장음표시 사용
481쪽
sol rotundis, laciniatis, C. B. 3I6. Flos ejus naso puella corruptae admotus, odore deliquium sepe apud ipsam caussat. Ruta suo odore eos qui a suaveolentibus deliquescunt, curat, ideoque mirum adeo producit effectum Hippomane urinam omnes Europae appellentes interibant, nec ullus caussamno erat, tandem ero innotuit, solo halitu veneriatissimae hujus arboris tantas fieri strages. 'uglandis, an huci c. umbrae saepe causian Zphemeram, seu Synochum, hinc Sambucus Gothlandis Futhom seu arnor tetra audit, hinc arbores sacrae sub qui-b is nulli dormire licitum a rustinis nostris appellar tur Anag ridis nemora steti dissima caussant Cephalalgiam. Nepeta, Marum, Valerian radix eius quasi incantant. Vulti ria Hirci odore Chenopodii species anti hysterica est. Vini mustum sub
fermentatione halitu suo e cellula et dolio unico momento occidit Fungorum odor saepe letalis. Actaea Cotula, Stachγs, Busones alliciunt, .mdore carbonum permulti intereunt magis apud nostrates quam apud australiores populos. Conis
vestigia domini se iiij tur in populosissima urbe, bio
odore ductus. Empiricus Amste laeda mensas enormem pecuniam comparavit, solo urinae olfactit eqquo praedicere potuit vitam Vel mortem, foetor enim urinae in morientibus nullus Barh. Salax puella fascinat juvenes, Modo vulvae pro Vocat animalia in Venerem, Orchides odore Aphrodisiiaco excitant Venerem Ambra suavissimo odore obiles in Baribaria longaevos reddit, ubi plebs brevioris aevi Pharamacopoetis alecutis annos 6o vixisse perhibetur solo Ambrae odoratu. locγnthis teterrime olens
482쪽
solo odore purgans Vomitoria est, ablato odore iners fit. Suaoeolentia arcent caros pellunt contagia me Xanthemata , masticata praeservant a contagio. Sabetis populis, qui praecipue floribus sua. veolentibus delectantur, morbus endem ius it Carus, nimis quippe suaveolentia sopiunt ner Uos. Haec omnia in Agrun a itaque externo usu proficua. Sic Croctis facit sopores, externe abdomini admotus compescit vomitus Acida augent plerumque odorem Tinc . Moschi cum p. V. parum fragrat, cum vino vero maxime. Acida, ut odor Acet in Febri-hου putridis Deliquiis, mire conservantis reficiunt. Foetidae, ut Buxus, Cannubis, Humulus, Ruta, Sambucus, Puglans Tagetes, Variae nocent, halitu saepe noxio b hinc male ad domos 'abitacula seruntur. Adeoque odoris effectus in planatis maximus singularis, omni consideratione dignissimuS.
f. XLV. f. 364. Flores X fructus rubri acidum communiis
Color ruber saporem acidum, luteus amarum, stridis crudum, pallidus inspidum, albus dulcem saepius indicant. Ruber acidi m patet ex accis Vaccinii, o cocci, Berberis, ubi Ribeos Cerasiorum, retinorum, acidae hae omnes sunt, at ubi variant albis accis, Ribes, Rubus, Cerosus, dulces sunt. Poma Mali acidissima rubra sunt, dulcia vero alba. Folia orbi, cetose, &c senio rufescunt, cum acidum occultent, ut omnia folia rufescentia acidum plantae indicant et .
483쪽
Luteus amarum Gentiana, Centaurea, Rhabar-haru et Chelidonium, quae notissimae, hoc testantur. Viridis crudum patet ex omni vegetabili omnes fructus tenelli adhuc crudi, virides persistunt, postquam colorem mutarunt mutant' saporem Pallidus inspidum sic separagi Brassi ea , cichorium, Leontodon, adhuc tenerae Lactuca c. inspida primo Vere, at Virides factae, vix in culinas nepotum amplius recipiuntur.
g. 365. Color foris luridus, ad pectus totius plantae risis, sit pedias reddit plantas. Flores luridi sunt in Papavere nigro, conito
Medelpa dico, Atropa Rhoe Baccae nigro in Atropa, Actora, Coriaria, quae venenatissimae minus Uenenata sunt bacca Empar Rihens nigrae dantur tamen nigrae non venenatae, uti accinia Rubi.
Cui autem offertur planta ignota, nigris acetis, illi auctores sumus ne ante edat quam observatio nibus constet ipsam innoXiam esse. XV.
484쪽
PRAEFATIO. In regno lapideo vix datur aliud, quod oculos
animosque nostros in diligentiorem contempla tionem operum Creatoris optimi trahit, quamcRYsTALLI. Quarum pelluciditas, Versus lucem fulgor, exaeta denique & polyedrica figura, essiciunt, ut multa arte tales videantur factae a cultioribus itaque orbis terrarum populis tanti jamdiu aestimatae sunt CRYsTALLI, ut easdem maximam partem nobilitaverint Lapides pretiosos nominarint, atque Adamantem inprimis in pretio summo habuerint, cum tamen Mille reapse nihil aliud sit qua m
I tam mirabilis figurae lapides, qui in tali reperiuntur naturae regno, ubi nulla adsunt semina ex
485쪽
quibus generationem eorum deducere licet, in maximam huc usque admirationem Historicos Naturae exercitatissimos adduxere scierunt enim,
quod nihil fit sine causia sussicienti. Quare non immerito Soheuchzerus a Costallographiam concipitrem ut curiosissimam, ita X sscillimam grue ingenia subtilissimorem etiam philosopborum ita torsit, ut ad hunc
usque diem sese ex variarum rerum circa hanc materiamo currentimn lab3rinthis extricare non potuerint. Alii b)parum curasse videntur causias, cur exsingulares, cur metricae, conicae, cubicet, bracientse, quae tantopere ad sudorem ingenia excruciarunt.
Specimen Academicum editurus, nec aliquid qualicunque locubratione mea dignius, nec orbi literato gratius futurum duxi, quam si inter CRYSTALLos exspatiatus, harum naturam pro virili scrutarer. Scio quidem imbecillitatem ingenii mei in re tam dissicili parum admodum praestare posscte; harum enim scrutator imbutus sit opori et perspicua cognitione Mineralogiae, hemiae, Physices, multarumque, quae jam ante ab aliis factae sunt, obser-Vationum; Isthaec vero pleraque adhuc apud me desiderantur. Itaque cum nobile hocce argumentum pro sua dignitate tractare non valeam, sussiciatini hi, si felicior Minervae ansam viamque pandam in RYsI ALLORUM gentem amplius exspatiandi. Celeb. D. Praeses c breviter sententiam suam de CRYsΤALLORUM generatione indicavit; fuere itaque qui verborum pondera vix sum cienter aestimarunt, nec mirum, cum nec Cl. Autorem propriorum Verborum interpretem audiverint, nec magnam illam collectionem CRYsTALLORUΜ, quam
486쪽
proprio Museo depromta Auditorum suorum oc lis subjicere solet, Uiderint. ItaqDe non inutile fore duxi, s hasce YsΥΕ-MATI NATURAE paragraphos Dissertatione Academica explicarem, veram CRYSTALLORUM GENERATIONEM, quae tamdiu in obscuro latuit,
ex principiis praeceptisque Celeb. Domini Praesidis paullo copiosius luculentiusque exhibere allabo
sunt quippe composita ex νύος. gelu, &ςελλειν, contrahere. Quare Plinius, cum de caloris
effectu antea locutus esset do, Contraria, inquit huis caussa rasallum facit, gelu ebementiori concret λNon lictibi certe reperitur, quam ubi maxime hsterna nives rigent, glaciemqus esse certum est, unde X nomen pro dedere. Et Salinasius m Solin e CrγJallus, inquit, est proprie aqua concreta, Winde Oae Latinorum 1 lissa Hinc Θάλλοι δατος, aqua gluciata Epiphanio. Hinc Moerhavius D Fuerint quisor fiere inter principes hemicos, quod aqua gelu primo defaecatissima reddita per longum tempus, deinde autem nunquam regelascens, sed semper sen im increscente frigore constricta, densia tu pondero tor reddita, tandem in veram Crassilium montetnam transiret. Quin id narrant audacter in montibus Helvetiorum glacialibus, ad plagas horum boreales, ubi regela cens nunquam per secula glacies ita transformari dicitur. q. II. Crystalli sunt Regni lapide corpora polyedra geometrica, quae latera habent plura plana determinata, pluresque angulos proportionatos.
487쪽
f. III. Crystallorum quatuor Vulgo numerantur
genera. Sunt enim primo, CRYSTALLI SALINAE in aqua folubiles. Secundo, CRYSTALLI LAPIDE Lepe pellucidi in igne non fumantes, quae proprie Crystalli dicuntur Tertio. CRYSTALLI SUI
RHUREAE seu PYRITICOS AEAE ARS ENICA L Es, quae in igne dant unum olentem. Quarto, CRYSTALLI ET ALLICAE., uti lumbere, Ferrea, Argente e c. quae in igne funduntur. Admonendus autem est . . nostrum tantummodo esse scopum, secundum genus a nobis nominatum, seu Crystallos tantum lapideas tractare. q. IV. Crastallisatio est mirum naturae phaen menon nulla adhuc arte explicatum, idque salibus proprium. Mirabile sane phaenomenon, si quid aliud in rerum natura sal enim quod figura sua detorminata specifica gaudet, si in aqua solvatur, in multas dividitur myriades singulae autem particulae semper figuram servant totius dum in unum iterum crystallisantur vel coadunantur, figuram particularum minimarum obtinet totum. Cum alias videatur impossibile, talia polyedra ad centum millia colligere, eaque in unum redigere, adeo ut ex iis eadem specifica scilicetis polyedrica rei staret figura. Attamen haec salinorum elementorum collectio, secundum postas a Deo leges Naturae peragitur.
q. U. Salia in aqua solvuntur, sapida sunt, polyedra crystallisantur. Ut obtineantur Crystalli Salinae, solvatur satis mas a in aqua susscienti copia coquatur aqua, & supernatans pinguedo diligenter despumetur noxium
enim est pingue Crystallinationi Tandem post-Ff s quam
ιθ Si enim partes oleosae admixta sint massae Crystallisationis non facile congrediuntur, , si quadamtenus forte congredian
488쪽
quam aqua ad certam proportionem vel ad pelliculam X lia lata est, in zipiunt particulae salinae uniri. Si diversa salia mixta sint, quae plurimam ad sui solutionem requirunt aquam, primum coeun in unum, se sociant. g. I. Ex distis ergo patet Cras allifationem Salium esse colleclionem elementorum salinorum ejusdem speciei in glebas unitas, F semper stabilis Hu-rce, propriet uni fingulari alio . g. VII. Hisce suppositis, nimirum . Quod Crystalli satio salibus 8. IV . competit, nullique corpori quantum no Vimus alii. q. Quod omnis Crystallisatio fit in aqua g. b. Porro ad ipsam generationem Crystallorum lapidearum pedem faricilius promovere possumus.
stema at OV in Reg. v. g. 7. mne Quartilum VS patum esse petram par siticam , docet autopsa generatur enim in , cavo aliorum lapidum, Minde excrescit. Ex aqua itaque in stiris lapidum retenta erit alationibus, lapideis impraegnata, sorte etiam ab aere adjuta, in se superficie lapidis excrescere incipito continuo, augetur. Ita generari putamus. In fluido aqueo primam peractam fuisse generationem, docent e segetabilia saepius inclusa observata,' sedes seq.I. Omne uarietum N patum esse petram parasticam docet auto a. arasitica ea vocanturna tuis diantur soliditatem veram non obtinent. Hinc Halurgi semper cavent, ne pinguedinis aliquid inter coquendum lixivio admisceatur, quod salis Concretionem impedire
489쪽
naturalia, quae immediate nunquam vel e terra vel in terra crescunt, sed semper ex aliis suam petunt Otaginem, . r. inter vegetabilia secum, Epiden-dron, illand a, inter animalia vero Vermes corallia stituentes, Patella tes orbicruata astero margine gibba V, Dentalia θ c. quae nunquam in ipsa terra , sed in aliis arboribus & animalibus habitant. Quartgum Spatum eandem etiam habent Naturam, crescunt enim non sicut alii lapides, seu per coadunationem particularum terrestrium; dum pura sine alia compositione reperiuntur, Nunquam totos constituunt montes g. II. Generatur enim in cavo aliorum lapidum inde excrescit. Hoc quotidiana testatur experientia; nam in montibus tantum non omnibus, fissurae, ut in glacie intensissima hyeme, sunt aude frequentes, quae saepe morais quiete instar cicatricum ipso monte altiorum concrescunt, dum materia cicatricis raro eadem cum ipso monto Observatur, sed plerumque aut uarigum est aut
Spatum. Quod praesertim videre est in estrogothiae montibus is mannefallo Borus at in
inim ad terram ita declives vergunt montes, ut ab illis aqua defluat, tota eorum latera, sere ut lardum sua pinguedine , Quarteto pato esse Obsecta videmus , ut circa ah lunam oppidum Gynaecopo in. mmo licet uarigum in terram dispersum quotidie videamus, tamen ibi vix ullam factam esse ejus generationem, sed semper e montibus fractam, merito credimus quoniam ubi in montibus fissurae reperiuntur, quae aquam et tu iam retinere queant, ibi etiam uarietum Spa,
490쪽
sp Ατυ pari modo esse petram parasticam, Ditem dum purum ne alia compositione deprehenditur ex eo demonstrare conamur, quod plerosque constituat alactites in fornicibus aedium, cryptis praecipitiis montium, mi in aumans Hole ut taceam quod in sequenti para grapho demonstrabitur.
g. III. Ex . aqua in Puris lapidum retenta, hos. Japides generari contendimus. Aqua enim purissima scatet particulis lapideis, salso, pinguibus, quasocquirit per varius terras eundo, rodendo, deterendo m)..Aqua enim CRYs TALI INJ pelluciditatis, cocta,
o in vitro seposita, ad fundum per quietam, moram, frigus, sedimentum deponit terrestre, quod fundo lateribusque adhaeret. Heic vero etiam eodem modo fieri credimus, nam dum in fissuris aqua colligitur, mora , qui et eis exhalatione ad fundum' latera particulae terrestres ponuntur, tandem sensim sensimque patum vel uarigum pel-hacidum evadit. In aquae exsiccatione benencio solis, aeris, venti, frigoris, etiam tenuissima quaeque exspirant avolantque is terrestria siccantur.
Spatum eodem modo ex qua in risuris lapidum
retenta generari, e lapide unico prope uenerumno Mica Spato constante, cui olim nostratos ii eras suas insculpserat demonstratur, cum literis hae olim Xcavata hodie alteis scabrose ope pati excreverint. Et in robur sententiae nostrae, adhuc exemplum illud quod notavit ourne-
fori in itin Orient. , dum oculis labyrinthum Creticum perlustravit, addere lubet θ.