장음표시 사용
91쪽
erymae; sed omne illud aere debet deintineri ad fines piae matris , & si nimis peccet, potest ibi malos effectus
Videntur autem paucissima aeria,& parva valde copia sanguini perinmista , huc unquam posse pervenire , quae si vasis eortieis insinuata sint . sorte ulterius pelli poterunt , actionemque nervorum mire turbabunt i nee ullum apud auctores invenio exemplum, quod cerebrum fuerit laesum ab acri quodam, in sanin uine corticis haerente , nam quan-3o eortex deprehenditur exesus, hoe factum suit a sanguine extra vasa es fuso & corrupto , vel a carie ossis rneque latet nujus rei ratio , nam corpus humanum sie constitutum est,
ut per motus automaticos omne acis re expellat ἔ veniat sumus acris allii ad oculum , statim se claudit ;intret minimum Hellebori in naissum , Oritur motus non sistendus, &t tum corpus concurrit , ad aere illud expellendum : nee hoc tantum sit , sed etiam omnes humores ab omnibus corporis partibus advocantur , ut acre illud diluant : quantae lacrymae confluunt ad oculos , si ab acri quodam attinguntur 1 eodem modo ab acribus , ventriculum & intestina infremis , fit diarrhoea
oti copiam liquorum, qui antea tanta copia non affluebant: ergo Auctor naturae non solum corpus instruxit
machinis , quibus aere expellit 3 sed talibus etiam, quibus acre mitificat & iners reddit. Quum ergo haec contingunt in masoribu organis, eadem etiam fient in minimis & interioribus eorporis partibus , quae in maioribus & visibilibus observamus; tibi materia critica solvitur , quam miri oriuntur motus i simulac vene. num pestilens eorpus valentissimum aggreditur , oritur horror , quasi corpus gelida aqua esset supersu- sum , & se eonstringeret, ni ingressui illius veneni resistat; dein sequitur febris, ut illud malum expellatur . Inanis ergo metus est , quod n-bique in corpore acria adsint, nam in
tota corporis cireumferentia adsunt meatus , per quos sudoris forma exeunt 3 certe an sudore manifesta
acrimonia percipitur , & si ille permotum in corpore excitatum auge
tur , odor ejus & sapor docent , acria genita per hanc viam expelli : emunctoria bilis & urinae expellunt etiam quicquid acris in sanis aut ne haeret , & s humores per febrem velocius agitantur, urina statim fit eoloratior, adeo ut vix aliquid retineatur, nam reliqui humores blandi sunt : ergo nullum acre poterit pervenire ad corticem cerebri, nam ibi sunt lanctiones principes, quae ab eo
statim turbarentur. Unicum tamen acre quod eorticem Et quae
intrare posse videtur , est spiritus stillatilius , fermentatus , vegetabilis 1 hic autem nunquam elaboratura natura , sed solius artis inventum est . Nunquam ulla arbor in servidissima Asrica spiritus exhibuit e est ibi Palmae quoddam genus vinis rum , quae per vulnus , aestivo tempore inflictum , tenue liquidum fundit , quod recens haustum refocillateorpus , & si per aliquod tempus servetur , & tunc sumatur , temulentum facit hominem 3 ex quo per distillationem spiritus ardentes prodeunt lsed si liquor ille non bene tegatur s& spiritus rector dissipetur , intra viginti quatuor horas fit acetum . In omni vino hi spiritus insunt , non
tantum ex eo, quod ex baccis uvarum
paratur , sed etiam in cerevisa , si- ive Cereris vino; neque differunt ef. sectu , nisi quod ex uno diutius in
corpore maneant, quam ex alio. Quo vinum est generosius , eo diutius in corpore manet ejus effectus , hinc ebrietas ex vino Hispanico vel cerein
visia generosa sequenti die adhuc sentitur 3 sed illi spiritus , qui ad summam subtilitatem deducti sunt ,
citissime quidem temulentiam excitant, sed quae cito etiam desinit. Hie effectus volatili cuidam principio debet adscribi , nam optimum vinum , igni impositum , abit in vadipὸm , quae potius inducit tormina
92쪽
ventris quam temulentiam . Exhalet ex vino fragrantia , admisso aere ea
lidiori ; destilla dein ; dabit adhuc
spiritus, sed non tam odoratos , nec illi facient tantam temulentiam, quam vinum generosum, vase clauso servatum. Si vinum modice potetur , inprimis ab homine non assueto , eo
plus calefacit , quo plus de hoc volatili habeat ; porro exhilarat usque adeo , ut homo se promptiorem sentiat ad exercendos sensus & motus ,
& sat affabilis , comis , liberalis. Si quis exhaultum se sentiat per meditationes , assumpto vino , mox erit
alacrior, ea lor augetur, pullus assurgit, hinc vis masor accedit cordi & arteriis, uti sic etiam cerebrum & terebellum ametatur ; nec ulla est iunctio , quae cerebro, cerebello, vel nervis adscribitur, quae hinc non excitatur . Nemo est adeo melancholicus , quin paulo meracior potus pro tempore
exuet ejus tristitiam , sed dari debet
moderata copia , nee spiritus illi s litarii propinandi sunt. Habemus e go remedium , illico essieax , nunquam destituens , excitans Omnes actiones nervis adscriptas , hinc utile in omnibus generis nervosi morbis ,
quatenus a solo desectu spirituum pendente sed quod cito fit, cito perit , nam omnia organa , quae ad actiones suas exercendas aptata erant ,
postea lauto ineptiora relinquuntur , quo magis excitata erant ; hinc oritur satalis necessias hoc medicame tum repetendi, & quidem eo major, quo vivacitas , de alacritas maiores
erant ; & si homines huic necessitati
nimis obediant , incipit tandem totum syllema omnium lanctionum languere , omnesque actiones pendebunt a potu illo repetito.
Si spiritus illi, uberiori adhuc co-E-vi pia assumti , incipiunt acqui iere ea ... .R lorem corporis humani, majorem ad-' huc mobilitatem aceipiunt , & longς alios effectus pariunt. Novistis , quod calor hominis sani in Thermometro Fahrenheytiano si nonaginta duorum vel trium graduum . Si cerevisia, vel vinum meraeum, spiritibus turgens , M I N 'e. puris vasis vitreis exceptum tanto calori exponatur , alcohol solum se. parabitur 1 si ad hunc calorem acer dit motus conquassans , tunc spiritus longe citius separantur ; residnum fatuum est & iners , nee amplius inebrians . Si ergo hi spiritus , qui in
vino & cerevilia sunt , calori corporis humani committantur , 3c in eo agitentur , debent summa agilitate moveri ; si magna copia sumaniatur , deducunt corpus humanum ad eum caloris gradum , ad quem plethoricos quandoque per febrem ardentem deduci videmus : humores tunc debent necessario rarescere pro incremento illius caloris , hinc longe amplius spatium occupabunt , & vasa expandentur I de si majori copia potentur , quam ut vinum assumptum
calescere de moveri possint , homines illi aliquando eadunt suffocati. Si Alcohol assumitur solum , omne liquidum coagulatur , omne solidum eomburitur 3 saliva enim , sanguis , bilis, serum, lympha, milla alcoh Ii . ad octoginta gradus calido, coagulantur in materiam selis lem , dctune sequuntur morbi a coagulatione humorum : haec omnia autem fiunt
a potu , injectione , inspiratione , applicatione horum spirituum . Olsaetus aeque saeit hoc , quam potus 3 hine Minopolae Lepe ebriosi apparent , licet vivant sobrii i inprimis halitus fermentantis liquidi terribile
est venenum . Dissiciles inde de saepe desperati oriuntur morbi , curabiles adhuc , quam diu pulpa cerebri nondum est corrupta , nec nervi ex licca. ti . Si hos potus fermentatos simul& semel ebriosis eripias, in stammam incidunt aegrimoniam & melancholiam , ita ut sibi ipsis manus instarant, vel consumpti pereant. Vix datur morbus, nervis proprius, Morbi qui a potu horum spirmium mπJo-ebe in non oritur . Primus horum est levis iste
vertigo, 3c simplex titubatio in omnibus musculis, ita ut homo vacillet ,
& lingua ejus balbutiat. Ubi quis hune
gradum ebrietatis edormivit, tunc ad
se redeuns totum suum corpus de
93쪽
Dx Acat M. S A prehendit debile , frigidum , minus
mobile, sitien , oriturque febris, quam
crapularem vocant . Si vero maxima
copia potus assumpta sit , friuntur vertigines summae , vacillationes musculorum , dementia , phrenitis , Fc omne deliriorum genus ς ratio eos destituit , memoria est labilis ; non ratiocinantur , sed incondita loquuntur , & easdem res inillies repetunt sfiunt tremores in toto corpore ς paralyses in palpebris, genis , labiis , capite , brachiis , eesta sis , catalepsis 3 imaginationes omnis generis, tam s ribundae, quam jocosae s convulsiones in omnibus fere partibus , amentiae
pueriles, tetani , epilepsia 3 Se si diu
duret talis ebrietas , sequitur vera Apoplexia de mors . Veteres e go non immerito finxerunt, quod Bae-ehus possit mutare homines in omne brutorum genus . Si haec tantum semel fiunt , εc homo ad rationem rediens postea abstineat ab immodico potu , omnia symptomata post paucos
Si nune spiritus illi a reliquis suis
elementis separantur , remanet aqua cum pauco oleo & acido, & spiritus separatus vocatur eliquatus , qui tam volatilis est , ut in ea lore aestivo , qui vix unquam o 21ginta gradus suis perat , avolet , si vase aperto aeri exponitur . Quo ergo plus sumitur
vini , h:s spiritibus divitis , eo citius morbi ab ejus usu fiunt , sed qui eo eitius cessant, si non necant . Si ille spiritus purus sive alcohol suam itur , tune oriuntur affectus , sed qui non pendent a nervis , nam omnes humores coagulantur , de M.
lida eomburuntur in siceam Diabilem massam . Quando homo se his spiriti bus semel dedit, semper ab his pendebit , de nil minus serte poterit ,
quam momentum sobrietatis , nec unquam contentus erit , nisi ebrius ,& si non indulgeat . miri ner oli generis morbi orientur . Vidi hominem , qui per spirituum horum ain. sum , incidebat in palpitationes com dis , tremores . anxietates 3 li vero tantum uncia spiritus vini illi dare.
N G v I R. I v 8 e: grtur . statim haee mala tollebantu rVidi juvenem , ex nobilissima stirpe
genitum, ad omnia sere aptum , qui debacchationibus se dederat ; tantos ille patiebatur dolores , ut nec ipsum lectum serre posset sentiebat probes quo delapsus esseti, de dicebat etiam , quod non post et redire ad sanitatem, quia non poterat abstinere ab his spiritibus , Ee sic brevi tempore exintinctus est , viginti tantum Ae duos annos natus . Vidi studiosum , his spiritibus deditum , in quo , aliquot
menses ante mortem , nulla para manebat libera a eonvulsione , & qui tandem ita contrahebatur , ut genua ad mentum eius aecederent , & hie suffocatus est ante primum & vigesi
Omnia haec mala possunt etiam minriti , si spiritus illi externe per se tum vel iniectionem eorpori applicantur . Novi, quod Podagricus quidam suffocatus sit per spiritum vini calidum, in quem se immittebat. Insans recens natus balneo vini imis mittebatur, ut depuraretur φ convul. sus inde suit , 8e brevi moriebatur . M.,s fuit in eastris de Nos o mi is gallicis ulcera lavare eum spiritu vini , sed hac methodo non potuerunt
sanari. Postea laudaverunt aquam reginae Hungariae, vel aquam vulnerariam , quae vulgo vocatur Eau d' arique busade, sed partes inde redditae sunt rigidae Se immobiles. Morbi , qui ab hac causa oriun. Curitur , sunt adhuc curabiles , quamdiu in λο pulpa cerebri nondum corruseta est ea, nec nervi exsiceati sunt 1 sed tunc o di, pus est abstinentia a spiritibus sermentatis , quae tamen lento gradu& aequabiliter procedente debet fieri r hine improbavi semper meth dum illorum Medicorum, qui aegros, sero sapientes , a vinis meracis statim damnant ad aquam, a cibis lauintis ad juscula tenuia 3 Ae saepe deprehendi , quod aegri hac ratione in melancholiam delapsi ad licirrenda r
media confugerint : eonsuetudo enim est altera natura , ita ut ipsum ma
94쪽
1 Da A est M. SANGUIN. In Ece. 8e omnis subita mutatio pessima sit , tio alcoholis ex ingenti copia spirituum licet a malis ad bona fiat. Com se extricans propter volatili tatem suam fert etiam victus secus ex rite sese eo uiuue perveniet e Sed Λ nunquam mentatis, & diu ad crustularem duri- in cadaveribus vel minima copia alc elem eoctis, hine nil melius est pane holis in cerebro inventa est , licet e-
bis cocto; simul debet augeri labor , briosi pessimum suum vivendi modum
sed per gradus. per annos continuaverint . iasaid vero Cave autem a vomitu, repleto ad. dicemus de Podagra, quae potatoribus huc ventriculo; saepe enim pressa aor- spirituosorum toties accidit in hocta descendente , impetuque ad caput easu certe videtur fieri spirituum comis delato, arteriae encephali rumpuntur. mistio, & nervorum exsiccatio & de Quaeritur nun e , an alia quaedam sint structio 3 sciatis autem, quod, quan-1s it non sermentata , quae tamen eandem do pars nervosa in podagricis abit instimpii, vim habent in corpus humanum, quam calcem , hoc non fiat a parte spirim puro hi spiritus , qui mordaces & simul tuosa, sed terrestri , nam calx illa ' erati , fallaci sub blanditie aerim, nunquam dedit signum talis volatilimoniam tegunt e Certe vix videtur talis, quae hie requiritur. aliud esse, quod tam alte se potest observamus autem , quod ebrietas insinuare, & simul ita linguae placet, eum omnibus suis sequelis aeque fiat ab quam hi spiritus. Lolium dicitur te- olfactu spirituosorum, quam a potu,
mulentiam sacere , & verum est , sed imo citius: quum versabar in opera non eodcm modo ut vinum, quod a tionibus chemicis , saepe quasi ebrius levissimo incitamento ducit ad sum- sui, & hoc accidit etiam Oenopolis, mos morbos . His proxime accedunt qui vina generosa tractant; hoc etiam flores fabarum , quorum odor primo fit per applicata sementa spirituosa, facit plenitudinem capitis , cui si quae saepe, sed inepte, podagricis prς. quis nimis indulget , ehrius inde re- scripta suerunt, nam vasa bibula par-dit, imo adeo potest assici , ut in tem horum resorbent Si accendatur Apoplexiam incidat . Haec videntur alcohol, omnium pessimi essectus fiunt, agere propter errorem Ioel vel rare. nam tunc fit halitus quasi sermentantis scentiam sanguinis arteriosi , oui per liquoris , quo nullum hactenus ven earotides ad piam matrem fertur , num perniciosius inventum est ; si Gunde ejus motus perturbatur . Si- nim succus uvarum perfecte matura. milem effectum sentiunt illi , qui rum sermentans per parvum soramen erocum sarcinis includunt , vel tales exhalat, facit morbos nervorum omnis sarcinas aperiunt e quando Asa Deo generis , temulentiam , vertiginem , tida recens admovetur naribus , et- anai sthesiam , a poplexiam, imo ipsam iam temulentiam iacit. Haec in Per- mortem, ut saepe saeium fuit in chl-sa colligitur ex Pastinacae cujusdam lis, in quibus adeo tumultuans vapor specie, & quum huc deportatur, sun est . Homo quidam , subito aperitnspenditur in sacculis in cacumine na. cellam , in qua reservabatur cerevis avium , ut vapor se quaquaversum dis- generosa, per vaporem cecidit apoplc-sundat. bicus; & tales effectus sunt peiores , Tales effectus ab his spirituosis non quo sermentatio major est . & vinum
in utria sunt, quia alcohol cavitatem ner- meracius ς nec ulla est differentia , ur cau- vorum ingreditur , nam si eo usque quoad vaporem , sive sat ex cerevi-- ' R pervenire nosset , uno momento st a. sia , sive ex vino .ctuum . men medullosum ita contraheretur, Illustrari haec poterunt, si per exem
ut fieret nullum; apparet hoc ex chi- pla constet , quidnam inventum sit mrgicis, nam quango spiritus vini ap- in cadaveribus hominum , qui ex s plicatur ad dolentem locum nervo- lis his spiritibus, nulla alia concursum, uno momento omni sensu ca- rente causa , extincti sunt . Taret: dicetis sorte, an non parva por- lia exempla sunt rara , nam quae
95쪽
apud πrpprato M inveniuntur , agunt de hominibus, qui Venere aeque quam Baccho mortui lunt. Legitur tamen exemplum hu)us rei horrendum in Mi stellaneis naturae euriosorum de milite quodam , qui se replebat tanta eo. Pia potus sermentati , ut diltentus levix posset movere, sed in somnum se ponens, paulo post ab eo delapsus expiravit . In eadavere reperitur notabile nihil ι ventriculus erat fere vacum , flaccidus , paucum tantum acrem & ni odorissum liquorem continens s intemnaliquare vin. Io erant diitenta, caeterum omnia sana 3 oil vitii erat in eapite , nee in pectore, sed sanguis circa eorerat coagulatus, quod an ex potu, vel stagnatione post mortem faetum sit , dubium est: ergo videtur, quod spiritus tanta copia ingesti in corpus, Seranio motu agitati per calorem eor paris , eosdem praestiterint essectus, aes revera adhuc fermentarent, hine e fectus inde orti irradiationi euidam ' rituali adseribendi sint, eodem modo, uti dixi de vapore per nares haustu .
Insans recens natus abluitur vino, eo
vellitur , & brevi moritur in hoc casu fit inlinuatio horum spirituum , qui applicantur corpori exteriori . adeo patulo per balneum liquoris amnii . Ex vino Rhenano. copia maiori hau-lto, homines incidunt in Iorem intellinorum, deinde in Paresin humeri, brachii, metuaro ad tingues usque , tandem omnes hae partes gracilescunt. de si diu duret morbus, pedes, tibiae, S se mora pariter assiciuntur. Frequens est hic morbus Amste Iodami , & vix
curabilis nisi per succos mitiores antisis corbulieos. In hoe ea su vinum applicatur ventriculo de intellinis p an sonis te per calorem novam hie latrat seris mentationem, ita ut fiat irradiatio in nervos , eodem modo ut ab olfactuvinorum sermentantium ρ difficile dictu , nee facile percipitur . cur hie morbus nervis axillaribus & femoralibus inprimis infestus sit. Dicendum nune est de aliis eorporibus, quae applicata animalibus viventibus similem vim habent . non assirmo, quousque haec corpora Penetrent, No v I N. IN &e. 83 inquiro tantum , quemnam effectum in nervos praestent. Praecedentium morisborum curatio non imponebat ne eessitatem mutand Morticem vel medullam, sed requirebat tantum , ut hae cac chymia exstingueretuν ἰ quaeritur emgo, an dentur alia corpora , quae ca vos nervos ita possunt ingredi, ut imde oriantur morbi nervorum λ Quam do sani sumus , sentimus aequabilem aptitudinem ad cogitandum, num
dum, sentiendum ; sed post usum spiis
rituosorum hae actiones incipiunt tu bari . Quaeritur porro, an illa vitia possint turari eorrecto sanguine , me adhibitis remediis, suae proprie aguno
in spiritus f M hie diemus multa
corpora indagare , quae sive inum in nervorum cava , sive maneant in arteriolis eorticis , tamen mira ope rantur in nervoε . His eorpusculis ab omni aevo nomen datum fuit Spiritus ,
respectu habito ad aerimoniam de subistilitatem , nam liquores blandi nca v intur spiritus, sed illi, qui stim tum, & essicaciam habent. Haec corispuscula iam definienda sunt , de dis,denda in elatis. Sumat aliquis pauca grana pespae Aetne DC ,locynthidis 3 brevi post totum cra pus turbatur, de fiet vomitus , secet. sus torminotus per alvum . imo seisquentur convuIsiones & animi deluquia 3 educatur per tritum vel Ienem calorem ex his granis halitus volam
lis, ponderenturi manet eadem moIes,
sed quae nihil amplius effetet . Illud nunc , quod in his granis actuosum est , spiritus dicitur x hie spiritus in
cadavere non venit in actum . sed si agitatur per calorem vitalem, ita di sis funditur , ut tantos effectus praestare queat. Sed quia haec vox spiritus dbversas habeat signifieationes, hine ma-ana obscuritas in arte nostra nata est. Videbant , quod in homine siat m latio tam in cogitationibus, quam in principio motus arbitrarii ; hanc di-eebant fieri per spiritus : og servabant corpora vasta & visibilia fieri posse quasi nulla : horum minutias xix o servabiles vocabant spiritus . Hin . CRATEs dicit , totum corpus huma. F a num
96쪽
spiritus unius hominis non est simi-Η, spiritui reliquorum hominum , sed quot sunt homines , tot sunt species spirituum ; esto ue admodum probabile , quod hie spiritus sit ultimum elaboratum , & quod omniam facillime possit venire in ultimos canales nervem . Imo Physioloria docet , quod aliquod peculiareat in qualibet officina corporis 3 ex ore exhalat Spiritus , ab omnibus aliis humori L distinctus 3 ex stomaeho assurgunt ructus nidorosi , in priam is post copiosam vini ingurgitati nem , adeo ut mirum sit, quantopere ingesta in ventriculo nostro mutari queant. Alius halitus est in intestinis tenuibus , alius in crassis , n nunquam in tenuibus sanorum hominum est ille saetor , sive inclinatriad putredinem , quae observatur in crassis. HELMONTIes observat , quod dentur halitus vel holborygmi in infimo ventre , qui aeque pollunt accendi quam alcohol ; neque videbitur hoc vobis mirum, nam si foenum
madens congeratur in acervum, primo odorem emittit , pollea inflammatur. In sanguine de vena misso s mantem percipimus odorem , singularem ab omni alio. In liquoribus a sanguine secretis iterum sunt odores alii, ita ut diversi sapores forte inde nascantur. In bile, urina , saliva , semine , res est manifesta . Ergo illud subtile in qualibet coris 1 in 'rii potas parte aliquid aliud : hine forte patet ratio, quare venena, humoribus milia , illa in hane . alia in aliam partem magis agant I vulpes ma rina solum pulinonem inficit a sicantharides mala fortuna assumant ut , sola vasa urinaria laeduntur I colo. cynthis vexat intestina , & tormina in iis excitat nam eum quaelibet pars corporis talia singularia habetem uvia , concursus cum his singulis habebit a bos effectus. In quibusdam locis eoi poris perspirabilis materia , in viscata illi liquido , quod ibi in promptuariis haeret , facit ibi singulare quid i quod nulli bi habetur . Animal , Callor dictum , nulla in
corporis parte illum odorem edit . qui percipitur in duobus marsupiis . circa nates eius sitis , in quibus liquor quidam oleosus est , qui prorsus inimitabile quid in se habet, uti videmus in hystericis, in quibus huius ope unico adflatu miri cffectus producuntur , & hoc tamen tam leve est , ut nnn possit ponderari. Hae exhalationes in quolibet cor ris Io eo inviscant se humoribus tenacioribus , in quibus detinentur; hinc in peste haeret in pingui illo cuta
neo, quod vestes vel linteamina aegro. rum inficit , quae nisi combura tur , horum ope magis propagatur.
Scelestissimi vespillones in Austria in is
venti sunt, qui peste morientium na. ribus applicabant lardum , certi tunc, se posse pestim communicare it lis , quibus vellent , vendentes proamulato. In morbis acutis , in quibus tumores inflammatorii, Parotides dicti , prope aures oriuntur . videtur
adesse pestillntialis quaedam disposi.tio, in nonnullis intolerabilis foetor est sub axillis. ubi mat cria pestilens etiam exhalat , in inguinibus omnium maxime bubones pestilentiales fiunt . ita ut spiritus maligni inprimis circa has partes effundantur Tale quid 1pim uoiam reconditur Et in mola animalibux in nonnullis solliculis , ut patet in castore & hyae- iss. na odori scra . sive seli sylvestri tigris, mi , moschum praebente , qui
tantam vim habet in nervosum genus , ut totum corpus inde muteiatur . Poemina recte valens , sed parusioni hyluricae obnoxia , si ingrediaiatur in cameram , in qua odor Moschi est , statim anhelat, cor eius palpitabit , & linquetur animo : si huie exhibeatur Castoreum, omnia sym-
stomata uno momento desinunt . Quantos ergo effectus in corpus humanum praestabunt illi spiritus, qui in subtilissimis nostri corporis par.
tibus parantur i an non omnia n
stra desideria , & ex his sequentes doctiones , inde pcndent 8 Certe viden tur hic latere actioncs, quarum ratione ncmo dicere potest : sic C A n o L v x
97쪽
MAGNus, visa quadam muliere , in amores insolitos rapiebatur , nec a mortua poterat desistere e an non, si forte congruerent illi spiritus, ultimo elaborati , ferent mirabiles actiones Ultimi illi spiritus forte habent naturam olei , per actiones , animali singulari proprias , par/ti , quod pro causa sua efficiente totum corporis systema habet . Hoc oleo ablato nulla di itinctio apparet. Dicitur de ΑLEx ANDRO MAGNO, uod cum laboribus exercitatus su-aret, fragrantiam suavissimam dissunderet. Contra resert GALENUS , Medicum quendam adeo hortidum fui sese, ut non nisi repurgatus di unctus apud aegros admitteretur. In his spiritibus est vis maxime mi
Tamen rabi lis , assimilandi sibi quico uid alienum eit , de dein propagandi su asde mei. Virtutes in infinitum I quae vis tamen tantum obtinet in nonnullis, &non in aliis; nee nocet animalibus ,
quibus propria eli , quum tamen in aliis mirabilia symptomata produm eat ; & hoe fit per illud pauculum, quo evanido reliquum nihil nocet . Omne illud , quod in vipera adeo venenatum est , inodorum est , saporem habet dulcem instar olei amygdalini , & colorem subflavescentem ; si magna copia deglutiatur , non nocet. I li per viginti dies aeri
aperto eX ponatur , vim venenosam
perdit , manente eodem pondere 3 ii vero pauxillum huius veneni in venam apertam instilletur , certa mors sequitur ue si per morsum communiis cetur , etiam necat ; si morius qua tuor vel quinque sant suceessivi , tune sequentes non amplius nocent 3 redit vero vis deleteria post quatuor
dies 3 ergo hoc subtile potest perdi,
iterumque regenerari . Pestis tempore omnia animalia sanissima sunt, soli homines afficiuntur , sed non nisi per alium hominem , nam si quis abstinet ob omni consortio , intactus manet 3 sic etiam in peste vina vel aliorum animantium , u num genus tantum asse itur , dum xeliqua manent immunia . Vim horum Ι , ANIMAL. &e. spiritum multiplicativam probat ite rum pestis ἰ comitetur haec navem smercibus Asiati eis oneratam , nil mali fit in itinere ; postquam vero appulit , & aperiuntur sarcinae ,
mox omnes afficiuntur , quibus mortuis, mercibusque combustis, hoc malum iterum cestat.
Constat itaque , quod illud subti- feci inlissimum , nisi in hominem venerit , illam vim malignam non habeat genere. si vero hominem alficiat , ex uno in alium transit , non vero in aliud animalium genus ; & si in nostro corpore deducatur in actum , non augetur quidem ejus copia a sed crescit aerimonia , ita ut pejor fiat. Manifeste hoc patet in Variolis, quibus nullus afficitur , qui non haurit aerem insectum , nec conversatur cum aliis , qui illis laborant i simul ac vero adeat locum , in quo arassantur , & habet consortium cum affectis , eodem modo inficitur. Μerito ergo de hoe veneno dicit SYDEN HAMUs , quod tale non sit , nisi suseipiatur ab homine , &quod tunc aliquid fiat , quod antea non erat, & haec extensio finem non habet : canis accipit a quacunque eausa rabiem , mordet aliud animal, quod non modo statim rabiem accipit , sed & facultatem propagandi . Vis ergo illa propagaretur inins nitum , nisi saepe obstaret idio- syneralia , nam observatum fuit , quod in saevissima peste , omnes, qui morbis chronicis afficiebantur , Helius se haberent. Putavit hinc H A R so Ex ERI Us, quod propagatio veneni fieret per insecta ; illa enim multiplicantur in immensum, nec ulli corpori parcunt; hine eredidit, quod venena differrent pro singulari stilictura & malignitate hesum animal cu lorum , sed alium it clarus vir , quod non potest demonstrari ; neque
inde explicatur, cur varia animalium genera ab eodem veneno intacta ma
Porro in his est. subtilitas prorsus incredibilis . Tela conficiuntur in i Bantam ex politissimo chalybe , quae
98쪽
D E S p i a r T I Rἰ I N . A N I M A L. M. 87 conservata per decem annos necabant manarum spatium continuatis, tandem adhuc animalia, quae ab iis vulnera- convaluit. Videtis ex hoc exemplo, bantur ; haec vero tela inficiuntur ve- quod illud venenum adeo subtile susneno, ex serpentibus desumto. Habe- rit, ut merito pro spirituoso haberitur hic exemplum tenuitatis, maligni- queat. Addite his , quod Basiliscustatis, durabilitatis, di virtutis multi- oculis suis necare dicatur; quod feles plicativae plane mirabile. nostrates domesticae halitu suo noceant: Videte observationes Chirurgicas quod bufo , spuma sua herbas con-S A UI A R D I, anno hujus seculi se- spurcans , homini hanc herbam suiscundo impressas, ubi narratur ad pa- menti damnum inserat; quod Taran. ginam I s. sngularis historia . Famuis tuta genus nervosum mirifico mutet .lus pharmacopoei in Galliis praepara- ejusque effectus per annos duret , &verat tres viperas, quarum capita ab- videbitis, quid subtilissimum illud es- scissa integra in mensa reliquerat . ficere valeat. Pharmacopoeus domum redeuns vo- Cantharides etiam in se gerunt veis lebat eas filo trajicere , ut siccaren- nenum aliquod spirituosissmum, quod tur , non cogitans , quod ab iis ad- corpus humanum adeo mutat, ut nil huc posset laedi ; dum tertium ain maneat intactum , se tamen animal prehendit, pollex eius vulneratur cir- placide vivit cum hoc suo veneno .ca medium a ille laesum se sentiens BARTHOLINus laudat arcanum retrahebat illud caput, R statim co- contra Gonorrhoeam , quod paratui gitabat de applicandis remediis tam ex scrupulo Cantharidum , infusa- internis quam externis , ut progres- rum cum quatuor unciis vini Rhena- sum hujus veneni praecaveret; in eum ni . Homo , qui liquoris hujus filia finem multum sanguinem ex plaga trati unum cochlear, septem aliis vini vacuari curabat , emplastrum the- vel cerevisiae admistum, a ruit, hariacale apposuit , & magnam dosin litum stetidum, febrem, ardorem uriis theriacae cum vino ipso momento hau- nae . imo mictum cruentum patitur.
sit 3 digitum quoque admovit igni , Non ubique tamen eadem est ho-
ut venenum attraheretur ab igne ; rum spirituum indoles , nam non- quidem paulo post sentit tantam anxieta- nulli post mortem animalium non tem , ut in aerem apertum exire co- amplius agunt , alii aeque peria μη μ 'geretur ι indes illi deficiebant, & in niciosi manent e rabiosus eanis diu lectum repositus summa cum mole- post mortem pessimam suam vimitia tespirabat ; his deinde vomuit maia retinet 3 sariris rabie affecta suit teriam flavescentem , postea perdidit ex filo demorso , quod trajectum usum sensuum , iisque redeuntibus fuerat per tunicam , a cane rabido senfit ingens stilus per totum cor- laceratam a solus iaetor talis animalis pus , & in eo statu manebat ab ho. mortui in regionibus calidis hocra decima matutina usque ad undecio venenum communicavit . Hinc conia mam velaertinam ; suasu medicorum cludimus , talia venena esse volati-
sumpsit tales volatiles & pulverem vi. lia; sigi tamen sic posse, ut per an-perarum , quorum usu pulsus ince- nos maneant : videmus etiam , quodpit redire , & ealor sentiri ad eri praeparatio horum spirituum fiat ad tremitates ; sequebatur deinde su- volatilitatem usque , & quod vis
dor universalis , inflatici enormis to- venenata retineatur in tenaci &tius braehii , manus , laterisque de- viscidulo corpore , Quando jam morsi usque ad umbilicum, una eum inquirimus naturam horum spirituum, nigra ecchymosi ; applicatis semen- tunc non adeo sollieiti sumus detis, facitis ex spiritu volatili viperais ultimo elemento , sed de eo, quod Tum, urina, ineriaca , & spiritu vi. huic proximum est , & hoe elini rectificato , iisque simul eum me- oleum, nam quamdiu hoc Oleosum dicamentis internis per trium septiis manet , tamdiu sit spiritus ; c/us
99쪽
quae facit illum, est tota virtus antia malis, id est , materies oleosa , m lata per vim viperae 3 non fit spiritus in una parte , sed ubi per omnes paries ivit , tunc abit in vesiculas duas , sub lingua sitas 3 ergo illa materia non est venenum , nisi elaborata transudaverit in has ussiculas , sed praeparatur tamen in eoisto corpore animali , eodem modo , ut in plantis fit 3 totum enim Fceniculum facit oleum , quod haeret in esus semine. Quantum novimus, pleraque venena haerent in liquore quodam visci do : rabiosus canis halitu
quidem inficere dicitur , sed spuma
eius glutinosa applicata rabiem cer- ius creat . Basiliscus dicitur oculis care , quod an verum sit ignoramus ; scimus autem, quod homines descendentes in puteum , ubi ad ce tam profunditatem pervenerunt, mortui sint . Venena tamen sere semper per salivam & morsum communicantur ,δc tunc videntur insinuari venis absorbentibus , ex quibus deducuntur ad interiora eorporis; sed tantum perantur per solam vim vitalem corporis , cui insinuata sunt ; nam non novi , nullum venenum esse , quod cadaver mutat . Fateor , quod corpus , postquam venena in illud egerunt , disponatur ad citiorem putredinem , sed cadaver demorsum ideo non citius putrestit ; sed quando
humores magis attenuantur , corpo
Ta eitius ad putredinem disponuntur; Hinc non ita deridendus HELMON-T Ius , qui scripsit , venena radicem suam actuosam habere in ipso vitae meditullio 3 & antidota vocat spiritus sapientia; nee immerito, nam optum omnia fere venena facit inertia ; ergo hoc spiri uosum , occurrens .causae sormali vitae , acquirit qualietatem nocivam , potest centupla copia innoxie per os sumi, sed per morsum acquirit suas vires. CATO ducens exercitum per aridissima Lybiae deserta, cum omnibus militibus siti sere exstinguebatur; Veruiebat ad lautem, accurrunt miliis a R ANIMAE A e sed vident aquam serpentibus plenam pquum non auderent bibere, dixit sapiens dux, quod impune possent potare, primulque bibit dubium liquo.
rem, quem innoxium esse noverat, nam serpentes morsu tantum virus habent.
Homo quidam in aula Hetrusca stabat in angulo , quando coram D ce ratio dabatur actionis veneni via perini , ridens dicebat , non novistis viperas, cte statim uncias aliquot veneni viperarum hausit ἰ quum viderent , nil mali inde fieri, dicebant, quod concurreret bilis p assumpsit ergo bilem viperae , sed inde etiam nihil fiebat mali; sed quando per aciculam , huic veneno intinctam, pu gebat aliquod animal , illud mori batur i videtis igitur , quod venenum tantilla copia , de quali halitu
tantum, corporis vasis immisium o cidat 1 solus attactus vulnerans telorum Banta mensium hoc etiam facit . Sed quid statuendum , quod haec venena per os asiimia nihil mari iaciant 8 an licet concludere , quod data sit eorpori humano illa
virtus, ut valeat per coctionem ineristia reddere corpora , quae aliter perniciosissima forent λ sed tuae debent
certo tantum loco dc modo applicari ; nam si laesae essem gingivae, homo ab his assumtis etiam morer tur . An sorte venenum per vulnus laedit nervum , eumque ingreditur ,
quia nullum vulnus fit sine laesione nervi ρ An actio ossicinae primas haec venena enervat λ Uel an nervi in illa tantum tanguntur integri , non disiecti , uti in vulnere dubius hie haereo , quia nullam regulam generalem invenio nam qu cumque modo venenum pestilens vel variolosum corpus ingrediatur , statim praesentiam suam circa scrobiculum cordis manifestat; nec minus mira bile est, quod animalia , per ven num viperarum necata , impune cinmeduntur constitit hoc in aula Hetrusca , in qua columbae , lep res, gallinae, vituli per morsum vi pN rarum occidebantur, ει dabantur aliis
animalibus, hominibusque damnatis.
100쪽
Dg S P et O T I 2. fine ulla omnino mali sequela . . Ubi nam ergo manet haec vis lethi sera Pan per mortem amittitur Z difficili, iterum est responso , nec generalis lex ; nam canis rabidi ea ro si comedatur , rabiem inseri , & morbus il- , te, in hoc animali natus , vim suam communicat omnibus ejus humoribus sergo venenum pestilens , variolosum , rabiosum alio modo communicatur , quam vi perinum. Hisce positis . videtur valde pro
babile , quod illi spiritus , qui hoc
ritus. subtile irradians venenum in se gerunt , ingrediantur in nervos ipsos inprimis ὀissectos , di misceantur liquido , existenti in cavitatibus e rum . Sed dicetis, nervi sunt eanales
cavi. pleni suis liquidis ; sunt ergo vel venosi , vel arteriosi r sed in venis haec venena non nocent a uti d cet assumtio innoxia per os r arteriae
sua liquida expellent vel in cava, vel versus superfietem corporis ; quid er- o incusamus liquidum nervosum λQuamnam etiam in illo mutationem faciant, sive eoagulationis , sive irritationis , nescio 3 illud vero constat ,
,d illud subtilissimum , cui occurrit venenum , saciat communicatio nem cum toto systemate nervoso 3 corpus noli rum enim regitur , ti multum pati potest ab iis , quae insensibilia sunt 3 Pestis in primo gradu ne 'cat sine mutatione lensibili , legite
νυ M, videbitis iactum esse, quod homo loquatur eum homine ἰ uterque sanus erat 3 cadunt ambo mortui, &in cadaveribus omnia sana inventa sunt.
Illud insensibile potestatem habet
Wis eorum in nonnulla, minime vero in alia ani-aimira , mali a ; nam similes pestes observatae sunt in omni animalium genere.' unico vento saepe pereunt erucae , quae tamen sequenti anno iterum apparent. Cieadae saepe integris nubibus Me
num tegunt , omnemque , quam at tingunt . regionem devastant, quae tamen uno vento etiam necantur . In peste vina a eomesa eorum carne
init persentitur noxae r ergo pestes ta-IM ANIMAL. 8α. stes spirituosae propriae sunt unicutive animalium generi I. neque in ca averibus mortuorum invenitur causa mortis.
Ergo spiritus, morborum contagi serum auctores , videntur ingredi cava nervorum; hoe vocant Graeci malignam astrorum irradiationem , HEL. MONTI Us tumultum Archei . Obser. vatum fuit quidem, quod pylorns in bobus, peste mortuis , esset clausus , M ventrieulus sceno plenus, quod pu- tuscens vicinas partes ediam insecerat ; sed illud scenum tunc eodem modo egit, quam acervus sceni , non penitus exsiccati ; est tamen aliquid
singulare in his partibus , nam priomum signum hujus pestis est , quod
boves non ruminent ἰ haeremus hie . sed quoniam pestis optime extingui tur , si cadavera mortuorum combuis rantur , vel ventus lustret regionem
insectam , hine causa ejus debet esse tam subtilis , ut spiritibus accenseri possit.
Patet ergo, hos spiritus anima..Nini mlium , tam venenatos, quam pestife- Ο , primo agere in solos spiritu, , t ' unde nihil in corpore mutatum apparet; sed quando systema mobile ce. rebri semel astectum est , Iunc totum corpus omni ratione mutari potest , ut hoe contagium propagare valeat . Si unum granum veneni variolosi in
seritur homini , qui variolas jam pacsus est , nil mali faciet ; si vero ii
lud communico cum alio , qui eas nondum expertus eth , accipiet vari las , & disseminabit per totam regionem a in homine sanissimo , hoc morbo laborante , duodecimo morbi die omnes humores jam mutati sunt
in pus 1 illud vero factum fuit ab
hoc granulo , quod praeterea vomitum , sudorem , convulsionem , de multa alia symptomata effecit . O. mnes effectus animi inde excitari possint , omne deliriorum & imagi
nationum genus . Quanam vero ra tione agant, forte ex analogia utcumque patere potest a nam ex iis, quae sensibus patent , possumus i pe cumia