Universae Campaniae Felicis antiquitates a Mariano De Laurentiis elucubrate

261쪽

2 8 ni ι od partem dexteram ingredientium. Prope hune aditum , qui e toso est , stat udiui C aedicula D. Ianubriodicata a S. Severo , quae quidem est D ullo ordine ei secta cum ara, et sede Episcopali ex eiusdem montis mate. ria. oemeterium vero tribus ordinibus constat, vulgo

Piani, aut Amariamenti cum diversis ambulacris, a que viis , quae quasi labyrinthum efficiunt; ita ut duce sine quis sorsitan iam 'haud invenire posset. Magna pa rietum Pars huiusce Coemeterii picturis, loculis, inseri. pilonibus , aliisque rebus passim abundat. In Primo ordine adsunt hypogaeorum innumerae Ca Veae, quarum Inaedam in locum tiro minent , quo commodius ad cadavera inserenda esset opportunitas. Passim sunt pluribus ita locis spiramina quaedam , sive lumina , quae per senestras immittuntur. ΙΙic primus ordo ad Ecclesiam S. Mariae Sanitatis extenditur , quae erat olim aditus Coe meteri . Ex parte Ecclesiae S. Ephebii , sive S. Ephremi Veteris ad rat olim alius, ut iam adnotavimus. S. Gaudiosum Episcopum Bithiniensem Neal oli extremum diem obiisse anno CCCCLlII. et in hol: publi-Do sepii teli reto tumulatum suisse eertum est. Urna Inaristat Orea suit reperta , in qua eius cineres , et ossa erant marmor istud eruderis tum :

EPISCOPUS . QV . NXIT . ANNIS . L . . . , . . . . VS . DIE . VI . KAL . NOVEMBRIS . CON . . .

tumulati suero. Ad haec a cistant infinita marmoreorum epitaphiorum fragmenta i Graecis, Latinisque charae teli-

i Celanus Giorn. VII. tibi de Neapolitano coemeterio rei ba sicit , plures lapides Graios , Latinosque repertos fuisse, in hisce locis prodit , qui vel temporum iniuria , vel ut potius Disitired by GOoste

262쪽

bus passim in pavimen vis, et in Subterranearum Cave rum parietibus.

bon procul ab oeeluso S. Mariae Sanitatis aditu Celantis, Giorn. UlI. memoriae prodit anno MDCLXXII Lessossiam fuisse antiquissimum hypogaeum , et ex labri . Cae , et variorum signorum structura illud ad ethnieos

liertinuisse coniectavit. Praeter enim urnas Cinerarias, vasa lacrymatoria , et picturas , mensam etiam ex lapide cum sedilibus , et loculis passim dispositis reperta suisse testatur. Crediderim hoc sepulchrum ad aliquam pertinuisse familiam. Per haec vero loca passim reperta sunt antiqua sepulchreta , praesertim prope S. Mariae Sania ratis templum , et in ipso Virginum suburbio celebre estetit taphium illud eruderatum anno MDCCLIX. prope a des Congregationis Patrum Missionis. Tota igitur isthaeo regio cadaveribus humandis, et seis pulchretis vetusto aevo inseruiit.Anno autem MDCLXXXV. prope ipsam Ecclesiam S. Mariae Sanitatis repertum fuit aliud sepulchrum cum loculis, quos inter Plures urnae

einerariae eruderatae. Ex lapide quem mox asseremus , hunc locum Epicureis pro sepultura inserviisse videtur. Supra urnas varia cum hoc marmore inscripta erant nomina:

SΤΛLLII Is . CAIUS , SEDES . HAURANUS . TUETUR EX . EPICUREO . GAUDI . VIGENTE . CHOROL audatus Celanus ibidem narrat anno MDCXLIX. in Coe.

meterium se S. Ianuarii ingressum eum quibusdam suis familiaribus, et ad quatuor horas incessi se; inter alia reperta tradit loculum vidisse . in quo radaver erat eum

dieam in barbarorum, et ignarorum manus incidentes deperditi fuere. Re sane vora Monachi Basiliani , qui olim hete Monast rium habuere, prae eeteris ultimas ipsis manus intulere. Quinimo illorum ignorantia eo pervenit . ut quo tempore Ecclesiaa S. Ianuarii pavimentum restaurandum fuit , plures ex hisce lapidibus ad hoc adhibiti fuerint. Iidem ablati fuerunt paucis abhine annis in huius Ecclesiae restauratione, et alio loco translati. Quot eruditorum hominum haec insignia monuinenta laerymis dessendat

T. I. 33

263쪽

aso ipsis dentibias , et lamina plumbea, supra quam erat in scriptum e Pirrottus C. N. sorsinan Clyis Neapolitanus. Anno etiam MDCCCIX. prope turrim Campanariam eiusdem S. Mariae Sanitatis alii lapides sunt eruderati , qui olim in Neapolitano Coemeterio aderant, ut refert lustinianus , Dig. uel Regno , art. Napoli. Et in

subterraneae eiusdem Ecclesiae ingressu ad ingredienti lim dexteram servatur lapis hic in Coemeterio repertus anno MDCIII. ΕΝΘΑ . ΚΙΤII . ΠΑΥΛΑ . ΠΑΥΛΟΥ . ΥΠΟΔs ΘΙΓΑΤIlP . ZHCAC . ΗΝ . ΕΙΡΕΝΗ . III FIAS MENAC . BS . AXHS . I POS . LS . ΕΑΛS . ΙΟΥNS . qui Latine sie sonat: Hic iacet Paula Patili Subdiaconi filia , quae υixit in 'ace aunos IV. menses duos: qui is ante diem VII. Kal. Iunii. , Antequam alio progrediamur, iuvat heio asserre auctoritatem Ioannis Baptistae Vici, qui in inedito opere HS. de Partheliopaea Coniuratione quod servatur in Sehaedis meis)quae accidit anno ΜDCCI. sub La Cerda Regnum Neapolitanum pro Rege obtinente , dum coniurati in hasce

se abdidera ut cryptas, ex arrepta occasione, ita Coemeterium deseribit Neapolitanum In cryρω ad D. Iantια-rii Ecclesiam extra moenia, Per cuiusdam Statoris aedes in cryptam pertinentes , Malitia ad insequentem usque nOCtem occultos agere curat. Eo enim Per rudem, et gentes an sια semila, vi deserta subducat : quo Primus montis hiatiιs ad occidentesm solem Vectanx, sossam ex φm coemento cameram exhibet, ubi petusta Christianorum υisitur aedes, sed lacunar , et Aarietes incondite picti , simulacra in brescu*ta , barbarae DScrψtiones, Pene aram quoquo versus fornices , in Penuissimum usque montem Capati, qui ampliores , altioresque , qui ab his ani per omnes Passim , ac temere in alios disertitur, a ut in profundiores iuxta per cuniculos declinatur. Atiua mona et GDisiligod by Cc oste

264쪽

tustate subsidens penitus intercluserat, in alior, veluti per theatri υOmitoria ρe enitur, Omnia sePulchremm Ostendunt. Sed re ulchra uti armaria alia super aliis pro cuiusque aetatis modo QOssa , ea forte communia , quae in fornicum parietissius Prominent: certa Mero passim, ubi incrustati recissus, et persicoloribus la illis conserti, ibiq/ιe intus aere, et Post eos instar columbariorum amulchra. Vndique coectis horis ror , Ossa, religio. Mabillionius in hunc etiam modum nostrum describit Coemeterium Tom. I. Μuset Ital. num. 4 Pag. II a. In immensum ρroducitur, et langs altiores habet, quam Romana Coemeteria, ornices , obduritiem, et firmitatem rupis, secus quam Romae , tibi arena, seu tophus tantum altitudinis non patitur. Multae sunt directae per Gemeterium viae, et quidem triplex ordo crraturum . alius per alium. In unaquaque via sex Sunt Ordines Ioculorum: varia subinis de lararia disersarum familiarum cxm variis inscriρ-tionibus etiam Graecis.

Atque haec satis sint quae de Neapolitano dicenda erant Coemeterio et quisquis autem plura cupit , adeat Cl. Pellieciam, qui in supra citata Dissertatioue de eodem belle, et mascula disseruit eruditione.

Quando Graecanici mores, et lingua desieris ; Mariae Mices, et quo tempore Religio Christiana in hanc

tirlem introducta.

Ad Bomani imperii lapsum adhue integra manebant Templa, Gymnasium , Tbeatra , ludi, et quaecunque

alia quae concurrunt ad alicuius urbis magnificentiam eia formandam. Cassiodorus Variar. lib. V l. aa. Neapolitanam illius temporis pulehritudinem , et amoenitatem do- scribit. At religione mutata. mutatisque moribus, Romanaque fortuna conlapsa , et populorum Barbororum sepse

265쪽

tentri otialium turmis pene lanmneris in Italiam asenien tibus , adeo rerum ex eo tempore saeies suit inversa ut internecione , bellis assiduis , populationibus , caedi susque urbes, regiones , populosque Italiae omnes ad

novum omnino morum adspretum exterae gentes adduxerint , ut Neapolim una cum aliis urbibus evertere sint conatae. Iam omnia suere immulata , sed Graecanici mores, et usus semper in more suere positi, et Graecus

sermo ci) ultra VI. saeculum apud ipsos Neapolita novinvaluit. Quia imo Neapolim ad annum usque supra millesimum graecissasse putarim. Ad quod probandum iuvat lieic advertere usque ad annum MCCLXXX circiter in ea urbe duas suisse EcclesIas Cathedrales , Graecam scilicet, et Latinam , easque uni Episcopo subicctas ,

i Neapolis a temporibus verustissimis, et ab urbis aedifieatione Graio idiotitate usa est: hinc Graeca lingua pro vernacula in inoro fuit posita etiam Romanorum aevo , quo ea urbs in illorum pervenit potestatem. Neapolitani cum Graeco , tum Latiari sermone usi fuere, et Graeco praesertim usque ad mille simili in circiter. Hinc non solum Graeci lapides verum etiam sermo quasi ad nostram usque pervenit aetatem ut passim ivdi ei sis nuperae urbis regionibus licet observare. Quin inici ii stra te iii pestate quaedam etiam corrupta a Neapolitana plebe vocabula usurpantur, quae ex Graeco derivantur idiomate, ut ex his quae asseram, putebit: exempli gratia : Pede cata Pede vir a τοὶ ποδα: Mullana a βοανος, cas mea cocta; Vastaso aζx, fero: Ciatviam , a κατὰ τ - , mPer omne I Sιmmmolo , a Στρο3 λω , turbo, vel troclvis r 'nyen chiam, a φενακi r , decipio: sororsa ab ἀμορ ia, jorma indecora: ceus Ulla n κἐντρον ,

nitaru , undo postea a Latinis scriptoribus ἰ encaeniare vestem insunus: Ga omnia ab E'λλην tio: canum a κἀρα cvul. Felem quum patria lingua appellamus miscia a μει , mus , quia mures capit. Aliae sexcentae voces eorruptae passim occurrunt huiusnio-di , qtino vulgus apud saepissime inveniuntur. Plura si cupis , Vocabularium linguae Neapolitanae consulsis editum Neapoli anno i 39 ubi infinitas huiusmodi reperies corruptas voces a Grae- eo idio inate derivatas.

266쪽

quippe quod bete eum Graio P rum Latiari idiomate si

mul cives passim uterentur. Petrus Diaconus in vita S. Athanasii eas describit hoe modo : Minas Praesulum gestat sedes, ad instar duorum testamentorum , quamquam una sit, quae eam gubernat, et regit reliquam,rit Camis reguntur artus. Praefatae duae Ecclesiae di. Verso nomine insignitae suere prima fuit salutata sub

S. Restitutae nomine; alia nominata fuit SS. Salvatoris Basilica, quae vulgo postea dicta fuit Stephania a Stepha -nO II. Neapolitano Praesule. Anno vero MCCLXXXVIII. Circiter sub Regibus Andegavensibus ex duabus Ecclesiis Cathedralibus una tantum fuit conflata eaque magnificentissima. Videsis CL Magochium De Eccles. Neapol. Semper unica , et auctorem Dissertationis historicae de taΜinutolorum sacello pag. 9 et Feqssi Everso Romanorum Imperio, Neapolis sicut cererae urbes in Barbarorum potestatem est redacta, atque internis dilacerata discordiis , immane subiit crudele satum. Anno enim CCCCLXXVI. in Castrum Lucullanum Au.

gustulus Romanorum Imperator postremus confugit, et ethrono expulsus ab Odovacre Herulorum Rege misere enecatus : hiuc per ea tempora urbs huiusce Regis odium, et tyrannidem fuit experta. Postea a Gothis occupata, quique ut barbari , singula monumenta tanditus everteruiat , eamque obtinuerunt usque ad Iustianianum Imperatorem.

Aliquod post tempus Neapolim Duces si) admi uistrarunt,

ab Post eam aetatem , et proprie cum Gothi Italiam occu-psrunt, mutatis rebus Neapolim I uces administrarunt. Iisdem postea Barbaris ex Italia exactis, iterum Neapolis in Graeco iu in orientalium Impera lorum cecidit potestatem , ad quam regetida ui e Costantinopoli duces missi erant. Verum temporis progreSsu Neapolis excusso Graecorum iugo , duces habuit peculiares, et proprios , qui quidem veluti Reges urbem cum vicinis pagis obtinuerunt , atque hinc Neapolitani ducalus origo , qui diu perduravit , isque celeber evasit per sequiores aetates, et nulli suit subiectus , cum veluti respublica aristocratico modo fuerit administratu . .

267쪽

-254 qui e .Constantinopoli missi .erant : at urbs aliquod post temtioris intervallum partim depopulata , partim a Belι- sario ci) excisa maximam obsidionem anno DXLV. susti

nuit a Totilae militibus Golliorum Regis, qui illam tu

gressus, et humanitatem Potius in eam egit, ita ut ino nia tantum fuerint eversa, uti narrat Procopius Hist.

Goth. lib. X.

I Quo tempore Belisarius urbem aggreSSurus , Cum forisiissinia adspectarct moetita, milites per Subterran cum immisit aqua eductum , uti tradit Procopius lib. III. c. 7 de Bello Gotti . eaque potius expugnavit, et ad vacuam habitatoribus ut heu, re-l,lendatu ex tota vicina regione collectam multitudinem Neatio-im contulit. Rem copiose narrat HiStoriae Miscellae auctor lib. XVI. c. i6 liis verbis r colligens per diuersas Millas sevolita. nae cioliatis Miros , ac mutatus, αOmitas Neapolis habitaturos imitiasit , idest Cumanos, Puteolanos, et alios plurimos Liguria degentes, et Plara, et Sola , et Piscimila, et Summa .ialiisque Millis : necnon Melianos, et Surrentinos , et de Milla , quae Stabit dicitiar, adiungens viros , ac mulieres , simiaque

et ue populis Cimiterii adiunxιι. Quaenam autem isulaec Liguria , vel ut Hii legunt Liburia . confersis quae sentit Sabatinius Kal. Neapol. die XV. to m. I. pag. ubi autumat , Liguriam non accipiendam omnino pro Campania , sed pro eiusdem peculiari parte. Hinc credit ipsam non longe a Capua fuisse, plitaresqtio urbes, atque vicos ipsius Campaniae comprehendisse , idque probat Erchem perti auctoritate Uist. Langob. num. 7I et seqq. Consule etiam Cl. Pellicciam in Christ. Eccles. Polit. lom. Ill. pari. a pag. 29 ubi Micbaelis Monachi auctoritatem assertSanei. lampan. ubi sic legitur. Terra utinia Laneum oenus Veis suorum , Neapolim, et patriam dicebatur Liburia. Laudatus etiam auctor Abbatis de la Noce εd lib. IL Chron. Cassin. aliam adducit auctoritatem , qua probare nititur, Liguriam, sive G-huriam suisse eam Campaniae partem. qum cum Plinianis con-eordat campis lib. XVIlI. c. Hist. Natur. cum medio aevo iidem eorrupte alio audierint Domine, Plura etiam si cupis, lesesis Grimal dium . Annali det Regno di Na poli, tom. V. Epoch. l. anno DCCLXXXVI. pag. 4 ubi aliorum auetoritate scribit Med io AEVO Liburiam divisam fui se in calem , Langobandam,

et Sulamitaniam.

268쪽

Εxeiso Gothorum' regno' in Italia pro Narsetis ad veta. tu anno DLXVlI. opidum ab Exarchis suit rectum. At

N5rses cum ab illis haud obtemperaretur , Langobardos ad Italiam occupandam' advocavit e suis regionibus adueetos vindictae causa , qui cum in Baliam advenissent, novum condidere regnum , et urbs ab illis liberata, in

Imperatorum orientalium manus eo tempore pervenit: tum

Neapoli, in Ducatum fuit conversa , et iisdem Imperato. ribus orientulibus subiecta. Videsis Grimaldium tom. IV. pag. ror et nostram Diatribam VI. in calce operis. At ne rem historicam in longum protrahamus. hoc unum addam, hanc urbem pro nimia pulchritudine sequiori aevo nuncia unam , nunc in ali 3m redactam esse potestatem, adeo

ut pluries in hostium dominium pervenerit, qui eiusdem magnificentiam ita configurarunt , ut de illa aegre supererint vestigia. Sed ne iii mendacium incidamus, et rein historieam ut ad veritatem' asseramus' , dicendum ab hisee Regibus , quicunque iidem suerint , urbem quamvis antea vetustate senescentem landitus f prout temporum permiserit aetas ) reaedificatam, omatam; amplificatamque suisse. Gulielmus enim I. reparatae salutis anno ΜCLXXX. huius urbis moenia dilatavit, Capua nam condidit arcem,

et Megariam insulam ad arcis formam recte munitam ensedit. riderieus II. postea Imperator cum Neapolim scientiarum matrem , domiciliumque suisse antea animadverteret , anno MCCXXIV. publicum studiorum Gymnasium crexit, quoad illius aevi usum , quodque postea adeo floruit , ut semper urbs isthaec scientiarum omnium suerit

sedes.

Ea vero cum in dies populi frequentia, ingenuis artibus , et domibus excresceret, Ferdinandus I. Aragoniae Rex anno ΜCCCCLX XIV. ampliavit e viam enim illam prope pomoerium quam dicimus Laseinaro , silice stravit , cum omnes urbis aquae fluitarent ex ea parte: hinc moenia restauravit, et praesertim portas quatuor e fundamentis excitavit. Tunc temporis urbs ad fastigium quoddam gloriae maiestatisque adeo devenerat , , ut iam ex eo

269쪽

νcvo tirbes inter Eur'pie Praecipia a s putet,errima Melerit. Longia in vero esset huius urbis auloenitatem, civium hodi struam comitatem, et humanitatem. aedificiorum. viarumque mal extatem describere. Illud satis dictu est, hanc raput esse foretarissimi regni , et pulcherrimam Europae .lotius urbem adeo, ut Singulae gentes e longinquis a Ventantes rigionibus haud sacere potuerint, quin illius

pulchritudine, elegantiaque sint captae. Quid vero dicam de huius populi multitudine , qui dubio proe ut inter Eu

ropae urbes frequentissimus e Sistimatur P nam pulchrum videre est , cum sestum aliquod , vel spectaculum in hae editur, tantam esce freque ut iam , ut vix per plateas pos- his Inccdere.

Q did dicam de templis ci , qtiorum magnificentia

Ionge antecellit omnes alias italiae urbes , eorumque nu

merus a Christianae Religionis ca) incunabulis eo incre-

ij Iam e Christianae Religionis primordio Fero suminoque Deo O. M. ieinpla dicata suere . eversis inanibus diis. Ea vero litura suere , qu-m is nonnulla in cryptis , et in .liis reconditis eis aed sicata, donec a Costantino Magno pace Christi Ecclesiae reddita . Christiana Religio magis ac magis percrebuit. Sunt rui putant, hunc Imperatorum Neapoli aedificasse lempla quae-am vero Deo: at Subbatinius Kal. Neapol. Lom. II. mense April. dio XIlI. diatribam eruditatu clii cubravit. in qua probat, illum Ilii putatorem Neapolim nunquam perveniisse, nullasque Pasilicas colui disse , uti vulgus autumat. Ioannes Villaniis Chron. Neap. pag. 4a et a8 nonnullas enumeral Ecclesias a Costantino Nea stoli electas, nempe S. Ianuarii Diaconiam . vulgo rate Olmo, SS.oannis et Pauli . S. Ait rene ad Regionem Nidi, S. Mariae Ro-iunduti, et S. Mariae in Costvodin. Idem confrmat Caracetolus, aliiqiae scriptores. Hic quosdam assert lapides, ea quibus proba re nititur, Neapolim Costantinuiti advenisse : at Sabbatinius eos omnes refellit , neque ex iisdem coli sirinari posse ait , Cosiantinum Neapolim pervenisse , quamvis ii dein a Caracciolo recitati lapides de Costantino verba iaciant , non vero ipsum Neapoli ina Iiquoties advenisse affirment.

α) Verum is inmachus lib. VIII. epist. 27 de Neapoli verba faciens ad quenda ui Censorinum ita scribit : uno ad adiar Dissilired by GOoste

270쪽

it modo , ut prope Sci possit ipsa innumera essep Fa

ma vero est , quin ex traditione Coustat, hanc a Beato

me Oruleo, quae de me scit E potuisti : qua rimum Neapolim petitia cloium furarium olfers studeo : iliae honori urbis religiosae interutillam bidui deμutabo. Is enim auctor non alia de causa lianc urbem Religiosam appellat , nisi quia aetate sua adhuc gentilitatis errores consectabatur , et forsitan adlluc per id temporis templa. et deorum cultus publice patuerit. Laudatus Symmachus storuit IV vergen in saeculo, et V. ineunte , quo tempore licuit e CCCXCI. Romae Consulatum sub Theodosio Iuniore gessit, quique ut ethnicismi perditus propugnator, ea de causa Neapoli in vocat Religiosam : nam plures supererant adhuc deorum culini addicti : vorum id non Obstat , cum quo tem pore Apostolorum princeps Petrus cx Antiochia Neapolim petiit, statim in hanc urbem Christi veram introduxerit Roligionem. Vnum ex aliis monumentia beic adducere debemus, nempe anno Christi CLXXI. Neapoli ludos profanos adhuc celebrari, nil constat ex quibusdam lapidibus a Mariorellio recitatis Theca Calain. pag. sit 5 deorum inanium adhuc statuas ori si , Et in eortim templis candelobra , et Iucernas appositas a Flaviae gentis libertis; necnon celeberrimum Dioscoridum templum adhuc stare, deorumque cultum publico perdurasse Symmacui aevo , et sors tan ad aliud usque saeculum o quamvis Christianos tunc lem poris Christo publice inservisse conflat, et paucos superesse ethnicos , ac proinde Paulatiui fuisse penitus extinctos a Christianis Imperatoribu L. Verum Q. Marothius in Kal. Neapes. lom. . pag. 4osa Febr. subiungit supra laudatam Symmachi a uetoritatem interpretans , lia ac urbem adhuc religiosam esse per id temporis privale, haud vero publice. Inanium enim deorum templa haud patuisse amplius probat Symmachi aevo, et lautum in quibusdam senatorum, et nobilium virorum larariis domorum , aut vero τα in subia harus liberam suae religioniς exercendae polusialem suisse. Pro re nata iuvet bete advertere iuxta Cl. Miliochium ibid. ethnicismum saeculo quinto , qui iam ex pluribus urbibus suerat eliminatus, adhuc in Subui biis , ac pagis haerere : unde Paganos a pagis vult dictos , qui adhuc in iis locis deos colebant. Si quis plura cupii, adeat Sabbatinium tom. IV. pag. ISTet aeqq. Kal. Neap . ubi satis belle hae super re disseruit , quo

T. I. δέ