장음표시 사용
481쪽
Solis ε Terra distantiam vero proximam determinare 3 quod tamen obtentis accuratis quibusdamobservationibus, ad electare Praevisa tempora peractis, non multo opere essicietur. Id quod inclytae huic Societati, quam limmortalem fore auguror, in haedissertatione ob oculos ponere liuet, ut junioribus nostris Λειο- nomis, quibus forsan haec observare ob minorem aetatem obtingere potest, Viam praemonstrem, qua immensam Solis distanti. am intra quingentesimam sei partem rite dimetsi poterint. Notum autem vobis est hane distantiam a diversis Astrono. mire autoribus diversam fingi, prout cuique ex conjectura probabile visum est: a Ptolemaeo quidem ejusque assectis,uti & Copemnico & dehone Mahaeo, Terra semidiametris mille de ducentis, Replero ter mille quingentis fere. Ricciolus distantiam Reple .rianam duplicat, quam tamen Hevelius dimidio tantum auget. At vero visis in Solis disco ope telescopii Planetis Venere αMercurio mutuato fulgore nudatis, tandem compertum est Planetarum diametros visibiles multo minores esse quam eatenus haberentur; nnm que Semidiametrum actis visam, non nisi
.quartam minuti primi partem vel quindecim secunda subtendere; Μerorariique semidiametrum, ad mςdiam ipsius a Sotidi-santiam, sub angulo decem tantum secundorum conspicli atque sub eodem etiam Saturni semid iametrum e Sole videri. Jovis
autem Planetarum maximi semidiametrum non nisi tertiam minuti primi partem apud Solem subtendere. Unde, servata an Iogia, nonnullis e modernis raronomis visum est, Terra quoque semidiametrum e Sole conspectam, medio loco inter Iovis majorem dc Saturni & Μercurii minorem angulum subtendere, Mneri que aequalem nempe quindecim secundorum: adeoque Solem a Terra quatuordecim sere millibus seinidiametrorum Terrae distare. Iisdem autem Autoribus aliud argumentum paulo ampliavit hanc dictantiam: quoniam enim Luna diameis ter paulo major est quarta parte diametri Terrae, si Parallaxis δε- Iis ponatur quindecim minutorum secundorum, fieret Luinae corpus corpore Mercurii majus, Planeta scit. secundarius primario major ; quod concinnitati Systematis mundani contrariari videretur. E contra vero Aenerem inferiorem & Satellitio destituta nu
482쪽
tutam, majorem esse Terrantvira superiori δρ tam insignem
comitem nacta, Via concedere Viaet eadem concinnitas. Ut
itaque medio loco incedamus, ponatur Terra semidiameter e Sole visa, seu quod idem ess, Sosis Parallaxis horizontalis, duodecim seeundorum eum semisse: unde Luna minor erit Mercuriodi Terra Venere major; ae proveniet Solis a Terra distantia se' deetes mille eum quingentis Terra semidiametris proxime.Huigautem distantiae in praesentiarum assensum praebeo. usque dum experimento, quod proponimus, quanta fit, certius constet, Nec moror autoritatem quantumvis gravem eorum, qui Solem ultrae hos terminos in immensum evehunt, freti observationibus vi. brantis Penduli, determinandis his angulorum minutiis, uti videtur, haud satis fidis r saltem hac methodo tentanti Parallaxis aliquando nulla, aliquando etiam negativa oecnrret; hoc est diis santia vel inficita fiat, vel infinito major: quod absurdum. Et, ut verum fatear, minuta secunda veIetiam dena secunda instri1- mentis quantumvis affabre factis certo distinguere vix homini datum est; atque adeo minime mirandum, si tantorum Artis, eum multos ct ingenioses conatus hactenus eluserit rei ipsius maxima subtilitas.. Dum autem, ante 4o sere annos, in Insula Sanctae Helenae, syderum polum Ausiralem ambientium observationibus op tam darem ; contigit mihi Mercurium sub Solis disco transeuntem omni adhibita diligentia observare et quodque mihi praeter spem citer successit, momentum quo inretirius ingrediens Glisaimbum interius contingere Visus est, pariterque momen. tum quo egrediens limbum Solis strinxit, facto angulo contactus interioris, tubo optimo Viginti quatuor pedum accuratissitne obtinui. Unde pro comperto habui intervallum, quo Μerem. rius totus intra Solis discum tum temporis apparuit, etiam absinque errore imius minuti secundi temporis r nam filum luminis Solaris, inter limbum planetae obscuruin di Solis lucidum intemeeptum, quantumVis tenue in oculos incurrere visum est; ct in
ictu oeuli. denticulus in limbo Glis a inrcurio ingrediente ta. Eius evanescere, uti ab egrediente factus quasi momento incipem Hociautem perspeteto statim intellexi, Solis Pia allaxin ex h
483쪽
iusmodi observationibus rIte e 'cludi posse, si modo Mercuriuo Terris vicinior majorem haberet parallaxiua Mis; etenim haec parallaxium differentia tantilla est, ut semper minor sit ipsa Sotari quam quaerimus; proinde Mercurius, licet frequenter latra Solem videndus, huic nostro negotio vix satis aptus habebitur. , Restat itaque Mneris transitus per Solardiscum, cujus Poetallaxis quadruplo sere major Solari, maxime sensibiles effeta differentias, inter spatia temporis quibus Amur Solem perambuis late videbitur, in diversis Terrae nostrae regionibuss. Ex his au tem disserentiis debito modo observatis, dico determinari postiGlis parallaxin etiam intra scrupuli secundi exiguam partem. Neque alia instrumenta postulamus praeter Telesto a & Horola. gia vulgaria sed bona: & in observatoribus non nisi fides i& dili. gentia . cum modica rerum Λstronomicarum peritia desiderantur. Non enim opus est, ut latitudo loci scrupulose inquiratur , nec ut horae ipsae respectu meridiani accurate determinem tur di lassicit, Horologiis ad coeli revolutiones probe correctis, si numerentur tempora a totali ingressu Reneris infra diseum Solis. ad principium egressus ex eodem 3 cum scilicet primum incipiat Globus Veseris opaetus limbum Solis lucidum attingere;quae quisdem momema, propria expurientia novi, ad ipsum secundum temporis minutum observari posse. Ob leges autem motuum admodum arctas, rarissime intra Solis orbem conspicitur Venus, ac per plus quam centum re viginti annorum decursum, ne semel quidem ibidem visbitur; nempe ab anno I 63 9 cum praeclaro Juveni Horro is nustro, eiaue primo di soli a rerum conditu, jucundissimum hoc spectaculum obtigit, usque in annum I 6 I, quo juxta Theori as quas hactenus caelo consormes experimur, Stella Veneris iterum sebtercurret Solem min as mane; ita ut Londini hora fere sexta matutina in medio disci Solaris expectanda sit, nec nisi quatuor
minutis centro Solis Australior. Duratio autem hujus transitus erit octo fere Horarum, nempe a secunda usque in decimam fere matutinam, Atque adeo ingressus minime Anglis conspicuus erit: cum autem Sol tum temporis occupaturus sit I 6 Geminorum gradum, viginti tres serine gradus in Boream decli
484쪽
MENSIS OCTOBRIS A. MDCCXVII. 46s
nans; per totam quas Zonam frigidam Septentrionalem inoeciduus conspicietur: ac proinde qui littus Nor vegia incolunt ultra Urbem Nidrosam, quam Drontem vocant, usque ad Prois montorium ejus Boreale, Venerem Solis discum subingredientem Observare poterunt ; ac fortasse Scotis Borealioribus ct insulae Hellandiae, olim Thy len dicta, incolis in oriente Sole ingressus ille conspici poterit. Quo tempore vero Aenus Solis centro proxima erit, Mi verticalis erit supra littora Borealia sinus Ganis, gctici, vel potius regni Pegriani ; ac proinde in Regionibus circumvicinis, cum Sol in ingressu reneris quatuor sere horis dista. bit ad ortum, S in egressu totidem fere ad occasum. accelerabitur motus apparens Veneris intra Solem duplo sere parallaxeos horigontalis Heneris a Sole; quia Venus tunc ab ortu in occasum fertur retrograde, interea dum oculus ad Terrae superficiem positus in coRtrarias p prtes ab occasu in ortum gyratur. Poma autem parallaxi Solis, uti diximus, duodecim secvn. dorum cum semis te, erit parallaxis Eeneris aum secundorum; Et sublata parallaxi Solis, restabit saltem semiminutu in pro pa-s rallaxi Horizontali Veneris a Sole, ac proinde dodrante saltem itan .iti promovebitur Rentris motus a parallaxi illa,interea dum Solis discum percurrit, in iis scilicet Poli altitudinibus quaeTropico vicinae sunt; atque adhuc amplius in vicinia AEquatoris. n. nus autem tum temporis satis accurate quatuor minuta prima singulis horis intra Solem conficiet 3 ac propterea dodranti minuti undecim sollem temporis minuta prima competunt, quibus duratio Ecli eos hujus Venereae ob parallaxin contrahetur. Atisque ex hac contractione sola liceret de parallaxi quam quaerimus tuto pronunciare, si modo darentur Solis diameter A nerisque Latitudo in minimis accuratae; quas tamen ad compu. ii tum postulare in re tam subtili, haud integrum est.
Procuranda est igitur alia observatio, si fieri possit, in loeia illis ubi medium Solis occupat Venus in ipso Medinoctio; nemispe sub Meridiano priori opposito, s. e. sex quasi horis vel 9o gradibus Londino occidentaliore, & ubi Venus paulo ante occasum flevisibintrali paulo post ortum, exit; id quod fiet in dieto Meridiano, subatitudine Poli Borei quinquaginta sex eirciter
485쪽
eraduum: hoc est in eo sinu qui bis ni dicitur, ad Portum
est: cui nomen Misoni inditum. In locis enim huic circumvi. emis parallaxis Veneris durationem transitus protrahet, ct sex saltem temporis minutis longiorem essiciet; quia dum Sol ab oecasu in ortum sub Polo tendere Vide inr, ea loca in disco Terrae, motu contrario in occasum ferri videbuntur, hoc est motu eum motu proprio Veneris conspirante ς proinde tardius moveri vi debitur Venus intra Sole c cum diuturniore mora discuin ejus
Si itaque in utroque loco hic transitus ab Artificibus idoneis contigerit debite observari, manifes him est totis septendecim minutis longiorem suturam esse moram in phrtu Neponi observabilem, quam quae apud Indos orientales expectanda est: necmnitum refert an ad Fortalitiuin Sancti Georgii vulgo mῶ-ras dietum, vel ad Beneotium in litore occiduo Insulae Suma. trae prope aequatorem capiatur observatio, si Anglis tum temporis haec studia curae fuerint. Si vero Gallis his rebus invigilare placuerit, non incommode apud Rudechevia snetob. servator in litore Sinus Gangetici occidentali, sub altitudine Poli duodeeim fere graduum. Batavis autem celeberrimum
Eataviae suae Emporium observatoriuin huic negotio satis aptum ininistrat, ii modo illis etiam animus fuerit hae in parte coelorum scientiam promovere. Ac sane vellem diverse in locis ejusdem Phaenomeni observationes a pluribus institu dum ad majorem adstruendam ex eonsensu fidem, tuin ne nubium interventu frustraretur singularis Spectator, eo spectaeaeo quod neseio an denuo visuri sunt hujus di subsequentis seculi mortales ; ct a quo pendet Problematis nobilissimi de aliunde inaeressi
solutio certa oc adaequata. Curiosis igitur syderum scrutatos hiis, quibus, nobis Vita functis, haec Oblemanda reservantur, ite. rum iteruariue commendamus,ut, moniti hujus nostri memores, observationi peragendae strenue totisque viribus laetumbant; iisque fausta omnia exoptamus de VoVemus, praeprinusne nubili coeli importuna obscuritate exoptatissimo spectaculo priventur ι utque tandem Orbium coelestium magnitudines imira aretiores limites coercitae in eorum gloriam famamque sea
486쪽
Diximus autem,hac ratione Solis Parallaxin intra quingaea
tesimam sui partem investigari posse, id quod nonnullis mirum
fine dubIo videbitur. Ueruntamen si in utroque e locis nuper designatis aecurata habeatur observatio; jam monstravimus, totis septendecim minutis differre inter se durationes sicli in harum Amerearum, ex Hypothesi scilieet, quod Solis parallaxis fuerit duodecim cum dimidio minutorum secundorum. Quod si major vel minor reperiatur ex observatione haec differentia, in eadem fere ratione major vel minor erit Solis parallaxis. Cumque 17 minuta prima temporis competant duodecim seeundis eum dimidio parallaxeos Solaris; pro unoquoque parallaxe minuto secundo, orietur differentia plusquam So secundorum minutorum temporis; adeoque si habeatur disserentia haee intra bina secunda vere re comprobata, intra quadragesimam par tem unius secundi minuti constabit,quanta ut Solis Parallaxis; ac proinde distantia ejus determinabitur intra quingentegesimam sui partem, saltem si parallaxis non minor reperiatur ea quam supposuimus: quadragies enim duodecim cum dimidio fiunt quingenti. Hactenua Astrono re doctis satis superque rem indieasse
mihi videor, quos etiam monitos velim, me in hoc argumento Latitudinis Planetae rationem non habuisse, tum ad vitandas eiaculi inti ieatioris molestas. conclusionem etiam minus evidentem reddituras; tum ob motum Nodorum Ameris nondum compertum. nec nisi ex hujusmodi corporalibus Planetaesum Sole Conjunctionibus rite determinandum. Non enim conclusum est Venerem quatuor minuta infra Solis centrum
transituram, nisi ex Hypothesi quod Planum Orbitae Aeneris, in Sphaera stellarum fixarum immobile, Nodos suos iisdem in locis habiturum sit, ubi anno Id 39 inventi sunt. Quod si tramite Australiori transeat anno I 76 I, liquido patebit Nodos regredi;
si vero Borealiori progredi inter Fixas; idque in rationes min. an centum annis Julianis, pro unoquoque minuto,quo via Aene--r tum temporis plus vel minus distabit a Solis centro quam dictis quatuor minutis. Differentia autem inter durationes ha-
cum Eclipsium paulo minor set septendecim minutis, ob Lati- Nun et ludi.
487쪽
tudinem re taris Australem; major vero sutura, si, procedentibus Nodis, ad Boream centri Solon transierit. 'In eorum autem gratiam, qui cum observandis syderi bin , oblectentur, non dum tamen integram Pallaximn doctrinam hauserint, libet Schemate simulque Calculo paulo accuratiore rem plenius exponere. Ponamus igitur anno II 6 , miri s I7b. s . Londini, So- Iem occupaturum Gemin. IS'. 37 . ac proinde ad centrum ejus Eclipticam tendere in Boream angulo 6'. Io . Veneris autem visibilem intra Solis disciun viam tum temporis descendere in Austrum, facto angulo cuin Ecliptica 8'. 2 8 proinde via Veneris tendet parum in Austrum respectu aequatoris, intersecans declinationis parallelos angulo 2'. I 8 . Ponamus etiam Venorem ad dictum tempus Solis centro proximam fore,ae ab eodem
quatuor minutis distare ad Austrum; singulisque horis etiam
quatuor minuta prima intra Solem motu retrogrado describere. Erit autem Solis Semidiameter IS . SI'. pro ime, Veneris vero 6 3 'Ac supponamus, experimenti gratia, disserentiam parallaxium Horizontalium Veneris & Solis, qua in quaerimus, o . 3 i' esse, qualis ex lapposita Solis Parallaxi O . i χ' elici. TAB. VII. tur. Describatur itaque Fig. Ι.) centro C eireellus A EB D, Fig. i. cujus semidiameter sit O . 3 l discum Terrae repraesentans, i cin eo Ellipses parallelorum 22 & s 6 grad. Latitudinis Borealis, modo jam ad construendasEclipses Solares ab Astronomis usita. to, ut Dab E, ede: sit autem BC A Meridianus in quo GI; ad
quem inclinetur recta FHI Viam Veneris designans angelo 2
I quaeque distet a centro C 24o partibus qualium B C est 3r;& de C ea dat recta CR ipsi FG perpendicularis. Ac posito planeta in I ad I b. ss , Vel Sh. mane, dividatur recta FH G in spatia Horaria III. IV. IV. R V. VI, c. ipsi CH,
hoc est quatuor minutis aequalia. Fiat etiam recta X L, aequalis disserentiae apparentium Semidiametrorum Solis & Veneris sive Is . I 3 I. Et circulus radio XL, centro vero quolibet puncto intra circellum disci Terra descriptus, occurret rectae FG in puncto denotante quota hora Londini numerabitur, cum in eo
Terrae superficiei loco, qui sumto in disco puncto subjacet, n-
488쪽
tra diuturnior fiet ob Parallaxin, puta quatuor minu tis ; ut sit omnino Ib. 24 . sive I I I grad. aequatoris. Cumque Latitudo Loci sit s6 orad. erit ut Quadratum Radii ad contentum sub Sinubus sq& 3 grad. ita AB I o a' ad ed - 28 3 3 Ac calculo rite peracto constabit,circulum centro c radi
489쪽
Is . I 3' I. Et circulus radio XL, centro vero quolibet puncto intra circellum disci Terra descriptus, occurret redita FG in puncto denotante quota hora Londini numerabitur, cum in eo
Terrae superficiei loco, qui sumto in disco puncto subjacet, δε-
490쪽
MENSIS OCTO ARIS A. MDCCXVII. 469
nus angulo contactus interroris Solis limbum continget. Aes centro Cradio X L descriptus circulus occurrat ipsi FG in punctis FS Gerunt recte FH, HG Iψ . i', id quod percurrere videbitur Venus tribus horis cum o min. Cadet igitur F in lib. I s , Londini ; G vero in IXh. 3s mane. Unde manifest mnes quod, si Terrae magnitudo, ob immensam distantiam, quasi in punctuin evanesceret; vel si motu diurno destituta Solem haberet eidem puncto Cl emper verticalem, Eclipseos hujus mora
integra per septem horas cum triente durami. Verum Terra interea motu motui Veneris .contrario gyrata per I IOg .LO gitudinis suae, ac proinde contracta dictae morae duratione, pu
ta I 2 min. proveniet ea 7 8 . proxime,sive Io7 grad. Jam in ipso Meridiano Henus Solis centro proxima erit ad ostium orientale fluminis Gangis, ubi poIi altitudo est 22 grad. circiter. Locus igitur ille utrinque aequaliter distabit a Sole, in momentis introitus & exitus planetae, nempe si I grad. Ili sunt puncta a, b, in parallelo majore Dab E. Erit autem Diameter AB ad distantiam ab ut quadratum Radii ad contentum sub Sinubus f 3068'grad. hoc est,ut I o a' ad O. 46'. I 3's
ac calculo rite instituto quem ne Lectori taedio sit,omittere prie sat invenio,quod circulus centro a S radio XL descriptus occurrat reched L, in puncto Μ, ad II h. 2o . O'; centro vero b
descrip ms occurret ipsi HS in N, ad IXb. 29 . eta'; horis scilicet Londini mimeratis 3 proinde tota Henus intra Solem conspi cietur ad Gangis ripas, Per Th. 8 . 2'. Recte igitur posuimus duratione in iore 7 b. 8 ; . cuin pars minuti hie nullius sit
Aptato autem caIculo ad Portum Myoni, invenio, quod Sole jamjam oecasuro, discum ejus subituta sit Venus, statim
vero ab ortu ejus exitura ab eodem; Loco illo interea per Heinisphaerium . a Sole aversum de e ad d translato , noetu motui Veneris, conspirante. Mox igitur Veneris intra Solem diuturnior fiet ob Parallaxin, puta quatuor minu tis ; ut sit omnino 7 h. 24 . sive I I I grad. aequatoris. Cumque
Latitudo Loei sit s 6 Prad. erit ut Quadratum Radii ad contentum sub Sinubus 3 grad. ita AB o a' ad edra 28 3 3 Ac calculo rite peracto con stabit,circulum centro c radio