장음표시 사용
81쪽
ut narrat Riccardus a S. Germano, a Celani comite, et
Quarto milliario ab descripta urbe dissita fuit alia nomine Callisae , nunc citri . Hanc eversam tiarrat Putavinus auctor lib. VIII. c. 25 a standamentis a C. Papirio , et L. Petilio Com. anno V. C. CCCCXXVIII. En ut praefatus scribit auctor: Eodem tempore etiam in Samnio res prospere gesta. Tria vasa in potestatem uenerunt Alifae , Callifae , Rufraum. Quamvis autem ea urbs pluribus abhinc saeculis fuerit eversa , restant tament adhue nonnulla vetustarum fabricarum rudera per eos agros dispersa. Praeter sepulChreta ruinosa , Supeasunt marmora, columnae, aliaque id genus. In ea vero vicinitate r periri quotidie arrna militaria ., annulos , et numismata ab
indigenis exploratum habemus. In pago Calvisti hodie luiti exigi it lapis sepulchralis C. Asellii in vetustae urbis ruinis repertu S.
Quamvis vero vetus opidum ut innuimus ) coe-ruerit , propter aeris tamen salubritatem , Coelique cleis mentiam rursus aedificatum , et habitatum suisse existimo : narn haud credendum , illud peuitus solo aequatum Bioum nos enim nobiles, et vicinos accolas, ipsosque cives , si qui ex clade Su Perfuerunt, rursus urbem ha tasse liquet ; at tempori. Progressu penitus deleta , et alimporum colluvie. δTelesia super viam Latin 3m olim urbs aderat In Samnio : huius plures mentionem faciunt ex antiquis historicis. Sunt qui putant ea ui extitisse in Campania Feliei sed quia isthaec suit inter Samnii , Campaniaeque fines , idcirco potius ad Campaniam ipsam pertinuisse sunt arbitrati. Ea vero a quibusnam fuerit aedificata, silent geographi : vetustissimam tam*n esse liquet. A quibus postea suerit habitata , adhuc. sub iudice lis est. Crediderim hanc utpote . Samnitibus . Proximam , vel Oaeis, eosdem ipsam OccupaSSe. Vrbs in amoeno , posita situ collibus parvis belIe dispositis , aeris salubritatu , coelique clς entia fruebatur , Duiliam by Corale
82쪽
hi parum dissita a loco, ubi Vulturnus , Calorque consiliunt , qui locus ab indigenis in praesentiarum salutatur Terra di S. Ista Isre. Cluerius Ital. ant. lib. IV. c. 7xie deseribit: Sequitur hinc Telasia νidum , vulgo Tesese, haud procul consuentes Vultumi, Sabatique suminum sua; Straboni , Ptolamaeo, Frontino, et . Itinerariis Romanis memorata. Posterioribus temporibus Colonia fuit deducta. Urbs a Capua distabat viguiti Μ. P. a Neapoli octo et viginti , ab Asi sis duodecim. Antiqua moenia a Scriptoribus ob validitatem memorantur , eaque obsidionibus apte ad resistendum erant aedificata. Ex ruderibns quae re. stant , et statuis , numismatibus , lapidibus aliisque vetustis id genus rebus, quae passim estodiuntur in illius
ruinis , tantae celebritatis quondam adhuc magnificentiam patefaciunt. Ad haec aquaeductus, Theatrum , tem- illaque , quorum reliquiae etiam nunc supersunt per agros, perque cespites ipsius magnitudinem testantur. Et re sane vera extra huius opidi ruinas , quae occidentem re
spiciunt , fuisse Amphitheatrum certe colligitur .' ex quoto eo haud procul Theatrum etiam suisse crediderim. Pro- stat lapis nota parum ab Ecclesia S. Salvatoris , qui locus distabat mille passus ab antiqua urbe; lapis hic mentionem facit cuiusdam pantomimi Theatro Telesino spectantis. Quo vero tempore Hannibal in Italiam pervenit , eadem in huius cecidit manus, ut ex Livio Iiquet lib. II c. I a. Ex Strabone lib. V. et Floro lib. III. c. a urbem anno V. C. DCLV. quo tempore Samniticum hellum
persaevum exarsit , cum aliis ceteris eversam combustamque accipimus. Hinc sequiori aevo Colonia in eandem fuit deducta , ut Frontinus de Colon. testatur. Ex columitis cuiusdam essessi temPli, et ex statuis re-itertis passim per loca constat, Telesiam urbem addictam Veneris . Martis , Fortunaeque cultui . Adhaec urbs suos
habuit magistratus , ut ex lapidibus a Pacellio Storia di Telere pag. I a. recitatis liquet. Cum vero in eandem urbem Colonia fuit deducta , iuxta Romanorum leges , pistrono fruebatur, qui meliorem in statum ipsam iudu-
83쪽
xit, ibique patriciorum, et plebeiorum aderat ordo , ut
Samnitibus olim Romani bellum intulere, et exer- ei tu in Samnium dueto a Valerio, et Postumio Coss.
quod accidit anno V. C. CCCCXXXII l. Romani passi
sunt illud dedecus, et sub Caudinas Furculas inermes transtra sunt coacti, ut a Livio describitur lib. IX. c. ret seq. Tunc temporis Samnitium dux erat L. Pontius Telesinus: id enim nomen commune erat in ea urbe. An no autem V. C. DXXXIII. eu in I Iannibal Romanae Reipublicae satum ultimum suerat minatus, tum in Poeni ducis cuncta devenere potestatem. Tun C Unus 3dsurrexit O. Fabius Maximus Dictator, de quo extat erico, ni tum illud tritum : Unus qui nobis cunctando restituit rem , lite paulatim urbes in Romanorum restituit Ii Ole statim ; et Hannibale ex Italis oris aufugiente, cuncta tu Pristinum rediere statum. At omnes urbes, quae Poenoduei saverant , igne serroque eversae suere. Ex his uita
suit 'Ielesia , ut Livius idem declarat lib. XXIV. c. IO. iciuae praesertim urbes , quae haud procul aberant ab alidio ob memorandum dedecus Romani exercitus odium,
Anno autem DCLV V. C. eum Italia omnis Servili Premeretur bello . Telesia sicut aliae urbes rursuS eversa, et direpta suit, postquam Sylla Romanam subegerat Rem Publicam , quod accidit post Marii satum. Eam pone tem Pestatem ipsam et haud amplius inter nobiles adnumerata luit urbes, sed sensim ad nihilum redacta, donec anno DCCCXLVII. post Ecclesiam Christianam conditam Rallelchisius Beneve litanorum princeps ducis Saracenorum M. I sar ope Telesiam occupavit , ut narrat Ficuryus Hiat. Eceles. lib. XLVIII. Hinc factum ut urbs penitus eversa fuerit. Nihil heic memorem infinitas post id temporis
vicissitudines. At rursus ea nova urbs incensa suit saeculo XI. quo tempore bellum exarsit Lothari uui Hi uir , et Rogerium Siciliae . Comitem. Hoe constat ex 'limis
84쪽
llia illim scribentis. Tandem hane sedem fuisse Episcopa leni nata at Ugliellius Ita l. Sae. tom. VIII. qui mentionem saeit euiusdam Giberti Telesini Praesulis anno MLXXV. Atque haec satis sint , quae de urbibus ultra Capuam erant dicenda.
Describuntur cetera opida citra Capuam , ali duae Calaliae , Furculae Caudinae , picus Nooanensis, Caudium , uilla Cocceii , Trebula , G ulteris , Saticula, Magdalunum , Acerra , Atella, via Atellana , AMeraa , et Pomitianum Atellae.
Citra Capuam plures nobiles urbes fuere , qnarum ς'l' '
saepe OCCurrit mentio apud scriptores. Inter plias nobilissima celebratur urbs Calatia si , nunc Calaeteto , quae a Neapoli dissita est XX l. M. P. Transti satinam Cala-
. si Iuvat heic advertere, duas olim extitisse eiusdem nominis urbes , primam prope Casertam , et vicum vulgo dictum Mad-daloni : alteram ubi nunc adsurgit, quati eis te dicitur Caiatro. ΙIoc magis ex illo clarescit, quod scribit Iloisicia ius in nota lisssuper Cliterium Ita l. ant. lib. IV. c. 5 his verbis: Cialatia niatur jGalazze , medio loco inIer otam S. Petri in Strada , et re ituratam , tibi moenium , te lorum , aliorumque aedisicio nινι sigia exsiant, et ad angulam Ecclesiae S. Petri delio Gamz- εο Columna militaria posita est , sed vetustiate consumpta. Idque tonstrin.it Sans elicius Iunior in notis San felicii Senioris de Si tu Camp. num. 24o. Duae fuerunt Calatiae in Campanis . harum alteria inter Cutiam, et Caudium sita eniat in uia Ania : εὐιe τι non longe ab v fiftis Alim, et Catibus, ut liquet ex Lia νιυ , Icuvialia Dinfriariis Peia ingeriams, Gliisque Seog Phis, quo-Vum PerPeniam tamen nonnulli utramque confundiant. Miror tamen uerium loco citato diligentissimum scriptorem una in tantum admisisse Catullam , cum certo constat duas extitisse , unam ab - lia tioia procul ei tra, ultraque Vulturnum. In eandem etiam
sententiani descendit Melchiorius tu Descript. calat. pag. 36. Dissiligod by Corale
85쪽
iii m fuisse perantiquam , et Oscis i) primum , bine
Graiis , posteaque Samnitibus OCcupatam fuisse fama est, ut Li vius lib. IX. e. 32 scribit. Altera Calatia ad Campanos Pertinuit , eaque posita super Appiam viam. ABubulco Consule expugnata, et in ὀe Colonia heic suit deducta. Non procul ab novae urbis arce stant adhuc vetustorum moenium rudera ingentibus lapidibus costraacto. riim , et Appiae viae pars etiam visitust , qua Capuam eundum erat. Cl. Trulla antichita de Allia Diss. XXV. ex
Nec paret is aberat Calatia muris autumat vetustos opidanos suae urbis brevitate haud conalentos , aliam urbem Cisti satiliam tandasse temporis laro. gruPu moeniis etiam munitam, et quadratis saxis, ut adime ex ruinis videre est. Nupera urbs est non liro
ut a Vulturno ad orientem Taburni moniis a Virgilio
Punico vero secundo exardescente besso , et Ib inni. bale Capua potito, C datia sub Poeni ducis cecidit pote. statem , ut narrat Livius lib. XXII. c. sit. Λt Punicis rebus in Italia conclamatis, Romani Capuam obsidione cin-x runt. Hannibal tunc in Apulia cum exercitu erat, quo aliis poliretur opi dig. Nuntiis binc auditis, quod Capua a Romanis occuparetur, eo perrexit; per Calatiam inde
transiit, ubi parumper moratus est. Λt factum est, ut 3pua per eam tempestatem in Romanorum ceciderit manus , iii quam Saeviter est animadversum , ut ante naris raximus : huic etiam simillimum satum experta Calatia. II me creditur eandein in praefecturae formam suisse rh-datiam. Postea a L. Sylla Coloniam ibidem deduetam narrat Frontinus lib. ds Col. Inde in Municipium fuit, 1 Ηine C. Maetocli ius in Τab. Herael. pag. 554 nummia triossimi pertinentem ad hanc ili bern ; is lite Tyrruenicos, sive Oscos babet charaeter s. I x advelsa parte Iovis caput senile ostenditur, cx postica visitur biga.
86쪽
ronversa , ut is marmbre a Grulero pag. allato liquet
in aede Veneris reperto. Non procul ab ea urbe secus viam publicam magnificum adhuc restat sepulchrum quereus inter, et prunos Attilii Calatini, cuius meminit Tullius clo Senec t. c. I P. Quo tempore tandem ea urbs Episcopali eathedra laetit iusignita, historici nihil memoriae prodidere. II immedio aevo est satis celebris, et memorantur Calatini Comites, quos inter Lando , qui floruit anno DCCCCLVII. qui in exilium ab Othone Imperatore suit pulsus, quippe qiii l an deuulphum Campanum principem togulandum
Furculas Caudinas non longe fuisse a descripta cre. ditur urbe. Locus hic nunc salutatur et Sermo di Arm.
ia , vel Gisgo di S. Maria ; hunc alii ponunt in Principatu Citeriori Abellam inter , Beneventumque, ubi Romani Consules L. Postumius , et C. Veturius a Samnitibus sub iugum inermes transire sunt coacti. Vbi incipiebat Caudina vallis, quae pyramidis instar est , et ubi vicus vulgo Cancellus et Argentium, et huiusce pyramidis extremitas, erant Caudinae Furcae. Guic-eiardinius Mercur. Camp. pag. 3o hunc locum apposite sic describit; Iam in limine faucium, piam te Forche Caudine , clade Romanarum legionum, toto orbe notissimarum adieris. Amadium persus perpetuis iisdemque altissimis iugis obsuta in modum oramidis excurrit pallis: cuius basim castrum iam dictum Arentia , cuipidem Arpadium Osum emormant. Adeo siquidem heia coangustatin . Mallis , ut vix ad iactum lapidis pateat. Hi ne auctores omnes iaeandem descendunt sententiam , Caudium vetustum s ex qua urbe nomen. duxerunt ipsae Caudinae Furculae )suisse quidem prope Appiam viam , et nou. procul Ar Caudium vero urbs ad Samnites pertinuit, et in Bo- C adtam. manis fastis celebria. ' Plinius lib. III. 5 eam in Irpinis Ponit, et Livius lib. IX. e. a in Samnitibus. Hiasten ius in Cluerii notas, pag. Caudium, et viciua loca sic de- I. I. GDiuiligod by COOste
87쪽
14 . serit,ii: nutein Cum ψse Iustrarem haec loca, ex In tuum antiquorum in Scritionibus certo cognovi . Cauditum eo ficisse loco , tibi nunc Armata Nicus est. Furcas atitona Caudinas in saltu angusto et dissicili, , quo ab Amata descenditur Argentiam, Praesertιm subhago cui etiam nunc υulgari Italorum lingtia Furchines est , quas antltiorum Furculas esse nullo modo dubitari Potest , et Per hanG Mallem, sive saltum Appia ducebat, quod praeteΠ alia argumenta testantur loρι- des millia mi, et et et ris viae Nestigia isthinc a me detecto. Nam Praeter inaec setionem Caudinam a Bone. et ientanis positam in Amaιam , vidi ipsct , et descriρ- si columnam milliariana Stib dicto Pugo Furchiae ab Augusto Imperatore Positam cum numero XVI. quod vertim intereullum est Caudιum inter , et Cunam.
Haec Ilol tentus. Idem eo uitrua aut ad unum omnes auctores, qui de Arpatae situ, et antiquo Caudio disseruere, ut Prat illius, Lecterius , Danielitas , aliiquh.
Vieus Novanen- Α Caudio, et Appia via parum distabat vicus No. vanensis , tibi quondam iuisSe Dianae templum ex eiu dem stat na compertum babhmus ibidem reperta, et l-pide a Lecterio recitato, storia di Suess: lib. i. c. io. Pinpq isthahe loea fuisse repertum aliud marmor prodit Prat illius de ma Ap. lib. II l C. 6. ex quo colligitur laei quondam extitisse Cn. Cocceii 'illum. Quinam hic fuerit. t ad quamnam pertinuerit gentem, haud clarescit. Crediderim potius 'esse illum ipsum , cuius me mirare Venu. ximis 'poeta Satyr. lib. I, 5, ubi narrat ipΑum cum Mae- Senate iter instituisse, cum Brundusium per Appiam
. A Calatia parum aberat Trebula, quae etiam inter C riti panicio urbes adnumeratur. Ager Trebulanus Calatiam inter , Teanum , et Cales ponitur. Versus cecidentem adglint antiquae urbis vestigia, et proprie ubi ab indieenis dieitur Troglia, 'vel Trebbis. San felicius' de Situ Camp. preg. as Cluetius Ital. Ant. lib. VI. c. 5. aliique seripi res Trebulam ponunt in Campanias alii in Samnio, qui-
88쪽
bus haud adgentior. PlinIus lib. XVI. e. Is aperte eandem
in Campania statuit. Eandem creditur motu terrae desedisse Λmantio , et Albino Coss. cum aliis duodecim Cam-Pauiae opidis, Eo vero anno quo Arpinates donati suere Romana civitate, Trebulani item usi fuere, uti testatur Livius lib. X. c. a. Temporis progressu in Hannibalis cecidit potestatem sed Fabius Μaximus eo debellato, Opi dum rursus Romanis restituit. En ut idem auctor lib. XXIV. c. io prodit i Hannibal tunc tenebat Capuam cum eae itu . . . . Circa Capuam transgresso Fabio, post expiato tandem prodigia , ambo Consules rem gerebant. Com-Pulteriam , et Trebulam , et Austiculam urbes quae ad me. num defecerant , Fabius vi cepit. Quo vero loco urbs antiqua fuit , restant adhuc veterum aedificiorum ruinae. Frontinus lib. de Col. hanc Municipium fuisse prodit. De eetera eiusdem fortuna sequiori' aevo, et praesertim Medio tacent auCtores.
Parum ab Calatia fuit Compulteria ; adhue visuntur urbis vetustae rudera. Locus hic in praesentiarum dicitur S. Ferdinando ab Ecclesia eidem dieata. Livius lib. XXIII. c. 3o huius iacit mentionem, cum Fabium Maximum ipsius expugnasse moenia , et vi cepisse cum nonnullis aliis opidis narrat. Vrbe capta , et moeniis destructis multum post tempus Hadrianum Imperatorem eam reaedimea Sse quodam ex lapide conatat. Ex alio a Pratillio de Via Ap. lib. III. c. 3 reeitato in hac urbe fuisse 'Duum viros Quinquennales , eamque in Reipublicae formam administratam , et Augustalium collegium ' fuisse, sicut et
Alisis liquet. Sequitur Saticula . nunc S. Agatha. Gothorum, ut
ante diximus t haec urbs saepe a Livio memoratur sub variis nominibus Λusticula , vel Saticula, fortasse ama-miensibus corruplo nomine. Huiusce ruinae restant in quoedam Tisatorum colle , ut coniicit Cluertu, Ita l. ant. lib. IV. c. 5 cuius haee sunt verba: Patet ex υerbis Det ii,
Saticulam fuisse eodem tractu cum Trebula suo Ti iis monte , qui terminui erat ab hac parte inter Cam-
89쪽
paniam , et Samnium. Sittis eius maxime quadrat inopidum , quod vulgo dicitur nunc Caserta , in edito postrum colia: medio itinere inter Capuae, Suessulae
que ruinas dextroclum , ex asierso Trebulae.
Haec igitur uria non est ponenda , ut sentit idem auctor loco citato , ubi nunc Caserta, sed ubi adsurgit S. Agati ha Gothorum , quo in loco plura visuntur antiquitatis rudera. Festus de Uerb- Signis. in Samtiio ea adem ponit urbem.
Anno vero v. C. CCCCXXXVII. quo tempore Samniticum bellum maxime exarsit, Plures urbcs Romanorum partes sunt secutae, et . eum Samnitibus foedus inierunt. Romanorum res eo redierant, ut Dictator L. Emilius fuerit ereatus, qui cum L. Fulvio equitum magistro Saticulam prosectus est, quo eam oppngnaret. Samnites tune magno collecto exercitu , ad Saticulam defendendam accurrunt. Saticulani rePente Portis patefactis, in Romanorum castra triuerunt. Ferox tunc praelium utrinque obortum : at opidani magno certamine intra moenia comis
pulsi. Saticulae inde obsidio in longum producta. Romani
interim ad urbem occupandam Cum novis eopiis adve- inunt: adeo opidum erat sortissimum i Samnites inter eox dies eum Romanis iugiter acerrime Praeliantur. Tandem
a Bomanis capta fuit urbs. Id omne prodit Livius lita
IX. c. a. Romanos Postea Coloniam huc deduxisse ex e dim auctore lib. V l. c. 3a , et Paterculo lib. I. c. 34 liquet sic narrante. : Acerranis data ciritas , et post trian. nium Terracιna deducta colonia et interpositoque quatrien-σιio Liaceris . ac deintae interiecto triennis , Suessa , A runca , et Saticula, Interamnaque post biennium. Caseria urbs longe dissert ab antiqua Saticula, eaque nune salis nobilis est ob celeberrimum Praetorium a Carolo III. Hispaniarum Rege erectum. Urbs isthaec a Lai gobardis suit excitata supra montes, quae per ea lcmpo ra vocata fuit Casairta Ercliem pertus qui floruit nono sae- eulo , et Langobardorum histuriam exaravit, huius saepe
saeit meotionem , Landulsum narraus haud occupasse. Ad
90쪽
Campanam dinastiam pertinuit, oui quidem principes per
eam tempestatem hanc urbem nobilitariant. Saeculo vero nono eandem in Episcopalem eathedram suisse ereetam
Parum a Caserta adsurgit Opidulum nomine Magdal unum ab ipsa tria milliaria distans, ad Tifatorum monisi tum positum radices. Sunt qui scribunt hoc castrum a Saracenis, at potius a Langobardis aedificatum arbitror, qui turres eOndiderunt, quo vicinos Campaniae populos
Acerra septimo circiter a Neapoli lapide est dissita. Ea ut ceterae Campaniae urbes vetustissima existimatur. Cl. Mazochius tom. Il. Opuse. Diatr. V. pag. I 4 I ah mtruscis aedificatam albitratur. Strabo lib. V. Geogr. a Sam. nitibus Occupatam postea scribit. Hanc urbem ob plura illata damna cisitate Romana donatam fuisse constat Iabello , quod Romanos inter, et Samnites exarsit. En ut Livius Ib. VIII. c. i8 scribit: Romani facti Acerrani, Iege ab Pviris lata, qua cisitas Sine suo agio data. In Punico secundo bello Hannibal post quum Nolam ob. sederat, quam dubio procul haud expugnari posse ani madvertit, Acerras petiit , utque obstinatos vidit opi. da nos , urbem obsedit. Cives interim noctis silentio di. lapsi , in Canilianiae urbes perfugerutat. Sic eam in cenis dit Poenus dux. En ut praesutus Prodit lisistoricus: Han. nibal Acerris dirutis , atquct inCCΠSiS , Exctrcitum ad Casilinum ducit. Quin Appianus de Bello Pun. lib. VII. c. 33 Accerrarum senatores contra fidem a Carthaginiensibus datam in puteum eoniectos esse narrat.
Temporis progressu Colonia illuc deducta est, ut seribit Frontinus lib. Col. Illustrissimus Lupolvs Iter Venus. pag. II lapidum assert effossum, in quo sit mentio cuiusdam Cn. Stennii Egnatii aedilis Duumviri Deati I i.
dis, et Serapidis Curatoris. Ex hoe marmora sitis eluiscet, Acerras urhem satis celebrem suisse, Cum memorautur horum templorum Augustales Sacerdotes , laidique
ab eodem Cn. Stennio editi. Adisis laudatum Clarissimum auctorem loco citato.