Ioannis Ludouici Viuis Valentini Rhetoricae, siue de recte dicendi ratione libri tres. Eiusdem De consultatione liber 1. Ad haec rerum in his memorabilium copiosiss. index

261쪽

m insuadebit,nis credatur talis. Odyipta in te ualc praecipue insuadendo, adhortand monendo. In locum probitatissiuccedit, ut amare illum credaris, cui n*ρ. Ac rescio ara illud ortivisi quam credi uiriam bon rudeo natura fert, ut amici nostris per meliores nobis es' cur antur,quam inimici. Ita totum cosiliumsic temperandum cst,utesmodam rem illius qui constuli uidearis pinurerum tuum,liclesierin cuiusquam.Prudentia mori robis arrogabimus,eam paratam prius uac Lil ore, quam acumine ingenis atq; ita,ut in ea re,de qua dc beratur,aliqvid nobis tribuamus. Quod si hoc conficquitur inuidia, ad eum I niendum detrahamuου unalij rebus. Omnino uitanda est susticio arrogatis, quum ne tua maximis quidem viris,

o nnem laudem flupergressisserimus. Crsi comode possumus, id quod nobis sumimus, condimus assensiu. acbeneuolantia, uel eiusqui liberat, uri confulenti. s boscire, quae quidem didicimus cum illis, uel ab illis, riperi os,err eoru cura ut beneficio: ut eoru ope aut opera,cutas itas misi ut uilegatus futuit tu,

principi suo potest dicere se expertactis illa didici

dum eius negoctagereret Cicero quos pro siua sententia adducit Imperatore desivnct ad Quirites, eos

262쪽

s honoribus mandradis esse uolaistis. Amoremeebit apertius ostentare, Cr iactare fusius, propterea quod hὰ, ut est odio ac I idie aduersarius, ita duo illa expellit: nec uti potest uerti uicio, quod cm fest amare profiteatur, nisi inrigvus forte ille sit quem diligas. quod de eoqiac fusit, existimori non conuenit a consultoribus, qui omnes putantur esse illitu amici,alioqui in consilium non acce cndi. Cris qui consulit,istis' animo durit amari sic: quoniam id est iucundisiniu. π credit ita esse, propterea quod nulliu tam purum sibi Sue aut tam exacte fenouit, quincensisse multa habere,propter e amore fidim simin. Fides quae ex umore nastitur, quo modo sicuti et virtus omnis blatu's iniuriae est obicrustinetur, parcim erit prostrenta σ hn hoc aduocunda conscientia eius cui sumus fideles. aus quodHes tuae insipiepraebuisti documentum ita admonendum,ne uidearis. exprobrare: tallaganda aliqua cuus, cur uel deceat te sectem esciues oportea. nempe quod a talibuε genitus,aut educatus uel quod est gratius idi dices,qu nium affectus tu uel testantis deo beneficijs,ut omni u . mortaeum ingratiss. er proindefccliniis futurus', nise memineris: σ qua unu reostendere te posis Iraet , Rcliter quae ad illum pertinet administres Moquidem certe, se fit opus. nam ut ad alia omni sc ad

263쪽

247 rector er moderator omnium , ne quo nihil est tota ars oratoria ino uero necuitat a. oris comes est curversiollicitudo rem, amici maior nuciatim quam nostram. Prodest id quos ad opinionem prudentae. quando hoc est prudentis amici mula de rebus dimicorum cogitare, Crissis prosipicere. confiularium est inquit Cicero ) uigilare,cogitare, adesse animo emper aliquid prorepublica a ut facere, aut dicere. Et is eam remsuper qua deliberatur,cura ostentarenon tri- conueniet. num saepenumero uiris cordatis er callidis ut stulta uerba excidunt, sc pum recta consilia, quis ex tempore dicunt. mocirca multi ueterum fientemtus in enutu descripto dicere consueuerat, cui de Fuso caleno scribit is Philippicis M. Tullius ut uiderentur rem multam dius domi tractutum er meditatum istore Nam ut in genere cause iudicialis ex rempore exstimari dicere,mqnu affert causae robur, quoniam ni mur tantu sidere ueritati, non astuti e uel ingenio:

fc in μήorijs plus habet fidei meditata oratio, cuti

uerbo ueteres monemur, nox consilium. amare nos hic in affectanda laus inviij omnium horam, aut extemporalis facundiis Ergo tota orationedunda opera est,ne quid dicus,quod opinionem uelprobitatis,uel amicitiae,uel prudentis imminus: augeat potius quantura licebit. Qua parum notu agen

264쪽

tatis,stu arrogantiae custultitiae, ficu impudentiae, si tuarum utilitatumi: Prarum uiciorum se icio milie sinentium humanarion facile ingerere se solet,ludi thmuis de homine lancognito, er potii Zimr ijs homini.'ba; qui multos experti fiunt malos,saelut 'noM: et qui

in uarijs ciuitatibus, aut cum multis hiluerunt comediti . Apud maiorem modestiuK er reuerentius, principem praestram:sed sicut absit assentatio, quae puta

initio, post cognita omnem adimit fidem. Neque uero huic ita confutatam, tanqua praecipias imperito, ni si puersi ex eius aetatem rcgas: nadultior, tutius moneus occupatum. Quippe ad principem ita loqu=ri , tanquam praeditus eo si quod est maxime principis,magna prudenti et iudicio derctivi sano.hoc,quude negocijs rem tractatur. num in alijs rebus facilius patiuntur illi doceri se ex reprehendi quemadmodum citharoedim sileresspondit Alaxandro, nescio quid de pulsesidium cavillanti, Absit o Rex, ut tu melius haec scius,quam ego.) Liberial est interdu dicere,eos priuatae rei affectu caecutire. In negocio ueia pietatis omnes sumus pares, omnes ferui eius de Domini, quinos e struitute dialosi doeruit suo sanguine. De hoc habemus

formulam diui Pari: Oportet nos magis obedire Deo, quam hominius: Pauli, si hominibus plutare sti derem,christi struim non essem. Apud amicum familia re,apertius: apudnistriore rum sinibilex alto,nihil tanquam

265쪽

tanquam obiurgans, nisi res asperitatem confiij exsenit, uigraues morbisectioncs acustiones. Omnibus uero dandum fidele coni 'iu, etiam inimicis sic enim eris. virbonM G quia eris, Credere. nulla est uia compenediosior ad bonum existimationem.Debuia modi cossilio est dictum HudPlatonis,remessacrum:quodsim: sum habetustiorem, quam prima st leprae se gerat

'1piciendum Cr ingenii ,π mores eius,cui considistrisq- aptanda oratio, dis iam, ingenioso acuta, he beti crastor ac apertior, supercilioso callida, humano liberior ducis:ut ostendae sumpta meis moribus. bonis recte ostendendautilitas,mulis oblique ingerenda; ne illissiua uideamuruitia exprobrare,nisi personae ratio maiorem nobis libertat praebeat ut si lias sit, fidiscipulus,consa ineu pupillus minister ubditus, comissus nostrae curae.&temperanda er coditioni eius qui dicit, non eadem autoritate aut prauitate iuuenis quasenex, uneruirus qua docturi Abnixus sapientiae opinioni, acquie non estnactus, pauper qua diues, ignotim Umiliaris,peregrinus qua ciuis miles qua dux. Inquibusdam suscit avitoritaS, alios uix res ipsi Crueritu tuetur. Posthaec uidendi , qui simul dent consilum, qui in contrarium dixerint uel dicturis i. mbenda ratio eorum, quae inpersona uniuscuiusq; co memoraui. occultius,parcia reuerentiuε dissentienduanobiliquam ignobiu:abeo, ad cuius maiores uulpa's triam

266쪽

trium res tendi qua Dagiturine istud radias,ouidlibi in aliena republica. aliter a docto aut ingenioso, q indocto et crassδ:probo, in improbosus sto diuitijs,

seruitise,amicitijs,clioetelis, principis, pratia, sima, mam his destitisto σ nudo. tum ne irritati Crincensi a nobis, noceat mustis: tum quod uulgo incauti videtur,potentem lucescere: Cr parum probi,a probo dissentire:σimprudentis,sententia ingeniosi aut pe- risi aut prudentis non approbare. Olim ut erant Isb re relasicae, licebat aperte inructi in cotrudicentem: quod studio rei iblicae uidebantur eo impclli. Cy tamepraecipiebatur, ne maledicendo i , qui de uirtute bene audirent, animos confidentia a te a lienarent. Quanto magis decet hoc nunc feri as homine christiano shlas tamen omnibus idem habendus honor, nec ubis. labenatu ciuitatis,ubiomnes stre unipares, Cr nemo fiasteri cocedis vruria reipussicae propterea quodbaec, sitim est, omnes suosciues dest benefentientes lauia quam matersilios aequaliter complectitur maior In rus,quamuispiannicipem: seditis,ut ne in rabiem aut eoiciaresexcedat,quumnihil nugis deceat confulantes quainmodestia σὐrauitas, quas duas uirtutes necesse est inter iurgantes Cr aetereuntes deteri. Porro apud principem modolia tribuitur maiestati eius: cr

si quid tacuistiaut disimulasti, ille sibi stri expensum, grada, risitum ebe rete procntiae M. quod

sinon

267쪽

f non interigat, potcstuno aut altero uerbo si moneristiter, ne exprobrare videaris. Et P madmodunci

paratur Acts probitate ore,prudentia, ita extenuaturistis imminutis. Nemo est qui non madit sibi ciete ra omnia, quam iudicium aut prudentia detrahis quando nussim maius est couictu,quam dementiae. pcr hanc en hominies in brutorior naturam degenerunt. Ita unusquisque in se malis dicus, et pam amare, quam param ualere mente. uolunt tamen uideri aegerrime sere quis amorem ipsis adimat is eum,qui consulit: quoniam isse amare vidctur, qui in consilit ad cu- uidi nihil autem est tam iugmtum, tamq; inhumanumquam non reDndere in amore illi, a quo sis prouoc

:musto magis si sit potens, fi princeps, cuius amissetis tantopere prodesse potest, Crobcbe odium: ita ut maiorem dent toleruntue signification ,s quis eos stultifimos dixerit, qua non fatis principem disse

ger ipso maxime audiente, taliquo per quem positia illiuου aures permurare. Ergo tam periculos ut cMattingendi non est,nisnec state huc pertraha mur. Nec tollenda igit univissum prurintia, sed quod minus ura pars aliqua:Cr praesertim quae ad praeficiis ististitutum pertineat, quum abunde ira alijs cocedatur. quid enim cst confliarius, δε prudentiam adimas, tanqffcribae aut pictori munusamputes. Ita hoc modosummaebitur,Non ad mit non consider itinon intelle

268쪽

xit, Hiemito est animo'occupato, auocant cum alie Curi non expendi imparatus dixit. ncutiquam dictistare te,qMnsi accuram rem por poeta: aliter sit scit purus:nosse te eius prudentiam. Ista sunt duriora, ctsi dcrure tefolitam prud=tiamasiderare te ciceronem in cicerone, mirari te quid illum mutarit: prudenrem esse,sed non in hoc:ncminem omnibus boris sapere.Interim ab co collertis orationcm ad ipsam rem: hoc illii fum,nobis aliter. qine Age rixit, ponuntur ante ocu las,eπ C n s,utras expcndantur: rebus te magis sidere,quam autoritatissius. si quidem fissentire, te qui non minus sis in threbus uersatus, aliter. Tu, si potta, alios ei opponcno minoris exis imationis ian re de qua consulituricicero ad pop. manum: At enim uir m

rigimus reipublicae, erucstris beneficijs psils astu'

CV.Catulus:itemssummis ornumentis honoris, si tume, virtutis, viiij praeditus Cn. Hortensiuε ab hac ratione distentiunt, quorum ego autoritatem apud nos multis locis plurimu naulfe erualere oportere confiteor scd in hac causia tames cognoscitis autoritates contrariaue Jrtifimorum uirorum ex clarifimo'πιm,tum omisis a goritatibus ipsa reta ratione ex-qurere possumus ueritarem. Et post, istis eisdem

catula, Hortensio, toritatem opponit P. Serui-

269쪽

bet uscipere, toto pectore etiam cum nostro periculo compescere eorum fue impudentiam ,siue flagitiosam scelestum uoluntatem: quales sunt m- sedentes,paro cassentatores,perniciesprinci . Seq-κ r Doliones reta, oratio tota est dii

m legirus, clementer ignoscereo iuste punire,*nset inean tranquisier innoxieruum. Et inter honestum dem utile,si modo Chri ianos nos esserenummxs,numeriscontrouersico Rom. pop

sae numero in deliberationibus illud usiurpabat, vincautilitas:sue uox api inimis etiam gentis a

270쪽

lius reprehensa est, er tab schola philosophiae explosa

. er Romani fortasse Amtram honestarem putabant,patriae prodesperde cum comodis erat uox illa. Nos ura odimu Monestas uincutscupotius,Vincatreligio.AristotclισThcophrasto dirigi totum hoc gelinino nesti placuit. Execrahatur illum Socrates, quipri-- honestum Cr utile natura cohaerentia 4inioneri unxisset querebatur enim, hoc essemesoru omniucuput. Itaque se sapientes esse uolanm, non modo uideri, omnia ad probitatem honestatem, reuocabimus. Sunt Cr duplices quaestiones,m resti uidelicet locor ,remporum, persi rem, modi, quantitatis, cau-sCan Asiat hoc impore, hoc Ioco, σῖn hoc, CT AGET in tantum, Cr propter hoc. v an concedendum aliquid reue, quod is bellu minetur fiat. Interdum ite coisili proposito aliquo fine,quid agendi quo modo perueniendum ad illum como .Quintilia in deliberationein omnem coparatione constare cen-st uel inter res ipsis fotis,ucladpersonam,h-,tempim collatus. Plane ita est, num scito er desieratio tollitur, undes comparatio mi is beluiis. Praeci in

bona sunt inpietate, inde quae pluribus prosen ea bonis praemenia istis, quae paucioribus, Cydiutuma momentaneis , aut temporari', Cr solida smiosis tantum:Cr pura bona, quam ex bonis ex malis temperata:er quodpropicor expetitur,me meo qκω Πρ