장음표시 사용
471쪽
LACTESCENTES e. r. Euphorbia, Marici quidam, Ficus, Rhus Acer Papaver, Chelidonium, Sanguinaria Bocconia, Cambogia, hevetia Cerbera, Rauvolsa, lumerii, Asclepias, Periploca, nanchum, Moonum. Minus tamen semisso sculosae Tourne fortit, e gr. Prenanthes, Lactuca, Chondi illa, Hieracium, Crepis, H ypochaeris, Picris, 'oseris, Leontodon, Tragopogon interim Locluc sylvcstris, fucco crocante viroso, maxime venenata est, reliquae plantae adultiores magis quae lignosae factae, prae amariti vix gustantur. Si ex ordine Natur. 29. paucas demas,' nonnullas addas ex ordine o. plit rimas habebis lactescentes, quae haud sese commendant. Praeter hos dictos, adhuc nonnulli restant ordines Naturales commemoratu digni, ut: g. XXX. o RG o I. Arum, Dracontium, Calla, corus. Saururus, Piper. X his Arum masticanti linguam exurit, Dracontium & Calla similiter Acortis calidissimus, sed magis aromaticis, ergo omnes hae calidissimae.
ORDO II. Palma omnes caudice simplicissimo absque ramis, omnibus soli e summitate caudicis sunt Corapha, orsistis, Cocos, Cham 'rops, Phoenix, Carγota, omnesque Palma alite a Rheede'Qumier depictae. Omnes fructu sunt esculento, licet in aliis drupa, in aliis nux Hae incolis terrarum calidiorum, an non cibus loco frumenti.
MD GU. Musa, Thalia, Alpinia, Utus, Canna, Maranta, momum, Curcuma, an feria, in his folia simplicia, integra, alterna caulis herbaceus,
culmi tormis Diarum radix aromatica, hinc edoa Leci Tia,
472쪽
ria gingiber, Cardamomum, Amomum, Tra Paradfii Galanga, Cossus omnes radice aut fructa calefacientes, stimulantes, nervinae diaphoreticae,
Curcuma magis amara, minus calida Canna adhuc minus Musa adhuc minus, etsi roma ejus magis dilutum in Ductu reperiatur.
ORDO U. Iris, Gladiolus, Anthobeta, Si Orimchium. Horum radix carnosa, folia ens formia, caulis simplex, articulatus huc ergo referri debent Laeta Commelina. Ex his radicis reos effectus solus nobis cognitus cst, . . Deos nutratis, Florentinoe, Acori palustris iermodacbli radices, quarum prima excitat vomitum, altera evectorans, tertia diuretica, quarta purgans est, adeoque omnes inimicae corpori humano, mox e corpore ab alma natura expelluntur, eodem modo quo spe acuanhg. Sumatur pecacua rha omitoria, coquatur, parum purgat adhuc magis fit diu retica seu sudorifera aut eminenagoga coquatur adhuc magis .st expectorans, tamen eadem principia, sed magis vel minus debilitata. Reliquarum virtus adhuc latet.
ORDO XIX. Viburnum, Tinus, pulus, Sam-hueus, non elatia, Bellonia, Maurocenta CGFine, Rhus, Celaseras, vortamus, Rhamnus. Quoad viros hic ordo minus notus, ex paucis tamen, quarum is innotuit, ad reliquas argumentamur. Inter has Sambucus vi naturae inimica gaudet, hinc expellitur Vomitu, Diarrhaea, Sudore Ur no Men truis. Rbus, succo lacteo specie Toxicodendro dicta, omnino venenata est. Rhamni
473쪽
Rhamni pleraeque species ali de purgant, ut Chr- vispina, Frangula c. Viburni, Tini, puli, Cotini, Evotomi Cela tri baccae, non facile ab avibus gustantur, hinc caute hic mercari licet, observandum si aliquando in usum medicum adhiberentur, ut caute id fiat.
ORDO XXXV. Rofa Rubus, Fragaria, Potentilla Tormentilla, Sibbaldia D as, eum Comurum, Agrimonia, phanes Alchimilla Folia habent alterna, omnesque adstringentes sunt omnes fere earum partes eadem Virtute pollent, exceptis petalis, quae interdum variant in certis generibus.
Andrachne, bγllanthus, Croton, Patropha, Ricinus, Acabpha, Tragia, Mercurialis, Cli portia. Omnes hae plantae venenatissimae, ut succus Euphorbii Grana Tigiis , ut utiae Mercurialis itaque non temere interne assumenda, quod confirmatur observatione Rhi in Inops 88.
CASCAR ILLAE Cortex a Stablianis loco hine adhibetur, cum metuant essestum malum Chinae, nescii quod luteria cortex sit hujus venenatiss4madi Classis genuina species venenata CLUTIAE.
Qui itaque inquirere studet genuinum succedaneum China, idem examini subjiciat species Lonicerae, Dieroilla, Cossea Dorae, Morindor.
Ad venenatas plantas a salutaribus distinguendas, corporum enim e regno Lapideo nulla fi mentio, illa enim Creator nulli animali in cibum destinavit, posuit natura gustum' olfactum, quorum ope inter noxia' salubria saepius tuti pabulantur ipsa pecora. Ideoque sensus gustationis in eo loco sedem nactus est,
474쪽
est, ubi cibus praeterlabi debet, scilicet in ore, ori vero superpositum est instrumentum odoratus, nasus videlicet, cujus auxilio de illo quod maxime volatile est, quodque semper superiora petit, judicium ferant bruta homines. Lingua densis adspersa est papillulis ner Veis, quibus subtilis obducitur cuticula, ita tamen ut liquor valde tenuis inter ipsa papillas' cuticulam interjaceat, quae omnia eo conserunt, ut adcuratissima hei fiat sensatio. Si calidum nimis capiamus ci-hum, ut arescat liquor hic multum debilitatur gustus. Si cuticula abradatur, etiam illud quod gustatu alias est suavissimum, summum X citat dolorem. Gustus de eo quod minori praeditum est volatilitate judicat, ut olfactus de eo quod majori, e g. Caro assa sua calidam suave olet,' suave sapit. Secundum hunc sensum gustus' olfactus, bruta animalia de suis alimentis judicium ferunt, e g. illud Equis adeo Xitiale Phellandrium fugiunt adhuc vi ride, odoreo sapore retenti, boves vero edunt idem sibi salubre bellandrium , eodem allecti odore sapore o. Observat maxime dignum, quomodo Creator
certa vegetabilia certis animantibus in escam ordinavit, ne quaedam animalia diversi generis, aliis p eriperent omne alimentum, hinc nonnullas plantas certis animalibus venenatas reddidit, adeo
ut non nisi sub gravissima poena ipsas tangere liceat, ne ex ignoratione hujus legis improviso
mortem oppeterent, unumquodque ipsorum eo gustus Wolfactus sensu instruxit, qui huic fini con
Nec minori dignum attentione, quod sapor secundum certas circumstantias mutetur; e. g. in Febribus
475쪽
hus putridis, nec halitum nec saporem carnis amatae ferre possumus, tunc autem acida gustia maxime arrident. In Chlorosi Macido ventriculi infantum,
terrestria, Carbones, Creta, Argilla usta, bene sapiunt prosunt,' sic in aliis. f. XXXVIII. g. 337. Plantae in Icc Is sapidiores, in humidi. et culis in pidae magis, in AQUOSI Dpius corrosiva
Sic plantae aromaticae praestantissima in locis siccis crescunt, ut Cinnamomum, osmarinus, Salvia, I bγmus, Satureja, Clinopodium, figanum, Lavandula, Hasbosus, Meli Da, Nepeta. Hae mixtae cibis saporem augent orexi excitant. At hujus classis cutellaria secopus male sis, Stachγ , minus gratae minusque sua UeolenteS.
In humidiusculis inlidae magis Tales sunt plant ei umbrosis nascentes, si folia Rapae in cellulis, folia Ochori terra accumulata, alba aquosa e Vadunt; sic fructus omnes, in umbros sis humidi. usculis, magis aquosi inspidi, in terris calidis siccis, Soli expostis, sapidiores. In quos saepius corrosicae sunt ejusmodi sunt
Ranunculus, Calli, Arum, Gmphaea, Herba Britannica, rum, bellandrium, Cicuta, Perscaria, Armoracia, o furtium aquaticum. Sic vernales plurimae eadem de caussa acres inveniuntur, ut Pulsatilla, Anemone, Chios plenium, Daphne c. Dixi mus saepe, quod plures planta in aquosis corrosivae snt, quam dulces hinc cum plantis aquaticis cautius agendum judicamus. Verbo omnes plantae aqua ticae in loco sicciore cultae, mirum quantum de aerC-dine sua demittant Siorum, vera species Siet, nisi varietatem dixerim, Munica Ri species, quae in siccis crescit, dulcissima estis esculenta Apium dulce,
476쪽
Celleri Italorum, gratissimum in mensis, cum spon-re crescit in paludosis, acre, nauseo sum venenatum, per culturam vero in loco sicciori dulcescit esculentum evadit. Planto medicinores adhuc virides, minus sapidae sunt, postquam veto X siccantur, sapidiores Ua- eunt romata omnia sapidissima sicca sunt.
q. 3S8. APIDAE U DORAΤb insipidas Ni doras viribus superant , demtis enim is, a tratur
Sapido odoratae species ejusdem generis praestant v effectu insipidis' in odoris, hinc selectus institui de bot f 0cierum os cinalium. Hinc praestat Ebalisti hortim Osticinarum pri Rhapontico Flores c 3 3σh3lli odorati prae inodoris, mola Martiae od ratae prae tricoloris, cor onera nostra Dive iris prpe Sativa, Sedum acre prae in sapido Agrimonia os scin prae Agrimonoide ournes elisa prae Calainintha, Tmm s ossicin prae Serpillo, Menibacrispa prae aquatica, Cochlearia prae Coronopo. Demio frpore S odore castretitur irtus; quod patet ex faeculis Ari, in quo destructo sapido , sculenta evadit farina, inaustica tali radix in farinam redacta, cocia, esculenta evadit, unde nostratium septentrionalium Misse brj s). Idem cum odoratis e. g. Colocynthide Plantae in ossicinis diutius servatae tandem amittunt odorem &saporem, hinc rejiciuntur a Medicis annuo examine instituto. g. XL. g. 359 fAPIDAE S 4UAVE OLENT E bonae
sunt, graveolentes autem mala, AUSEOs vero purgantes, vomitori vel venenata sunt. HOC ι Vid. l. appon pag. SO.
477쪽
Hoe jam antea diximus sis fundamentum dia)teticum omnium animalium, nosque semper, ubi licet, in mensa quod optime sapit, eligimus. Simia omnem cibum gustu ili actu, antequam edit,
Eundem in modum quo agunt res in nervos olfactus saporis, agunt etiam in nervos totius corporis demtis modo mineralibus. Nec hoc ita absolute verum esse contendimus, quin finitates semper etiam consulere suadeamus; si amnes experientia innoxias deprehendimus, semper egetabile quoddam ex sapor odore in usum adhi- here possumus.sUAVE OLENTE praecipuae sunt, Milium, ADra, perula, Mefilotus, Philadelphus, Ita seminum, Lilium, obanthes, Curtis Faba Nerium, Crocus, Viola, ilia, quarum flores praecipue suavissim uni spargunt dorem. GRAVE OLENT E malae, uti ungi, Cotuli, Sambucus, Actaea, conitum, Hellebortis, Veratrum, artim, adices arci si Coronae inperialis, Glo. riosae, Folia Anag i is, Stapetiae Flos Chenopodia nonnulla, Solstnum, Dollira, icotiet ira, γUcγa1nus, Gratiota, sisa, Stach 's, Doronicum, Colo-onthis, Coriandrum, ut a, uaris, n lossum, Opium, Puglans.
NAUSEos I turguntes Ut Radices Valerianae, Convallariae, Corte Sambuci, Martim, ratiota, Helleborus, Aloe, Colocynthis, Senna. NODYNA vero Tagetes, Anethum.
g. 36O DULCES nul remi, PINGUE emolliunt magis, AL s I simulant X caluaciunt magis. DULCIA plerumque nutriunt, acria' corrosa vasorum Ope mitescunt, Qui plurimum utilia nobis sunt talia sunt pleraque nostra alimenta quae in nutriti O-
478쪽
tritionem cedunt chylus si in bonum nobis cedet nutrimentum, in dulcem' lacteam redigi debet emulsilonem. Dulcia cnhri etiam amica, communiter ad longaevitatem conferre creduntur. 1 ou ANNE de TEMPORIBUS DEMOCRI-Τ-us aetatem suam melle mulso in multos protraxisse annos dicuntur. OL RUDBECKIU nlius octogenarius, quotidie dulcibus Taccharatis libenter Vescebatur. DANIEL MORAEU Senatoriali lunensis 8O na tus annos, omni suo tempore Palsulas, Caricas, Saccharum, Syrupos, aliaque dulcia libenter assumsit. DULCE plantae sunt Cererita, uti vena, Secale,
Hordeum, Triticutu, ea, Panicum, Milium, Pisum, Hetaeine, Faba, Phaseolus, Nuces Co li Ah oh dati, istacia, Castaneae, assulae, Ficus, Dactrii,
PINGUES emolliunt, praesertim mucilaginose, ut Malost, Alcea, Althaea, ite varia seminum. sΑLs simulant, nervo Videlicet irritant, quacuationes promo Vent Omnes, putredini resistunt. Horum acida refrigerant, in parva dos licet ut reliqua calefaciant in majore ejusmodi sunt plantae marinae, ut Salicornia, Sal ola, Crithmum, Triglo-chin, Chenopodium.
3. 361. ACRE corrosito sunt, si vero per exsic cationem sapore prioantur, duleis e vadunt cons.
3. 362. A WA RIZ alcatinae sunt, somachica, antivenerea, 'saepius suspectae. Hinc Humulus cere visior additur, hinc Uin-ιhium, tempore aestivo cerevisite acescenti injecta, acescentiam tollit Amarae acido spontaneo laborantibus succurrunt, appetitum augent, bilis vices supplent,
479쪽
plent, sed Veneri inimicae, si diutius iis utamur, tenerrima stamina corrodunt, digestionem stomachi enervant, hinc maciant, is plerumque venenati quid abscondunt Tales sunt Gentiana, Centaurium, Radix Coreos , Fumaria, Aloe, Cardinis benedicitus, AUnthium Artemisa, Santolina, Tanacetum, Matricaria, Chamomilla, inchona.
f. 363. Ac ID A calorem, sitim restinguunt, AUSTER A ad ringunt. Acida essentialia non coagulant, sed diluunt, refrigerant propterea es sitim tollunt, pallidumessiciunt colorem, putredini resistunt ner Uos Or- roborant, nauseosam tollunt rancedinem in carne o pinguibus qua propter inter praecipua condi. menta cibi numerantur, ut Vinum, Acetum Robi, Succi Limonum C.
ACIDA sunt amarindi fructus, Vitis, Ribes, Rerberis, Cera a rubra, Fragoria, Rubus, Morus, Aceto O, Oxalis c. A UsTER A adstringimi, fauces, linguam instar corii crassam reddunt, ideoque ad iringentia audiunt. Acidum pro basi agnoscunt quo magis cum siccis permixta sunt, eo fortius ut austera operantur. Tales deprehenduntur omnes fructus immaturi, antequam in acidum transierunt, priusquam ope caloris dulcedine imbuti sunt. Ausera sunt olivae Punica, Acacia, runus, Deseris, Rosiae rubrae, Rumex, amarix, Mespilus, donia,
LPACΤUs proxime ad vitae sedem animamque ducit, hinc citissime omnium , spirituosum medicamentum, vires restaurat Hystericae' deliquescen
480쪽
tes, halitu spirituos intra horae momentum exiscitantur O. Cerebri namque mollissima pulpa ossi cribri sor- mi applj cata, expanditur in naribus, ut ibi fere nudum osteratur cerebrum Ossa spongiosa quasi ex complicatis paginis chartaceis composita, quibus augetur superficies, ter consequens olfactus. SPIRITU RECTOR hemicis audit omne olens volatile fugax, quod saepe nullis in carceratur vasis avolat' saepe vix colligi potest. Hic spiritus rector diversus est in diversis plantis e. r. Lavandula, Melissa Thγmus, Martim, riganum,
ocimurn Satureia, omnes suaviter, aromatice olent, Lavandula tamen non odorem habet elisae , nec Meli si Mari, sed quaeque suum singula rem spargit odorem soli olfactu sensibilem aliter igitur nervos asscit alium in illis producit effectum, eodem enim modo, quo sese habent in
instrumento odoratus, gerunt se quoque, postquam per universam massam sanguineam dissipata sunt. Hinc admirandae adeo existunt medicamentorum in corpus humanum operationes, vix ulla theoria, sed sola cognitione simplicium addiscendae e gr. Polianthes, floribus sui essicit, ut universa domus odorem spargat, utque Hasterica eundem intrans mortuae instar decumbat Cinnamomi Odor nervos maxime excitat hinc guttula unica Ol. Cinnam in Elaeo accharo a Tumta, maxime Volatilis per totum corpus diffunditur, ut integer homo spiret cinnamomum hinc maxime analeptica. Nerium, fortissimum, suavem, aliquanto ero narcoticum habet odorem, qui essicere potest, ut in camera clausa dormiens Caro assiciatur tib Alcea
t Boeria ave de olfactu variis locis pulchre. ι6 AMBRos I Ac A sunt Ambra, Moychus, Zibethum,