia detorquetua atque adeo refractio major est, quando resistentia est major. Est autem duorum ne liorum disserentia resistentiae, ut eo oris velo citas inverse, quae proinde variat velocitate variante; atque adeo variarum velocitatum radiis varia refractio erit,si varia velocitas, major quidem si velocitas minor,*minor, si major. Massae ve ro diversitatem probat e diversa velocitate corporum eadem vi impulsorum, quales ipsi sunt partes lucis. Quibus praemissis Lapidem Bononiensem ignis illius globulis impleri ait inter calcinandum, cui eXponitur, ut rubeis, violaceis, si ignis rubens vel violaeeus fuerit, eoque fieri ut pori ejus illam figuram ct magni tudinem induant, qualis est dictarum partium lucis. Unde porro mirum non esse ait, lapidem luci expositum alias heterogeneae lucis parte3 non admittere, quam quarum figura ct magnitudo eongruit poris id est radios ejusdem eoloris, qualis fuerat igni. Quod etiam evenire posse putat, si ponatur lux diurna Sulphura' in lapide abscondita, ct motus in igne aceepti determinationem

adhuc servantia, denuo excitare. .

METHODUS SINGULARIS, QUA SOLIS

Parallaxissive distantia a Terra, ope Veneris intra Solem conspistendae, tuto determinari poterit e proposita coram

Societatis Secretario. E Transact. AUL A. tyi N. 3ΑΤ. Hurima sunt maxime quidem paradoxa, omnemque fidem apud vulgus superantia, quae tamen adhibitis Mathematicarum Scientiarum principiis levi negotio enodantur. . Aesane nullum problema magis arduum ac diffieite videbitur, quam est Mmm 3: Solis