Ioannis Ludouici Viuis Valentini Rhetoricae, siue de recte dicendi ratione libri tres. Eiusdem De consultatione liber 1. Ad haec rerum in his memorabilium copiosiss. index

271쪽

erulius, quae apientes iudicatu bom quam quae stultumultitudo Hinc inter utilia paerusin quod nee minus prodrit,dis ictu praeponendum: quod bonis aretibus quaeritur,eo quod prauis, aut noxijs: Crquod

Acisim ipsum porsecti ficit, aut tueri ac sustinere sest

potest,eo quod multis eget adminiculis, Cruelut tibicinibus. nisi eo querat admiratio hominu ,σ in ris strinosilarissimilis: quod discultas uidetur proposita rebus egregi . sic rara maioris prel, qu inste pienti etiamsi minoris fructus: er multarim rerum precum,procul venisse ad haec,quo quis plas indiget, hoc ei tanto est melius: er quo inplures CT maioresu Motopus,tanto charim atq optabilius, quemadmossim usus quam odoratus. σquod miroris boni causiuelplurium, uescuputer origo, uel expedit fima ad bonum uia,contrarium antecessit.De malis censendum est ex bonis:ut quods enim malam optimae rei contrarum est, ita est σ ponit . Haec quidem in ipsis r bim. Ad Uonu uero relata bona mala urit eandeum basem βιλα aliud est bonu principis quamn vuti, non idem reipublicae em singulari ciuit , ut sunt Auersabomina osciarita honesta ars utilia nocinnitu eadem repti uni cessenda. Nobilibo idia, admonere liberemincipem republicu:non item fabro uelrbedario. priuato utile,parce uiuere, e rationem

ma tabere res illaris: prim muris fugien-

272쪽

dum nihil Et quonia ex animo aequare simius omnes

nec est discrimen inter maximum regem G Mectis,mum mulionem uel feruum mediastim , ideo apud omnes ijdem unigradamaeaedem rationesbonoraem unijs quae animo solo constant. Primus ergo apud omnes Crantiquisitarus cuilius Dei, quae est religio: proximὁMile,cupere, optare benemum omnibus, σβ rebuisnon posis,uotis utis hominiugem adiuuare. Inagetudo uero, quoniam huic opus est iustrumento, dupares sumus, ut alius alio maiore uel minorem, Gmodiorem uel in modiorem nactis est facultarem. Igitur in peresona dicimus posse em aut non posse'ere, licere nousicere ecere non decere,iauenire non couenire, expedire non expedire, debere:non debere. propter genus, patriam,ingeni- ῖrt m.et ubiDimus uel omnia, e quibu3 in personu sumuntur argi ment uel magnanis parrem, aut eam certe quieta flutam aut rissuadendum fuscit. Res est iis, quae cogitanda potius unicuis est, 1 hic explicandu largius: nec possunt deesse

exempla uel mediocri ingeniosed nos studi ac industria aliquot delibutis exemplis admonebimuε. Decet aut non decet propter genus. nam qu-- nobili simus 'usi est te non dedecori esse tuis maiorJuUdui quum sis ignobilis, bes inciperenobisirulenta teipso: aut quu male audiat uel genus tuum, uti patriade, Micio aut i2,pars tenori, ne augeas opinionem '

273쪽

minm:potimuirtutemi deleu, er inuisem misi reddas gratio . t Diodum, quia scutifum est id *tum aut brevi: sic uaticinabantur imcti,dmureligiosi simus uir eshadhortatus poteris es rhetor er philosophis tale ingenium victus: iai doptimis artibus es ornutum, non dctonestatumi sold-:non congratituis moribus,rimpoteris riuri' suetudine animi tui tantam crudelitatem perserrimis

decet phi 'rum,non religiosium pugnare this istibus rem quaerere. aut par est fortiter eum diser g sentia priserim honestinariaen conuenishmini consti in incipienti constituere'milium,pro Ue ut urine Moue estparce.nonexpeditMicam ingrui se virium mnjcere: Ichrarus,robusti sc ψαυρο - μα Nomen rei ilanx quiddammmmmterdum apud quosdam argumenti pondus attulit uris PECarolumaeas, qui sint primus issecarrolus, quant usquam ista hum, quamgeneroso pectois equ-Philippum uenia tibi is mentem illius philippi, sis ilii Belitanidit mansueti rut prorbi ueturpe est te reflere. qui H Hannibal oporturea ereptaris,quisis mulus. Ad eundemmodum in cognom-,Praten. solbimaeo Pilar: quia iam adgen invergit de quo diximus. fori is hoc tibi utile. Mucioramus ibris,iniic-talic rub,

A subditis,

274쪽

subditis, quos non minus debes amare accurare, qua n ti ipsi . quid tu propter exl n tum comodum no bitus illis nocere non expeditnomini uel augebitur bilaria er infuturis, non expedit hoc futuris amicis, auiditiovi,quaelibi obuentura est uel inimicis prod rit,bsesadiuvabit.er inpraeterito,digidet caruisuctibusa transa uita, Uuperiore istin pauiden ne quid indignum' as: nessiadnotimis nitelaictetur,Dedecori tuna prior: et ad posteros s boni exempli aut musi est enim optimi utri posteritatem m, cingiminegligere: est execrata isere Memortuo terra corripiarur igne,quam' tur Nemfepe

rare u : Exempla Crisi lacu referim quod hec paulo sim platanum psicinia. Exonpla a praeterito fumularier in titu'm mproficiant,ut tuisqua specula caenia quos exitus quaesumones*rtiuntur,cr e milibus et M similes euentus opsartu ade ortarine, M agamuK, quatenus minus urdetur difficile, Ufici

mus iam olea esse ita ab dis sita refert sue quibus

exempla proponamus. Apud Romanos misim ualebant barbarorum exempl. aliquantum Graecurum plurimi maiora ori . Apud nos praecipua de

275쪽

vis, scdeor quos recte ad Euangelicum puritatem aes straminvitam direxisse.Sunit inter exempla Dpoetam,CTapolog qui sepenumero mummum ad persuadendu affisunt:ut lue de cvita, qui est apud Gcllit uc quod Demosthenes dixit de lupis συ- storibusadpopulum Atheniensem,et similes. pectus non uni is hocgenere, ut in alijs nonnullis,concitandi Cr perturbandi:propterea quod alienumia uidetur a grauitateσprobitatrique is confutationi sexibitur. Vellicantur tamen monuit Um id, uel ex re sinister amplifisationem,si ostendantur esse graui

res trociores, maiores, meliores, honorificentiores, utiliores,iucundiores,tutiores, quamprimium istum

ti uideratur: praesertim accomodatis his ad alique Reum,quo maxime teneatur,vesproximum ei: tuir citas ais indivitas iracundo proponesin, muria uel contem insuperbo lienim bonu iuuid honor ambitiosio tui auaro, ambigyumdictum fusticari, poricidis meticulast,tib Agyi Flicetum smis, emi piis praestituitiuisquis omnino decrevit pera

nire ad magnus opes inihilsacri aut pro ani contabitur uiolare ac pollucre, modo rem aciat: qui ad potentia, uesperib agem cunctis Aneris tam leo nitetur pedi Mudere. Verum sancti ultoris erit, accenderetas

276쪽

tempestas illa conquiescit.Extenuatione res Mor,iminus utilis,mnus iucuncti. Alli et fmilitudirierem: In non esse eam imagnanii nituent,sed crudelitatem:non glorianista uanitaternon honorem ,sed uta nem Mnbrum:no magnificentiainsed uecordiam : non

iustitium,sed iniurium: non librealitatem, sed profisioncm:t eruat ,- βrtitudinem:rixus,non diluitationem:captiones, no eruditionem:eficam poenitentiae, non uoluptatem.nihil Diendum temere,concitare,dridenter. qmustos penituit calidi confiiij quoties ipsi eundems non immerito sapiens diccbat Plato, celaris confiiij comes poenitetis. Eius m est etia, Ira et umor psimi consultores. Nemo aquam bibit turbatum, m

yrtim nat eam quiescendo feri siquidum, Ac nec ani

mo utendum commoto. Unicuis intuenti per affectus suo qui peruit flpecies rer offerri maiores, quam nerosint:ita salili uni pensam re sivi unde sua cuis comoda uideri minima, Cr Anconio ma.Opponendi percuse affectioni lium affectiose apud ipsium non minorem: ut incitato ambitione, iacti ram rei similiaris : properantiad ultione, uolaptates, ocum,poenit Ilium,inquietudinc cruci um: ar ii cupiditate preiculum eius rei cui maxime timet, ut opsim Eoru,co niugis .nimi tali ingenio, ut bos erigatur,quo grauius periculi ostenditurrissime

nonnulli uel genera tueanimi tanta, gesseroci φῶ magis

277쪽

magis accenduntur difficuliae abortare, remisia scrimine. Allunt hoc loco philosophora tot uolum

bus contra aspectu nostros π depravita rerum iud&cia explicitae disi utationes, ne admiremur vilia, neu

minutiss pro maximissuspiciamMMaec pars ad dissuasionem potius pertrici, prior illa de morendis affictibus adpi oncm, in qua animorum motus paulo concitatiores bolant existere. In extremo quum addimissi animum,er postqviarumentis colleginam esse agendum,ad rem fuscipiendum, cunctantcm imitamin: uel etiam ut est in prouobis, currentem: idq; ostensa occasione maximi in res omnes momenti,non esse prolutandum in agendo, iuxta sententiam ueterem, Ubi consiulacris, mature opus est licto. sic Athenios sic Iulium Gesar creuisse: cupandas esse occisiones, quae is tris fiunt,qui primus arripit. In dehortatiocinihil agedum praecipitaresso no satis deliberaurAthcniebes quod ea celeritate uterentur,non diu imperi tenuise: σCaesarem ruisseis mille facinora. diutius maius

cunctatores Lacedaemonios habuisse impertu et apud Romanos elogum espe M FG , us homo nolis cu-ctando restituit rem.Sunt erat quaestiones,sicut diximus de person loco, tepore modo, qualitare,causa. Dicitur in personam, aut pro persona, aut de persona. eadem illisiunt,quae prius enumerari,sicilia non agend*m,propterge sipatriam ingenium,mores,σ re

278쪽

qui comemorauimus. In tempore considera μtur qualitas naturalis,aestis,is Lautumnusiner ι- tritus, luci, penuria inbundantia , caritas , visitu: uel

hominum, sacra, festi , pro Utum,nisis, sementis,

vindemia,Oliuitas. Ad eundem modu in loco. Modus csu ad persona locum, tempus,in Uuo aliqui mem dum est,refertur ut ad ipsi ,qui di a larus.percu frendum per ea,quae de persona loco, Cr tempore exposuimus antum aut non tantum caut non sic, propter genus issis Gituum: etiam propter aestis aut rig rem,amoenitatem temporis, moenitatem,tem a-tes,tranqrassitates, quia nondur ictu fementis, aut iam festaemesses aut nondum Seiu uindemia tnon fiat propter longinquitatem aut propinquitatem I ri,quihiccus uel aquosius,planus,montosius, consecrartus, promus. In causa stireturinius debet, an illud Ia-- cicndum mpliciter sine causa, hinc quantum tribuendum illic se. ut an ficiendumn bcllum Gustis, quod θμrbem aliquam iniuste occupant: an deceat, expediat, congruat bcrum a nobis fieri, er Gallis feris deinde in propter hoc.Expendetur quam bonsa causa, q uti sit, quam congruens ci quod uolumus ob eam aggredi. Retorquetur interdum causa in principalim deliberationem:ut pctit inprum Turca,illaturus alioqui lata Europaerimo non danda onus, quia hoc dixit, mas

cui minitando picquid concupistit extorquere.

279쪽

Momidinia Ocφwddixit hiat. quid enim aropaeoptulisius, quam conuerti Principum rimarma, in Almo a bellis istest sita discitis quaestio qua simpliciter proponitur, qua ratione assequamur hoc, num agendum decretum est σ ex ptim agi spe, quae est generis coniecturalis. in quaqcndini rumetitast Berdostiendusiun Gr perpendenda. Omnia

porro uel ingenio perficiuntur,uel corpore angonium Minostrum est,uel alienum. In ingenio fiunt ratio, prouidentia, tus, eloquintis, artes. Cr piae ingenio tam tum exercratur, quivi adhibentur manus, s si cum vi unstrumenta cimn fibrilis extorta, ar' chitectoria. παεuem aut nos, est, aut alienum. In corporefiunt,quae supra memorara, er imprimis ad opus rures. His accedunt instrumenta earum, quae iit' trorsu uergunt,firmitus, ualetudo. Externa sunt ea quihim uel trahimu uel impellimus,uelut tollimus, uri deprimimus. Sub impulse comprehenduntur, diruere, secure, Gederet. Cr haecia Orienta.ad resistendum uerb*Dit,quo arceamvis additur etiam, quo propritimus, quodad actionem mugis tendit. Alanum corpus non modo bomines,sed iumenta cotinet, nis omnes animantes. Contemplanta iam haec omnia, ut quin rim tuu construari, ut plicariret. Ingeniumn strum doctrina, diligentis, meditatione ad quan- is rem apinimium redditur,corpim etiam exercita

280쪽

tione Cr usu sectitur. Alienum ingemurum us uel

Hicitur uel cogitur. Adicimus aut resti ratione olim

sti ut honesto, pio, legistis: aut ubem em capto. id fipartim rationis uiribus,partim dolo, qui illectumento asiquo tegitur .ut auarus pecunia cupitum uelut Uc' uolaptate delitiosius, noreambitiosivi: nonnunqua inoaffecti precibus,msericordia, ira, gratia. Animulium affectus ad similes rationes uenamur.At cogimus inperio feruos er subditos, autoritate eos qui nos reuerentur .periculo etiam ac necessitate, ut inopes. Vbi non pro it ingeni ,applicaturuis, quae regenda est consilio:num aliter mola ruet sua, ut Horatius inquit. Vis est in rebus corporeis, aut ut aperte rem inuadus iurientius esse putas quia ans, quod obsistit: uri dum

illa maxima obstrue occasionem tibi commodiorem, Cr locum qui te superiorem reddat Si nihil agis inpetu ut actu uno edulitate princies. Attigimus hoc etia una,quum de multate loqueremur. Et qli admodum in medendosunt, qui solis conm experimentis, suscipiunt aegroru cura, quos Graeco uerbo .uxcipiat lanominant alij habent canones uniuersales, quos ad mPla rerum,qua locus posci deducunt:atque hi certius curant,acmelius. ita in dandis Gylijsquidum exi se atq; experientia rerum consulunt, quidis vero in naturam negocij penitus penetrant usque ad radicem, causamis , Cr rationem illiusvneres , quorum cone

stium