Ioannis Ludouici Viuis Valentini Rhetoricae, siue de recte dicendi ratione libri tres. Eiusdem De consultatione liber 1. Ad haec rerum in his memorabilium copiosiss. index

251쪽

dustriadis usu comparantur, discipli De σartes omnes ur quae ingenio exercentur solo, fue quibMἡuου adhibentur,prudentis,inores,uirtutes: CT horum omnium contraria rebetudo, obliuio has,ruditisum

prudenti improbitas.Tum affectis Uderia, cupiritates, pes, metros, dolores, studines,laetitiae, amor,

amicitis,inimicitis, odium, iracundiae. unde est maxi ima pars morsi, quisiunt admodum uarij, lenes, ah eri, constantes, inconstantes, molles er tractabiles, duri ac Itintra iubilas,seu ,remit Scastuti,fmplices. acce' dunt his studia diuersurum rerum,equorum, armorus uenationis: queomnia radices habent in parte animi inferiore fixas, cruri pullulant, uel comprimMntur, ut alimentum, Cr occasio: er consuetudo. uri additur,

vel detralitur. num issae permotiones sue abctiones leves,quae ubies euolant, nec a radice astam prostriae fiunt, neci estigio fui ullum reliquerunt, obscurae

sunt ac momentaneae, Cyreipsa haud uehementer cinondae.quamuis sumunturhauldraro ab oratore in coniectura maioris affectus unimo latentis, cuius illae filia notae In corpore siunt haec, in cute β a,m neruis 'bur, aut inbecillitus,muitvlib. u latudo utrus,in mo

252쪽

cpae ex Lim dictis manant, laruas, agili si ratiuumtutis, erentis,ta eiusmodi. Externa arusub nombis sim: iusti post iones,coditio, ars uitinuoluptates per omnes feniusAxor, liberi, serui, consangmnet, quora cura ad nos lectat,pupilli,clientes, subditi :si pra nos sint,pancntes,Cr maiores consenguinei, uelut patria, ratres nutugrandiores,domini, principes, re' stublica nugistri Ex aequo fiunt,amicis alas, patri Ps,consobrint,affines,uicini. Ex 's penituis nobis cotingunt,dgnitus, honores, potentia, gratia, existima tis,gloria, quae nonfiunt in manu nostra. insum haec percenseo,uolo semper contraria intcssi gi: Misiti pa pertatem gestatem, plum, s rei utem, orbitatem,cruciatus,nnfinium,si r- Nimi iuxta Aristotcla fremitia, ad euiam arte pe tinet tractare de contrarijs. circa nos fiunt locus, ut in 'nitu,regis,er qualitates eissimonios petrosa, pala pris,ptinu pressia, iurCr partes eius omiis,'m, ira inter amicos, inter inimicos :σloci positus,hic, istic,prope,procula senesuperne. Tempus uel naturaleest, ut hora, dies, mensis, annus, seculium, Denis, AEus,uer, tum 's uel cx operibus hominu m,'lu,

ciari uel ex accidentibus tempori, ubertatis, famis, potis,salubritatis,tempestatis,traquillitatis .Iam temporis disserentiae nunc, tunc, olim, pridom heri, cras:

253쪽

ues priuatim ad aliquo denim discendi, petendi magistratus, gerendi, morbi, vilaturinis. Huius pars est

custosue opportunitas, flummu tempus remmagendarum.Sunt non iussit iux a nos Cr nobis proxima, ut siae crurpia rea in hibere a philosophis dicuntur de habitus cir cultiι runicatM,armatu togatuue, restus. stipsam personam soboles,cuncta poteritasβ' ma. Et b cc omnia, quae cum aliquo dicuntur escidi tempus referuntur,. .eteritam, futurii, praesens. Ad de etiam possibiloquod est nam Cr stemtur. quo ingenio est,aut creditur futurus,aut esse potuerit, qua eruditione, qua prudentia, quibuε opibus, quoi amicis,quibus iiijs,qua uxore, φιistra cognatis: quid

egit,aut eleueni quid existimatur uriturus quid euenturum. Sic Cr in omnibus quae dixi, quae persicile est ad biectempora conferre ais accomodare. Inveniuntur proportione quadam haec is republica,aut ciuitate, scut in unoquos hominum. Nam ante ipsam est uelut parens conditarier maiores,qui iambisierunt,quibis ea praeclaram quid uel animo egerunt, uel corpore: denis antiqui omnes. cum ea fiunt intus leges Crmores tanquam in animo, Cr uires ciuium uelut in corpo re, er robur inpis is muris er ossis, er elegantia ac steries tectora Crahioenitu agri,aut comes S .Ex

terea fiunt si ipse ciues, ut quam*j,c erui publiciero, saeraribersubditae ciuitates,Cragersuta

254쪽

supra ipsam,princeps ut alitu popultu.cum ipsa nil ci,confoederati mici hostes. Misie nihil habet: nanis 'ciuitatis aeter us cogitantae' nise delibere-.tur de diruenda conficipes ' ut insticiamus no mese,inos,qui in nobis ipsis, ex cis quae dictu unt, quierga

deliberuntem,tum qui fiunt in cor filio non ne an imHtiaeuiter chari an arcte Cr familiariter amici, aperta er indulse ansi laecti,an omnino inimici, pares, instriores,siuperiores. Et maior quide aut minor aut par, ex bonis solant censeri internis, ut maior, minor, par, ingeniosapientia. eruditione probitare,corporis .et te uiribiA: ijsquie fiunt extra. natalibus. opibus p tentia dignitate gratia, existimatione,conditione arte uitae. Ium in loco fiunt, celebritas solitudo, pro is, sacer,pudendus non pudendus. publicus, iuvius, noster, alienus:Crsi alienus,cuiusnam: per omnes quali tates, quas perfome competere memorauimu libent, an aliqua nec ita te coniti ictu, ut is carcere, lauti in casti is in cisicione: quorum partis: ad tempus pertinent.in tempore est qualitas C statim rerim. Gladreligionem, uelad rempublicam. turbatis,feruitus. si bertas lιies:vel ad perforas. quo institusint res non strae. aut eius qui delaberat. aut consulentu . Seq-- turres. de quibus consultatur. Deliberatio omiis ac .elamo defuturis est, non m fari , nec 'ibili

255쪽

Nemo enim deliberat, quid heri fuerit ara --

periore anno: nec an ambulat, quin ambulat: noc

Aibi moriendum sit. tumes de manu Abi instrenda nonnulli conserunt: nec an sol orietur cras, neu an uolabit .necberuam deliberat an fet laber, quae ei Emniplims deliberatio, sed Domini. Nimis etiam difflua pro imposibilab Abdentur, quaeret cimuου tau quam deplorata: ut aἡ capiet quis magnam urbem' ui . comitatus decem modo aut duodecim militibus. Incidunt tamen bar quaestiones inter confulendum, potcrit nec ne feri, est ne facile, ansiet, omnino puerniccturarum Mit relatae,adprimam ex tribuε μ stionibus, an st. Ergo de omnibus Fecunque sunt in nostra potestate consiliamin, de operibus ma tinum G actionibus animi. Tractuntur haecperpensa uoluntate Crmultate.num qui σpotest. Cr vult, Vcie is non ictu russealterum defit. Voluntas,consect troposita est in causis in ratione,in aspectionibus: quaecu fas cur uelit, quae mens eius, quibus a sebi permucturirimitus est in utribus ingenis corpo m,externorumquli comprehenduntur diuitiae era n amici, opes, potenti . his adpunt impedimenta, imi Dinwm mente rei obscuritas. in corpore difficul- , masMimperi . toriis legum,pij reueremr er metus. Videndum quantum ijs rebuου ille tri--, de ι MAcritate fueritur. Externis in bra. corpori

256쪽

corpori ob tam , uel raturalibus, ut mori mniso fluminibus paludibus: et artis ut uallis .muris. β sis,

anciribus armis iaculis, tormentis. Porro in bis suem nostra manu tposita,quoniam omnia aduoluntate deliteratis referuntur. . Illud enim modo quaeritur, ut sit, aut nolit, uoliatus in bonum si perfertur. aut verutuse,aut quod existimatur tesCfit ut omnis deliberatio sit de bono . hinc de contrario huiusmoL. Bonum appellamus, quod expetimus, ut profviserum:mulum quod fugimus ut nocitura . seu adhunc modum bolium est omne, quod prodest: malum,quod obest quae adiudiciu nostra referaturma,hs, qvim ad

veritatem rerum. Prodest autem aliquid uel animo lcorpori. Animo prodest uirtus eruditio, ingenium,prudentia: corpori u letudo. vires uoluptu. Corpuη ad animum resetur, er sce int in animo omnia ad rectam voluntatem,quae uirtus dicitur, tanquam domina et principem. Ita duosunt bona, unum per feexpeten

dum uirtus seu honestum: altera propter aliud. quod

utile uocatur.Propter uirtutem expetimuου ingenium.

er peritium: propter Leciuitam Cr integritatem sensu ac Miletudinis. propter haec uoluptates, diuitias. possesiones eruos. Virtus nominatur numbonestu, quo merito bonorabile reliqua flunt ut illa,quae ad corins pertinent. Sunt qiuea cicerone media inter bon statem ex utilitatem .mul tu Luciat eruditio anu

257쪽

citia, signita potenti gratia, aut oritu, quaeab eodeapplic'turbolisutiEuporro uidenturmihi ex duenitratiaeuirtutis aprincipio orta,musia si uirtutesintconmct atq; admulto Irruntur. teri no omnes honesti partes fiunt rate quemadmota nes Miseris. Inhonestopo imas color paeUD pertinet. huius generis une di Morre supremaera cognitio, ta a citio illius omnipotentis natur Spum cognitionem minus in Elmeis pronuntiat esse ustam aeternanti in bie, i quis accuratius perpenda reperiet cunctum humanum sapientiam pictati nostrae comparata non modo coenum tameraeo insanium Aecundum

'miis ad homines, ut charitas in illos, possWC 'praeceptum:

iniuris,l intus,bracmetiarta quod Tetutexcellantia ingen prodesse suam plurisu, etsi gratuito, ne cuiusquamuria.Hinc quaeias os, ita nasiquem striit quaen tam cen- Ieturia sus homineshostes animositate, quam ad

'riposthaec acumen ingens,ludi heruditio, digni nonum,gu i gratia, tor a nonnum exbisparantur poteris claritudo. tutio tigerint, σmoderat uris, mentum

258쪽

mentum Joἀ, pulchrae res fiunt Cr magnificae: sin tu ambitiose, t malis, iste, populus Ini iudicata perversius ineptis et ridiculis artibus quaesieris,quemad modum flunt qui uictu,qui cursiu,qui lusu pila, magnam sibi ad multitudinem laudem Cr admiratione parant:

aut is aliori perniciem convcrius,inanes, noxiae res

sint, er detestante. Quoiam in his quam plurimum interest, quomodo, Cr quam ob causam, Cr a quibus. Diutilitate illa sunt praecipua, quae ad tuendum uitam sunt repm cnec is Ucns modo comparantur,sed in

posterim quos pro lamsicut agri,possessiones imuaedificiarm , pocula argentea CT aurea, quae subuenire

nia Cr tuta, non nolis tantum, sed ijs etiam quos choros habemus, vel habituri fumus,amicis,non postoris .Hinc quae ad delitias, uoluptatess per omnes βω- fusCT quae animo fiunt iucunda,de piis eae fiunt optime,quae maxime honestae er diuturnae:quod hinc equitnr, quae mimmu postfe relinqui poenitentiae. Sunt quae rubuiquos coniunctaesunt e moenitus horto ri ,pratorum pascisorum, pecorum. sed ea unicuis nutifima, ad quae strtur propensione naturae. In hoc enim ut opiniones,jic iudicia et ingenia sunt unius: alij alijs rebus cupiantur, Cr idem Hre alio tempore. puppe mutantur cupiditates Cr desideria, I aetatibus relmorbis, vel satietate, uel occulto quodam naturaemio.

259쪽

cis aedis Apraecioffusos , paratis couiui Aspectaculis, tamitionibus, munimentiar denis raris, no 'uta, iumtibus, admirabilibus, plausibilibus ad uulgu, variis σμuoris plenis Ex quom illa poti mu lasedanda, quae multorum utilitatem complectuntur, ut ritempsis vilitudinarise hospitalitae, redimendis captiuis isseuanda egestae ac inopia, quaeiam ad hon ut uergunt.Recs materia, hocseminarium uniuesese hiuentionis, quodlacame expositum sit pro sita, bus argumentorum. Nec fingulam tarim dispecu ' quoa et res ut infinit Aminime necessaria, qua asse non quiuissem:admonuisse de capitibus Cr nebit 'ntes hidicasse contentus. Ex his quae in nobis funt 'sitasatis ut puto sntest igitur,oportereram qui

multis depebus consilium daturin est, plurimum ercordis habere,er prudentiae: custent imum esse img 1is,tam mulu*rmiseruus animantis hominis: tu confiustifim totiug honestatis ars utilitatis. Sed am quam ad usium accedam eorum, quae exposivi, illud a monebo,neminem his locis argumentorsi debere in confulendo uti hoc ordine, ais ea ratione, qua a nobis digestisiunis quemadmodum elementariae silere certo aliquo ordine trusititur,postea uario illarum pG tu singula uocabulorum constantinec omni uc uisu,

Draco literarum orditus ibi uri quo Heras didici'

260쪽

musc laci,quo Pilius teneantur, hoc modo fiunta no bis ostense.Prudentia Crara cogoculit unquens maximi tuimhaebiturus:haud siccusqucutus imperatorfingulos milites in acie,ubiputatoptimeques puri gnatura,et momentu aestatura ad uim a. Nec omnis . literis utimur insingulis nomini sic nec omnibus laris ins Musis oratiosus: raro, inciditcausa, ad qua omnia rationugenera sint aduocuda. acneficio nu quid talepUituse liquando eu ire. Sed de exercenda βι- eultureiam dicamus. Duosunt in cuilijspotent ima adpesiadendi opinio probitatis,er opinioprudentia. Haec maximo opere in conflijs ualet. unde illud Hecubae ad insem: toritas persuadebit tua. eadem enim duari'dicta, non idem esciunt. Porro prudentia detracta iustitia, nihil valet ad sciendam fidem, ut inquit Plato:quippe quaestuusta astutia existimatur Prudentes enim nisi et pro bos esse bitremur, oros, callidos,ineratores,subedos esse ducimus: ncc est qui se illis creduincilius bono imprudH.Existimatio probitatis Datim potistat rebus uel paratur, uel con Armatur.Purabitur primus honeste Crsancte uisimac confulus.undeuetus in Vitam maxime persed re Nec est quodperinde enat homines a persuasione, q fluitam dictis uideant dissentire caput est apud

Quintilianos, in extremo libro, non posse oratorem