장음표시 사용
21쪽
14 Comment. in Ins it. Lib. I.
cuidcon: me; secundum praeceptum. SEcundum praeceptum pertinet ad conseriniatione na humanaes ietatis, ne alter alterum offendat, quae verba licet ad corpiis talitiin modo videantur referri, tamen intelliguntur de
quacunque offensione, siue in corpore, siue in lama, siue in honis si ita sit; nam fama & vita aes qui parantur secundum texi in leniusta fisside in num isti vindict. bona altera hominis vita censent ut, in glos. & Doctori in leg. aduocati in verbo vitam. Codice de aduocatis iuuet stat Iu
i des quantum ad corpus, qui dolo, de expro-ι posito alterum occidunt supplicio capitis vliore gladio prostrati semuntur, & hoc, siue armis s cerint. lege prima. F. diuus.ff. ad legem Cornel. de sicar.siue vcneno. le e prima, c tertia, eodem titulo, siue per sortilegia ac maleficia lege si quis Gliqind., qui abortionis. ff. de poen. siue ministeriolmhua, ut cum quis praemijs corruptus initisse ali litem ad mortein damnat lege lex Iulia. F. final. n. ad I. Iul. repetund. uel salsi, testimo: lio ad mortis condemnationem adigit. l. prima. . f. i . s. adi rem Cornet iam de sicar. Dixi, si dolo, & cx propositio quia si culpa tantum, uel casu, non tenentur vltimi supplici, irina, sed alia extraordinnaria ad arbitrium iudicis, secundum perlata rum & facti qualitatem puniuntur. Q. antum ad Famam, qui libellum siue men ad infamiam alicuius componunti, capitis trina puniuntur, & non ipsi tantum, sed etiam qui ci inque eum libellum inueniens manifest uerit, lege uniea. C. te ninosis libellis. Quantum ad bono I ariter, qui furto ait
rius ros ausetant ex coris ueri diri e totius orbis re pia ultimos iupplicio damnantur, Doctor. in
puniuntur. lege qui aedes. s. deince d. ruit . &natistag. Sic & igne puniuntur illi, qui rum-Pant, de stangunt, aut littora maris, aut aggeres , vel Dpas fluminum, ad inundandos vicinos agros lege unica. C. de Nili ameribus non rumpend. eademque irina cooperatores,dc consultores simul puniuntur. ut Cynus ibi, & Baldus notant. Et certe iactatium, ac in is uissimum est, si loquomodo hominem homini insidiari, quin imo omnino contra naturam cum homo naturae obediens, teste Cicerone secutiaostic. homini nocere non debeat, homines enim, ut idem primo ossis. tradit, hominum causa gen
rati sunt, ut ipsi inter se alij alijs prodesse pos
sint, ideo qui alteri prodest, ei Deum extitisse dixit pinno de natura Deorum, nil, ique aliud Deum esse putauit antiquitas qua prodet se ino talibus, propterea eos, qui ad vitae commodit
tem aliquid attulissent prodiis habuit, & ven p rata fuit adeo quidem, ut belluas quasdam etiam proclijs coluerit, iii eadmodu Aegypti j Ciconia, ct Romani Anserem. Hi quod Capitolinam arcem a Gallis obsessam, Anserum elangore, dccursu, Romani Qistodes experrecti ab hostium ie aptione seruatierint. Liuilis libro quinto. Illi quod serpentes ex Arabicis paludibus si ibuolai tea, Ciconia obuiam prosecta arcere, necarcque putaretur. Alij Solem, Lunam, Terram, di
Aquam prodijs coluerunt, quia ad hominum vitam maxime prodesse videbantur. Licet i tur Dei appellationem, nulli creaturarum, nec ycr iocum quidem pius Christiatius ilibuere de beat, nihil tamen mire diris num mortales habent, quam aliis beneiacere, ut Gregorius Nazianzenus in Oratione de cura pauper. inquit, tuncque Deum mortales imitari dicuntur, cum benefaciunt, Strabo libro io. tuae Ge ra Phur. Ampliatur huiusmodi praeceptum , ut non si Ium alterius , sed nec etiam sui ipsi iis ostenso licita sit, quia praeceptii in illud diuinae linis, Non occides, se ipsunt occiden teni compraehcndit.ca-i opitulosi non licet. viae si matertia qua ii. quinta . Ex quo iussero, quM ille, qui manum sibi intulo si non perfecit eadem rena puniri debet quo puniretur, si alterum vulnera isset, ita Albertc. Fili-gos. Cassiem Iason, & alii in lege secunda. C. qui testamen. sacere posissi Ratio G , quia nςmo est dominus membrorum suorum S non mali si iis in proprium, quam in alterius corpus habet. lege liber homo. ff. ad lehem Aquiliam propicr quam rationem conclud t Angelus hic neminem se obligare posse aditanam corporalem, scd solum pecuniariam lege si ii iis & ibi floss. g. lectist . dc exhibit. reorum. Aliare blitur ratio, qilia qui sibi ipsi nequam, alteri nequior futurus Praeli mitii r. lege tertia. 9 sic autem. f. de honis e r. qui ante senten. sibi mori. consciti. Et hoc, quando nulla praecedente causa quis seipsum offendit, te cus si metu perpetrati criminis se vitineret, nain tunc non punitur eadem p ira, qua puniretur si alterum vulnerasset sed tanquam delicium consessiusona capitis, lege omne dei: divin.F. qui se 'iulnerauerit. fissiderentilit. 5 si se occiderit noni tum consuetis ritibus non est lutendus, secui dum textiam in lege liberorum M. Pomponius.1s. de his qiii notant. insani. sed etiam ipsi is bona, fisco applicantur, dicta lege tertia,&Piit opto. E. de nis eorum, qui ante sentent. sibi mortem consciuer. sicque mortuus ex loco sui
homicidii equo periranitur , ut ille ad loc msupplicii , ubi non in patibulo sed ignomini sus in furca suspenditur, ut hoc nouo eoque dedecoroso si is endii genere tu pulo spectaculum praebeat Iodochus Dam ho erius in sua
praci ita criminat. capitulo octuagesim clauo. Hoc tamen , 'ubcs qui se vulnerauerit metu perpetrati criminis tanquam conscisus pianiatur trina capitis , & bona ei confiscentur , non sic generaliter procedit, sed requititur,& primo ad hoc , vi puniatur trina mortis , quod crimen , cuius metu id fecit, sit tale. dicta lege tertia .f. ergo : nam si non emet capitale non puniretur psi a mortis , sed alia, aequali delicto , cuius metu id socii , tanquam de delicio illo , -bique al. js probationibus conui s. Secundo ad hoc, ut bcina ei consscentur,requiritiir , ut dictum crimen si tale , propter quod bona ueniantes auferenda secundum te tum in dicta lege teri a Lut autem Dii ius pius, ut hodie in crimine laesae maiestatis , haercsis , dc similibus; nam ex alijs bona amplius non auseruntur , secundum constitutionem Iustini nil in.
22쪽
ni rin eratoris in Authentie. Bona damnat rum C. de botiis i lamnator. Tot ad hoc, ut etiam iis concurrem ibi is uniri polli , reui tithur ut acculationem, ii ei in scelere deprehensus, tibi manum intulerit. lire leg. tertia. Dergo, nam si a me accusationem in hoc casu berii qmiuiri dubio tequimur mitiorem partem, ut scilicet , Potius intelligati ir, dolore, uel taedio vitae axit su- rore, uel insania sibi iii in intillisse, quo casu si se vulnerat in milia simi a puniri debet. dicta lege
tertia. s. sic autem & si se interfecerit, nec iuccei sore caret, nec alia ignominia cadauer asticitur L i C de honis eo r. qui ante sciat. sibi mori. coi sciu. de leg. final. g. si quis alitem. g. eodem titulo. Vatia eniin, Ic plurima extant exempla eorum, qu: taedio vitae, amo is si rore, aut lini attentia doloris. sibi Noctem consciverianti Lemtur de A
reo Tnelei patre, o ii Theseo ad Minotati rumeunte inandiuit gu rnatori lictoriim ut si mini imis rei litet Theseus,uc lis albix victetur, ιν cum oblitui fuisset hubernator, Aegeus ex nimio dolore ex arce se praecipiten dedit. De Pyramo, de Thysbe habemus, udis propter amoras vehemEtiam sibi manus intulerunt. idem de Didonecta memorat lib. Aen. v g. ibi
Nam et Via nec suo, merita nec morte peti
Non dum illis iuuu m Troserpina vertice
Abstulerat, Amo ue caput dammaueras
Annibal sorinlimius Carthaginensium D- ut testatur Liuius, ne in hostium potestatem uet'-
rer.veneno vitam cum morie commutauit. Pha
selut Herodis Regis frater,captus ab Antipono,
de manibus vilictus, cum amatis si lium iudicaret
sib inimico homine perire, casui suum saxo illiust, ex eoque uulnere obiit.
Quid concineat tertium praeceptum.
Tertium praeceptum, ut ius suum unicuique tribuatur, pertinet tam ad Distri ruitiuam, qtiam Commutatiuam iustitiam , de sic tam perso- r nas, q iam res respicit, nam Distributiva versatur circa distributionem poenarum, & praemio
rum, proportione Geo Detrida, hoc cu, pto ratione meritot lim, dc pro qualitate personarum. Commutatilia pertinet ad aequalitatem seruan- dimincontractibus, & comm 'tatione rerum Proportione Arithmetica, hoc est, nulla habita distinctione, nee inspecta personarum qualit te. Et optima quidem ratione hoc statutum est, nam cum inter personas magna differentia, de iii aequalitas consistat, siue animi bona, succo pons, siue intei ita, siue externa spectemus .leg. anter. ff. de solatio a. mirum non est et iam, si singulis ossicia, praemia. & porrue, aequaliter distriabui non det, eam ; Propterea quantum ad promia, de Oisicia videmus,q ibi leges non omnibus deserunt magii ratiis, sed idoneis tantum, de hi .
qui ob singularem industriam promoueri molen; .lepe prini versicitatam .de ossi tristi'. praetori curam Ecclesiarum doctis, probatae uitae hominibus. capit illo nullus, vigesima Qiaria distinct militiam non serius. leg. p n. C. qui milit. imis. libro duini irino, non negociat
ribus toto titulo. C. neg iatores ne militent, nec
agricolis. lege tertia. C. qui milit. pqss. eodem libro duodecimo, scit vilis ibi tibiis, de expertisco. a mendar leg. milites. C. locat. de conduci salaria non indoctis, de illiberalibus, sed periit .
ac expertis medios constituunt. lesearchiatri. C. de professoribus. de medicis, libro io. in istros studiotiim, nioribus,ec facundia Praeditos, iuuentuti erudiendae praeficiunt. l . magistros eodem
titulo de prose: s. de medici inantum ad poenas similitet Vlpianus in i . sacriscg j. ff. adleg. Iul. peculat. expendit non solum quid facto debe tur, sed etiam quid congruat personae illius, qui deliquit, de Claudius Saturninus in lese aut sari M.ff.de irinis, vult , qu in puniendis delibis
consideretur tam persona illius, qiii doliquit, qua illius in quem delicium commissum est, propterea dilueris poenae ex eisdem facinoribus infli euntur nobilibus, dc diuersae plebeis. lege Penulti id galli N. Cornel. de sicar. grauius pii nitur se uus, quam liber, A semotus, quam integrae s mae vir. leg. capitolium. 3 final. it. de penis, magis adultus, quam minor leg. uxilium. 3 . in delictis. siale minoribus, malis milites in delictis militaribu , quam pagani. leg. luaedam. ff. de nis, da interdum presbyteri, qu in laici. l . presbyteri. a C. te episcop. dc cleric. grauius qui saepὰ, qtiam qui semel tantum delictum comnii sit .lcg.capit liam. F. solent, de g. grassatores .is. de trinis, o pis viri, quam muliere lese sacrilred in principio. d leg. Iul. peculat. capitulo ita ignantur, triu simile euri ta quaestione sexta. Hue pertinet, quM Saxo historiae Panicae auctor libro sexto, scribit de Erritio, qui muliebribus erratis saepius ignoscendum esse uolebat, cui consonum est illud praeclarum de Aureliano Imperatore, quic in Zenobiam Reginam Orientis pinent si
tuam tandem vicisses, militesque omnes ad mortem eam poscerent, uita donauit, dicens, indiurnum esse interimere mulierem. Flati. Vopis.cus in Aureliano; Aeneas quoque apud versilium Aeneidos iecundo, sic de hac re Pi
Farminea in poena vi, nec habet rictoria lau
Plinius 8. libro naturalis histoi iae rem miris Iam de Leone scribit qui cum iiii, semper Plus in viros, quam in spatios fremere in iiii curiatat quam certe natura docu it Leones, de Princi-Pes Leonum exemplo, mulieribus magis,quani viris parcendum, bosque durius, illas hiluus u ctandas esse. E conuerso optima ratione st. Mutum fuit in coni muratione rerum, in quibus ea disparitas aestimationis non adest, quae in I isonis, aequalit is tem seruantia esse, nulla habita ratione perionarum, propterea in eamptione, de venditio ite. ii emptor sit nobilis, uenditor plebeius, per hoc obi nequalitatem personarum, non admittitur in
qualitas rerum , scis si aliquid fuerit inae itiali tet ultra dimidiam constitutum , ad aequalem 3 runt
23쪽
i 6 Comment. in Instit. lib. I.
rerum valorem per remedium. l. 2.C. de reta . vendit reducitur. Hinc fit, qudd si uni liti totusuerit concessa d. latio, etiam alteri prodest.L p tendae.cide tempo in im . restituit. Ille igitur, qui verE Iurisconsultus ac iussit e cultor teneri,&appellari clipit semper ante oculos habere debet ne quid, uel interpretatione, uel responsione d finiat, per quod bene meritis praemia denegetur, α male mettiis iusta poena pro cuiusque merito irrogetur. D. Paulus ad Romanos casti . clamat. Reddite omnibus debita,cui tributum, tributum,cui uectiga uectigal; cui honor cm,honorei capitulo si in morte, in fine. 13. quaestione latra.
1 uuae disset rauia seu inter publica, Opii Micὸν
6 Iur priuatum quotus sit. . Huius si ij. Quot iplax seu Iuni TV s duplex est, Publici im, ac Pritiatum. .hu- tui studi j hoc Tit. 5cleoprima.=.huius studi j.
1 ublicum Ius dicitur illud, quod principaliter 'erit ad statum Rei putaui quod in sacris, sacerdotibus,& magi uratibus consistit, etiasi isthinc plurimum emolumenti ad priuatos derivetur, nam omnium etiam interest habere e clesias, 3. quia uero Autltavi liccat matri, tu aut , ha re sacerdote qui sacra ministreiit. l. interclaras. CHesumm.Trinit.& ii l. cathol. liabere ma- istratus qui iura reddant.L 2 f. post Originem. s. e or laur.5 amplam, ac bene constituta rem-pudii. i. in fine.Cale caduc tollend.Per iacta, nex intelligas religionem,quia religio Iuris gentium est, sed Rremonias ad religionis cultum pertinentes Conanus commentiatur. ciuit par a. capit.
c, id sit stis nisum. I Rivalii intus dicitur illud, quod principali
causa inspecta, ad singulorum utilitatem - refertur, licet eius quo luc rei commodii in consequens Respublica sentiat, & ei utiles si ii Li.F.huius studii isside iust.&tur. Publice enim interest etiam ne quis sua re male litatur. F. sit.&ibi elo. ins de ii sui sunt sies,vel alien iur.ne urbs deformetur ruinis.l praetor. ,.hoc interdicitantias. de noui operini inciat. ne delicta remaneant impunita l.ita vulneratus.isadl. Asui L ne partus subjiciantur, ut familiarum dignitas seruetur.l. i. sed de si seruus. isde inspicitient r. ne tempore incendii, ruinae, dc nausias j aliquid capiaturai. LI .ssale incend. min. dc naufrag. ne creationes ossiciorum inimicitia fiant .l.unica. C. si propter iii micis. creat .ficita si .lidi io.Cod. mulieres doladas esse,& dotes his conservari. l. i .is. sbl. mat. S l. 2.ff. de tuta dot munera per ditiores,& potentiores r ii,& non per pauperes, uec abiectos. Lhonores.si.de incurion. testamenta exectationi mandati debere.s uel negare. si quemadna .lestam, aper. Iiuos & cloacas purgari.l. de Pi pillo. F. si quis r
iuris dictitur. Ex quo Obseruate possumus, quod si taedam sunt publica,& quaedam publice utilia. Publi Principis satum principaliter respiciunt, 1 & publici iuris sunt. Publice utilia, priuat rum utilitatem intuentur, de priuati tui: s di
Hoc ius priuatu quod in usu quotidiano uer- suur,& deqtiose dicitarum proponit Imper μtor collectum est ex praeceptis, alit naturalibus, aut gentium,aut ciuilibiis,nam ius omne, uel ainatura uel ab hominiim moribus. uel ex legum
Praeceptis fluxit. Ideo in F.lin. hoc Titi subditii diuturin Natural Gentium,& Ciuile, quae triplexώ partitio a triplici hominis consideratione emanasse uidetur. Primo nanque homo considerari
potest tanqtiam animal, inquantum ex communi naturae affectione,& iiistinctu, mouetur, &tunc correspondet es Ius naturae, quod in homine nihil aliud esticum animal rationale sit, quam ratio naturalis a natura omnibus hominibus data. Secundo potest considerari tanquam homo, humanae. conditioni.& neeeilitati subiectu de tunc correspondet ei Ius yentium,quod usu extia gente,& humanis neccilitatibus introductu siti. σήμ , considerari potest tanquam quatenus motietur, iuxta prFepta,& instituta iuris ciuilis, di tunc correspondet es Ilis Civile. quod nihil aliud es quam ius i ropriuin ciuitati
Ius quomodo in Arusis insiit. 3 ocius iuris naturalis. . uuaebhura incisatisne rurali faciunt, homines ratione facere debem, ad hoc ut iurenaturalis
rurale eu,procreare si in re. .Ad liberorum educationem quodlibet animal x turalis stimulus hortatur.' our natura collocauerit mammas insuperi in se te furaninei corporis. Is Pascrperiurium c ρ reualere eras, etia naturales, o seu uosos.
II. Alimentorum nomin qua ueniant. I 2 Quo paterno teneaturalere liberos.
Mater quando, quos sillas, a quantum alere
1 Filii renus alore debent. i 1 Pietatis exemplum e et matrem cuiusdam puel
24쪽
i '' accendentes destendentes. is An frater diues satrem μι per .
CONTiNV ATVR Titulus noster ad
prςcedet mira secundi in gloss. & Doct. in hune filiis ei uitiis modum. Dictum suit supra in M. final. Tituli praecedentis Ius priu
tuiti collectum esse ex praeceptis, aut naturaliutius, aut Getitium, aut Civilibus. Ideo de his in uepraesenti Titulo tractatur,ex in primis a iure n tu tali exordium sumitur.
In hoe Titulo sex capita sunt a nobis explicanda. In primo declarabimus quid se ius naturax le . in secundo, quid lus Gentium. In tento,qivd Ius Ciuile. In quarto, Quot uplex sit Ius Ciuile In quinto. Vnde tris Civile nomen habeat. I n toto,& vlti mo. Quae disseremia sit inter Ius naturale, de Civile.
Ius Natura levarijs modis accipitur, ut uidere 6 est apud gloss. hic in uerbo ius m a tale. Pro 3 te accit Mint pro eo. quod consiliit in rebus, quae ortu habent ex in uinctu,& assectioni, nobis a natura insitis, S definitur ab Imperatore
in principio Tituli noliri post Vlpianum I irisconsultum, in leg. prima. g. lus naturaiciis. de lu- sitia & iure, hoc paetis. Ius naturale est,quod natura omnia animalia docuit, de hominibus cum brutis commune est; Dicit ius, ut demonstret non quicquid ipsa natura docuit on es etiam hestias, nee in hominibus quamcitnqite naturae
inclinationem ius naturale esse alias hinnitus in
equis, volatus in auibiis, bibendi,ac edendi appetitus, ct similia, iuris dicerentur naturalis, quo nil
absurdius sed ius, quod vident m cpera quoque animalia esse edo natura i te bonum, & r etiam prael eri, naturale appellari: Dicit, natura docuit,ut demonstret hitiusmodi ius non constrututione aliqua sed tantum natura haberi,cum illud idem ab alijs animalibus obseruatum esse videamus, quae non nisi natura ducitntur, propte rea iii fine inquit. Videinus enim cst a quoq; animalia istius iuris peritia censeri, hoc est, quodammodo istius iuris perita ut legit doctissimus
Cniacius in iudicari. cum eadem, natura impellente sacere videamus, quae homines, recta ratio ne duce, iaciunt , Ex quibus non obscure intelligii otest, quomodo Ius in brutis inue scilicet, per . participationem,& quandam similitudinem; na prout ipsa ratione homo mouetur ad debitum finem , ita ipsa animalia mouentur inclinatione propria ad finem natura destinat uio, ad quem vi quadam, Se instinctii naturae seruntur, perinde ac homines ingenitae, de innatae rationis discursu.
Cuiacius, quaecunqtie sinquit ura incitatione naturali faciunt,ea si homines ratione faciant tu ire naturali sacere dicuntur. Et quia ab e lactibus stacilius ius naturale intelligi potest, ideo stati in poli delinitionem ponit Imperator essectus, qui statu, Maris dc uina coniunctio, liberorrum increatio, de liberorum educatio. f. i. hoc tit . de L r. 1s de uiss. Se iur. ite Ocelo Oiliciorum pri ico inquit commune Oninium an iiii antium est contu imius api et itus procrcandi causa, dc cura fili. P- talia eorum, quae Pio cata sunt.
Qui simi Iuris naruresis ui ct u.
Pii mutti iris narii talis effectus est, Maris, Alammae coniunctio,quat clausit istincta natiar seruntur. V erum quia non omnis malis,& sis minς coniunctio licita est, quoad homines, ea propter adduntur illa uerba,quam nos matrii non. tim a PDellamus, ad demonii tadum, iii od debet taedita ter iitia inter coniunctionem helluarum. de ho-ininum, lilia licet mutuus ardor maris, do icininae, ex naturali assectione incitetur, nisi ta ne nrecta honestatis ratione homo discernet, de temper et ipi in iuxta regulam l. semper in coli iunctioni laus. is te regaur. non ibium nullum ius naturae esset, sed potius uiolatio, de stila libidinum conuasio, nam ut ex Cuiuio sit perius obse i ita uimus, ea, quae bruta incitatione naturali saciunt, homines ratione sacere debent, ad hoc, ut iure naturali sacere dicamur; Quo fit ut probare nopossim opinionem eorum, qui dixerunt illicitas coniunctiones esse iuris naturalis, dc nos natura
moueri ad peccandum, signatum est enim super nos sui inquit diuinus vates Dauid) lumen vultus Domini, hoc est, expositore D. Thoma prima secundae, quae si pl. arti secundo, lumen rationis naturalis. Quinimo in coniunctione maris, Sc 'minae caste versandum esse, omni Lim Perre volucrum exemplo monemur, quae ser Eo ires ut Lactantius libro tertio desalla sapientia. de libro de opificio Dei tradit in faciunt matrim nia, de paria iungunt, ac nidos suos tanquam nitales thoros concordi mente defendunt; Cui noti non sunt columbarum amores,dc matrinionia Z quae tanta fide seruant, ut magis eis naturae incitatio prodesse videatur , quam homini hiis tota lex Iulia de adulter. Cui cornicum pudicitia latet c quae marito mortito destinctum iligenti de totam uuam, quae notiem aetatibiis durare dicitur, viduam transigunt. si haec in brutis apparent,quanto magis id homini naturam praecipere credimus 3 Secundus esse bis est, procreatio liberorum. Nihil enim ut Aristoteles libro oeconomico de secundo de Anima ait in magis nos natura docuit, quam generare, de Procreare aliud nobis simiale, ut iminorialitatem, quam in indiuiduo non possumus, in specie saltem conscritemus. Calistratus Iuriscon sultus in leg. liber Otum ducentesima vigesima. 3. vltimo. ff. levet,1rum signi-firation. idcirco nos concipere, de edere filios diacit, ut per eorum prolem diuturnitatis metu tiam, in omne aeuum relinqtiamtis. Tertius effectus est, liberorum aedii catio, ad quam quodlibet animal nati iratis Ili multis hortatur. Ieg. unica. 3. taceat Cod. de rei uxor.
dii . Volucres ut scribit Lactantius iupra memorato loco ) samem , de istisus pati intur,ec pro suo partu ita propugnant, ut nulla d 3 vultiz-
25쪽
i8 Comment . in Ins fit. Lib. I.
vulnera, nullos ictus reformident, quantii m Que aues pullorum gratia inuigilem, Poetae ostendiit, qui parentum maerorem ob discessu in liberor ii, eonserunt philon elis, de alis uibus ob lublatos a pastoribus pullos in umbra lueentibus Hinc refert tu utarchas naturam collocasse mammas insuperiori parte sis nunci corporis,& qtia si in medii amplexibus, ut doceret infamem tenere, dcs molliter tractandum esse. Caeterii in prospicientes veteres luriscvnsulti fortasse a quibusdam p rentibus brutis ipsis inhumanioribus, huiusmodi naturae propensiouem quandoque neglio posse: Ideo suis legibus super hoc promulgatis uarii
Itant, talem parentem Ciclopea immanitate dari natum in id ius naturae per iudicem cogi posse. l. si siliis. ff. de liber.agnoscend.& l. unusquilq; sol le insuan .nioni ruc. C. de insani ib. exposit. desie non soli iniex in uinctu naturae teneriir pater alere ii ros, sed etiam in ossicio iudicis, prona ilo sacultatum, Se hoc, siue iiiij sint in patria potestate, siue emancipati, siue ilati ex iustis nuptiis, siue naturales tantu imit. si quis iuncta Aut hiuliacet. C. te inatura l. liber. quin imo de aequitare C to nonica etiam incestuosis, de natis ex damnato
coitu, alimenta P ter praestare tenetur. cap. cum
habero cxtra deco,qui duxit . quam pii iis polluit
ver adulter.quorum alimen totum nomine non
solum victus,sed cettera onera, de omnes liliae ne litates. ut verum a .dc liabitationes comprς hendi intit . . .ii Cilis. i. si Parens, de Hegatis.si .de aliment. de cibar. legat.
ii F iliit ptimo, quando filii is et set diues,uel talis,
qui sibi estinenta sperare Polliat. d. l. si quisuetude
nique, de ibi vio. in verbo Utoperis. Secundo tu illi,quando filius duet ingratus erga pacteor. xl 3 in l. v. C. dcalcn. liber. ingratitudo enim tollit debitu naturae. 1 optime vers. hoc autem. Auth. de nupti Athenienses in inaratos actio item ingrati constituerunt Quint l. lib. . cap. Persae ingratitudinis vitium grauissimeon a 2 nium ulciscebantur, quod ab ingratis animaduerterent diuina. xc humana omnia uiolati .Qii e sint istae ingratitudinis causae propter quas iuris ait choles liberis alimenta denegent habemus in L aliud quoque capitulum Auth. Vtcu inde appellati cognosci ex quibus omnibus, sicut filius ex haeredari potest, ita ei alimenta denegari posia sunt secuti dum tex. in D. si quis vers. idem iudexi,oc ibi glosin verbo detulerat. Tertio sallit, quando pater non haberet, nisi quanti in per i e sui liceret, na tunc prius se ipsum
alere debet, . praelo. C.deserui tui. α aqua.
Eadem ne litate alendi liberos astringitur et mater ipsa, praesertini vulgo quaesitos, qui patre demonstrare non possunt. l. l. siquis.*. ergo. Geliber. agnoscend.alios qui certum patrem habet,1 3 intra triennium tantum. l.nec illium, de ibi et in vel bo trita C. de Parr. potestat.insans enim. tempore magis materno solatio indim, quam terno,ut dicit textus in cap. fin. extra de conue son. in fidei postea regulariter non tenetiir, sed
sollim si pater eos alere non possit, & ipsi inopes sint. Auth. si pater C. dii tortio secto, apud quem, liberi edit caci debeat.& sic Obseruare possumus. Educationem liberorum quoad instinctiam, Minclinatiouem, esse de iure naturali, quo vero ad necessitat qua ex ossicio iudicis parentes astringuntur, esse de iure ciuili. E conuerso cum naturali ratione admoneamur,collatum nobis ossicium alio ossicio copeni latrix benefaciem thiis benefacete, cuiusn odi est oblinatio ad am id it a. l. sed& si lege., consit luit. f. te petit. haeredit. quae a tu re gentium pros cta est vi tradit Cicer .lib. r. inuentione. Ideo filii quoque parentes alere natur. e vi quadam impelli inti irid. l. si quis. kparens. ff. de libo. agnosc. cuius rei memorabile exemplum reiert V at Maxim. lib. F. p. de quadam puella Romana,quae matri carcere inclutae ubi capitali crimine damnata, necanda erat, admirabili, & noua pietate Is remissionem poenae imp trauir, ipsius enim interrii piis suspitijs, lachi ymis, ac precibus motus ille. qui custodiae Praeerat non protinus mar ciri frangillanis,sed aditum misericordia ductus, ad eam fili dedit diligenter excussit, ne quid cibi inscrtet existimans futurum, ut in 'ia consumet tit r. At quid non cxcogitauit filiae picias Matrem sanae exhausiani stimium; languidam reperiens, ut iam exitus de corpore instaret, propitis uberibus per multos dies morientem in uita detini: it, . Clitios sectana ple quaerens. quidnam esset, quod tandiu siti lentaretur: curiosius obseritata filia, animaduertitillana exerto uberesam civ matris lactis iiii liibsidio lenire. admirabilis spectaculi no litas ab ipso ad trium virum, a trium uiro ad Praetore a Platore ad Cois. perlata remissionem p raue millieri impetrauit. Aliud senapiternae mena oritarei limonii ina rei: quit nobis Simoii ille Atheniensis, qui clini Milciades pater citas in carcerem danatiis ob crimen grauissimum. diem obiisset, n
quelico et tu na iter leges sepeliri, nisi pis stita cceta pCCuniae quantitate cui aque non disset soluen do, translatis in se vinculis paternis ad Icvultui re leniat illum, hanc vltimam crea patrum exe cere volens pietatem Vale. Max. l. loco. Ciconia auis ut narrat Iulii. lib. io. tua. parentes senio coniectas alere humerisq; in volatu gestare croditur, prolis crea ab auctoribus pietatis cultrix appellatur, eiusque imago antiquitus super se atris
Regum ad eorum piciatem, & iustitiam indicandam exculpi solebat. Leo stelie eodem Plinio auceptam gratiam masnifice referre solet, de quo, miratione dignissimi im exemplum fresert ex Gelli. Iib. i. p. i Raptissa Fulgosius lib. s.de dictis factis lite memorabilibus cap. 2. Nam cum quidam semus nomine A ndrii odiis Dacus in Africae desertibus, Leoni querula uoce se pede debilitatum ostendenti, cofixam spinam a laede ei ivl- . sisset,indeque non multo poli ad bestias dananatus prae timorem theatro penὰ exanimis iaceret:
Idem Leo, qui ibi positus fuerat, appropinquans
benefactoremque suum recognoscens, magna totius populi admiratione, manus, ct crura lan
here, & cauda quantum poterat blandiri cepit: admiration inque plurimum auxit, qudis Andruodus postea coin me inoriunt, eundem Leone
ex quo tempore pedis dolore ipsius ope fuerat liberatus,ems beneficii memorem semper postea, dum ipse metu Domini in illa specii delituit. ex se rinis quas lacerabat carnibus copiose sibi victum sup itasse. cuius rei novitate capti omnes a Cς
late liberatiociem serui impetrarunt,ia simul,ut
26쪽
eum libertate Leo qlioque ei munus daretur. Verum, si pariter filii adeo iniqui essent, ut huiusmodi natur .ae rationem omnino negligerem quibus breuein aetatem Homerus in Iliati e contingere scribit, conueniens cum diuina illa sentenria. Honora patrent SP matrem, si vis longaeuus esse su- Per terram: si neptigerent inquam, ius ciuile e
dem modo per ossi num iudicis cogit ipsi,s ut parentes alete debeant. L si quis. . si impubes, &, si parens .itae liber. nolcend.& L i . C. de alend. iiDer id qliod sacere tenentur etiam si pater infidelis, uel bannitiis esset. secundum elo. in cap. si qui 16 liiij. c. dist. nam quamuis impius, & conleptor I um sit per hoc tamen non desinit esse pater, via ac tidi me dixit Iristinianus Imperator in osterin 3. si vero. Aut rude inc st. nup:.quo si, ut probare non possim corum opinionem, qua nauis coiniminem secuti lini Mazisit.:nt i , praeter exis, de quae l. in m. 3. qui uoluiit, stante statu M.'bannitus impunὰ offendi possit, licitum esse filio patre
occidet ea ratione, quia virtute dicti statuti, pater ipse hollis patriae censetur incctus, iniqua. n. dein liuina natalis opinio semper mihi uisa fuit. nec aliquid facit rat:o illa, quod censeatur hostis Patriae, nam procedit per fictionem,qirae in re taenorm, veritatem Patriae potestatis adumbrare non debet. Itil. Clar .in ν homicidium , nume. 9.Pthenienses ut Vitrutiliis in procemio tibii sexti suae a civiecturae scribit non omnes parentes a liheris ali uoltieriim sed eos solum, qui filios artib. erudi gen .idqilode iam antiquitus ex l. I 2. tata
Filius arte carens patris inausia eidem ruitura b id a se 'raeua o. Haec omnia. nubci parentes liberos, de liberi
parentes alere debeant obseruari debere in om-37 n. bos tam ascendentibus, q iam desideritibus. virium uel exirx iubet i mperator in a. Auth. si pater. C. sutortio sic apud a tem liberi educari debeant.& si quis limus pariem lumina Paude late laborantem,cu filium indigentem,& uni ita tum sit huenire possit, filio in primis auxilio sito adesse debere tradit Cynus in l. 2. C.de patribus, qui filios distraxerunt. De fratre diuite, quod sta
t rem pauperem alere teneatur, omnes conu
Is niunt. ut m l.qui filium, ubi vi notausi. ubi pupi, lus educati debeat.
t ciuid sit Ius sientium a quotuplex Q. 3 Ruid ius Geutium primaevum. E Fodi's iuris Gentium primeri tres sura. ue Religio erga Deum. 6 Pietas , ex obessientia erga parenter , G p
Vis, O iniuriae promisatio. 3 Quo iure introducta sit de sensio.' Moderamen inculpatae tutela in quo consimis.
ai Quapcm puniantur illi, quι excedunt modera men inculpata tutela. S. Quod vero.
IVS Gentium est,quo omnes gente Utuntur,& apud omnes populos peraeque custoditur,qd a naturali recedere, facili licet intelli I gere,qitia illud omnibus animalibus, hoc solis hona inibus con petit. L quod vero, hoc Tit.& Li. f.
n. ff. de Iust& Iur. Quotuplex sit Ias cientium. x Ius Gentium duplex est, Ptimaeuum,& secundarium.
Quid sit Iiis Gentium primaevum.
Primae utium Ius Gentii im, mist. nostri a P3 pellam illud,* nat in ali ratione, absque aliqua costitutione genti unu introdiicium fuit, quod etianaturale secundarium nuncupatur,& de hoc loquitur Imperator in j. qiiod vero hoc Tit. Et dicitur Gentium, quia eo omnes gentes utuntur.Loinnes iii fine. fio eius i. de ii ire. de . . 3. quod vero hoc Tit. dicitiir Gentium Prim tium,quia prima ill .i generis humani aetate, quam auream dicunt,
vigere ccpii; sic Helenor blaeon j Regis, S Liciniae seruae filius a Vergilio s. Aeneidos primsuus appellatus ei quM adhuc primo aevo, seu aetate prima florerct. Mineres ad terram immani mole sequuta Confixique suis telis, ct pectora taro Transfossi ii ino,n cniunt: vis Nilus Helenor, . Et Lycus elapsi qhorum primauus Helenor, Moeso Rem et em serua I icinia sarti
Sus tulerat, vetitisq; ad 1 iam miserat almis. Dicitur natu tale, quia a natura honi inibus datues; Dicitur secundarium naturale, quia sola natu rae ratione excitatur in homine: & sic ad disserentiam illi iis, quod natura omnia animalia docuit, secundarium appellatur.
Qui simi essectus iuris Gentium primaeui.
Tres effectus iuris Gentium primaelii enum rat Vlpianus. I. C. in l. 2.& 3 .ff. de iust. de iuri qui si inlierga Deum religio, ut parentibus, & patriae pareamus, ut uim,atq te iniuriam propulsemus. Primus effectus est, Religio erga Deum, quae ab ipsa natura animis nostris infixa est, & quams Deus Opt. Max. in solos hominum animos sparsit , Cice. Ossi primo scril sit. prinium gradum in Repub. deberi dijs immortalibus, & Tusculan. quaesti. inqti ita nullam gentem tam seram esse. de neminem hominum tam immanem, cuius mentem non imbuerit deorum os inio; qua de re extat pulcherrimus textus in Codice Thesdosiano in leg. inter caeteras. C. de Iudaeis, & Samaritanis , qui in haec verba se habet. Quia tam mente captus, tantae seritatis immanitate damnatus est , ut cum videat citum diuinae artis imperio, incredibili ceseritate itura sui spatij meos temporum termitrare . cum sy-derum motu visae commoda moderantem . dotatam messibus terram , mare liquidum, x im-
27쪽
eto Comment . in Instit. Lib. I.
εc immensi huius operit vanitatem finibus naturae concliuari , tanti secrera, tanta luc fabricae noquaerat auctorena. Cicero in oratio ite de Respou Aruspici inquit; aliis est tam vecors, qui cium suspexerit in coelii in D os esse non sentiat ideo, quae tanta mente fimat ut vix quicquam arietilla ordineniret uin, acu cisiit ut linetia persequi pO
sit, calii fieri pii teir sapienter it .aq; Athenienses Protagoram l 'hilosophiam uti impium, de expertem rationis, humanoque indi Enum commercio
iii bd sibi non liquere dixisset, V tria mile esset aliquis Deus, finibus libis expuleriit. nati ira ergo monemur credere Deum csse,iplii in q; colere,& venerari.
6 Secundus effectus est, Pietas, Ic Obedientia erga palentes.&patriam,& cum parentum nomine mater veniat secundum tex .m l. appellationemde verb. signifi. diibiurn non ch eandem qit Qq;Pjecatem matri deberi, nam licet in qualis eoruliotestas sit, aequalis tamen pietas debetur. l.surio- ,sside Curat. suriosi,& aliis extra minoridaia d. sic Deuteronomio cap. dicitur. Honora Patre,& matrem tua Et Thobi. ae . Pater dixit ad Thobiam. Cum acceperit Dcus animam meam, compiis meiani sepelies, & honorem habebis matritu. x omnibus diebus vitae eius. Memor esto quanta pericula passa. sit propter te in utero stio &c. Ad paria ergo haec duo Parontes, de Patria iudicariir, propterea siciat persena Patris filio semper sacta, de non esta uideri debet, l. liberto, ε de obsequijs parent.& patron. praestand. similii r de ira- tria ei esse debet,ctim non parentis,nstat tim, sed etiam Patriae nasci dicamur L j j. generaliter. U.de Vent r. in posses. mittend. hinc& patria dilicissima dicitur in l.qui habebat, tot fisside lcgat. .unde vergilius.
Hos patria indulita si imus arva. Et Ouidius Nescio qua natale lum dulcedine cui Elos Ducit, immemorem non sinit ese sit
Cassiodorus lib. I. Epistola ro. inquii: Feris datum est, agros, 5 sylvas quareteri Horninibus si res patrias, super cuicta diligere: Axios ipsi per aera vagantes,proprios nidos amant; Erratiles s
rae ad cubilia dumo a sestinata Voluptuosi pisces
cauernas suas perquirunt, cunctaque animalia ibi se norunt refugere,ubi longissima cupiunt aetate constare.Sunt tamen nonnulli casus, in qui- hias quandoque potius tenemur obedire patriae, quam parentibus, de ὸ contraq uando i te potius Parentibus, quam patrix. Velliti patrix potitis tenemur, quotiescunque Pater veniret contra Patriam tunc enim filius tenetur defendete patria, bontra patrem, immo quod vix credibile videtur, tenetur etiam ipsum Occidere, i. minime,3 DT de Religios.& si in pt .suner. hoc tamen No semper intellexi procedere, quando patria aliter se defendete non posset quam per mortem patris , quae opinio paternae pietati magis conuenire videtur, trahitque me in hanc sentcntiam, alictoritas Ciceronis in 3. de Oiscijs,ubi quaerens, an filius silere debeat,si pater conetur tradere patriam, respondri,quod primo obsecrari debet patrem, ne iisticiat, id si non proficiat debet eum acoliare, salutem patriae praeponendo saluti patris. Paren- quando esset lis, 3c controuei sia inter patrem, de patriam de aliquo sun do, uel castro, tunc tenetur defendere filius patrem contra patriam l. penuit. & si . n. de postulanis. & pcnet aliter, it uno uerbo dicam, in omnibus publicis causas, qilae concernunt patriae conseritationei P, temPer Patria praesertur: l. qui ciam uno, j. qui fili tam, si de re milit. dc e conuerso in priuatis icti peti parentes pinseruntur,d. l.pen.igde postu. notat Si Cculat in th. de Advocat. iii 3. i. in uer . Quid ii Pater. Plura citam de hac re scripsit pateri Deus, in Tit. de legibus dum eum Pandectatu in ordinet cxplicauit. Primus enim soli qui in Italia Pand clarii in more Italis adhuc it otio, cic incognito ic-gere docuit. Ab huiusmodi pietate erga parentes, de Patria, non lon abest obsoliantia quadam Dat tirae iii uentis hominibus inserta in eo qui vela te maioris existulit, de veneranda canicie praesulgent, vel sapientia, alit dignitate aliqua praeccliunt. Et quidem apud Romanos i cncinus scin Padeo venerabilis suit,ut eundem pone honorem senibus desertent quem magistratibus. l. iompedsside iure immunitat. hac de caula Itoni ullis, iunxn tam Conciliam Cillitatis Senatum, ipsos aut et Senatorcs Patres non illa uir statuitq; senioribus decedi de uici,capiti nudati de adsurgi aduenientibus at iunioribus debere, I ii uenalis Satyra. 3
credebant in grande neptias V morte prata.
biiuuenis vetulo nonasurrexerat. Sic I 'cur iis apud Lacedaemonios Iliniores seniori biis a rgere, de vel desedibus, iret de via decedere,ac transeuntihus quiescere constituit , Plutarchus in Laconic. Instit. de Apo*hleg. La O. Celebre est illud. iii meminit Gel. lib. I. ca. I s. Ludis. n. Athenis cum .Lacedaemonior lim legati perhonorifico loco assedissent, plenoq; iam ilica irro ingressus senex, innixus baculo, homo fatidhaud magni precii, circumiro, quaeren locum neque eum sessum reciperetq iis quam, ut uenit ad laces moniorum legatos, illi confestim obaetatis reuerentiam honorificcassurgentes superio ,
re illi si ibi ellio concessere. propter quod inax irr Oapplausu ab uniuersis theatro gratii latio faciasuit. Elephanti ipsi si Aeliano lib. 6. de animal
hus capit. 6 I. credimus, elephantos lenes tanta reuerentia colunt, ut de legitimo cibo cedant& a periculis seruent, in fossamque delapsos,
iniectis fruticum Ascibus,attia hant, quibus tanquam scalis, ascendant state consecti, de libe- rei tur , quod certae ma num nobis hi bet i stinio nilim naturalis in senes reuolentiq. qui pig
terra aliqua uirtute claruerunt tanta obseruantia
semper habiti suiu ut non solum statuς honorificentissimc fuerint eis colloca s, sed cx ipsis magnas contentiones interdiuersas cillitato 5 nationes aliquando ortas est elegamus.ut de Homero scriptum est, quem Coloimonii ciuem suum dicunt, Ch j lvum, Salaminij iuum,Smirnei suu ,
Rhodij quoque, de alijsuuio esse conini di trit. 7 Tertius effectus es, Ut vim,atque iniuria pr pulsenius,dico uim, de iniuriam, quia vim tantu- modo repellere etiam alijs animalibus competit, sed vim, de iii iuriam solis hominibus conii enit, cum bruta, quς sensu carent iniuria pati dici non
possiit, L i.& ibi Docto. notant, T si Quadrii P.
28쪽
palipei fecisse dicatur. Constat igitur desens nem esse de iii retratur , &de iure gentium, Pnaturale secundarium dicitiar, addite, & de hire
ciuili per tex. in L t.C.unde vi ac etiam de iure canonico, quia secundum ipsum ius canoi iurana occidens irregularitatem non incurrit, clem. I. de homicid. De iure naturi dicitur, inquanti im h mo mouetur instinctii naturali, quo cuncta antia
mantia seruntur ad se tuendi ini, de uim illatam propulsamum,LI. 3anam viil .de vi & vi armata.
uit enim vim e idque suam, qua abuti, cornva nata inuituis quam frontibia extat, illis iratus petitinq; infensus inurget.
Properinis lib. 2. Elmiarum ad Cynthiam. Non solam taurus scrit,uncis cornibus Verum etiam limanti laesa reptignat Ouis. De iure gentium dicitur quatenus homo non tatum ad uiolentiae depillsionem impellitur, sed Otiam ad propulsandam iniuriam , ratione aliqua
naturali mouetur, quae ex iuregentium ortum habeta. vivii fine iust.&iuzDe iure ciuili, de canonico dicitur, inquantum homo vini, &iniuriam rei liticum moderamine inculpatς tutes ,
nam cum antea non esset constitutus certium
das in vi & inii tria repellenda,ius ciuile, & Canonicum honestissime temperarunt hanc iis de
iniuriae depulsionem,constituentes clim mod
ramine inculpatae tutelae fieri debere,ne ulcisci,
vis,& iniuria magis, quam depelli, & propulsui
videatur cap. significasti in fine, es 2 extra de homicid. Recte ergo summ.Pontain cap.Si vero de senten excommum& Paulus, I. C. noster in L scientiain. F.qui cum aliter, LULAquil dixerui, vim, vi repellere omnes lege omnia eii ira permittere.hine& Ouidius sale Arte amandi.
Iuda me, rem Onc re uere fraude , Armaq; marmatorsumere iura in m. Et quoniam in hoc moderamincinculpatae tutes lae tota,&principalis defensionis materia residet,
ideo sciendum e quod huiusmodi moderamen
circa quatuor nullit, scillare,circa ordinem actus, circa modum, circa Tempus, & circa cam.
Primo circa ordinem actus, requiritur, ut praecedat offensa,vel saltem iustiis timor offensae l. si ex plagis, Liabernatius Lad I.Aquil. Dixi vel saltem ii iis timor offensoquia uuamitis aegressus nec percussionem, neque realem offensionem recipiat si tamen aggreuot stricto ense, uel maginato gliato ad se veniat, potest tunc aggressius iulicite aggres rem ipsit in non expestata in iliones ira ostendere,cuius rci extat D. Gordiam constitutio in L 3.ta ad L Cornel. de Sicari his veri Si quis percussorem ad se venientem gladio repulerit non teneatur homicidi j. Vlpi
nus etiam in L TU LAquil unquiti,ini iuro sementem occidetis,non videtur iniuria occidi Lle Obserua ibi,venientem,hic,Petentem, non
expectata percussione occisum, & in i 1 repelleis actu nare cisum. Facit Muto,quia eo iPso quo terror insertur cum armis, quis in discrimia ne vitet constitutus esse censetur, secundum Glo. minuitater approbatamini. t. in uerbo moderamin C. unde vi, quo casu beta est offensio Lia
uni aggressorem versia dubio uit Cad LCoritice sicar.
Secundo,Circa modum requiritur squalim armorum,de quod ii sensio ad ossensionem proportionata sit nam qui inermem armis, aut telo
Petentem arcu pertarato repellii, defensionis modum excedit Glos & DD. iii l. i. C. unde ui. Declaro dummodo pollini ei litare periculum offensionis,cum quali actu, secus si quis me inculcaret cum bacculo, ves pugnis, de ego aliter
euadere non possem, ut quia semor,& imici lorsit, nam tunc armis resistere possum Ral i. in l. i.
Angelus in tract. Malesin parte Se dicitis Titilisse defendendo,colii Luer .dixi. Nullo enim iurem imur nosmetipsos discriminibus obiectare ubi salutaris via non deest tutiumq; foret ancipiti marte confligere cum eo,qiii proprie saluti
insidiatur. Et quid mali sacior s aduersiis iii peius uictem hastam verto, ne me iiii dat oppono . de si contra niteris, resistendo serior, nec ad rem iacit, sis inermis, aut minori telo pras: quis enim te perpulit me armatum petere, dc Rca nocendi rabiein mea tela irruerei propter mi nescio det finiri masis possit, num temerario tuo obie stuco ris,an tutelari meoseriatis ictu rTerti Circa tempus requiritur, ut coicstim , de incontinenti durante rix dc estuante ira, uis repellaturiquia ex interuallo ad ultionem potius
sacta censeretur, quod iura non permittunt, cap.
si vero de sent. commvn.& l. i. s. eum igitur,ff. de vi de vi armati Quarto Circa causam reqiliritur, ut desens ni od non vindicὶς causa, repulsio fiat, hoc est, ut tanta sit repulsio, quanta est necessitas defensionis; propterea percussus licet incontinenti pari teloruin genere, dc quo marte repercutiat, tamen hoc lacere non d et ad uindiciam, sed i Ium ad euitandas alias percussiones, ideo si aduersarium retrocedentent,uel fugientem percutere
pergit, non propulsare, sed vindictam sacere censetur, quod iura non permittunt Barti de DD. in Ii.nu. O.Qunde vi.idem dicendum est, si prostrito inimico ad terram, pinea euitare percussione sui cum plena vitς securitate,secundum Bald. indicti LI. An autem suo quis sibi consulere teneatur rio communiter Doch tenent quod non. Declaro tamen ego procedere quando fuga honoris, vel vitς periculum adduceret.honoris, ut quia fit persena honorabilis, quς sine lami laetiara aufugere non possit: vir , ut quia prope inimicum habens
fugiendo de facili a tergo percuti possis, secus si sine aliquo periculo salutis, de honoris, sugerepos secut pura quia a longe prospicies inimicum, tici prope, de dissimulando potiterit domum, ii et locum tutum intrare, de rixam sine dedecore euitare. ues serie si erat uilis persona, in qua non es set considerabile periculum honoris, Gome.vari sel. m. s. p. .nu. 2 .Et adeo hoc est veru, ut amredientem , cum moderamine inculpat tutes non solum vi repellere liceat, sed etiam o cidere, quando a gressus aliter euadere non potest, Lucii Cauli Cornel de Sica. de hoc in qu cunque lini etiam priuilegiato puta in Asy εc templo,imo coram veneribili sacramento, usi uadeo,ut per talem sanguinis effusionem locus itula neque prophanetiar,neque opus habeat reco-eiliati
29쪽
Hltatione. sylvest. in sua summa in iterbo conis crari 2.nu. s. i inmad licet etiam sacerdoti rem diuinam cesebranii intermisso officio, araresi, rem occidere,& demam non obstante tali homucidio ad altare redire, & celebrationem inchoatam perscere secundum Abi in cap. clerico et r. nu. 2.de vir. N honest.cleri Hippol de Marsyl. ind. l. is qui S: Deciit d. l. ut vim. quorum opinio in hoc quod sacerdoti liceat se defendere, ut iii celebratione imissae placet,sed quod ad celebratione ciendam postit redire,no laudo.Moveor,quia sicci iudex in dubio non debeat iudicare aliquem irregularem argumeto tex. in cap.is qui, de sent. excommui .in 6. tamen in dubio quilibri debet se reputare irregularem. cap. ad audientiam de Homicid.ubi Hoss. not. ergo quamuis non possit puniri in foro contemtata tanquam irreptilaris tamen ipsemet in Pro conscientiae debet se reputare irresularem,& per consequens sine episcopi dispensatione celebitire non debet. Id non praetermittam dicere, quodsi defenso non fiat cum moderamine incliti alae tutelae, scd modus excedatur,ut quia : tellus realiter non erat in discrimine vitae constitutus,uel potuit sine dedecore, de saluo honore suo supere, & non se-cit,uel post receptam offensam insecutus est iniis micum suum, qui iam recesserat, uel aliter,aut Ilo modo,defensonis limites excellit, non ten tur poena ordinaria, sed mitius puniri debet prena arbitraria malis,&minus,fmqtialitate exces.sas Gloscin cin. L nificasti extra de holaiic. m. in .s Lut vim. Cl in d. homicidium nu. 3 .Gail. Pract.obser. lib. 2. Obseruat. i r nu. I s.ct hoc quidem Optima ratione. Quia ad p nam ordinalia requiritur dolus, sed inuasus excedens moder men i qn dolo facit,sed caeco impetu irae, uitae est inimica consilio, d rationi contraria, ut Ciceristo Marcello ait,imo initium insaniae secundum tinium: Iratusq; Qto tempore astitioso differt, teste Plutarcho in Apoplit .hinc A ris .Eihi. ca. s. ait,quod ea quae ob itain, εἰ alias animi perturbationes suntoniuriam quidem saci lint, sed facietes non propterea in iussos,aiit prauos esse. Secundo quia prouocatus tanquam intenta dolore commotus qui fecitndum Senecam in Thi esse Actu. 3.Scena. i. vix fraenos habere potest non videtur esse in tanta inlim, si in i pis iraesuinte, iustum iraci indiae calorem comprimere non potuit, argumento tex. in s. si aduhelium cuincestu Mad Uul. de adult. in ν. imperatores, que
ibi Bart.& cateri scribentes valde commentini. Terub , quia quando tractitur de excusandis delictis, principium.& non sinis attendi debet, L quod ait lex, α ibi Bari .F. quod ait, st. ad i. iiii de adulter. Marsil .in sita Prata Crimin. . quoniamnu. si . Adde ouod qui ahqreditur praemeditato solet consilio ad omnes casas parato inuadere, is in quem impetus fit,impossibile est primu pr sertim congressa, quin paveat,trepidet, aut ira non excandescat,& in ipso pauore, aut irae fur re non inops sit consilii,& ubi consili, capiundi tetimus superesse non solet, quaecunque expedi da salutis ratio se se obtuleritae sensionem culpare non debet,m ijs enim discriminibus sileret
3 iuris .ntium secundaris multi sunt.
4 fabae bella ex iuregentitim desiendereditavicar. 1 Belium quando tui lumescatur. 6 induendi bellum. 7 nra, quae ex bello pullata esu , non escuit bellum inihilum. a Testam unde dicatur.' R in bello oeciantur sentimis . Io Servitus. Potare introducta sit. ra hodie inter chri nisi Os Ioraitus locum Libeat.
ix Man mi is a iure cientium procedit.
is Diit Elio dominis, tim extare cicut Aproceditiis. Torrisorem positisex iure sientia men. 17 qvcmodo pimius Teminornm inmemor fuerit. it Confractosferpo minium sientiumsunt. 19 Pacia ei ari debent.
Quid titis Gentium secandarium. IV, Gentium secundatium est, quod ex iraturii
libus illis principiis, humanis necessitati x exigentibus constitutum suit, cuius aequalis interomnes gentes est usus Lius autem Gentia hoc tit. Haec Δuisio iuris Gentium in Prim iam, α secundarium non est tam diuiso, ut in suis comentarius animauci tu doctissimus Coi nus .ec ego sit perius indicaui quam erogressus aetatii, cum utrumque nil aliud ut, quam quod sua cui a que ratio praescribit faciendum, aut non facie duri sed ea, quae a principio indita erant hominitibus,dum adhuc congruenter naturae viverent,
nullis erroribus deprauati,iuris Gentium Primqui appellantur,qu Saturni temporibus sitffetabulantur Poetici de aureum seculum appellant. Seneca in Octanian. Iuvenis tenerae res a Saturno Pin. I nc illa virgo minis magni Sea
Iustitia Caelo misia cum sancta fide
Terro regebat iris htimanum genvsona ma gentes cingere a Derant suas Muris nec urbes: ratam cunctis her. Ouid. etiam Metam. I.
Aurea prima fatas ctu quae vindice Iuuonrebra, inelege, de rectum e colebant. Sed non mulio post si iccessit peior aetas, qua
Poetae argenteam nominam,& quae homines in huhasmodi mare usurpatum iuri Gentium socundario tribuuiatur. Indeque bella, capi ultates,3 & semitu tes,quibus sequuta est manumissio: In de Rmna condita sunt, distinctiones dominimia, terminorum positiones, qdificioru collationes.
30쪽
siones & l. ex hoc iurcissile tuti Seneca in
Octauian. Deterior aeris eruit feriramgrave. artimaue saeua mox, Tam ruumam . Partita sines, Regna constituit, nouo eatruxit νrbes.
citi sinit esse ius iuris sientiumsecutularis. P Rimiis effectes est bellorum, intellige, si iusta sint,& iationi naturali consentanea,allassi iniusta essent, ad ius Gentium reserti non possenti cap. sicut .el , .detur. iur. Nec quidem credendum est, ius Gemiuin aliud bellu in induxis se praeter ii iuuin, alias inde iniuriae orirritat Occasio, pallimque de sine humanitatis nomine res ageretur, multorumque incommodo te periculo cumque Aenea v irgiliano tunc merito climare possemus. Arma amens capio nec uranio sin armis.
Et certὰ necessaria suerunt bella ad prostitigandos improborum hominum imprius , qui
vel cupiditate, de auaritia, uel ambitionc mi citati homilium. societatem disrumpere con bant ut . ideo recte dicit Iust. bella oria esse, via exigente, Sc hamanis necessitatibus. nam quamuis hellum fugiendum sit. lion tamen ita fugiendum est, it Omnia, ne in id incidamus sustinere veli .mis i)olyb. lib. . Pax enim si iusta,& honesta sit res eii certe rei uni omnium pulcherrima, atque optima: nihl tamen es, aut sactedum intuita, aut patiendum turpiter ut pace frui valeamus. Nam& pleraque bella Deo tum etiam nutuqella legimus, ut losue p. s. multis alijs in locis. Sed cum uruli ad elu:litia.& mi illitia belli, i Ribus lancita iii v sut ben ς iustitiae si in Iam tum boaion i. iit bes: uiri nos i scipiatur nisi propulsam te iniuriae , & rei' ten i erci causa, cap. iustum 5 cap. dominus. 23. q. 2. Ex quo iniectur, iustam esse omne bellum, Q
aehristianis fidei hostibus insertur, nam praete quam tale bellum ad defenso nem fidei,& hi riam Dei suscipit ut , iuste etiam imperia,& dominia ab infidelibus possessa iure belli iecuperari
possunt, secundum Oidrad. cons.72. conserti ex. in cap. si de rebus 23.q. 7.Vbi D. Augustinus ait, ad omnes impios, & iniquos illa vox Domini valet, auferetiar a vobis regnum Dei, & dabitur senti, facienti iustitiam,quod quoquo modo intelligatur,videndus est Conradus Brunus in suo traci de hae letali, S. capit. F. & quando censeantur bellai ulla,&an ex utraque parte licita esse pos sint, tractat Alciatus Paradox. lib. 2. cap. 2I. Ansea Sancto Ioanne Antipatadox. li. cap. l. N Coua. in Regula peccatu in ,3.io. nu. 6. ad quos uos rei j-cio. Illud praeterea requii iti ita quM bellum aut ritate Principis publice in hostes decernatur. l. hostes, is de verb. signis quo casu propter auctoritatem Principis sciat per iustam praesumitur,cap. Iulianus i I.q. . Abb. n cap. sicut de iureiur. Cast.&Ias in l. ex hoc iure f. de iust. dc iur. Hic postquamentionem suci de bello iusto, hoc amplius non inutile addenduiti opinor, quod olim apud Romanos augurum munus erat,& cognitio, ut ipsi censerent, num bella, quae populus Romanus mouere parabat,eilant iusta; necialium deinde munus suit indicedi ipsem, sine quibus bella ali
qui iusta non putabant ii r. formulam uel rura refert Liuius lib. I. De d. t.
lndicebatur etiam apud Romanos bellum pconsulem, qui ad Iani templum stequenti senatu
primoribus patriani, cc militibus cUmitatus acce .s debat: ibique incinctus ritu gabino solennimo te fores templa recludebat: is amictus erat toga super tergum, sic reiecta, ut lacinia reuocata hominem cingeret, inde E columna, qtiae pro Bclionae templo sita erat, hastam iaciebat: sc acerrima, de maxima bella pro aris, S socis pioque Imperio indicebat, quem morem V ergil. Aeneid.' elega- rex his versibus attingit.
Sunt nemine belli porta sic nomine distino Retin esurae, ta scui formidine Martis: Centum Erei claritant vectes, aetem ; ferri Robora, nec se ab si fit limine ianur: Has ubi certa sedet putribas 1ententia puris Ipse quirinali trabea cincti que Gabino Insignis rexerat si identia lumina Consul.
yne vocat p nan sequitur thm catera pubes Dereaque abensu isma cornua ratico . Et Ouidius lib. Fallori mi Vi.. I ros isti a ter funium in breuis area circum
Est tibi non parvae partia columna nota.
Hinc sola hasta manti besti praeiruntia misti In i egem, sentes: cum placet arma capi. Nec quicquam huic Imperatoris sententit bella in gentium tute mi metam is, Oblunt damna,& insolitania, quae ex bellis pullulare si lent; quonianon euentus, scdicrum rationcs pei se penduntur,nec unquam tuetus crescit,aut decrescit honestum ut insigniter apud Lucanum aifrmat Cato lib. q. Facit decisio l. si quid sur.3c Luerum, fissides imoli haec fiunt uerba. verum est, si meretricem alienam ancillam rapueru quas, uel celauit sucium non esse, nec enim factu in quaeritur, sed causa faciendi 1, causa autem i aciendi libido fuit, non futtiam; Denique initium omnium rerum sapiens, non exit uni spectat; initia in I otestate nostra iunt de euentu fortuna iudicat, ut Senecalit, r.epist. i ad finem disserit,& ut eleganter Panius Iunior in Epist. vltima lib. 6. tradit est omnino iniquuna, scd usia receptum,quod honesta consilia, tellurpia, prout male aut prospere cedunt, ita uel probantur, uel reprahenduntur. In pictuque ea leni facta, modo diligentiae, modo vanita tis, ni o libertatis, modo suroris nomen acci piunt, sed careat silccessibus opto. ut apud Ouiudium Philliet iustissime imprecatur) qtiisquis abcuentu iacta notanda putat. Porio unde bellum dicatur magna inter cruditos contentio est, nam Sextus Pompeius illud a Belluis appellato in ali is tumat, quod sit belluarum perniciola contentio,
uetum salsa est illius sententia si ivlla bella de quibus nostra in praesenti disputatio concipitur, in piciamus. Alij per antiphrasim bellum dictumos,inantur quasi minime bellum, quorum etiam opinio, iussorum bellorum consideratione ape inmeresutatiir. Carus I. Q in uos nos. 2
ff. de vel di signis magis illorum sententiae satiere videtur,qui bellum quasi duellum dici existin at, quod ita antiqui illud vocitarent, lilia duabus partibus de intoria contendentibus gereretur, id quod Quintilianus graui sinaus antiquitatis A