장음표시 사용
331쪽
rum diligentia propemodum reddita sibi creditur: ut
aetas paucarum adhuc rerum caliginem dispulerit, priscano lux oborta nobis existimari possit. Ueritatem igitur Uhuc . . attigisse magis, atque etiam nunc palpare, quam in habere ipse mihi videor. Idque adeo eo magis, quod numeri isa quaedam cohors antiquorum scriptorum enarratrix ex Mue so stare mihi videtur, si Proteum ipsum altrinsecus retentare . Proinde instaurato commentandi impetu, rursus eodem incumbendum : quandoquidem forte, ut spero, fortunata, ex vitreius operis diuerticulo quod in manibus erat, in parergon huiusce modi transuersum me rapuit impetus animi sertasse inconsubtus. Verum multitudine rerum obuiam sese ingerente longi si me digressus, institutum cursum, quem triagnopere Vrgebam,
non modo dissere ut speraueram sed etiam destituere atque obliuisci coactus sum. Excreuit enim opus quadruplo laniamplius quam pro destinatis modulis. in quo iam ipse in utum
Iterum iterumque raptus sum, haud sine quadam Utique culpa, ut qui expassis velis pervicaciae, in altum magis ac magis 3uores cunque tulisset, quam in littus quoddam certum meditatus vela facerem. Quare viri citroque iactatus emansisse tandem me sensi, cum coelum undique S undique pontus esset, W-
delicet in eo culpa suit, quod inexplorata improuisaque rei δε- soluendae difficultate, strenue magis quam considerate has m hi vices depoposci. Cum enim hoc opus ut ita loquar menses abhinc circiter decem locare tur digito praecupide sublatosse
obstrinxi. Itaque cum renuntiare eam redemptionem neque S praedes annotationes meas, & omnem industriam meam. at
que etiam existimationem dederim, & identidem appellerablis j
ad quos res ematrauit, quasi iam dies & celserit & venerit . omnino vetustati ipsi ut venerandae quidem, sic maligne ver talem promenti, nec mihi unquam veritatis dispendio sacrosan- sciae, manus iniicienda nobis est. Quam enim interdum veri'tatem ipsa ad manum etiam aspiciendam porrexit, ruisus in t nebras ac caliginem condit: & cum rem profligatam speramus,& ad lucem nos peruenisse, tum variae illudunt species: adeo
nunc in summa manu imponenda operisque ardui colophone labor
332쪽
labor prope omnis effusus. Atqui certum est nobis nihil eorum quae dicia sunt antea, interlinere, eum satis animaduersa sint, eccomprobata. Quid igituri Proteo vim adhibere tum quidem, cumflecti oratione non poterit, & plane assi are corrupta esse exemplaria, aut si quid eo facinorosius erit atque confidentius: cuius tamen inuidiam laudatis autoribus summis amoliri a me possim, litiq; oppositis. Neq; enim cum hoc comiserimus, nostru id exemplum erit,di magnos in hoc viros crimineque maiores imitabimur. Iam primum ad Iustiniani dictum satis iam responsum est. Cen-ienarii etiam olim dicti sunt non qui centum sestertia possidebant, sed qui centum millibus aeris censi erant, ut ex Liuio apparet in eosium descriptione , dc ex Plin. bb. XXXIII. his verbis :
sis. Quod si lex Papia post nummum argenteum signatum lata sit, centenarii etiam dici potuerunt qui sestertia centum in censu habebant, quomodo ducenarii iudices dicti sunt Equites Romani, qui dimidiatum censum Equestrem habebant: de quibus itidi Tranquillus in Augusto: Ad tres, inquit, iudicum decuriin qua=tam
addidit, quae ducenariorum vocaretur, iudicarehique de leuiaribus summu. δε autem ius annHorum non habebant. A utore Plinio his verbis: Diuo Augusto decurio ordinante, maior pars iudicum in f Hreo a nulo fuit, iique non Equites , sed Iudices vocabantur. Vt autem pro
mille sestertiis unus aureus haberetur, nulla autoritate antiqua defendi potest. Etenim docuimus supra aureum unum pro 'centum sestertiis cesi se Galbae tempore : qua ratione quinque millia sestertium in auri libra suerunr. Et auri ad argentum , proporti' ea fuit, quae cst duodecim & semissis ad unum. Restat locus te Plinii de quatuor es, octoginta rina iis , ta alter tibro Aa longe nos retroagens, quo in loco sic ligitur: Timom
thm B Unlini Caesaris Dictatoris aetate Aiacem ei pinari s Medeam, ab eo in i eneris genetricis a e positas, ectuinta latiniis vexunda M. Ibist istum autem Atticum, ut ait Vasto sedeci ostertiis taxatur. Nos
talentum Atticum sexcentis coronatis taxauimus, di singula sesertia quinis & vicenis. Qua ratione fit ut talentum quatuorti viginti sestertia valeat, quod Plinius sedecim valuisse dicit . Ita fit ut aut in his vadis harere necesse sit atque consenescere. Qq aut
333쪽
aut aliquid non vulgare nec mediocre comministi : quando-ι d: quidem certum est retroactu non deiungi. Quod ad prius igi- prius tur illud pertinet: me pondere subtrahunt, cumsiuiustum LXXXIV. Ne libris signari: hoc assirmare non dubitauerim, quod Hermolaustin glossematis suis suspicatus est eo loco ubi talenti meminita, Plinium non LXXXIV. sed XCVL scriptum reliquisse. Ita , enim fateri scriptorum autoritas cogit e cui ut adstipulatur id
quod apud Priscianum legitur : ubram duodenarum unctarum sex nonaginta drachmas habere, ita Plinianae lectioni restagatur in li- , bra eadem Romana denarior duos V septuetinta fuisse et id enim ibi- .
a dem legitur. Alioquin piaculi instar esse non putem Plinio in hoe non assentiri, qui de re nummaria, di auri argentique temperatura parum accurate scripsit, nec pro eo quanta eius esse . . .iet caeteris in rebus tradendis diligentia. Quod non magno.' pere mirandum est. Quotus enim quisque hodie eorum qui luseteras didicerunt, disertus in ea re inuenitur, ut vel numerum nummorum in libram nostram statuere certo possit, nedum r etionem indicaturae tenere ρ Nihil tamen de Plinio, id est de ingenio rerum omnium capaci, temere assirmare velim, nisi audis '. eum non semper idem de eodem dixisse, aut quod verius est corruptum eius permultis in locis librum esse. Iam pHmum e libro X XL Drachma, inquit, Attica, sere enim Attica obseruati ne medici utuntur a denam argentei habet ponduου, eavimque siex is los pondera secit. Nos autem supra docuimus in scrupulo binos esse obolos, S in drachma terna scrupula et quod cum Plinii dicto congruit. Docuimus ex Plutarcho idem esse denarium S. drachmam. Si Plutarchi testimonium non satis est, audiamus Strabonem, qui tibro quinto Geographia circa finem sc inquit: C sitinum oppidum situm est ad flumen multurnum. In eo Praenestini viri
quingenti es XL. cum Annibale tunc forente usqueario restitere, utvris gente fame medimnud frumenti ducentis drachmis veniret, eo euentu, Guenditor fame mortuus sit, emptor incolumis euaserit : ω.θ' --ὸ λιμοῦ ακοσίων et αθἐνὶ μεδίμνου, o μου πωλησα ς ἀπέθανεν,
ἐκ is . ιήμ' Valerius de hoc loquens tib. VI I. non me- γdimnum sed murem suisse dicit, his verbis: In ilia obsidione ri
334쪽
.-en tu potius denariu venuere , quam ipse lenienda famis gratia con- , umere mallet. Sed credo deorum prouidentia effem-, ut es venditori Z s emtori quem mer qu/ merebatur exitum attribuerint. Valerius 2. .. marios Latine dixit, quod Strabo Graece drachmas. Plin. libra ri II. nummos ducentos dixit, non denarios. Venisse murem duce --u Casilinηm obsidente Annibale, eumque qui vendiderat, fame '- rus, emptorem vixisse, annales tradunt. Vsqueadeo vel varia inti qui de re eadem tradiderunt, vel nummis apud Plinium pro mariis legitur. Rursus Plinius eodem in loco libra vires irria
,nc Asia, quam nostri minam vocant, pendet isachmas Atticas ce tum'. ' Idem libro XI I. de thure loquens: Atieau concussu ei a mari nam .vocam- οῦ etiam tamen inueniuntur gutta quae tretiam partem mi- , a nae, hac est XXXIX. denariorum pondus aequent. In vetusto eXemplati non ac sed XXIX. id est, Udetriginta legitur. In duobus aliis manu scriptis XXIIX. legitur. Si XXXIX. PrObamus, ut impressa habent exemplaria, mina centum it decem -8t septem denarios habet ; si XXIX. septem di octoginta ; si XXIIX. quatuor S octoginta, & conuenit cum dicto Plinii b- bro XXXIII. nisi quod illic de libra dicitur, hic demina: id quod si admittamus, Plinius secum ipse pugnabit. Ad illud alterum de talento Attico, quod cx Vlarronis autoritate a Plinio sedecim sestertiis tax itur, tu e Quadr.iginta libris, dico in antiquis omni
bus eodicibus noρ uestilliis legi, sed,
quo modo restituendiari sit, nescio. Sed quam dubia sit fides
numerorum summarumque in Plinio, 6c pecuniae vocabulorum, multis iam exemplis docuimus : quibus istanea & unum , C, s alterum addemus ex eodem XXXV. libro. Quo enim in loco se L. in Plin. Parethonio loquitur, sic habent impressi codices : Precium optimo in pondo sex θbrarum et ubi manu scripti habent : Pre: ium optimo in pondo CXI. unus vetustisiainus sic, in ροηdo CXLec denarii verbum additum erat lectoris manu. cs Q loco deletili scriptum. Et paulo inferius de Mia in i ros libris: Oprima nunc A
335쪽
miratus, suffieaim aliquid in ea virtutis quod Vse Aissime. eauit tabulam os si multum querente. In reliquis nons eri. sed sedecim libris legitur : pro sedecim talentis, ΠGraeci enim sestertii vocabulum non nouerunt, dc alioqui millia sestertium non erat precium quod Mummius Cori expugnata miraretur , & ob id addi am tabulam reuoca Strabo lib. II X. de Corinthi eversione loquens, hanc tabulair se vidisse affirmat in aede Cereris consecratam, opus omni ciosum, propter quod etiam emanauit prouerbium api dcos, προe τον ὰιόνυσον; id est, nihil ad Liberum piarem nihil hoe pra Arastidis Libero patre I quod prouerbium usarpatet quoties res impares componuntur. Talentum autem cum nemo minus dixit esse LX. minis centenarum dracrum, ut supra docuimus. Suidas omnino L . minarisma stirmat, di minas centenaris esse. Quare apud Pliniunt lasse legendum est, Talentum autem Atticum, ut ait Varro, arum VI. mistibus taxatur. Antiqui enim denarium X nota
ficabant, ut supra dictum est a nobis. Quod cum VI. iues pro XVI. exauditum est, Sc millibus pro sestertiis, quiborum eadem saepe significatio est, ut ex praecedenti P. ret: ut cum centum sestertia pro centundi eunt. Haec etsi abunde sufiiciunt c a iis quae antea itoritatibus autorum comprobata sunt manere scrupulosis mentibus nolo , Protogenisque puniis, .ma- xemplo tabulas identidem respectans, tollere manum tnum de to- urgeo memet ipse, scriptorumque meorum calumniator bula πω ' satisfacio, nisi omnia tam clara quam lucem reddo.
of ἡ, que ut semel hanc disputationem finiam, recitanda sunt
' num lib. rL sitimonia quae controuersiam quamlibet ambiguam deerie cic/ron, possimi, ut ultra referri quaestio nequeat. Iamprimu mittam quod apud Priscianum legitur, Senecam scribentem : Talantum paruum Atticum vixisse quatuoris istert,orum fuisse qua sexaginta libr.u valent Plutarchus is κύ
336쪽
tres drachmaelis, duo. Haec verba Plutarchi priusquam exemplar Graecum legissent; quum calculo prosequerer, nec numerus 1 responderet rationem quam 'hactenus tenendam affirmaui, errore id factum interpretis intellexi, qui quod transtulit, ut nis percepit; id quod facile calculo explanabitur; trecenta seste ' tia septingentas ac quinquaginta libras valent: ec trigintatri
sene tia. octogintaduas hbras & selibrasti, suum in singula sestertia dipondium di seniissem intelligamuk; fiunt f cui sum. . Ina octingenta trigintaduo pondo & selibra. Si igitur in singula pondo centenas drachmas numeres , ideoque eum numeri rum centenario multiplices, facile drachmas octoginta millia Seducentas in summa inuenies, di praeterea pro selibra quinqua . hinta : huic summa si pro trecentis trigintatribus denariis totidem drachmas adieceris , fient in assem octogintatria milli quingentae octogintatres drachmae. Huic iterum lammae si tertiam partem addideriς , nescio quid summae habiturus sis. Non enim id conuenit ut tertiam partem addas hi sus ingentis
summae, cum duo oboli tantum restent ex summa a Plutδrcho pia . λὸι.posita. Si autem trientem adieceris, id est, duos obolos dena- ωὐ.rius enim senis obolis constat) summa adamussim quadrabit . Interpres Plutarchi trit orion, id est, trientem, pro trito morio, id est, tertia parte, errore ductus accepit. Trientem enim Plutarchus pro triente denarii intelligi voluit, non pro tertia part summae: Θ- 5- θυμελ ικλ άξειν γ ' et ruκο-
- Ηoc ex Liuio probari potest lib. II. de bera Punico, qui de Fabiano voto loquens in quo omnia ternario numero nuncupata sunt ita post alia verda subdit : Etitidιm rii causa ludi
magni voti, aeris CCC. XXXIII. missibus, triente, praeterea bubus trecentis: nisi tamen error est apud Livium. Plutarchus alium auis torem secutus est. Liuius enim pro CCC. mi ibis nummum , id est. totidem sestertiis, millia aeru dicit, ec de denariis tacuit. Trientem autem tertiam partem Assis intellexit, qui genus nummi R t ivit
337쪽
seir, ut postea videbitur. Satis tamen patet ex verbis Plutarchi denarium & drachmam pro eodem accipi, ic centenos fuisseis in libris . . Suspicari quis posset apud Livium locum esse mut latum post verbum millibus, itaque restituendum, C MXXXIII.
mili. trecentis trigintatribus assibus, triente. Idem Liuius tibi . UI M. de bello Macedonico de L. Scipione loquens , qui post triumphum Asiaticum accusantibus Tribunis peculatus damnatus esse dicitur ob suppressam manubiarum partem. De Scipione, inquit ille, iudicium factum, quo commodior pax Antiocho daret re, Scipi nem sex millia pondo auri, quadring ηωοdiginta argenti pura accepisquam in intrarium retulerat. Et paulo inferius de summa damnati nis loquens : In L. Scipione malim equidem librarii mendum, quam mendacium seriphoris esse in siumma auri atque argenti. Similius enim
veri est argenti quam auri maius ponduι fuisse , s potius quadragiquam ducenties quadragies luem aestimatam, eo magis, quod tantae se mmae rationem etiam ab ipso requisiuam P. Scipione in Senatu tra unt: sit
brumque rationis eiiu cum L. fratrem aferire iussisset, in je iante Semii Dis ipsium manibus concernisse, indignatum quod cum bis mictus inar rium retulisset, quadragies asse ratio posieretur. Hactenus Liuius. Valerius bb. III. cap. VII. ita scripsit: tam a L. Scipiove ιx Antioche si pecunia sisteri. quadragiei ratio in curia reposceretur. Sex milli
pondo auri aestimatione a nobis instituta sexcenta septuaginta- quinq: millia lolatorum valent, cum in singula pondo, centum ecduodecim aureos & semissem numeremus, id est, novenos in uncias e dc quadringenta octoginta argenti pondo, quatuor millia octingentos coronatos. Porro si aureos solatos ad cor natos redigere volumus, in singulos solatos deducere solidunta& semissem oportebit. Sic enim singulas auri libras, centun
et duodecim solatis & semisse taxauimus , ut solati singuli trigintasex solidis & semisse valerent; quare ex sexcentis septu gintaquinque millibus, decies centena & XII. millia quingenii solidi decedant necesse est: quae summa ad quinquaginta millia& sexcentos viginti quinque francicos contracta, circiter undetriginta millia aureorum coronatorum valet. Nihil enim resertexacte hoc colligere ; fit summa septingenta & octo millia octingenti aurei. Tanti astimamus peculatum L. Scipioni ob- . lectum,
338쪽
p ARTIBUS EIUS LIB. III. 3isiectum, S tamen lis aestimata ibit diicenties. quadragies sestertiuin : quod nos aestimare solemus sexcenta millia coronato. rum. Ita centum & octo millia octingenti exuberant in prio. re summa, si tanti damnatus est, quanta fuit petitio. Sed si decuplex tantum fuit auri ad argentum proportio , ut Polluci
credere nunc velimus, sexta scre pars hinc decedere debet. Ego enim hoc autum ita aestimavi, ut auri libra paulo minus duodecim libris argenti valuerit. Haec sexta Dars centum decem de to millia, & paulo aliquid amplius efficit. Ad amussim au. tem quadrare numerus non potest, propter auri ad argentum analogiam hodiernam, quae paulo minor est duodenaria, ut antea doeuimus, dc ego ita nunc deduxi, quasi plane duodecuplex esset. ' Non dubito autem tanti Scipioni litem aestimatam esse, quantum iudicatum suit eum auri atque argenti interuertissio,
id est, in lite aestimanda nihil ei remissum esse, sed iudices duecuplicem aestimationem secutos, quae communis erat, praesertim in auro non plane obryzo. Haec ratio etsi odiosa est propter supputandi taedium: eo tamen pertinet, ut intelligatur ducenties ic quadragies sestertium ingentem pecuniam fuisse, nec absurdam me rationem iniuisse in auri atque argenti aestimatione facienda. Nunc vero compendiariam rationem ineamus.
Centies sestertium significat centies centena millia nummum, id est centies ducenas & quinquagenas libras, quae sunt quinq; iet viginti millia pondo argenti. Sic ducenties 8c quadragies sesteratium sexaginta millia argenti pondo valet. ' Huius decima pars est sex millia, it illa est proportio auri ad argentum. ex Polluce. Quare ad nummum ratio quadrabit, ut ducenties di quadragiessest retium, id est, sexaginta millia pondo argenti, vel auri sex millia, sexcentis millibus aureorum nostrorum aestimari debeant, cum singulas libras denis aureis aesti are statuerim ; id tantum excurret, quod pro quadringentis octoginta libris argenti taxauimus. id est, quatuor millia oc , octingenti aurei. Intelligeri autem debemus, vel argenti in lite aestimanda nullam habitam
esse rationem praeut erat aliti summa veI annalium scriptores eam summam praetermisisse, quae extra rotundum numerum excurrebat. Parum enim expeditum erat sic loqui, ut dicerent
ducenties & quadragies semel ec aliquot praeterea sestertiis litem
339쪽
ei aestimatam. Hoc autem ex eodem libro lauti confirmari potest: qui de conditionibus pacis Hiolis datae ita inquit: De pecunis
sim na quam penderent, pensionibusque eim, nihil de eo quod cum CUS. centaenerat, mutatum. Pro argento si aurum dare mallem, Zare conuenit, dum pro argenteis decem iureis onus valeret. Et intellige de
nummis Asiaticis, nonvomanis, quia aurei Romani duplici pondere quam argentei erant, ut antea dictum est, utpote didr chmi. Haec ratio etsi pulatire quadrare mihi visa est, sola tamen nequit ita hominum arbiDium adstringere, ut non libere no repossint nos ad veritatis ipsius ut ita dicam cubile peruenisse, etiamsi multa eius vestigia luculenta atque expressa. deprehendimus. Vlteriore igitur indagine lectorem eo perducemus, ubi vel ab inuito consessio exprimatur, se iam veritatem non modo videre, sed etiam palpare. Primus Iocus est apud Demosthenem in oratione quaedάιόβου inseribitur : in qua orator en merans haudes tutorum suorum , ec ostendere volens tribus propemodum talentis uno nomine se ab eis circumscriptunia,
ωνW ὰπύν , τάλαντα. - μνας ἐκατου τοῦ ἀνι του EU . b. σολα ἐλαμβανον. Considerate igitur q antam isti pecuniam caelataeariis fabris interueriunt οῦ primum no sorte XL. m uas pono, de- .nde pro quastu de/ennis eorum opificii duo talenta , siquidem desodenas minas quotannis accipiebant eim mercedis nomine quam serui merue-σunt.. . His verbis apparet decies duodenas minas duo talenta valere it qua ratione sexaginta minae centenariae talentum Attia cum faciuot. Eodem pertinet locus a nobis σα primo Γbro. citatatus cum de usuris centesimis loqueremur. His enim Gemplis & aliis permultis eiusdem orationis, quaς citare nune lon
gum esset, planum sit quicquid aliqui scripselint de mina Attu
ca, minam tamen sc per centenariam intelligi, di hi iusmodi minas sexagintatalentum essicere. Demosthenes enim non modo Athenis.& pd Athenienses orationem illam habuit, sed etiam atticissime locutus est, ut alibi in eadem, Oli mi: -δ eis
340쪽
άφῶιλεν. - Verba fiant Demosthenis argumentantis ex verbis testamenti patris sui: quae verba sic verti Latia
Me possunt e sivi enim ex quatuor tauctis triam mvis tu, his quia 'tria talenta bis millena doti dedit, issi vero septuaginta minarum u fructum reliquit: nimirum hunc clarum ess apud omnes non a teis insubm Jortunis ea legata decemsisse, sici a summa altero tanto maiore, tque eo etiam pleniore quam mahi rasiqurrat. Quam autem P rnam his verbis orator intellexerit, ex narratione eius orationis
fractum ex bonis meis siptuaginta minarum dedit, quoad ego inter Uros senserar, id es quoad sutelae meae fati essem. raphontem autem voluit apud se Ior, dam habere e- sitam rasemis. Huic au. - tem Es vim. v , mutirem moam inorem ducendam cum rite omisginta miclarum reliquit. Hactenus Demosthenes. Ex cuius verbis inteIligimus duo t. lenta S OEttaginta minas di septuaginta. id est centum & quinquaginta minas, tantum Vilere, quantum . quatuor talenta 6c ter millenas,ubi subintelligendum drachmas, 'ut ex Graeco apparet, propter quod millenas pro mille transtu- Ii. Sic fit ur talentum sexaginta fit minarum, S mina centum . drachmarum. Minamcnim Atticam ad centum drachmas auis xisse Solonem Plutarchus vim tradidit, ut quae Graeci millia dicunt ex sua persona, drachmarum semper intelligere debeamus, quod eo pertinet, quod legitur apud PIutarchum in , 'Pompeis de vectigatibus Romam iveris, es in Antoma dis decies sisti tio, ubi interpretes male sestertus intellexerunt, ut supra adnota-- uimus. Q iam multus autem Demosthenes in eo loquendi. modo fuerit, licet ex eoem oratione perlecta intelligere, cuius Ioca vertere necesse nunc non habui. Alter est locus Cicero. - in.' nis, ubi velut cubile esse ipsius veritatis quam quaerimus, existimavi. Is est autem in oratione ttabrio, in qua oratione de G in in
Gabinio loquens, qui ob Ptolemai ductionem in AEgyptum, di peculatum insignem in ea re aumissum, decem millibus tru ziz Rr 3 lentum