장음표시 사용
101쪽
aepulchrorum essessiones faciendas cura viti Hinc Μuseu in Nolanum mirandam nunc ia modum v is pr.esertim raruscis excrevi Vrbs vetus e lapso Romanorum Imperio, per bar-haras nationes pluries vastata, et cremata Juit Anno
CCCCIX. Gotbi. qui sub Alarieo duce Italiam ingressi
fuerant, eam caedibus ferroque depopulantes, eunetis occupatis opidis Nolam capiunt. Tunc eiusdem Praesularat S. Paulinus. Ex auctore Hist. Misceli. lib. XIII. c. a certiores facti sumus , Gothos cuncta urbis vastasse templa. Sequiori tempore Vandali cum Genserico eorum Rege anno CCCCLV. eandem praedali sunt urbem. Idque non solum Nolae eusnisse narrat historia , verum cunctis aliis Campaniae opidis . Neapolis tandem , et Cumae a Barbaroruin clade colluvieque liberatae suere. Saraceni etiam anno DCCCCIU. ultimam huic urbi ruinam attu- ere. His adde temporum longaevitatem , per quam quae supersu erant rudera, penitus deperdita. Antequam Nolanae historiae finem imponamus , dicendam nonnullos esse auctores, qui arbitrantur qui
hus haud adsentior quondam ad hanc urbem mare si)
1 IIuiusee sabulae origo hine orta videtur ex eo, quod narrant Nolanae historiae scriptores , ex vicino Cicatae monte , qui prope Nolam est , pluries aquarum torrentes haec in vicina descendisse loca. Anno enim hin XXIV. tanta aquariam copia ex montis pervenit vertice, ut plura hominum centena enecarit. Et anno MDCXXII. ex eodem monte Nolanum agrum aquae erumpentes devastarunt. Hinc Patriciorum iussu magnus aperius suit euripus , qui communicat cum Regiis Langynis , vulgo rapia , quibuscum in Liternum se exonerat laeum. An in hoc tempus totus hic ager propter aquas stagnantes maris veluti essormabat. Isine ait Cl. vetranius in Sebethi Vindic. c. 7. Pag. 29s. In campo qui dicitur a Plano di Primia, arentiliae , Conchae , ω- des aquis corrosi pauim excaνantur, et gamus hic Mulo ,
campo Marino nuncupatur. Ex bis igitur nata sabulla est, Na..
102쪽
pervenisse. Idque probant Vesuvianis eruptionibus, quae quidem adeo loci faciem inverterunt , ut penitus sit alia ab antiqua forma. Vicinus enim Vesuvius ob assiduos ignes, et motus terrae loci saciem antiquam mutavit. Sunt etiam qui commonstrant in quibusdam locis maris vestigia , et haec communis accolarum adhuc traditio est. Credat Iudaeus Apelles , non ego. Parum ab deseripta urbe adsurgit in praesentiarum .viens Pomilianus ad Arcum Pometiano d' Areo, ad disserentiam Pomiliani Atellani. Pagus distat a Nola sex milliaria. Hinc crediderim sic appellatum a Pompeiorum gente , quae quondam Nolanum incoluit agrum. Hoc confirmari videtur ex illo Ciceronis lib. XIII ad Attic. 9 ubi scribit : Alicui des negotium , qui quaerat Q. Faberii
fundum: numquis in Pompeiano, Nesan e penalis sit 3 Remondinius lib. I. c. 8- lapidem asseri , creditque quendam Campaniae Consulatem fuisse vocatum Barbericum Pompeianum. Antequam manum de tabula , pauca dicenda supersunt de quibusdam incerti situs opidis, quorum nonnulla in Campania extiterunt ; De ipsis nunc vix nomen manet. De Veseri primum occurrit sermo. Ea urbs ad montis Vesuvii radices fuit ex ea parte, quae Capuam respicit : alii probabilius fluvium fuisse credunt. Et re sane vera Aureliris Victor , qui quarto floruit saeculo , haec de Veseri scribit de Vir. Illustr. Consul fello Latino conlega Manlio Torquato , Positis UudVeserim stivium castris. De hoc Manlio Torquato lolam etiam quarto saeculo urbem maritimam suisse. AdbisCl. auctorem loco citato. Ad calcem ad hanc evertendam quorundam opinionem valoat Livii lib. XXIII. c. asse ire a uotoritatem . qiii sic de Nola Hannibalem milites alloquentem inducit: E v nate Nolam campestrenι urbem non sumine, non mari scytam. Ex quibus verbis ille , quam elare pateat hoc salsum esse , quod Nola antiqui tua vieiniatin habuerit mare.
103쪽
aliique recentiores Veserim neque urbem , neque ilavium
suisse scribundi At Rc adeus, Stato de' popoli Cistib. pag.
iri hunc ab Aurelio Victore navium descriptum esse sentit Sarnum , vel Sebethum. Livius vero ubi de pugna loquitur Romanos inter , et Latinos orta . in qua Coninsul Publius Decius mortuus fuit, haec prodit lib. VIII c. 8. Pugnatum est haud procul raditatus Vesuuii montis, qua uia ad Veserim ferebat. Ex his scriptoris verbi
fortasse colligitur , Veserim urbem fuisse. In tanta scrip torum discrepantia , utrum urbs , an nuvius fuerit, haud certe adhuc res isthaeo confirmari potuit. Opidulum egosuisse autumarim , et siuvium cum Cluerio Ital. antiq. Iib. IV. c. 5 sia seribente: Omnino ergo concludo , non sumen , sed castellum aliquod, aut vidulum fuisse MDserim sub radicibus Vesuosi montis, ad quod stia ducebae publica ab urbe celeberrima Capua. Pellegrinius Dis e. II. par. a 3 lapidem assert, ex quo olim Probatur geniem extitisse Veseriam nomine. Ea urbs tandem sortasse Vesuvianis conflagrationibus suit absorpta.
Non longe a Vesuvio ad eiusdem radices fuit urbs Thora, cuius meminit Florus lib. IIL e. ao ubi de Da taco gladiatore sermonem instituit , atque de illis, qui
eum sequuti fuerunt : Exitu imis , nihil tale opinantis ducis subito impetu castra rapuere : inde alia castra ;deinceps Thoram , totamque pervagantur Campaniam Velleius Paterculus etiam eandem memorat lib. II. C. Is
Nepos Decii Magii, Campanorum principis celeberrimi, et siletissimi uiri, tantam hoc bello Romanis Idem prae
stitit, ut cum logione, quam ipse in Irpinis conscripserat, Herculaneum simul cum T. Didio caperet, Pompeios cum L. Sylla Oppugnaret, Cosamque occuparet. Ex recitatis
Praefatorum scriptorum auctoritatibus eruitur satis , eandem urhem diversam esse nomine, nempe Thoram, CO-Sam , vel Cossam. Strabo lib. V. eam Etruscos aedificasse scribit; hane sortasse extitisse ubi nunc est la Torre Diuiti su by Corale
104쪽
MI Greeo ad mare dieitum Paucis abhine annis 4ssossa
urbs videtur, quam quidam heic ponunt. Verum enimvero id affirmare non ausim. Nam ex aedificiis usque modo eruderatis Turris Octavae urbem Potius, quam villam esse apparet. Sed quis interim affirmare id temere Posset i Fueritne ea urbs, an alicuius divitis nobilisque Romani villa r Hoe in dubio sane est. Nam ex paucisorine modo detectis aedificiis ceteroquin hoc audenter haud diei potest. Praeterea quo nomine donanda sit Tho. ra, utrum an aliud, res esse expendenda. Ad investigandam vero aliquam urbem , necesse est, ut lapides , et alia reperiantur ; hinc iisdem inventis nomen imponitur. At neque statuae , neque lapides usque adhuc detecti; ambiguum igitur omne. Quo vero in loco ea urbs Ponenda st in ea sorsitan vicinitate. Sub Vesuvio, et praesertim non Procul a mari immensa veterum aedificiorum rudera suo Vesuvianis ipsis ruinis restant haud effossa. Ex Flori tandem, aliorumque scriptorum testimouiis ante allatis, urbem Veserim , Thoramque ita Vesuvii montis vicinitate extitisse eertissimum est. Prope hanc suit alia , cuius tantum extat mentio in tabula Itineraria Antonini. Cluerius Ital. ant. lib. IV. e. 5 opulentos seribendum censet. Nullus auctor est, qui huius saeit mentionem neque ex antiquis, neque ex re- uentibus. Idem auctor recte autumat Stabias inter, et Herculaneum ponendum hoe opidum , idque nunc essela Torre deli' Annunatata; verum opidum utrum , an vicus , ineertnm. Inter alias incerti situs urbes memoratur Caedia, quae potius vicus erat in eampo Falerno. Non procul suisse creditur a Campo Caeditio circa viam Appiam, et in eo publicae cauponae nomine Caeditiae Tabernae , nunc la
Torre des Bagni. Festus de Veth. Sign. de hisce sic loquitur ; Caeditiae Tabernae in ina Appia a domini nomiano mcMae rurat. ET Pellegrinius .disc. LI. art. Io dies-Psis e nomen non a domino eredit , sed sortasse ab urbe
vieina, va vico Caedis dictas tabernas suisse.
105쪽
9a Lari νη. Iuxtra Hallearnassa eum hist. lib. III. c. s extitit aliud opidum Larissa nomine in campo Falerno, quod a Pelasgis aedificatum prodit. Sed nec Strabo, nec Plinius nee alii auctores eiusdem urbis mentionem faciunt ; quid igitur dieendum de Halicarnassaei textuῖ fortasse corruptus
. fuit auctoris locus. Claudii Forum. Claudii Forum . nunc ι Ventanoti, urbs Vetusta cum
Episcopatu , quae Porphirionis extitit aevo. Hanc fuisse adhuc anno MCX. sunt quidam qui scribunt , et haud procul a Sidicino positam. Pratillitis Via App. lib. III. e. 6 non longe a ponte Campano sitam credit, qui dees-moquarto ab Capua lapide supra viam Appiam distabat Nomen ab Claudii alicuius fortasse familia usurpavit. Huiusce urbis ruinae ad octavum Sinuessae milliarium vi
κia. Vescia etiam suit ineerti situs. At Prat illius ibidem eandem haud procul a Massico monte suisse credit. Ideni marmor assert, quod nunc Capuae prostat, ex quo eruitur , extitisse quoque olim Vesciniam gentem.
r pia. Prope Capuam iuxta Pellegrinium ibidem fuit Papia, et iuxta Pratillium loeo cit. non longe a Liri flumine , in loco qni adhuedum dicitur a cam di Pappotin
D . Inter Minturnas, sive Lirim , et Formias fuerunt Pyrae , quod opidum a Plinio tantum memoratur lib. III. c. si his verbis et Caieta portus : i vidum Formiae , fior, naiae prius olim dictum: ut eaeistimarere antiquae Lestrγ-gonum sedes. mira fuit Opidum 'rae, coloniae . Mintur nae , Gri amne divisa. Haec urbs liuius auctoris. temi, state iam interciderat, et ubinam. fuerit sita, incertum apud geographos. C., . Mela, Fuero et alia opida, eaque Cossa, Melei, Fulsulae, o bitaui uis, Orbitantum , quae parum ut, Telesia extiterunt, et ad Samnites s tasse pertinacriant. Livius narrat Fabium Μ ximum capto Casilino ad expugnandam Telesiam , et Compulteriam appr9pinquasse. Hinc scribit lib. XnV. c. io. Fabius in Samnium, ad psPulandos agror, recipiendusque armis , quae defecerant urbes, emcenis. Itaque Diuitiam by Corale
106쪽
Caudinus Samnis grainus destastatus ; peristi populatique
late agri, praedae pecudum , hominumque actae. Opida Mi capta ; Compulieris, Telesia, Cossa, Mele, nisulae, Orbitanium. Ex huius auctoris verbis liquet , hasce olim urbes ad Samnites Caudinos pertinuisse, easque Telesiae, et Compiliteriae vicinas fuisse. De Cossae igitur situ dubitatur , eaque urbs satis disserens fuit ab Irpinorum Com. psa. Flete suit ubi in praesentiarum dicitur Meseeano. Fulsulae prope Favicchio suere , qui locus parum distata Telesia. Orbitantum fortasse non procul a vico Ducen. ta. De hisce opidis nulla nunc temporis rudera super. sunt, et nonnisi nomen ad . posteros tantum pervenit , hine recte concludit Cluerius Ital. ant. lib. IV. c. 8Neque haec tria , α ulteria, Fudsutae , Orbitantum
quibus locis fuerint, comme. Vhinam fuerint Ruseae sitae, adhuc disputatur. gna eruditos inter , et geographos contentio vertitur. Alii
alia: Servius illum Virgilii 2En. VII. v. 39 locum explicans
Qui Rufras , Fatulumque tenent, atque area Celennae. ita scribit: Rufras, Batulumque castella Campaniae a Samnitibus condita. Cluerius lib. I v. c. 8 de Ruseis ita scribit : Est autem opidum Episcopale in extremis Irpinorum snibus ultra Apenninum, et Compsam situm. Cellarius Geogr. ant. lib. II. c. 9 eum locum supra Teanum ad orientem p6nit. Iustianianus tandem Dirion. del. Begno di Nap. artic. Rum, ponit in Lucania in dioecesi Murana. Uerum utrum Rusrae in Campania , an in Lucania, vel lepinis fuerint, difficile de eius situ dictu est, aeque ac de Celenna , et Batulo. Sunt qui scribunt hoc opidum decimo tertio lapide Libana opi. Ab Capua suisse dissitum super viam Appiam. Peutingeriodeporicum quarto lapide a Campano ponte distare ait. Eius facit mentionem Plinius lib. XIV. c. 6 hoc modo r ternus ager a Ponte Campano laem petentibus Vrbanam, Coloniam 8 uanam contributam, incipit. Vbi vide, Syllam hele Coloniam deduxisse. Quo tempore eiusdem acciderit eversio , haud constat. Extat marmor a Pratil-
107쪽
lio reditatum lib. II. e. io in quo de hae colonia oceurrit mentio. Tegianum , vel Te anum utrum ' urbs , an vicus suerit, incertum. De eius situ dubitatur , 'cum nullum existat monumentum , praeter nomen. Sunt qui seribunt,
locum hunc in Campania extitisse , et haud procul a Nola , et ubi hodiedum vicus est ab indigenis dictus Palma. Cluerius ibid. urbem fuisse autumat, ita ut Coloniae, vel Μunicipii meruerit dignitatem.
Atque hae xunt Campaniae urbes, atque viei ultraeitraque Capuam. Verum leetores monitos volo, non Omnia hactenus deseripta loca extare. Reeens Campaniae status est penitus ab antiquo mutatas. Vrbes celeberrimae, et villas quondam Romanorum delicias a Barbaris , et temporis edaei late sunt eversae. Super antiquarum urbium aggestionibus nova opida condita suere ; diversa inde iisdem nomina indita. Inter tot igitur urbes, quarum memoria' fuit obliterata , solam Herculaneum, et Pompeii ad nos integrae urbes pervenere, de quibus nuns surinoi ιtinendu .
108쪽
O arenas VesuNianas nunc descendera fa3 rat, quo magnificas olim illic urbes, nunc vero Post tot saeculorum longamitatem eruderatas attentis Ocullis animam vertamus. Hinc nos primum Hercucanei, et Po e-iorum lectoris ob oculos originem e. inde ruinas a G. suυio actas ρ ρOnemus; hinc te la , domos, urbium vias : hinc tot aera , ac marmora, tot anaglypticas tabulas , vasa , scat ias gemmas describemus , quae retitae ex duobus nobilissimis opidis fuere, et Neapolitanum Borbonicum μ' m adeo DcuPIemnunt, ut illud totius orbis celebere ' -- ι sit habitum. Misaculum
hoc dubio procut naturae putandum , quod post tot saecula urbes integrae quasi eadem forma, iisdemque am fisciis ad nos usque Remenem: Quaenam reoo ,
quodnam regnum, quinam terrarum Octis angular habet adhuc urbes integras longam pone rem estatem P Laudabunt aliae gentes tot praeclaras naturae , Et arris Cum υetustas , tum recentes magniscentias; μα- politanum vero solum s ut tot alia cuiuscunque generis opera Praetereamus γ hasce duas urbes nuster eruderatas Semat adhuc, quae Profecto cuiυis anteceDIunt miracula. Vesuvianae consagrationes , et Praeci-Pue prima quae accidit Tui amo, Heroerlanctum ,
Pompeiosque urbes ad nos usque sartas tectaSque semvarit. Nonne igitur , ua ua dicam, VesuWio grates agendae P Quae cum ita sint, singula haec secundo Idro, quoad in nobis situm erit, lectoris Ob Oculas is faυente DEO describemus.
109쪽
Herculanei urbis G ssio : ρoratis sub Retina ct nona me salutatias. Hercules ti bis conditor: urbis situs. Quae-Πam gentes eam Occvarunt ό quo anno Romani ea sunt ρOIlli : villae nobiles , et quo tempore Prima urbis acciderit ruina. Vtrum Post con grationem Herculaneum , et Pompeii rursus fuerint habitatae. Herculaneum Colonia , et Municimum. b
Iam diu est, cum spud Porticum si),-la Reat
i Porticus nomen ab Ilerculis porticu descendit, cuius meminit Petronius Sabr. c. I ok meque uti cruditur, in illa con- stagratione fuit imit, unis sit imperante Tito Vespasiani filio , qnaque porticu Hercui ἰenses exules , et deterriti usi fuere ad rursus incolendum, qui postea locns Porticus fuit utin-cupatus. Ante Patrios scriptores doctissimus Burmannus iani adianotarat in hunc Petronii )ocum : Nisi intelligamus in vido Hermculaneo , quod Herculeam urbem Mociat Naso Porticum fuisses Herculis , Mi illa acciderint. Vide quae sentit Cl. ignarra in lianc vocem, de Palaestra Neapol. e. 5 pag. 183. Verum haud obstante Perronii, et Bur manni anctoritate, San- felicii opinionem in medio asseremus, qui in diversam ab his abii sententiam. Is enim de Orig. Camp. pag. 136 I ost descripta alia Campaniae loca, ubi de Porticu tuentionem facit, haec subiungit rPorticus . . . . ab antiquo POVtu struxime Retinae , siue μαα- Ianei. Ex quibus verbis colligit auctor , Porticum vicum ab antiquo potius vicini opidi Herculanei portu nomen desumsisse , ruam ab Herculis liorticu . Hic enim Portus prope hanc urbem ubio procul extitit. Iluiusce mentionem iaciunt Dionysius Haiali ear. et Strabo Iib. V. Geogr. Nec mirum si nunc temporis nullum huius extet vestigium : nam assiduae Vessu vianae conflagrationes loci suciem penitus mutavere. Portuni vero hunc fuisse sa-cile creditur Porticum inter, et Retinam villas, seu pagos hodier- nos , ubi nunc extat regium castrum in Ioco , cui nomen Graianatella , ubi praerupti , et immanes scopuli a I esuvio eructati passim adspectantur, Nec miretur aliquis , si qui ex Portus no
110쪽
paniae pulcherrimus est, et Regum Neapolitanorum ad rusticandum opportuna sedes quidam lapicidae puteum enladientes, aliquot Herculanensis OPIdi rudera Inveneruo Pro certo enim eruditi olim habebant, eo loco a Vesuvianis sepultam flammis Herculaneum esse. At huius urbis effossio eo incoepit tempore , cum regiarum aedium
mine locum hunc Porticum appellatum audierit : recentes enim 'villas ab aliquo vetusto nomiNe essormatas comperimus, ut a Pollii villa factum est Puolo . a Metelli apud Surrentum, aliis-oue perpluribus olim in Campania Felici existentibus.' Sunt vero qui asserunt, Herculaneum ha portum habui se r si bic exiitisset, prosecto Hannibal eo fuisset potitus, quo u hom haberet maritimam; ipso enim Neapolim expugnare haud
Dotuit, nec etiam Puteolos; quibus respondemus , sicile Carthaginiensem ducem potius Neapolim cupivisse Herculanco pra cellentiorem , et Campaniae praeclariorem; ac inde si ad Hemcet lanensem portum adpropinctia asset, profecto inter duo opida moeniis sortissima Capuam scilicet, ct Neapolim eastra positurus esset. Vide igitur ducem Ouidissimum ex industria Neapolitanam Dotius , quam Herculanensem obsidionem tentantem.
Ad eonfirmandam igitur opinionem Portus Herculanei, Plinianus adest textus lib. VI. c. I si qui mentionem facit Reti me classiariorum , ex quibus arguitur , hos homines tutos ac manentes suisse in eo portu Herculaneum prope , ubi classis Misenensis pars aderat ad Inseri maris tutelam, qui Vesuvii montis τὰinis fiammis deterriti , alio aufugere studebatit, ut ex eiusdam Plinii auctoritate satis liquet. Unum hete ad Retinae intelligentiam asseremus. Ea nonnisi aliqua villa prope Herculaneum , vel eiusdem urbis pars eme quidem debebat. Vbinam ea suerit, et utrum hodiernae Retinae rein spondeat , et utrum Retina ipsa pars Herculanensis portus , sub iudice lis est. Ibi quadriremes acierant: ob Vesuvianas consagr tiones locus hic haud dignosci potest. Undenam vero Belina numen desumpsit i Quidam ex nostris patriis seriptoribus , Retitiam dictam autumant a navium retinaculis , quibus illae alligatae retinentur, ne fluetibus , aut vento hue illue temere impe
tantur: seu potius retinaculum loeus intelligitur, ubi proprie nam