장음표시 사용
161쪽
D par periculum praemio quibu adversa V. e. 114 Dilignae fortuna fuisset. 1, Nam neque Roma 'nis effugium ullum patebat in aliena ignotaque terra Carthagini supremo auxilio effuso , adesse videbatur praesens excidium. Ad hoc discrimen procedunt postero die duorum opulentillimorum populorum duo longe clarissimi duces , duo fortissimi exercitus, multa ante parta decora aut cumulaturi eo die, aut eversuri Anceps igitur spes metus miscebant animos contemplantihusque modo suam, modo hostium aciem , quilinoculis mag S, quam ratione, pensarent i, res , simul laeta, simul tristia obversabantur. Quae ipsis sua sponte non subcurrebant, ea duces admonendo atque hortando subjiciunt. Poenus sedecim annorum in terra Italia res gestas, tot duces Romanos , tot exercitus occidione occisos, Tua cuique decora , ubi ad insignem alicujus pugnae memoria militem venerat, reserebat Scipio Hispanias, .recentia in Africa proelia, di confessionem hos, lium, quod neque non petere pacem propter
metum, neque manere in ea prae insita animis perfidia potuissent. Ad hoc, conloquium Hannibalis in secreto habitum, ac liberum
162쪽
U. G Io fingenti, da velit , flectit ominatur, qui'
hus quondam auspiciis patres eorum pugnaverint ad Egates insulas , ea illis exeuntibus in aciem portendisse Deos. si Adesse finem, belli ac laboris. In manibus esse praedams, Carthaginis, aeditum domum in patriam, v ad parentes, liberos, conjuges , Penatesque D Deos. u Celsus haec corpore , vultuque ita laeto, ut vicisse jam crederes, dicebat ln-AE;ὸ, struit deinde primos hastatos post eos prin-ς με cipes triariis postremam aciem clausit. XXXIII. Non confertas autem cohortes ante sua quamque signa instruebat, sed manε-pulos aliquantum inter se distantes, ut esset spatium, quo elephanti hostium accepti nihil ordines turbarent Laelium cujus ante legati, eo anno quaestoris extra sortem ex senatusconsulto opera utebatur cum Italico equitatu ab sinistro cornu massinissam umidasque ab dextro obposuit. Vias patentes inter manipulos antesignanorum velitibus i tunc levis armatura erat complevit dato praecepto, ut, ad inpetum elephantorum , aut post rectos refugerent ordines, aut in dextram laevamque discursu adplicantes se ante signanis, iam, qua inruereat in ancisitia tela
163쪽
hellui darent. Hannibal ad terrorem primum . . s o.
elephantos octoginta mutem erant, quo iamilla umquam in acie ante habuerat instru mnχiba-xit deinde auxilia Ligurum Gallorumque,
Baliaribus Naurisque admixtis in secunda acie Carthaginienses Afrosque in Macedonum legionem; modico inde intervallo relicto, sub sidiarium aciem Italicorum militum Bruttii plerique erant, vi ac necessitate plures, quam sua voluntate, decedentem P ex Italia secuti instruxit aquitatum etiam ipsum circumdedit cornibus : dextrum Carthaginienses, sinistrum umidae tenuerunt. Varia adhortatio erat in exercitu inter o homines, quibus non lingua, non mos , non lex, non arma, non vestitus habitusque, non caussa
militandi eadem esset. Auxiliaribus 4rae, sens, S multiplicata merces ex praeda ostentatur Galli proprio atque insito in Romanos odio coenduntur. Liguribus campi uberes Italiae deductis ex asperrimis montibus, ira spem victoriae ostentantur Mauros Numidasque insinissae inpotenti futuro dominatu te ret. Aliis acia spes ac metus actantur Carthaginiensibus moenia patriae Dii Penates, o di Mdeniem xon. Cro
164쪽
U. e. o. sepulcra majorum , liberi cum parentabus
aut imperium orbis terrarum, nihil aut in metum, aut in spem medium ostentatur Quum maxime haec imperator apud Carthaginienses, duces suam1m gentium inter populares, plerique t per interpretes inter inmixtos alienigenis, agerent, tubae cornuaque ab Romanis cecinerunt: tantusque clamor ortus, Ut elephanti in suos , sinistro maxime cornu, Verterentur, Mauros ac Numidas Addidit facile Masinissa perculsis terrorem, nudavitque ab ea parte aciem equestri auxilio Paucae tamen bestiarum, intrepidae in hostem actae, inter velitum ordines cum multis suis vulneribus ingentem stragem edebant. Ressilientes enim ad manipulos Velites, quum viam elephantis , ne obtererentur, secissent iis ancipites ad ictum utrimque conjiciebant hastas nec pila ab antesignanis cessabant; donec undique incidentibus telis exacti ex Romana acie hi quoque in suo dextro cornu ipsos Carthaginiensium equites in fugam Verterunt Laelius , ut turbatos vidit hostes, addit perculsis terrorem.
165쪽
XXXIV. UTRIMQUE AEquite nudata erat . . so.
Punica acies, quium pede concurrit, eccipe, - et1- in
nec viribus jam par. Ad hoc, dictu parva, sed magni eaden in re gerenda momenti res
congruens clamor a Romanis , eoque major&terribilior dis nae illis, ut gentium multarium discrepantibus linguis , voces Pugna Romana stabilis, suo Marmorum pondere incumbentium in hostem concursatio ,elocitas illinc major, quam vis. Igitur primo inpetu extemplo movere loco hostium aciem Romani Ala deinde umbonibus pulsantes, in submotos gradu inlato , aliquantii spatii,
velut nullo resistente , incessere urguentibus novissimis primos, ut semel motam aciem sensere quod ipsuna vim magnam ad pellendum hostem addebat. Apud hostes, auxiliares cedentes secunda acies, Afri Carthaginienses, adeo non sustinebant, ut contra etiam, ne resistentes pertinaciter urimos caedendo ad se perveniret hostis, pedem referrent. Igitur auxiliares terga dant repente in suos versi , partim refugere in secundam aciem partim non recipientes caedere , uti paullo ante non adjuti tunc exclusi. Et prope duo jam permixta proelia erant, quum Carm
166쪽
U. e. 11o thaginienses simul cum hostibus , simul cum
- - - sui cogerentur conserere manus. Non tamen
ita perculsos iratosque in aciem accepere sed densatis ordinibus, in cornua vacuumque circa campum extra proelium ejecere,
ne pavidos fuga vulneribusque milites incertam integram aciem miscerent. Ceterum tanta strages hominum armorumque locum , in quo steterant paullo ante auxiliares,
compleverat , ut prope dissicilior transsitus esset, quam per confertos hostes fuerat. Itaque, qui primi erant, hastati, per cumulos corporum armorumque Qtahem sanguinis, qua quisque poterat, sequentes hostem, signa & ordines confuderunt principum quoque signa quctuari coeperant Vagam ante secernendo aciem. Quod Scipio ubi vidit, receptui propere canere hastatM jussit - , sauciis in postremam aciem subductis, principes triariosque in cornua inducit quo tutior firmiorque media hastatorum acies esset. Ita novum de integro proelium ortum est: quippe ad veros hostes perventum erat, armorum genere, Musu militiae, fama
rerum gestarum, magnitudine vel spei vel periculi pares. Sed numero Romanus su-
167쪽
perior erat , animo: quod jam equites, . c. yyo.
jam elephantos fuderat riam, prima cle pul-sa, in secundam pugnabat. XXXV. I tempore Laelius ac Masinissa, pulsos per aliquantum spatii secuti equites, revertentes in aversam hostium aciem incurrere. Is demum equitum inpetus fudit hostem. Vineunt Multi circumventi in acie caesi , multi per patentem circa campum fuga sparsi tenente omnia equitatu, passim interierunt Carthaginiensium sociorumque caesa eo die supra millia vigintici par ferme numeru captus est, cum 1gnis militaribus centum triginta tribus, elephantis undecim. Victores ad duo millia cecidere. Hannibal, cum paucis equitibus inter tumultum elapsUS, Adrumetum perfugi : omnia cin proelio is ante aciem, priusquam excederet pugna , expertus; confessione etiam Scipionis, omniumque peritorum militiae, illam laudem adeptus, singulari arte aciem eo die instruxisse Elephantos in prima fronte quorum fortuitus inpetus atque intolerabilis Vis, signa sequi, servare ordines, Cin quo plurimum spei ponerent Romanos prohiberet. Deinde auxiliares ante Carthaginiensium aciem , ne homines
168쪽
U. c. yJo mixti conluVione omnium gentium,
--- quo non ride teneret 1ed merces, liberum
receptum fugae haberent simul primum ardorem atque inpetum hostium excipientes fatigarent; ac, si nihil aliud , vulneribus suis ferrum hostile hebetarent. Tum, ubi omnis spes esset, milites Carthaginienses Afrosque ut omnibus rebus aliis pares, eo quod integri cum fessis ac sauciis pugnarent, superiores essent. Italicos , intervallo quoque diremtos incertos socii an hostes essent, in postremam aciem submotos Hoc edito velut ultimo virtutis pere, Hannibal, quum Adrumetum refugisset , adcitusque inde Carthaginem sexto ac trigelim post anno, quam puer inde profectus erat, redisset, fassus incuria est, non proelio modo se, sed bello victum , nec spei salutis alibi, quam in pace inpetranda esse. XXXVI. SCIPIO , confestim a proelio exopugnatis hostium castris direptisque, cum
ingenti praeda ad mare ac naves rediit nuncio adlato, P. Lentulum cum quinquaginta rostratis, centum onerariis, cum x omni
169쪽
genere commeatus, ad Uticam accessisse. Ad U. e. 1so. movendum igitur undique terrorem perculsae
Carthagini ratus, misso Laelio Romam cum victoriae nuncio, Cn. Octavium terrestri itinere ducere legiones Carthaginem jubet: ipse ad suam veterem nova Lentuli classe adjuncta, prosectus ab Utica portum Carthaginis petit. Haud procul aberat, quum Velata carthagia infulis ramisque oleae Carthauiniens1um ob PH currit navis. Decem legati erant principes μ' .civitatis, auctore Hannibale misi ad petendam pacem. Qui quum ad puppim praetoriae navis accessissent, velamenta supplicum porrigentes, Orantes , inplorantesque fidem dimisericordiam Scipionis ; nullum iis aliud
responsum datum , quam ut unetem enirent eo se moturum castra. Ipse ab contemplato situ Carthaginis, non tam noscendi in praesentia, quam deprimendi hostis caussa, Uticam, eodem avio revocato, rediit. Inde procedentibus ad Tunetem nuncius adi tu , Verminam, Syphacis filium, cum equitibus pluribus, quam peditibus, Venire Carthaginiensibus auxilio Pars exercitus cum omni equitatu Saturnalibus primis agmen
adgressa, umidas levi certamine fudit Exitu
170쪽
quoque fuga intercluso, a parte omni ci cumdatis equitibus, quindecim millia hominum caesa; mille di ducenti vivi capti sunt,
equi umidici mille quingenti, signa militaria duo septuaginta γ). Regulus
ipse inter tumultum cum paucis effugit. Tum B Tunetem eodem, quo antea Hoc castra Posita, legatique triginta Carthagine ad Scipionem Venerunt. Et illi quidem multo miserabilius, quam ante, quo magis cogebat fortuna' egerunt sed aliquanto minore cum misericordia ab recenti memoria perfidiae auditi sunt. In conssilio quamquam justa ira omnes ad delendam stimulabat Carthaginem; tamen , quum inquanta res esset, quam longi temporis obsidio tam munitae, tam validae urbis , reputarent se ipsum Scipionem exspectatio successoris, venturi adparatam alterius labore ac periculo finiti belli famam, sollicitaret, ad pacem omnium animi versi sunt. XXXVII. PosΤΕRo die , revocatis legatis, di cum multa castigatione perfidia monitis, ut tot cladibus edocti, tandem eos