장음표시 사용
41쪽
armaque parata tur.Henricus Ut in Aquitaniam traissciat,Ferdinandus ut Caritabriam et Nauarrs regnum inuadat, quod tum erat sub tutela Galloriina. sed veteri Hispaniae imperio antiquitus attributum. Interea legiones due Hispa noru veteranae ex Africa in I tal iam transuehun tur duce Nauarro, qui in Mauritania atq; Numidia magnis rebus gestis eximi j ducis nomen, ex gregarii militis sortuna fuerat consecutus.Ipse Pon ti sex ubique copias conseribi t, Romanos proceres & duces utriusque factionis alarum & cohortium praesecturis exornat. Ante omnia ingenti animi mapnitudine,aliud solenne concilium Romae in Laterano celebrandum edicit, Disano fidem abrogat, eius urbis e uersae vastitatem tenuitatemque deridet, angustum conueniendi terminum a cardinalibus in quartum mensem iure optimo redarguit, dc toto terrarum
orbe euocatis Romam sacerdotib. omnia tuta, pacata, commoda,in commutant & libera gentium omnium patria pollicetur. Huius praeclari & salutariscosi iij author ante alios extitit Antonius Montanus nuper in ordine senatorium cum honore pilei desectus, qui ab eximia fide ac excellenti legu peritia, neq speciosus,neq; validius Pisani cocili j initia opprimi aboleriq: polle predicabat.Erat Iulius animo maxime insensus Petro Soderino, qui contempta maiestate pontificii nominis, ut Gallis obtemperare concilio sedem prsbue rat. Is propter exim iam prudentie ciuilis opinionem, Florentis ex vexillis erodi tator perpetuus uti diximus erat effectus, qui honor nemini antea coligerat ita ut sibi magna apud patricios inuidia ex eo perpetuo magistratu coni a uille videretur: vixque par erat sustinendae inuidis,niliseipsum Gallorum micitia,& prssentibus eorum opib. tueretur. Id unc quum s spe Iulius per legatos amicissime monuisset,ut his rebus,quae ad sacrorum contentionem et concit 3 nomen pertinerent abesse vellet,ne qui sedem locumque inimicissiliis in caute fortali e prsbuisset,ab sera demum poenitentia contumeliosissimi & execrabilis facti,quo cuncta plane essent ruitura, author extitisse diceretur. sed ingentes Gallorum opes, atq; ea praesertim recens victoria aures Soderino prς- cluserant. I taque acuti vehementique ingenii pontifex, uti erat in ulciscendis iniurijs acriter exardens, excidium ei comminatur,&ad declaradum odium, Ioannem Medicem legatum Bononiae constituit Soderino maxime metuendum,utpote qui unus ampi issimas haberet facultates ad euertedum eum sta tum ciuitatis,quem Soderinus ex inimicissimis Mediceo nomini,clientibus que suis antea constituisset. Optimates enim ut diximus aut magna ex parte ex propinquis Mediceorum censebantur, aut ex his erant, qui propter dictaturam inimici Soderino facti, eius decretis atque sententris in sena tu ad uersari, eiusque potentiam haud obscure labefactare consueuerant, dulcissi maque erat apud populum memoria Medicet principatus,&Laurentia praeo sertim: qui singulari virtute atque modestia ad clauum reipublicae sedendo, ciuitatem in maximam authoritatis Sc rerum onurium amplitudinem per duxisset.In terea cardinales ad concilium Pisas peruenere, quibus aderat prs sidio Odetius cognomento Lotrechius quadringentos equites cataplina ctos secum trahens. At Florentini optimates,ubi nunciatu est aduentare Gaiticum equitatum, qui Pisis hyemaret, uti de retinenda ea urbe soliciti, Soderinum adeunt, imprudentia eius incusant,qui eam urbe vix per quatuordecim
annos serro suaeque domi tam dudum recepit Iesi incau te admodum incertae
42쪽
fidei ordinalibus externisque hominimus esset concessurus.Nec mora coacto senatu omnium fere suffragiis legati ad Lotrechiu& ad cardinales decernuntur: qui denuncient, nequaquam placere Populo Florentino,ut copiae mali lares intra fines recipiantur, propter acerbi sis ima in se Pisanorum odia, qui nulli omnino occasioni,viamissam libertatem recuperarent,defuturi esse vi
derentur: sacerdotes enim Pisis Florentino praesidio satis tutos, & incol mes,& liberos futuros,si tranqui Ile ac religiose de diuinis rebus potius quam de humanis contentionibus disputare decreuissent. Id decretum Soderint xistimationem,qua plurimum apud ciues valere Gallis videri volebat,uel, menter imminuit. Quamobrem conatus est Sc laediore quidem consilio, ut
magis Gallis saueret,eum conuentumFlorentiam omnino reducere, ubi ceu
in amplissima urbe nihil esset neces. armatis prisdiis tueri sacerdote quam do nulla a quoquam timenda iniuria videretur.Id a Gallis probabatur.& cardinalibus etiam mirifice placebat,utpote qui propter Urbis dignitatem comellio clariorem famam acquiri facile in telligebant. Sed indem optimates amici Mediceoru qui de prssidi js impedieran G& huius quoq; consilii, Uti inutilis& imoortuni mentione uno subselliorum strepitu sustuleruntiquasi ciuitate eum omnib. Christianis scedere coniuncta, & pontificio nomini semper anucissimam si disii dio sacerdotum & schisinati in ea locus prieretur,& nouo simul bello.ac diris mox & execrationib. iure alienati iratiq; pontificis obiectaret Itan: cu Pisis sine prssidio septe Cardinales cum paucis episcopis desertissimo couentu habito cumsta infauste aduersus Iulium molirent. Grauis etiam tumultus in pote Arni, casu an conlio incertu,inter Gallos Sc Pisanos, gladinsvmnq districiis exortus est.In quo nonnullis utrinq; vulneratis, ipse Loire inius summum vitae periculum adii si seruatis haud dubie accursu filii praeto ris.cui ad dimouendam turbam in consertos equum adegerat. Qua ex re tantus repente timor omnibus est illatus,ne per proditionem Iulio dederentuli ut mox Pisis excedendum putarint, atque inde continenter Mediolanum ad renovandum ibi concilium effuso cursu se receperint. Fuere qui existimarent Soderinum non sua voluntate locum dedissse concilio, sed vehementi impulissu Francisci fratris cardinalis qui erat Gallics sectionis, S prs clara simulatio. ne ab his qui disces Ierant impetrarat,vt ipse apud Iulium relinqueretur,velu
ti consiliorum omnium certissimus speculator. Erudito nanque veritoque in oenio propter incertos rerum exitus, pilei dignitatem grauibus periculis imolicare noluerat,sed tacitus,callido sensu quorsum vis couentus euaderet, in utrumque casum consilio paratus expectabat. Non absurda etenim ratio
ne ad Pontificatum poterat aspirare, si sorte Iulio sede pulso, ipse veluti me dius Iuli anorum simul amicitia&Gallorum ope,& totius demum Hetruris studio subnixus, sese candidatum dissidentibus cardinalibus ostendisset. Hi evir enim acutus 8c excellans, nisi insignes animi virtutes incredibilis auaritia descedasset, dicere erat solitus, Nihil homini petenti excelsia, & praesertim in
hac aula sortuna versanti,vel usu melius, vel expeditius esse,quam duabus o mnino sellis sedere, si absque certa ossiensione fieri posisit: quoniam nihil in Quam ex toto in alterum ales euentum sapienti periclitandum esse videretur. Suscep ta legatione Ioannes,& amici pariter dc clientes eius,in spem haud dubiam recuperandae patriae cogitationes erexerunt.Ipse cum exercitu longe o
43쪽
mnium ornatissimo, initio hyemis ad oppugnandam Bononiam est proseoctus. Imperii nomen penes Raymundum Cardonium suit,virum hercle nobstem, sed ciuili potius quam militari gloria florentem. Caeterum vires 8c consilii summa in Fabritio Columna, Petroque Nauarro plurimum eminebant. quos uti militiae magistros Cardonio Ferdinandus addiderat. Cum in Gai
I iam togatam ex Picsno Umbriaque esset peruen tum, Nauarrus a via Flami.
Dia dextrorsum in Ferrariensium fines diuertit,& Baniam hostilis agri pro
pugnaculum validissimum tormentis adortus expugnauit, sortissimis deseri ribus cum duce Vestidello ad unum intersectis. Inde ad Bononiae moenia exercitus est perductus, ct a porta quae Florentiam ducit, oppugnatio coe Pia. Erat in fama terroreque hominum Nauarrus,qui ab admirandis artibus turrium atque arcium euersor esse dicebatur:quoniam Neapoli duas arces excavatis subter cuniculis, Sc succensb intus tormentario puluere, stupentibus cunctis, vi surentis ignis in altum eiectas radicitus excidisset. Is ad eam muri partem cui coniunctum erat Baracani sacellum Maris virgini dedicatum, cuniculos agebat non lora vero cum e fiammis collibus, tum productis ad vineas tormentis moenia quassabantur. Contra Benti uolt validas German rum 3c Gallorum manus introduxerant, clientes armauerant, Rapertis Oc cultisque prssid astota urbe collocatis, esse aduersus hostium vim S veterum inimicorum egregie tuebantur. Eratpopulus Bononiensis ingenti metu perculsus,et in primis viri patricii eo periculo vehemen tissime terrebantur:quod
aduersus sacrosanctum Pontificem, atq; eundem quide qui paulo ante ab omnibus ciuibus patriae liberator suisset appellatus, ingratissime&scelestissimErebellassent,arcem ab eo conditam euertissent,&denique statuam ipsius aeneam templi fastigio detractam,& varias foedatam ignominiis, ad extremum in tormenta conflauissent. Quibus de causis Ioannes legatus, ne Bononienses veluti desperata venia animos desponderet, A propterea obstinatius defensionem pararent, ubi per occasionem poterat optimis ciuibus significabat, ponuscis animum egregie delinitum, omnibusque veniam est e propositam:quo niam pro comperto haberet, nihil earum contumeliarum publico factum consilio,sed temeritate potius ac impetu plebis, cum semper imperite,tum inonini nouarum rerum mota absque ulla iudic oratione gestientis: omniaque proinde probe excusata atque expiata sore,si vel oppressis, vel eiectis tyran nis, externarumque gentium omnino pulsis praesidiis, cum certissima etiam spe praemiorum ad veterem bonisque omnibus exoptatam libertatem redii L.
sent. Erant enim apud legatum plerique viri nobiles,quia Bentivolis capta urbe,& occupata Republica in castra se contulerant: & in his Alexander Populus, Hercules Marescotus,&Camillus Goz ad inus, qui propinquos,&pontificio nomini amicissimos,ut se a saeuissimo dominatu quatuor tyrannorum in tanta diuinitus oblata occasione liberarent, hortabantur. Siquidem quatuor liberos Ioannes in exilio moriens reliquerat, Annibal Alexactum,oale actum&Hermetem. Sed Alexander sicuti religione ciuilique humanitate maxime erat insignis,ita Hermes uti vir militaris crudelitate caeteros anteiis bat. Quassabatur maioribus tormentis murus ab ea parte qua a propugnam
Ioia porta Sancti Stephani dextrorsum sese inflectit,& in eo quoque tractu ad Baracanum ut diximus sacellum cuniculos agebat Nauarrus, quibus Ga
44쪽
lik Germani pari conatu Sc diligetia excavatis subter domos contrariis cuniculis occurrebant Praeerat praesidio Ategria dux vetus &impiger,& cunctis
Italiae bellis exercitatus, aderantque sortissimi alarum legati tale ta& Vicon. tius, culi terribili audacia magno Diabolo cognomen fuit.&cum his duo Bentivolorum clientes summae fortitudinis, ac ingentis corporis centurio fies,Spinacius & Agamemnon, qui cum audacium gladiatorum cohorte in periculosis muri locis ante alios versabantur. Forte ad propugnaculum dilacerato muri latere haud difficilis visus est Hispanis militibus ascensus. Itaque repente expediti nonnulli priuato consilio ignaris ducibus superata fossa. lo. cum subeuntiet celeriter in propugnaculum euolant,occurren tesque Gallos cataphra stos egregie sustinent: mox 8 repulsos adempto alae vexillo praecipites agunt.Erat iam in summo Hispanicum vexillum foems pariter atque hostibus conspicuum, eratque propterea in urbe tumultus ingens, magnus fi hat undique in eum locum ab omnis generis hominibus concursus. Foris v
ro ita alacritara inopinata cunctorum animos ceperat, ut spes occupandae V
his non mod6 militi,sed ducibus ipsis oblata videretur. Sed quoniam coepta sine certo consilio sortuna plerunque destituit non multo postinde Hispani impetu maioris tormenti,quod ab Alegria in propugnaculum ab idoneo loco fuerat directum, cum miserabili caede exturbati, de in sollas praecipitati
sunt.Neque foris tum para is erant legiones, ut murum inuaderem: qiiciniam neque duces iusto praelio quicquam eo tempore tentandum censuerant: ut
pote qui iam prope perfectis cuniculorum operibus tutiorem occasionem expect arent,& pro comperto haberentitates intra quassatum murum ab hoste erectas esse munitiones in acie cum tormentis ad tuendum locum esse consti. tutas, ut nulli perito rerubellicarum dubium esset, quin vel semel per ruinas ingressis multo maximae peruadendi in urbem difficultates relinquerentur. Igitur multis rebus f ustra tentatis, reliquae spes omnes ad cuniculos recide rant: in quorum opere adeo multus erat Nauarrus, ut propter selicem S spo statam multis in locis industriam caeteri duces, & ipse praesertim Ioannesi gatus Urbem aut nullo, aut uno maxime eius viri consilio atque artificio capi posse existimarent. Nec defuissent mirificis operibus euentus, nisi omni humana vi potentior Deorum immortalium voluntas ab ea insigni urbe praesentem cladem auertisset. Faetiim enim est Deiparae virginis praesenti auxilio, quum suum sacellum egregie ueretur, Ut subditis ignibus, exardenteque inolux repente tormentario puluere, totum Baracanum radicitus conuulsum, Flammarum violentia in sublime iaceretur: sed adeo compost te concideret, ut directis S exaequatis ad libellam angulorum lateribus, Deae manu reposi tum esse crederetur. Mirum en im ductu miles inter sumum & ruinas proci dentis propugnaculi irrumpere paratus, interiora Urbis S possitas in acie ho stium cohortes,per hiatus effracti 5c patentis muri in eo subitae rei momento late conspexit, & mox tanto miraculo tardatus exclususque est. Ab ea die Bo.nonienses magis ac magis captis religione animis sacellum collatis undique donari js in luculentiorem formam exornare, adie staque testudine Sc sacra porticu proferre coeperunt.Dum haec ad Bononiam geruntur, Helvetii hor
tante pontifice,&magnae pecuniae praemia stipend a nomine summittente. bellum cuti superiore anno secerant in Insubria renouarunt:a Uerbanoque
45쪽
um descendentes, fugatis undique Gallorum praesidi js ad MedioIani usque
moenia delati sunt. Hisidem quoque diebus Veneti Brixiam recepere opera Aloisti Advocati militibus per Garzetts amnis fornicem,qui urbem illabi tur,introductis. Nec desuere Veneto populi studia statim namque equitibus Gallis cum Aluda praesecto intersectis, aut captis, lilia gallica ubique de rasa,& Veneti leones tota urbe repositi coeptaeclue proferri munitiones ad arcen ut egressus in urbem venturo hosti ab ea parte praecluderetur. Tantis undique circumiectis& prementibus ex propinquo hostibus Galli diffisio pibus suis haud dubie Cisalpinae Galliae imperio cessissent, nisi eos in ipsis belii eonsili is lipsitantes ad spem ingentium victoriarum unius iuuenis ducis inuictus animus erexisset.Hic est ille Gasto Foisseius imberbis adolescens, ante
imperator quam miles, ante triumphator, quam a Victore exercitu acclamaatus imperator: cuius virtutem adeo intemperanter Fortuna extulit S extin xit,ut cum nullo mortalium Utroque vultu velocius atque vehementius lusisse videatur. G asto coniunctis Undique copias contra Helvetios prosectus eir
ea Mediolanum ita eos equestribus prs his fatigau it: ut ab agmine vexillisque discedere non auderent, quum inermes de dispersi pedites, a consertis cata phracitis equitibus facile crderentur. Quibus prsitis Baiardi 5c Baronis Con tini singularis virtus enituit.Sed Continus quum maiore animo quam conii lio hostes persecutus in villam irrupisse circumnen tus ab hostibus interiit. Csterum Helvetri victi asperitate hyemis,annonae penuria subacti,& frequetibus equitum prishs saepe cum incommodo Iacesilli,quum neque tormen ta,neque equites,neque ullum omnino iustae expeditionis apparatum attulissent,uti superiore anno secerant, cuncta in reditu diripientes, vexilla do mum verterunt. At Gasto Foisseius repressis Helvetiis nihil cunctandum ratus,vt Bononiam obsidione liberaret,nulla interposita quiete,quum nullam a milite vel durae hyemis, vel difficilium itinerum, vel pristinae defatigatio
nis excusationem reciperet, eo magnis itineribus contendit, tanta celerita e incitatis ad sestinandum omnibus copi js, ut neque viae militares admodum lutulentae,neque inflati amnes,neque longissimae noctes quicquam impediis rent, quominus tormenta aenea, ΠΟΠ mocio legionibus incursu, sed ipsis eotiam equitibus aequarentur. Accidit autem id quo nihil aetate nostra admiratabilius in re bellica fortasse contigit, ut nihil prorsus sentientibus Hispanis in terdiu,instructaque acie viginti amplius cohortes,& sex mille equites,& magnu tormentorumq;, canorum numerum trahens, Bononiam fit ingressus: quum Fabricius 8c Nauarrus vigilantissimi homines, tot saepe equitum turismis per agrum Transrhenanum emissis,nihil de eius aduentu unquam praeis sensissent.Etenim Foisseius nuncios omnes & literas, & totam denique sui famam incredibili celeritate praecurrerat :& tantus erat amplissimae Urbis amistatus, ut vix a tribus portis sine periculo unis castris pollet oblideri. Postero itagitur die Graecus eques a pontificiis exceptus, quum interrogaretur,ex cuius ducis ala esset,& quae Gallorum,Bentivolorumque conlilia apparatus in
urbe essent, dixit secum ala Biamer qui ipsius Castonis erat legatus pridie cum exercitu Urbem ingressum, nihilque propterea uti nouum militem de Bononiensibus rebus habere compertum. Quibus verbis ad duces Ioan nemque legatum sedulo delatis,& subinde emissis inquisitoribus, cognitum
46쪽
est. Hic insperatus nouae Victoriae prouentus ut est natura mortalium quae improuisis vehementius afficitur Foisseio incredibilem attulit voluptatem: sint utque iuuenem gloriae auidum magis ac magis accendit, Ut interceptis his auxilias ad opprimendos Brixiae Venetos maiore adhibita festinatione maturaret.Nec feroci ingenio alta atque ardua meditanti sortuna defuit: nam ubi Brixiam peruenit, aduocata militu concione, eos alacriter est cohortatus, ut postquam ad locum praemiorum secundissimo successu peruenissent, secum paululum adniti vellent, impigreque pullnare, Ut mox tantorum itinerum incommoda ditissimae urbis spoli is reiarcirent. his magno studio acclainanitibus,&quo vellet te irrupturos sublata manu significantibus, cataphractos dimissis equis ante pedites in prima acie collocat: laos iunctim subsequi Ger manos & Vascones iubet, atque ita arce torrenti similis in Urbem prorum,pit stratoque Veneto praesidio,quod sese obiecerat, ac ingenti omnis generis hominum multitudine crudelissime trucidat urbe potitur. Tum vero vi derelicuit quanta feritas atque saeuitia auariismiis vicitorum militum animis esset insitam ulli namque aetati vel sexui, nullis templis, nullis vel sacratis cor
poribus crudelis ira pepercit. Captus est Andreas Grillus summae virtutis ac authoritatis Venetus legatus. Ipsum vero Aloisium Advocatum, qui ad Venetos defecerat, ex fuga retractum, & carnifici traditum, Foisseius auidis oculis in frusta dissectum spectare sustinuit. Septem diebus in eius urbis di reptione consumptis, Foisseius ad hostes feroci citatoque agmine in Bono
niensem agrum est reuersus. Terruerat iam omnium animos cum felicitate rerum gestarum, tum Una maxime celeritate, qua Uehementer usus,vhique
hostium consilia praeverterat,ita ut hyberno tempore geri posse bella docui Lia diceretur quum antea milites semel in hyberna deducti, veluti secris oceu pati feri js, nunquam inde,nisi iam plane adulto & florente Uere,educi coriasueui sient. Habebat tum castra Medices legatus ad Butrium,& quum Foin seius Brixiam contenderet, inconsilio fuerat agitatum,an traiecto Pado cum parte copiarum Brixianorum periculo foret occurrendum. Sed cunctatius deliberantes sestinantis Foisse a geminata victoria ab ea dubitatione laboreisque penitus absoluit. Quibus de causis ipse legatus 8c duces Iulium Ponti fi
cem continu6 monuerunt,ut maiora praesidia quanta maxime posset celeri tate compararet,si Italiae imperium a vi Gallica omnino defendendum arbi traretur. Iam enim omnes reliqui Itali principes Sc liberae ciuitates, ere
piam iri sibi libertatem a valida & superba Gallorum gente metuebant : Scipia an te alios Maximilianus Caesar vetus Galloru hostis ad eas Foisset vitato.
Tias ita vehementer exhorrui quum virgrauis et acutus iampridemGallorusortuna Sc gentis opes agnouisset,ut cum Venetis inducias pepigerit,& se totum haud limulanter ab amicitia Ludovici regis auerterit. At Iulius animo prorsus inuictus. Troilum Sabellum, & Gentilem Baleonum equites undisque conducere, S Ianum Capociam Romanum cohortes conscribere iubet, conuenitque cum Hispano Venetoque legatis. ut sex millia Helvetiorum communi impensa mercede conducantur, ut Heluetio statario pedite pha. langem, quae Germanis opponeretur, Hispanorum cohortibus adiunge rent. Mittiturque Venetias Matthaeus Sedunensis Cardinalis, virHelue
lius, ut inde per Rhaeticas alpes gentem stipendiorum 8c belli avidam tua
47쪽
gnis pollicitationibus euocaret. IntereaFoisseius aucto Scomnibus rebus x. hunde instructo exercitu, per Bononiensem agrum ad hostes est prosectus, adeo promotis castris,ut praemisso leuis armaturae equitatu, atque ex propia quo ostentata acie pontificios ad certamen Prouocaret. Consederant invia Flaminia Fabricius atque Nauarrus,5c copias in eos colles qui sunt ad dextra haud multum ardui opportunis in locis erexerant,& tormentis tantum lio stes impetebant,eo consilio,ut si Galli ab innata alacritate inducti, uti tot re centibus elati vicitorqs instructa acie subiissent, iniquissimo loco dimicare cooerentur. Sed tanta conspectiis Gallis Hispanos pugnandi coeperat auiditas, ςt aequo vel iniquo loco manus conserere minime recuserent inuaseratque non minor religio eorum animos quam Macritas: nam ad legatum concio nantem cen turiones & milito accurrebant, postulantes ut authoritatem tificia nominatim ab omni noxa lustrarentur. Tantusque erat concursus sacram purpuram manu tangere cupientium,ut nimia pietate signa deseri, &dit Iolui ordines periculosa confusione viderentur. Legato & ducibus prae gaudio manabant lachrymae, quum in Hispanis rapinis Sc caedibus assueti, tantam religionis curam, tantumque contempta morte plignandi ardorem inesie conspicerent.At dum duces obsecrando atque obtestando milites re tentaret, ne tam pr'pinquo hoste toti ordines omnino soluerentur, Iegatus Praelata argetea in signi eruce in nomine trini numinis uniuersos ab omnibus criminib.expiauit promisitque sterne Vits prsmia his omnibus,qui pro tuenda Christiani pontificis diguitate dimicando cecidissent. Ferunt Foisseium iuuenili serocia numerum atque apparatura hostium facile contemnentem ea die prelio decertare cupiuisse. sed Hiuorus Ategriae monitu futile retardatatum,qui aduersus sibi notos & inuictos veteranos, Sc Gallicae militiae periti stasimos duces,temere ex iniquo loco minime inuadendos est e praedicabat. Di
rempto equestri leui praelio Milleius direcitis itineribus sub Foro Cornelii ad
Iaeuam promouit castra, eo consili io, Ut ad expuguandam Rauennam matur rei ratus aut cesturam urbem non mul tum muro validam magnis viribus oppugnanti aut si hostes auxilio ire pergerent ad suturam occalionem viuuerso praelio dimicandi, quam sibi cunctis artibus parandam arbitrabatii siquando collatis semel signis nihil omnino de victoria dubitaret. Erat enim rebus seria me omnibus superior, tormentorumque praesertim apparatu,quae non uti a pud Hispanos tardissimis bolim iugis, sed insuefaetorum ac agilium equo rum ceruicibus trahebantur. Habebat S leuem armaturam equestrem dimiadio ampliorem, Sc multo etiam exercitatiorem:sed praecipuum robur erat in Germano pedite veterano, omni armorum ornatu conspicuo, qui duode cim quingenar as cohortibus,&exercitus,& castrorum frontem obtinebat:
cuique nulli milites stabili Sc campestri in acie pares suturi viderentur. AeLegatus & pontificii Hispanique duces de itinere, & de toto Foiseij consilio
coniecitura iudicantes, Marcum Antonium Columnam summae spei R manum ducem Rauennam mittunt. Eius alae equitum adiungitur Potrus Castrius leuis armaturae equitum praesectus, & cum eo sortissimi cem turione s cum cohortibus Paredes & Salaetarius. Quibus ire dubitantiabus singuli duces, dc ante alios Legatus iureiurando pollicentur, sequum pericu
48쪽
Periculum urgeat, neque eam urbem, neque ipserum praecipue salutem esse neglecturos. Porro Eoisseius Rauennam delatus, prolatis statim to mentis, tanta vi quassare moenia est adortus,quan ta m axime ab ullo alio duce qui interfuerant, vilibi factum suisse meminis lent. Dirutis namque muris. Sc nonnullis hostium in opere &desensione versantibus ad ingeminatos tormentorum ictus intersessitis, triplici acie instructi, murum sub at, tanta alacristate & contentione militum, ut quisque quo magis in oculis ducis esset conspieulis,ante alios esserendo sese praegredi conaretur. Diuisus enim erat labor inter nationes, ut sublata penitus inuidia,omnes honore simul atque periculis aequarentur. Denos quoque equites cataphractos singulae turmae ex sor tissimis iuuenibus tribuerant, qui an te pedites dimissis equis grauioribus protecti armis subibant. Certatum est aliquot horis utrinque vehementisti me.
Non deerat enim sibi in tanto rerum discrimine XL Antonius S ceteri duces, qui ab idoneis locis tormenta niaiora minoraq; incessanter emittebant, & e summis ruinis sulphureos globos saxaque S ingentes trabes prouoluebant. Sed magno usui erat eximiae magnitudinis aenea colubrina, quae ab angulo propugnaculi in latus subeuntium agminum saepius emista, multos milerabili strage edita violenter abripuit, &fossam foede Iaceratorum militum cadaueribus repleuit.Desiderati sunt plerique viri sortes, & in his Spineus toris mentorum magister, vir summae authoritatis ac industriae, de Satillonus interpraesectos equitum clarissimus. Ex his vero qui in muro propugnabant, periere duo Deniti, seatres, Neapoli honestissimo loco nati, quum alter in I cum tormento intersecti,& iacentis ad pedes fratris, ad non dubiam mor tem ac Iaudem intrepide successisset. Fois ieius cum detrimento repulsus,obi didicit Fabricium atque Nauarrum eum omnibus copiis aduentare, qui exaudito tomentorum frequenti reboatu, & animaduerso Rauennalium atque praesidη periculo castra promouerant, a Rauenna propere discessit, ne interclusis, si diutius haereret, sibi necesse foret ancipiti praelio decertare. Fata quoque quae omni humana ratione vehementius impellunt, eum haud dubie vel inuitum in campos pertrahebant, qui essent & ab eius inte Titu, SI abinusitata, cunctisque prope gentibus lanesta clade nomen habituri. Educto exercitu validam manum in tergo constituit, quae erumpen tes e Rauenna hostes, conuersia fronte sustineret. Peruenerant pontificia ad Roncurri usque amnem, qui Uitis anquitus fuit, cum biduo sere contine teri 3c in agmine, εc in ponendis castris equestri praelio decertassent. Erat in fronte amnis, iuxta cuius aggerem Nauarrus peditatum omnem de presso loco collocarat, eumque praesepserat paruis curribus, quibus ingen tia venabula erant praefixa. Equitatum in tria diuisum agmina,Fabricius,
Padultus. 8c Carvaiat idoneis in locis instructa acie conglobarant. Toti vero leuis armaturae equitatui praeerat Daualus Piscarius Fabricii gener, qui ab his infaustae militae primis stipendi js summorum postea ducum gloriam aequauit. Relinquebatur Foilleio exigua spes parandi
commeatus, cum magis ae magis a Ferraria Padoque discederet, Propte rea vel ob id etiam maturius confligere properabat. Venerat ad eum Alissonsus Ferrariae princeps praecipua belli causa, ut quam debebat Regi de se
49쪽
henemerito praesens operam praestaret, ornatisiimamque alam,&magnum tormentorum apparatum adduxerat. Huic& Senescalcho Normaniae cura
primae aciei fuit demandata,secundae& tertiae praefuere incliti duces,& ante alios Alesria atque Palicia, qui erant omnium & aetatis honore& rebus ge nis longe clarissimi: ipse sol simus ut imperatorem decuit, nullum sibi cer
tum locum desumpsit,sed cum turma nobilium prouectus ad singulos ordi nes animo maxime excelso.8c sermone alacri modo Germanos Sc Italos,m do Gallos et Vascones hortabatur, ut intrepide cum his congredi vellentiqui tantum cum Poenis & Mauris inermibus in Africa pugnare assueti, vix primum veteranorum militum impetum es lentiaturi: peruentum iam esse adlaborum finem, S parata esse praemia, quae non modo meritis, sed ipsorum e tiam ves immodicς cupiditati ad satietatem aequarentur, si opinionem quam ipse de omnium Virtute, facto saepe periculo cumulatissime concepisset. vii viri fortissimi minime sesellissent. Erat Eois eius imberbis adhuc,&praeclara facie maxime decorus, sed micantibus oculis a generosa militarique ferocia valde terribilis, &quod spes ipsas,&studia militum vehementer excitabat. dux etiam fortunatus ab omnibus habebatur.Incitatis ad praelium militibus,
tormenta, unius praecipue Alsonii consilio, amnem, loco mare versus a castris hostium inseriore sunt traducita, quae mox ille ita magno in obliquum
circuitu prouexit,ut in latus tu terga hostium ci tatis iumentis Uerterentur.
Interim Germani subitario ponte, Vascones Sc reliquus peditatus humili
bus vadis amnem transibant, equitatus turmatim ab omnibus locis in aduerissam ripam absque ullis incommodis euadebat: leuis autem armaturaeque
stris,utrinque latus emusa ita pugnam ciebat,ut prospeetum,uti planis accidit in locis speculantibus ducibus adimeret. Iam pilae Gallicae ingenti strepitu maioribus tormentis emisis, multa strage equorum atque hominum edita, per medias acies prouolabant. Iam Gallicus equitatus ferme omnis,pedit tus vero magna ex parte flumen transierat.Iam denique prope ipsum ardentis praelin discrimen erat peruentum, quum Fabricius acri iudicio victoriae diffisus, Nauarrum vehementer est obtestatus, ut sese tandem inde expedi rec&cum dimidiato hoste potiusquam cum integro congredi vellet,neque amplius cunctiaretur, sed peditatum confestim versus amnem in thostes e duceret: se quoque statim eo cum uniuerso equitatu illaturum sisna,atque ita dictumstos, & in transitu haerentes ac impeditos in flumine facile conicisuros. Sed Nauarrus fatali pertinacia, salutari consilio nequaquam antismum inflexit, utpote qui sub aggere depresta tutoque loco constitutis logionibus sibi omnino expectandos hostes, non vltro inuadendos imporcituna ratione decreuerat,ita ut exitiali proposito deseruiret, S nihil tanta &tam miserabili equitum clade commoueretur. Confisus etenim mirifice misti tum virtuti, & carrorum item munimentis in animum caeca obstinatio ne peruersum induxerat, se deletis etiam equitibus, uno incolumi pedita tu vietoria haud dubie, nequaquam communicata cum soci js laude, potiturum. Adiuuit etiam obstinati hominis insaniam sirorum tormento rum resipectus, quae perite collocata, emissaque strenue Gallicum pedit tum, veluti clades alternante Fortuna, Per quam essuse prosternebat.
Fabricius si emens & gemens, ubi totum equitatum animaduertit ingenti ea
50쪽
clade perturbatum,& multos duces in oculis crudeliter Interfectos,ne in los
rius cadereticum globo reliquorum equitum in consertos hostes incurrit: via Diquum ad interitum suorum aliquandiu pugnasset, ab Alsonso raptus est, α a Liciliorum iniuria, id ipso obnixe deprecante, egregia fide seruatus. Ea-oem consili j fortuna Padulium excepit, quum alas secundae aciei per cam Puiri,iossis& Uepribus impeditum nequaquam conserto, sed dissipato a zmine, eluti desiperato meliore exitu, protinus induxistet Captus est&Daualusi'ilcarius fula uniuersa leui armaturaequestri, multis susceptis vulneribus e gregie repugnans. Cardonius vero ipse inusitata tormentorum clade consternatus, Vix mentis compos inauspicati imperii restistis insignibus,&cum eo arumat,tercia acie sermi integra, & Antonius simul Leua, qui postea rara felicitatis dux euasit.continenti curia profugere. Tum Uero appropinquan tibus Germanis, Nauarrus insigni quidem, sed nimis sera virtute lepionibus tuis praetri signum proposuit. Strauerant lo prona corpora suopte intento milites,ut praeteruolantes ferreas pilas euitarent.Itaque sese atque hastas prootinus erexere, tantaque animorum alacritate Germanos invasere, ut nunquam ab ulla hominum memoria aut serocius aut acrius sit concursiim. Acci dit autem, ut ante ordines progressi duo Ionge omnium nobilissimi dueex, armis crinisque conspicui inter se ex prouocatione decertarine: Iacobus Em pler Germanus, Hispanusque Zainudius, sed cadente Germano, utraque acies statim procurrit: sique sunt utrinque serme omnes noti centuriones vixque Germanus consertissima sua phalange Hispanorum vim ae audaciam
sustinebat,quum inclinati plerique scutisque protecti,subter hostium hastas inermia femora breuibus gladiis sodiendo, caedendoque ad mediam semeaciem peruenissent.Non procul inde Vastones occupata vi quae intera rem ac ipsum flumenintererat,Italicas cohortes iam mul to a tormentis detri
mento accepto perturbatas clamore edito sunt adorti. Sed ubi emissis si itatis ad manus est deuentum,uti hastatis,&densa acie prementibus impa*s, facile sunt repulsi. His opem tulit Aletria cum recenti ala equitum supra in si tam vim domestico etiam dolore concitatus ardebat enim incredibili cupiditate sumendi suppli de Ramazotio eiusque cohortibus,a quibus superiore anno ad Ferrariam Melious filius pugnacissimus iuuenisseditione militari fuerat interfectus. Sed irrumpentem & cohortes Iata strage edita proste
nentem,Fortuna maligno omine persequuta, nouo&acerbiore quidem do Iore obruat,quum in eius oculis L iuerroes alter filius suo impetu transfixus
hastis hostium litisset: & exanimis in profluentem praecipitatus. Nec mul to pol t & ipse sortissimus Sc infelix senex in Iugubri vinclina funestaque victoria confossus inter it. Ramazottum ingenti securis ictu prostratum,&se mi anime se uauere proximi Hispani, qui ex secunda acie duce Samaiaecco ab alia parte Gallos Italosque pedites reiecitos usque ad tormenta ita caeci de rant, Ut illi pauentes Sc saucii in latus Germanorum foede perturbatis eorum ordinibus verterentur. Iam Germani a seonte cum hoste pugnantes, iusta quidem ira, sed tam exitiali quam necessaria cum cris auertendo pellendo. que ne eorum incursu acies laxaretur, inlatus certabant: eratque ob id incerta
adhuc re dubia Gallorum victoria, nisi Fossicius uniuersum equitatum