장음표시 사용
211쪽
i 84 Comment . in Instit. Li III.
vendit o.*. i. g. de contrahend. empl. α l. inueniadentis. C. de contrahcnd. ellipt. Dicitur solueiadae
rei, alios verbii in reiqilia generale est.l.rei appellatio. T de verbo tum significa. ideo omnia etiam eo ira prehendit, quae in obligationem deduci possunt, de lictam ea, qu ex contractibus,quam lugex desictis debentur, siue ex obligatione dandi, que faciendi debeantur: Omim enim obligatio alterium ex ij puta dare uel facere, & aliquando utrunque simul comprehendit. l. 3. fide action.&obligat.& l. 2. Ede verborum obligata item resertur non solum ad Qtiitionem nummorum, sed etiam ad quamcunque aliam liberationem, qu c. in q,ie modo secia n. Uolutionis. sale solution. l liberationitisside verborum significat. ut ad c pentationem. l. q. qui potior. in pigno . habeant. ad nouationem .l liberto. . Lucius. ff. de annuis legat. ad delegationem. l. quam uis. f. interdum Tad Senatuscons. Velleia n. nam & has modis quis soluere dicitur, ut in praedictis iuribus habemus. Demum additur lecundum nosti et ciuitatis iura, ut ostendatur non satis esse solutionem fieri, sed hoc amplius iequat, ut fiat solutio eo modo, quo iura civilia pricipiunt. Itaque qui certo tempore vel loco debet, importuno tempore, aut loco soluere non potest, lage si soluturus.sside soluti nibus. Sic qui pecuniam debet, non potest vi- num, Oleum, triticum, aut alaidquid simile soluere, cum iura nostia non patiantur aliud pro alio inuito creditore solui, lege iecunda L primo,sside rebus credit. Item nemo propria auctoritate quod sibi debet uti sed legitimis actionibus con sequi debet, lece extat. state eo quod meticausa.
r Prima obligationum diuisio. x Quid sit naturalis obligatio.
3 Quando naturalis obligatio orta esse dicatur. 4 Tres casus con sideraritur.3 Efectus naturalis obligationis.
ectus ciuilis obligationis.s Quid sit mixta illi satio. U eius effectan' sit secunda obligationum diuisio.. o Quasit tertia obligati cim diuisio. s. Omnium, x fin.
Qua sit prima obligationum diuisio. PRima, de principalis obligationum diuisi
est, quod alia est naturalis tantum, alia ciuilis tantum,&alia mixta, naturalis . scialicet. de ciuilis simul iuncta, ira Doctores omnes hic.
NAturalis obligatio dicitur illa, quet ex natu
rati quitate ortum habet, Bariol. in legex Iuliantis. ff. de condiction. indebit. idque duobus modis contingere potest, uel ex natur ii quitate in specie, puta ex consensu, S qui ta- te illa seruande fidei, de qua in lege prima. tale
paci vel ex naturali equitate in genere, ut quando naturalis quitas suadet aliquem obligari qua'iuis expreste non consentiat, prout in sententia in qua obligatur condemnatus ad soluendum, non
suidem x consensu , cum iudicium reddatur in inuitum, lege inter stipulantem. F. si stichum. st de verborum obligation. sed ex naturali Nuitate , quς vult magistratibus obtemperandum esse, te secunda. Ede iustitia, R iure. Item, qui utiliter absentis negotia gessit, absens ei obligatur ad restituendas impensas, quas fecit, dc hoc ex naturali ςquitate, quς suadet neminem cum aliena iactura locupletiorem fieri, lege nam hoc natura. Ede conditiis. indebit. sic quando allia quis delinquit, obligatur adiri nam non quidem
ex consentu, sed ex naturali equitate, quq vult pe- .nas ob maleficia solui, lege si a reo. f. finalα de ει
inando naturalis Guario oriri dicatur. I Res casus sunt a nobis considerandi ad hoc
ut cognoscamus quando naturalis obligatio orta esse dicatur.
Primus caius est, quando lex ciuilis expressὰ,ssistit cohuentionibus x pactis, ut fit regulari-
ter in omnibus contractibiis approbatis a iure ciuili,5 tunc oritur naturalis simul cuin ciuili, na- turalis propter consensum, ciuilis propter aPProbat oriena uiris ciuilis.
Secundus casus est, quando lex ciuilis expressi resistit pactis de conuentionibus contrahentium,& prohibet contractus fieri, re tunc neque Irat Talis neque ciuilis obligatio oritur: nullum enium bim, nullam conuentionem, & nullum tractum inter eos videri volumus subsequiitum, inquit Imperator in lege non dubium C. delegi-hus,qui eontrahunt lege contrahere prohibente. Exemplum habemus in prodigo is enim contrahendo nec naturaliter, nec ciuiliter obligatur,l. is
cui bonis cum ibi notatis.fi de verborum obligation. in pupillo contrahente sine tutore, lege pupillus obligati. ssidea iactoritata tutor. Nec obstat si dicatur, quod ius ciuile non potest tollere ea , que sunt iuris natur Gut in F. final. supra de legis. gnat. tutet nam respondeo, quod licet lex cini lis non possit impedire consensum, & sic tollere naturalem obligationem; quς ex consensu ortiatur, tamen potest tollere & impedire effeci iis . quos naturalis obligatio producit, ita declarat it
son in lege si non sol te s. de condictione inj
Tertius casus est, quando lex ciuilis non atastit, neque etiam expresse resilit conuentionibus de pactu contrahentium, & tunc sola naturalia obligatio oritur, propter consensum, scilicet, uel aliam naturalem et quitatem interuenientem Citilla autem non oritur,cum lex ciuilis o prestatalem conuentionem non approbat, idque tripliciter fieri potest. Primo ratione nudae promissionis, quando , scilicet, aliquis promittit per nudum pactum,tuc enim sola naturalis obligatio oritur propter consensum;
212쪽
De obligationibus. Tit. xiii; . t 8s
sensiim, non citi ilis clim ius ciuile em cacram geniti illi non praebcat,i. uirisgentiunt, f. sed cum Mi illa, is detrach. Secundo ratione conditionis personarum, ut aest in patre & filio constitutio in patria potestate, licet enim hi celebrent aliquem contractum, tamen ex eo non nascitur ciuilrs obligatio qilia lex Liuilis huic contra tui non allislit propter patria intestatem, sed tantum nascitur naturalis Pr later c iis elisum. Idem dicendum est de duobus fratribus constitutis in patria potestate, ut inter
stanti na, nati iratis, de non ciuilis oriatur obligat O. l. fratera fratre,is. te condit. indebit.
Tertio ratione actus non tolemniter facti, vixit in testamento minus solemni, tunc enim haeres ad legata praestanda obligatur naturaliter ta- tum propter voluntatem desuncti, non ciuiliter, quia lex ciuilis non at Ilii it huiusmodi testamen-Lominus sole innitet sacto, Lex imperfecto, C. detestatu.
cuis it essedi us naturalis oblinatistiis. Atiiralis obligationis, effectus vari j S: multi sunt. Et primus eii, quia naturalis obligatio actio item producere non potest, Lauri silenti lim, j. sed cu in nulla, st. de pact. Ideo Mon habemus actionem ad petendum legauimini estimento minus solemni relictum, i. exim- Persecto, C. te tectam. Sicut nec actionem cor tra pupillum quo sine tutoris auctoritate contraximus,l t. in fine, is lenouat. Secundus essectus est, quod naturaliter tantum debitum si si te Iit sollitum repeti non potest, id co hqressi sol-s uat legatum in tellamento no solemni relictum,
ipsu amplius repetere non poterit, L naturales.s .de action. 5c obligat. Tertius effectus est, iubasodi naturali obligationi fideiussor accedere potest, F. in omnis infra de fidei uilbr. l. fideiussor Obligari, 3.sideiussor, itae fidei iis sor.cuius rci maxiIna est utilitas, ponamus cnim . quod principalis sit pupillus, qui sineautoris aucu ritate contraxerit, certe talis nauit aliter tantum obligatur, unde consequenter nee conueniri poterat. Verum
si quis fidei ubeat pro ipso pupillo, is & naturaliter de ciuiliter obligatur,ta per consequens conueniri poterit,L Marcellus, aede fidei uitar. coartus effectus est, quod pro naturali debito etiam pignus coiistitui potest,t.qussitum, fisside pignoribus. tuitus est,qubd naturale tantum debitum compensari potest, cum debito euicaci, & valet compensatio, l.etiam,ss. se compensat. Sextus de ultimus est, qu is sola naturalis obligatio etiani notiaci 5 in costitutum deduci potest, ad hoc videbitum exigi & peti valeat, i. I .F. illud,ss. de n
CI uilis obligatio dicitur illa, qtiae oritur ex di
stio sitione iuris ciuilis, idque duobus in dis contuigere Potcst, vel approbatione, vel inuentione. Approbatione, ut regulariter sit in omnibus contractibus a iurogentium introdiictis, uos ius ciuile approbauit ut in l. ex hoc iure,
siderast. dc iur. Inuentione, ut in contractibiis, a iure cretili inuentis, quorum quatuor enumerat si plos in d. l. ex hoc iure. Sicut igitur sola naturalis consistit sine ciuili, ita & ciuilis sola potcst consisere sine naturali, ut puta si mihi opus sit pocum:i,& titius dederit mihi spein de mutualida pecunia, & ego sub spe suturae numerationis secerim illi scripturam inqtia satear me recepisse ab
eo mutilo centum, certe in hoc casu non otitiit
nati iratis obligatio propter d. scictum consensus, quandoquidem nolui me obligare sine pecuniae
numeratiune, oritur tamen ciuilis proi ter iuris ei uilis auctoritatem, quia per illam solemnem literarum obligationem ius ciuile vult me teneri, ideo competit creditori ac locotra me, exactionem tamen intra biennium non habet, ut infra deliterar.obligat.& per tot. tit.C. de non num
Qui simi sectar ciuilis obligationis. Esse ius ciuilis obligationis vatij silini. Et Pri
mus est, quod parit actionein, non talare nexactionem liabet, ut in chirographo sub
spe suti irae numerationis facto , destio dixinaus, ct tradit Bart. in I. i. ff.de fideiussoribus.7 Secundus effectus est, quod cit illi obligationi fideiussor & piηmis accedere potest, i. iidciussor obligari, fidei usior, fissi de fideiussoribus: in constitimum v cro deduci minime ἔκ test. l. 3. I. de constitui. Pectin. nec erus praetexm compensatio obi jci,
L quicunque, & ibi glosi. . Bartol. n. de compensat. Tertilis effectus est, quod res & pecunia hoc modo debita qi iocunque errore soluta, rc peti potest, i. si non tortem, indebitum & 3. adciniude condit. indebit.
QVGisit mixta obligatis escius Goctus .
Mixta obligatio dicitur, tunc cum' naturalis S ciuilis simili iuncta sunt, eiusque is effectus est ut non solum actionem, sed etiam exactionem habeat , l.licci, S. ea obligatio,sside procurator.
Quaesit stoenda Gestionum diuisio. SEcunda obligationum diuisio est, qued aliae
ciuiles sunt,de aliae Praetoriae tex. est in ,. omy nium hoc tit Civiles dicuntur ill sequae ex legibus, Senatusconsultis, responsis prii dent una, α Principum placitis deicendunt, Praetoriae quae a Praetore introducuntur, d. f. Omnium, quod autem actio ciuilis sit, vel Prςtoria, multum refert, nam ciuiles actiones 3 o. annorum spacio di
Iant, i. omnes. C. de Praescript. 3O- vel U. annor. Praetoria vero plerunque annales sunt praetertim pre iratos, vi cst actio iniuriarum,l si non conuicit, C. de intus.
QVisu tertia obligarionum riuisio. Erita obligationum diuisio est. qudd a
liae Obligationcs naicuntur ex contractu vel quasi, aliς ex malescio vel litas, j. sina. hoc titulo, & lege prima, fissi de actione
213쪽
i 85 Comment .m In fit. Lib. III.
& obligat. Rursus obligationes, quae ex coluractibus deicendum, prout vari, sum contrae ius, ita de ipsis variae sunt, nam quaedam recontra hutiir, aliae verbis aliae literis, S aliae consensu, ut instatit .prox lino, ad cuius tituli cxplicationeni ant quam deueniamus opera i reti uinesse duxi qumdam generaliter de contractibus pertractarc , ut inde postea sacilius, particularem uniuscuitisque cognitionem habeamus.
i Quid sit contractus. 2 Contractus ali funt proprii, alii improprii. 3 Nominati ct innominati.
chi dicantur contractus bo fides, ta qui Hricti
3 contractus gratuiti, ob causam, necessarii. 6 Contractus alii dominium, alii Hum,tantum illi solam custodiam transferunt. 'Aliqui contractus fiunt νnius gratia tantum, alii
viniusque contrahentium. 3 Subctantialia contractuum,qua dicantur.' Naturalia contractuum. xo Dupliciasiunt contractuum naturalia.
I i Qt naturalia pacto tollipo M.
ii Solemnia contractuum.13 oeccidentalia.
1 Mesus duplex,manifestur est praesumptus.
3s Lata culpa, quae dicatur. ic Leuis culpa quae. ir Leuissima culpa.iis Casus fortuitis, De Contractibus. Vid sit contractus.
Contractus dicitur conuentio ultro citroq;
obligatoria.leg. Lab .F. contractiun. isdeverbo . significat. unde sequitiir, mutuum,
de stipulationem,in quibus alter tantum Oblistatur, contractus proprie non esse, sed improprie .l. r.in sine, dc l. iuris gentium. ff. de Pact. Quot sint genera contractuum.' Ariadc multa sunt contractuum genera. Et prim5. alii sunt proprij.&alii impro-
prss. Proprii dicuntur illi, in quibus oblia patio oritur ex utraque parte,lit in emptione, venditione, locatione, conductione, de similibus. Improprii dicuntur, in quibus uniis tantum ex contrahentibus obligatii ut euenit in mutuo de sti putatio irride quibus supra diximus. Secundo, alii sunt contractus nominati, qui 3 proprium nomen habent, alii in nominari , qui, proprium nomen datum non est. Prioris gentiatis sunt omnes contractus,qui re, verbis, lueris,&consensu contrahuntur. Posterioris vero generis sunt,quatuor, scilicet do ut des do ut iacias, facio ut des,& sacio ut facias. l. s.ss. de praescriptio. verbor. His accedit permutatio, cuius nomen comune est omnibus conuentionibus, in qui, hinc inde aliquid datur,&accipitur, siue rerum, siue operarum, siue ossiciorum mutatio de viculit do sathlo. in rubrie. C. de rer. Per aura . Terti alii sunt contractiis bonae fidei, alij stri cti iuris, dc hoc ad instar actionum, uitae ab eis Proficiscitiatur. 3. actionum, infra de actioni hus. A nimaduertendum tamen cit, bonam fidem dupliciter accipi posse. Primo, tanquam opposita dolo, de haec in omnibiis contractibus requiriti ir.l bonam fidenti Caction. de obligat. Secundo, tan liram opposita rigori di stricto iuri de tunc nihil aliud est quam quitas & benignitas,que cum stricto iure pugn at .l si ictuum. g. sequitur. is de verta obligat. de in hoc sensu accipitur hic.
iarib,ab co tractus sani gratuiti, alij ob caus sana, de neces arii. Gratuiti sunt, donatio. l I. T. de donat. Mutuum. l. r. ff. si cere .pet. Commod tum quoad usum. l. si ut certo. ss.commodat. Pr catilina. l. i. is deprecar. Mandatum, quo operam nostram alijs gratis impendimus. l. i. si mandata
Depositum, in quo propriam industriam in rei
alienae custodia eratis exhibemus. l. i. F. si vestimota.ff. depositi. Ob causam vero, seu necessari j contractus si int, omnes contractus in nominati, quibus accedit permutatio,transactio de donatio ob causam. l. naturalis. T de praestri II. vel b. l. i. ff. de retapermutat. l. transactio. C. de transact. l. I t. n. le donati de tot tit. C. de donar. quς sub modo. Item de omnes contractus nominati r ciproci, ut emptio de venditio, locatio de conductio, societas, hi theca de pignus. F. fin. infra qiri tam . recoli trahit. obligat. Item cinphyleusis. l. i. C. se
iure emphyleutico,& seudum ut in usibus spado
Quinio, alij contractus dominium transferunt,ut Mutu in. l. 1.,. appellata.T si cer. r. Veditio. Lex empto. Tile actio. emp. Donatio.l I .s de donat. Dos. l. t. Epro dote. Permutatio l. t. Cc derer. Permutat. stipulatio.l. ubi autem ., tin. s. le
verboriobligat. ltem, de omnes contra tu in nominati. Al susum tantum transferrunt, ut namodatum. l. in commodato. f. sicut. si commoda.
Pr carium de locatio, lege non solent fissi locat. de alii solam custodiam, ut depositum. prima,st .d posit. Sextb quidam contractus sunt, qui unius gratia tantum fiunt, vel dantis, ut depositum dc in datu. l. si vicerio. g. nunc vide luna. ff. commodat. vel accipictis,ut conaculatis, Pricariu, mi tuli, ε smplex donatio, l. 3. nunc videndum. Quidam vero fiunt utriusque contrahentium gratia , ut sum omnes contractus reciproci de respectivi,
tam nominati, quam in nominati, dicta lege si ut
In dubio tamen contractus illius gratia fieri pr sumitur,qtii alterum ad contrahendum rogauit,leg. si gratuitam. F.finil ff. de Pretscriptione.
Qi in contractibus interuenires eant. Vatitor sunt, quς in contractibus in te
uenire solent, scilicet, substant talia, turalia, solemni de accidentalia.Qua
214쪽
Qit e sinit substantialia contractuum. Substantialia contractuum dicuntur ea, quae
dant esse contractibus, & sine ciuibiis contractus ipsi consistere non Pomini, l. Pacta conuenta,& ibi glo. isde contrahend. empl. veluti, in emptione, protum res, de consensus liunt de substantia, sine quibus nec emptio, nec vcndi rio consistere potest l. 2. de l. nec emptio, fide c5- trahend. emption. in societate, communio, l. l.& 2.is. pro socio. In precario, reuocandae rei facultas, i .cum precario, ff. deprecar. iu stipulati ne interrogatio, & responsio actu continuo sa- .cta l. I . 3. qui pretens, de l.continuus, isde verbo,
obligat,2 sint raturalia contractuum N Atiiralia contractuum sunt ea,quq secudum naturam cuiusque contractus tacite in quolibet contractii veniunt etiamsi non fuerint expressa, te hςc pacta ab ipso con tractu remoueri possunt,expresso aut tacito Pacto absque aliqtio ipsius contractus desecti , exc-Pli gratia, lecundum naturam venditionis est. vivenditor teneat ut de euictio ite, etiam si nihil diactum sit,i.ex empto. f. te action. cnip.l. secunda, ff. deculation. possitiat tamen partes absqtie coquod contractus vitietur inter te pacisci, ne lienditor de euictione tenuatur, l. emptorem, M. qui autem is de action. empti. Sic secundum naturam locationis est, ut locator debeat sacere omnia ea,quae ex aeqtio Jc bono veniunt,veluti senestra olita resarcire, & alia huiusmodi, quae quiadem omnia pacto tolli possunt, manente mali initius codem contractu, d. l. Pacia conuenta cupio.is. de contrahend. empl. Sc l. sit conueniat tir,
n. depositi cum similibus, de ijsque naturalibus c5tracti uim tradit Iason in l. cum quid in prima lectura,sssi cert. petat. Obstat tamen contra hoc quod diximus,lex. in Imanu sata,*.fin .ss. de comita hend. emmio. ubi naturalia contractus pacto tolli non posse,constat. sic in l. si non suetit in fine, ff. pro locio,& in l. luctus, ii. deposit. dum ibi dicitur,quod noti illinos fines excedat. Pro resolutione, animaduerierulum est, quod duplicia sunt contracti tum naturalia. Alia quae per naturam cohaerent, de quasi intrinseca qualitate insim t. Alia, qtrae contractibus ex consuetudine adsunt, & non alia ratione naturalia dicuntur, nisi quod frequentiori, & assidii a consiletudiisne, quae in nomen naturae transi jt, ad contractus accesserunt de quibus glossi in dicta L pacta
conuenis in principio. Modo, priora naturalia sunt ea, quae pacto tolli non possunn, sic incontractu emptionis pacto fieri non potest, ut d mmium, achii, vel habitu non transcat in emptorem. est ciri in hoc intrinsecum naturale , ut indicta l. manu sata,*.tinali, sic in contractu soci ratis conueniri non poterit, ut alter socius lucrum,alter damnum habeat, d. l. si non fuerit inline, sLPro socio,esset. n. leonina societas, de contra inseparatam naturam societatis hoc. Si ede in contracta depositi conueniri non poterit, ut dominauin rei depositet in depositarium tranieat, d. l. Lucius. g. deposit. ubi aperie dicitur,qubd huiusmodi pacta ii otissimos tines contractus excodunt. Nee ad rem facit, quod huiusmodi pactum in pecunia numerata factum, non vitietur, quominus ex deposito agatur ad pecuniam, ut in dicta Mucius, cum L sequenti, quia hoe speciale est in pecunia numerata eo casu,quo non obsignata deponitur. na cupecunia sit res, quae seruando seruati non poteti, & in codem genere sunctionem recipiat, facilem ea tale pactum tot rari potest, quod scilicet, in pecunia non obsignata deposita tacito etiam pacto trans at domini u. Verum quia talis conuentio notissimos fines depositi excedit, ut dicitur in ita. ilicius. Ideo in alijs postea speciebus, seu corporibus depositis, non Iecipitur, I. licet, *. i. g. lepositi. Dicamiis igitur quod pacto tolli possulit naturalia, hoc est,intrinsecς habitudines, que ex consuetudine quodammodo in naturam contractus transierunt veluti,ut non debeatur euictio m contrae ii emptionis. Item, ut in deposito suscipiatur leuis culpa, aut periculum, d. l. i.*. si conueniatiir, dc f. pc, is deposit. de si qui similia sunt,qtiae in contra ctibus secundum traditam a nobis distinctionem interii enirς solenta
QVae situ solem a contractuum. Solemnia contractu tim dicuntur requisita
quae larn,quae ad validitatem contr/ctus vltra formam substantialem eius a lege requiruntur veluti,ne Pupillus, aut riainor, sine tutoris alictoritate,& decreto iudicis, alienet. de haec sc lemnia si omittantur uitiant contractum, i obli pari, si .de auctorii. tutor.& L siue pridium, C. de prassi minor.
Quae sivi accidentalia contractuum. ACcidentalia contractus dicuntur ea, quae
contractui praeter illius naturam pacto contrahentium accedunt, gloss. in dicta l. pacta conuenta, exempli gratia, aliqiiis vendit domum, & pacisciti ir cum apso emptore, ut d mum ipsam sibi pro tali pretio usque ad tanti initempus locet, Lsundi partem, T de contrahend. emptun
De quibus in contractibus quaeri soleat.
OVi s pc in contractibus qucri selet, de
dolo, culpa, de casti fortuito. Ideo h conmia etiam , antequam ad particul, rem eorum declarationem deueniam, explicare operae pretium es Ie duxi, ne si sorte qua doque horum inciderit sermo , nobis prorsus incognitus sit.
OH siit dolvs. Dolus duplex est, manifestus, de praesul
plus. Manifestus est omnis caliditas, sallacia,& machinatio, ad circumuenicdu,
sallendu, decipiendiiq; altetu manifeste adhibita
215쪽
1 88 Comment. in In fit. Li III
Li. 3. dolum malum, gite dolo malo. Praesum-Ptus quia Isart. in l. ii od ne tu. 1,ff. depositi, latior culpa appellatur .est machinatio ad decipiendum alterum adhibita praesumptiue, & plerumq; conattinui in omittendo, idest, non faciendo eo, ad quod quis obligatus est, & scit se teneri secudum Castrens .ind. l. quotl nerua.
in id sit Iara culpa.LAta culpa est deuiatio improuida ab ea dilia
gentia, quam communiter holii ines adhibent qui sunt eiusdem prosessionis & conditionis,l.lai ctili , sim se velivir. significat. de sterion ex maligno antino, sed ex classii, ta supina ignauia processit.
Quidsit latiis culpa.L Exiis culpa est non adhibere tantam curam
in rebus alienis, quantam adhibet diligens paterfamilias in rebus suis Bait o. in dict. l. quod nerua.
uid seu leuissima culpa.LEuimina culpa dicitur, quando quis n5 adhibet tantam diligentiam in rebus alienis, quantam adhibere solet diligentillimus paterfamilias in rebus sitis Barto. in dict. L quod
CAsiis fortuitus est, inopinatus rei eventus,
qui nulla humana prouidentia prouideri potest Abb in capit. unico extra comm dat.& late de hac materia vide aptati Barto. in d.l. quod nerua Isai d. in l. quod soli uitis, C.de pignorat .act:on. de Canoni uas in dici cap. unico extra
et continuatio. 2 Mutuum quid sit. 3 Quae requirantur ad hoc ut contrahatur. 6 sit mutuum, se Polore creditore, reddatur in specie Od in res, quae mutuata fuit. inuito creditore positi mutuaturius restitu re eandem rem in specie.
Titulus X V. In Principium tituli, & f. I. a T T Acteniit de contractibus in genere diciti mari est, superest nunc, ut ad specialem uniuscuius ille iractationem descendam ius de in primis ad eos, qui recontrahuntur, inter quos Primum locum obtinci mutuum , ut hac in Principἰo tituli.
QV3d sit mutulam. MVtuum est contractus nominatus, strieri
iuris, quo res datur quae Pondere, num aro,& mensura constat, cum spe recipie-
2 di tantundem in genere suo eiusdem bonitatis . de qualitatis, lex est hic in pr incip o titu. dc in f t. S in l. 2. in principio f. mutui ci 9.appcllata, st. si cert. pet. ubi Bart. S alij notant. Qua requirantur ad hoc vi contraharur
RFquiritur dr primo qu contrahentium
animus sit, non idem corpus quod tradi-3 tiir restitui, sed aliud:nam si eadem species
redderetur, transiret in aliam speciem contractus, veluti, comodati,depositi, aut pignoris. Hic quaeri tu rest, an sit mutuum, si volente creditore Cadem res, quae fuit mutuata, reddatur in specie, Accurs hie inclinat in partem inirmati uani, Meius opinio probatur. Ptimo quia tussicit a principio seruare ea, quae sunt de natura contractus, Lita an ultro, f. I.sside negocigcst.. Secundo quia contractus non sortitur norvo a solutione, quia pcr eam contractus catlDLui tu non autem in cise dediicitur, lac ata inutiliter ff. de adimonii. lcg. Ergo quod suit mutuum, non desinit essem uiuum, licet reddatur eaderi res quae fuit mutuata. Maior ess d nicultas, an imuito creditore possit mutua larius iciti tu cru cas dem rem in specie. Lancelotus Decius tenet in d. l. 2. g. sicer t. per. quod iion,& hoc iter tex.bic in s. I.& in .s. l. 2. Contraria opinio cit verior. Plinio quia illud quod non restituariit cadem res, sed alia inductu ni est insatiorem illius qui mirtuum recepit, dc non in saliorem illius, qui mutuum dedit; ergo fauori suo poterit renunciare . dando candem rem, argumen Iol quod seuore,
C. te legibus. Secundo quia si potest dare rem eiusdem e
neris, multo magis poterit dare rem quae fuit inat uata, cum nihil pollit esse eque bonum, quam res ipsa mutuata, nec Db.rant contraria, nam Respon.quod talis est in tetitio contrahentium a principio, quod si isticit, nec attenditur quod p incaeuenit, s.l. sed an ultro,ss. de negoc. gest. Patialit, quado res mutuata Cno deteriorata, quia debet esse eiusdem bonitatis, i. cum quid, fissi si cenuper. de res deteriorata non dicitur cadem,l. 3r dua ,si commodat. Secundo requiritur, ad hoc ut mutuum contrahatur,quod illud quod redditur sit ciusdem genetas, nam si in genere diuerso, veluti, pecunia pro vino, vel vinum protritico, esset potius venditio vel permutatio, dich. l. 2 f. mutui , si cert. pet. Hic quaeri potest an desinat esse mutuum si reddat ut res diuersi generis consentiente creditore, nam eo in uiro clarum est, 6 quod aliud solui non potest. Paulus I.C.ind. l. 2. innuete videtur quod non sit mutuum. Resoli xio
216쪽
tio tamen est, qriod si a principio intentio conistrahentilina reddat acres eiusdem generis, licet postea reddat tir diu ei si generis, non da- sinite: te mutuuin, Iesesi pro mutira, Codice siceri. Petra . ubi si pro P uitia credita detur species
sitit nata, non d stitit esse mutui in . Tertio tequiritur, ut res in quo mutuum conitali itur, numero pondere, vel tuentura constet, M. i. hoc tit.
Quarto requiritur, qu bd res esticiatur cespieims , & hac qe caiisa etiam dicitur mutuum quia, ex meo, cilicet fit tuum, dici. I. primo hinceri, quod in I, ecunia aliena mutuum consistereno se pote ilitat ocitis,i 2 siceit. Pet. Inserunt Dori ex hoc validam esse ai gumentum ab Elyii olO-gla vocabitis. Intelligite vos negati se, non amrmative, hoc est, non fit de meo tuum, ergo non 7 est mutuum, non autem e cotra; fit de meo tu u, ergo est mutuum, nam potest esse donatio, emptio, aut si milia. Quomodo cog Oscatur mutuum ab alit contractιbus.
AD hoc, ut cognoscamus quomodo con
tractus mutui disserat ab aliis contra chibus. Duo capita sunt a nobis const tuenda. Primum caput erit,quoties datur res, ut eadem nobis reddatur. Secundum quoties datur Ies, ut nobis alla reddatur. in primo capite quando dat tir res, ut eadem reddat iit est distinguenduin . Nam aut transie tur dominium, aut non. Primo casia si non transfertur aut datur causa custodia .& tunc est depositu ni, l. prima, isdem-I Gai ut ad viuin determinatum, dc est commodatum l.in commodato, . sic ut, si commodat. aut
ad usum in determinatum, oc est precarium, l. I. e precario Secundo casu, si agitur, ut transferatur do ininium, tunc est contractiis in nominatus argim mento legis quintae, 6. Primo, i f. de Praescriptio. verbon In secundo capite. quando datur res, ut alia redditur, si niliter distinguendum est, nam aue agitur ut reddatur alia res in specie, sed eiusdem rerietis,& tune est mutuum .ut hic: aut agitur, ut reddatur alia in genere, & sic in totum diuersa,& tunc aut reddenda est species pro specie,& est contractiis permutatio m l prima,ss.derer.Pe mutat. de ibi glo. aut reddi debet genus progenere, vel genus pro specie, Ec tunc est contractus iii nominatus, L I. dc 2.ffide ren permutat. aut est danda pecunia pro re in specie, de tunc, aut agitur, ut ab una parte detur pecunia. re ab alteratra latur res & est emptio dc uenditio, i. ex empto. fide Milon. pl. Aut agitur, ut ab utraque cie detur,& truncin contractus innominatus, .ss. de condi et caustat. Quia limatur ex mutuo. X hoe contractu.oritur actio secundum tex. hic in 3. r. quae appellatur certi condiaetio:& duplex est,certi reneralis, & certis cialis. Condi ocerii generalis datur ex Omni contractu, & omnibus obligationibus puris, ubi cemim petitur,laeerii conditiio,n sit ceri.pet.
quando autem conti actus certum continere
dicantur, declarat Iurisconsuli. in l. ubi autem, si de ver b. obligat. Condictio vero certi specialis datur tantum pro mutuo ad repetendum, id quini mutuo datum est, I. certi condictio, di ibisto. Esi cert. petat. 6. sequens infra de actionibus.
Ib contini ratio O concordantes tituli.
3 Induitum quare dicatur contractus.
debitum. 6 Indebitum ciuiliter,et naturaliter debitum, quiasiit, eius exempla.
7 Q 'od sit, cae naturaliter , cs ciuiliter indobia
3 Indebitum rer exceptionem ' Ω iae indebita repeti ρηAnt. Io Exceptionum varia Iunis ecies. ii Qua actione indebitum repetatur.
F. Is quoque. SEcundo loco inter contractus qui re contrahitritur, ponitur indebitum ab Imperatore hic, & concordat tit.Tα C. de condictione inde
Quid sit indebitum ΙNdebitum est contractus, seu quasi contra
ctus, in quo res non debita per errorem istiuitur, is quoque hoc tit. ν. item is cui in si x de obligat.quae ex quasi contrach. l. t.& tot. titiss.& C. . numeratiirque inter contractus qui te fiunt. In debitu α coit actus dicitur respectu rei. uae re uera intercedit, de creditori traditur,u e& re contrahi obligatio diciti ita 3 Quasi uer. contractus, dicitur respectu eo nissensiis, qui in indebito non verus & expressus, sed tacitus tantum, dc praesia mptus extra id quod agitur, habetur,d. 3.item is cui infra de oblio quα ex quasi con tradi.& L si is qui, s.fi. T commodat. Dici etiam potest distractus indebitum t. pectu voluntatis contrahentium, quae tendit potius ad dissoluendam. 8c distrilendam obligationem. quam contrahendam,d. F. is quoque hoc tit.&: d. s. item cui insta de obligat.quet ex quasi contractis
Quotusex si indebitum. I Ndebitum multis modis dicitur. Aliud enim
est naturaliter indebitum, sed ciuiliter de bitum. Aliud indebitum ciuiliter, sed naturaliter debitum. Aliud & naturaliter de ciuilia ter indebitum. Aliud per exceptionem indebi
217쪽
cuod sit bidebitum naturaliter O ciuiliter
N A ualiter indebitum ci citi iliter debitum
dicitur quando qxiis ciuiliter tantum sed non naturaliter debet. Exempla huiustelliant. s Primo eius quod debetur ex obligatione literarum,f. .infra deliter. Obsigat. l. generaliter δίibi glosj.C. de non numerat. pecvn. alterum clusquod debetur ab co cui pactum de non petendo factum eii l. lichia in s. naturaliter, is de stilution. I. si unus, ,. pactus ne peteret & ibi pl. ff. de paci. Tertium crus quod debetur ex sententia iudicis,
ex qua quis ciuiliter obligatur, qua mitis revera naturaliter de N:tor non sit l. Iulianus cum ibi notatis,ff. de conditam leb. Quat tum eius quod dobetur ab eo, qui iurati it cx delatione, se non debere, l .fin. ff.de ivr.tur.
Quod sit indebitum ciuiliter Unaturaliter cibitum. CIuiliter indebitum de natural ter debitum
dicitur illuit quod re vera dc tur, sed tamen citis It ii ire non cIl ira unitum, cuius rei etiam plura afferri Possi int cxempla.6 Et pruno cius quod debetur nudo pacto, l. I.&& l.iuris gentium,*.sed cum nulla, is. lepact. Alterum eius quod clebetur de I, tomittitiar a pupilulo pubertati proximo, l. I. 3. iin .is denotiation.&f. pupillus infra de iniit ilibus stipulat. Tertium eius quod sobriiur ex test .amento minus solemni, lege pii ma& secunda, C. de fides.
Quartum, est eius quod seruus Domino, pater filio, frater fratri qua nidiu in potestate sunt debet, 3. Item inutilis, infra de inutilibus istipulatii si id quod & l. scater a fratre, ii .de condictio. ii debit. Quintum est eius,quod debetur ab eo,qui male absoluit hir a Iudice, nam sententia auctoritate iuris citi ilis rescindit quidem vinculum ciuile , l. iii .isde iustit. de iur. naturalem tamen Obligatio item intactam rclinquit, L Itiliantis,ss. de condiction. indebit. Barto. lni. cum qitis, C. de lucide saei ignorant.
Qites sit naturaliter ω ciuilirer indebitum. NAtiiraliter & ciuiliter simul indebitum, liticinar quoties quid nullo iure, nec naturaliter, nec cimiliter debetur, & exempla
Primo quando nulla debendi causa praecessit neque contractus, neque quasi, neque deliinim, neque qua sit delictuin, neque aliud qoidlibet, i. si non sortem, indebitum, ff. de condici. inde, Seei indum eius quod dest j idebet .vel soluti ne, vel accepti latione, ,. i. infra qui dimottollit obligatio. Tertium, eius quod a pupillo insitate furioso, aut mente capto promittitur,' pupillus insta de inutil. stipulat. l. quod pupillus, ii. de condicu i debit. Sc I. sutiosi,isde regul tur.
Quod sit indebitum per exceptioncm. INdebit lim per exceptionem, seu Dpe exceptionis est, quoties alicui ciuiliter de natu ta- o liter obligato competit exceptio, qua obligationem perimete potest.
21M indebita reperim t. QVia varia sunt indebita, ideo vario modo
etiam repetitio eius quod indebite solutuest, procedit mos igitur, ut omnia facilius ercipiantur, particulariter de unoquoque vide-
Et primo de indebito naturaliter & ciuiliter debito. In quo pro regula dicendum eli tale indebitum quocunque errore semper repeti posse gloss. & Doctor. in l. i.is. de condictio. ind: b. so
. 9 Secundo, in indebito ciuiliter & naturaliter
debito, dii inguendium est, nam aut tale indebitum soluitur per errorem iuris, aut per errorem facti si per errorem iuris repeti non potest, i. climquis, C.detur.& Dei. ignoranti nisi sit minor, vel alius, quem ignorantia luris excusat secund mploss. de Doctor. in da. cum quis : si per et rorem lacti potest repoti, l .fideicommisi una, C. ile condici mdcb. & l. error. C. detur. dc sact.Ignorant. In tertio & naturaliter & ciuiliter indebito, ipsam quociinque ei rore soluti im repeti potest, i. a .l. si non sortem & l.qirod indebitum, si de con- dict. lndeb. id lite propter re illam, L nam hoc natura,ss de condictio.inde ta& capit noli debet de regu Liur in sexto. In qtiatio de ultimo indebito ope excepti uis, distinguedum est, nam Plato etiam lunt cuceptionum species. Io Et primo si exceptio sit temporalis repeti non potest. exempli pratia. Titius det et mihi de mad Cal. Maij si iis luat ante illud tempus repetere non potest,t.in dic iLde condici inde b. Secundo si exceptio sit perpetua, tunc distinguendiam est, nam aut huiusmodi exceptio est sauorabilis ut in S. C. Velleiano, de tunc lolii tu in repeti potest, de hoc sue soluerit errore ilitas, si , uefacti, l.qui exc itionem, si ale codictio. inde aut est odiosa ut in S.C.Macedoniano. de tunc si soluerit, quocunque eriore tolutio facta sit, repetere non potes , l. l.qui exceptionem.
Tertio si exceptio sit dubia, ut si promitto tibi
decem sub conditione, in hoc casu si soluam antequam adueniat AEditio, repetere possum, quia dubium cst, an sit debitum.vcrum Dene est,quod conditione extante repetere non possum, L sub condition si . de condici. inde, Quarto si exceptio inducta sit ad rigorem i vis conseruandum , ut est exceptio epistolae Diui Adriani quae sidet hi tibus succurrit, in hoc casus unus conueniatur in solidum Sc loluerit, non Potest amplius repetere ope illius exceptionis, sed solum alios fidei iis fores conuenire pio earine, quae ipsis competebat Batiol. in l. r. ff. ad Macedon. i
218쪽
amane indebitum repeta r. Antio per quam indebitum repetitur appellatur condictio indetati,qi ad hoc, ut competat, Duo prinop aliter requirun
si Primb.qubd solutio interueniat. Secund5, qtiod per errorem secta sit: nain si
scienter uideretur donatio, & coni lienter cessaret repetitio.l. i .in fine.ssile condict.indebit.&l cuius per errorem ff. de regul iurito. l. Litem is cui, lioetici det in re .s . eodem. 6 Qirandoque tamen tenetur etiam de casu Brtuito: veluti si inter part nuemlim sit de prinnando casu. . ι .F.s conuen cit .ssi in ost. Secundo, si commodat amus interpellatus, rem innaodatam restituered flerat,ii nccnim iri Pler troram tenetur cap.unici extra eoae Tertio , qtianiis ciclita ipsius conin)Odatari Praecessit caluin. l. itein is cul,vers. alioqui. Mactimes oriantur ex commodato.
x Quid sit commodatum. αὶ Quaere uisantur.3 .In quibus rebus consistat commodatum. Adquid teneatur commodatarius.s Q aactio oriarur ex eo.
Item is cui,& commodata. TErtius contractus.qui recontrahetur dicititur comi nodatum, de quo tractat In P rator hic in Lis Ohoc concordat titissi C. commodat.
Qi id sis cmumdatum. Ommodatum nihil aliud est, quam alicuius
, rei in cerium usum gratuita concessio, ut x eadem species expleto certo tempol e reddatur. 3.item uela , ctit .sie dctum commodatum quasi ad commodum urentis datum, diei. F. item is cui,de tot.ti .dc C. d. Qua requirantur. D eommodatum constituendum plura reqiuruntur. Et primo, quM res concedariit ad ce tum de expressum vult dc tempus, quia si ad nocerium usuin,uel ad incertu tempus detiar, erita potios Precarium, quod reuocari censitando. cunque, non sic in comi a dato,q lini reuocari non potest nisi expleto tempore,i in coinmod to F. sicut. q. comi das. Secundo requiritu ,qubd sit gratuitum, quia si merces pro uia in pecunia daretur esset loe tio de si in alia re, esset contractauianon maius, vesuti aeto ut des. s.commodata, hoc ntide l. is quis seruum. depositi Inquibas rebus considat commodarum. Commodatum consistit in rebusinobilibus.
tam cor ratibus. quam incorporalibus. dummodo non sint res, quae usu cons mantur.l. 3. , sin, Ecommodatiam quid teneatur amorarius. REgulariter tenetur commodatarius dei uis lima culpa, non tam de casus tui, EX commodato duae oriuntii ractionis, Direm,& Contraria. Directa datur commodanti & eius haeredibus contra comrrodatarium de ipsius haeredes ad relliuitionem rei coit m atς linito usu ad aestimationem pretii,si res non extet,de dolo vel culpa per ij ;ad intereias se ilics deterior sacta sit. l.sed niihi.k si reddita. Q d. Contraria datur coitimodatario ad repetendas magnas expensas in re commodata Dei. is,dcad. restaurationem damni si sorte commoda vasa vitiosa praestauit. l.in rebus. F. possunt .me .
s v M M A R I V M.t Quid sit derositam.
α Quae requirantur.3 Iii quibus rebus consistat. i 'ibus prinιkgυgaudeat. .s Ad quid teneatur depositarius. - 6 Qua amones oriantur ea eo. '
s. Praeterea. inartiis contractus qui re contrahitur, dicti Iur depositum,& Proponitur ab Imperatore hic in s. imeterea cum quo concordat
titisse: C. deposiv. iQuid sit depositum. DSpositum est contractus quo qnis rem aliis
quam penes amicum custodiendi causa tantum deponit., P terra. α itu. 3cl.
i. si eo l. sic dictum depositum ex eo quod ponitur. d. 3. Praeterea,& d. L i. Quae requirantur.
AD hoe vi depositum constitiaatia multa
Et prim quod deponens ustis fit verisho,demno mmendo, sciues, solasae similibus CasLini. Iaseod. Secundb, quod contrahentes id agant,ut eaderes in specie reddatur,quia si alia species, esset cona tractus in nominatus do,ut de l. I., si vestimen
Tertio,quod ipsa res custodiae causa tradatur, quia si ad certum usum concederetur, esset commodatum, ut supra diximus, si ad in itum esset Precarium
Quariis requirit , quod procu dia nulla
219쪽
Comment. in Instit. lib. lII. '
merces interueniat,quia si pta retur merces in
Pecunia numerata, stri locatio.
In quibus consiHat depositi .l positum simplex consistit in rebus mobilibi in immobilitari non, nisi sit seque- strum,nec refert an certa species dinur, vel quantitas.l. I.3.cissa.lege si taculum, de L L cius.sLeod.
Quibus priuilegiis gaudeat depositi . HVjiusmodi contractias depositi propter exuberantiam fides , quam deponens praestat,multam se priuilegia continet. Et primum est, quod in eo compensatio non admittituri, Ideo si deponam apud te rem aliqua, de eam mihi restitui petam, etiamsit aequivalente4 summam tibi debeam, pet hoc exceptionem c Pensationis opponere non potero, sed rem restiutuere,& postea agere debe .l.fin.C.de compen
Secundum,in deposito non potest opponi exceptio domini j. Ideo si apud te depositi equum,
dc repetam, quamuis tuus esset equus,non pol ris opponere exceptionem dominii, sed restitii xe debes equum, & pollea agere rei vindicati ne.l. penuit.&ibi Batt.C. eod. quinimo& latroni spolia deposita sunt restituenda.l. i .f. si praedo, de l. nasdes.ssale sit. cd quid tenratur depositaritis. Dξposit rius tenetiit de dolo, de lata culpa, quae dolo aequiparatur tex.est in leg.quod netua. ff. demtiit. Ideo si res dolo, vel latas culpa deposit irij perierit, tenetur depostaritis
ipse uiualentem res valorein restituere., P Ierea hoc tit. At si leui, vel leuissima culpa resperi jt,m hoc casadepositarius no tenetur,sibi enim imputet deponens qui negligenti amico rem c stodiendam tradidit.*.Praeterea. Quae aeriones oriantur ex deposituo.
Ex contra iii depositi Duae oriuntur acti
nes; una appellatur actio depositi directa; alia actio deposit, contratia. Directa dat ut 6 deponenti,& eius haeredibus.leg. l.*.haec actio.ss. Od. Contra depositatium, de eius haeredes.l ex deposito. sside actio. de obligat. Contraria danat depositario eius haeredibus contra deponentei deiptas haeredes, vel ad recuperandas e pensas, si quae sectiesuerunt, uel adeonsequendum interesse,& damnum, ut si deponens sciens seruum furem esse deposuerit,& depositatius ab eo damnum passassuerit, Reto in sua summa. C. Lin fine.
, Quid sit pix ut . . - α Quae res piguri obligari possent. 3 uua Hio oriatur ex pignore. Ad via te inti credi orpiguoris
M. Creditor quoque. VLtimus contra his, qui re contrahitur dicitur pignus, de quo tradit Imperator hicin 3.creditorquoqite, de concordat titulus S de pignoratu. action. de pignoribus, di pi
Plenus est contractus,quo resa debitore pro
debito cautionis,& securitatis causa datur, I & accipitur detinenda quousque sibi satis factum sit,*. creditor quoque, soc tit .L t. & l . sirem.ss. lepignorat .aciton.dictum sic pignus a pugno,seu manu, in res quae Whnori datur,manada .l.plebs.f. pignus.sside vel b. significi
Quae res pignori obligari posset. EXtat de hac re,uiut.ss.& C. quae res pignori
obligari possunt; unde constituenda est regula,quod omnia,quae in bonis nostris sui, expresse obligari possunt .l.qui praedium.C si aliena res pignori data sit: nee sol iam praesentes, sed 1 etiam suturae res, ut fruetiis pendentes, partus ancillarum,& sextus pecorum.l.dc quae nondum.m de plenoribus: de non ibium corporales, sed etiaincorporales, ut sunt i Estrii menta debitorum. . nomen. quae res pignori obi ari immunt. Usus M usii rucius,hoc es facultas utendi de si uendi I si is qui . f. vlvsstuctus.ff. de pignorib. similiter, dc res communis pro parte itui obligari pote' lege unica.C.si res communis pignori data sic. Qua actis nascatur ex pigure.
ACxio, quae ex hoc contractu oritur, di plex est, Directa,& Contraria. Directa competit debitori contra creditorem' ad repetendum pignus.*.credit O hoc titu.COntraria competii creditori contra debitorem ad repetendos sumptus necessarios fictos in ipso pia more conseruando.l creditor, la 2. C. de pigno
a vi quid teneatur creditor pia oris. PIgnus in ea qualitate restituendum est, i quaerat tempore,quo traditum fuit . Ideo si creditot redderet pignus deterius,dolo eius uel culpa lata,aut Irin sinum,tenctiir pignora tia actione.l creditor, a L.C. de Pignorat ita acria. non sic si leuistima culpa, vel casu fortuitodet rius iactum sit,nam cum pignus virilisque, tam debitoris,qua creditoris gratia detur,consequeris etiam est exactam sussicere diligentiam M. f. creditor in fine. Verum bene est, quod creditor c
sum lari uitiam,mani sectis probationibus pro rediat,maxime si contineat casias, qui sine irsus culpa praesumatur.l creditor. Cale pignorim. Casu igitur inrtuito pignore amisso , derum creditor debiliani petere potest L qirae fortuitis. C. de pignotati Laaion.
220쪽
De verborum obligat. Tit. XVI. Is 3
a Quid sit ili illatio. 3 vitae didia seu Iii u latio. QN actio oriatur ex stipulatione. In principium tituli.
Titulus X V LIN praecedenti titulo actum est de contractita
tui re contrahuntur, iiunc de iis, qui verbis fiunt de sic de verb. obligat. Ac concordat tit. e verbor. obliuat.& C. de contrahend. & c initten.ibi ulat. Haec ver tuin obligatio, stipi Iatio appellati solei; dicituique verborum obligatio quia in huiusmodi contractu certa verboruniseleinnitas requiritur quae consistit in interrogatione.& responsione,& sie,sicut in contractibus qui re contrahuntur, res ipsa actualiter interii nire debei ta in hoc contractu aliqua verborum stlemnitas.
et Stipulatio auotus sit. 1 Quae Iris uiatio dicaturpura. 3 Stipulatio in diem. conditio natis Itipulatio. s Quot sint conditionum species. 6 ecessaria conditio quae Iiηρ sibilis conditio. 8 Possibilu conditio et iacatur. 9 Possibilis conditio triplex est io Sab eva conditione fieripossit stipularis. F. Omnis cum aliquot sequentibus. T
Quotaplex sit stipulario.QVoniam stipulatio pluribus modis fieri selet
aut pur aut in diem, aut sub conditione. Ideo etiam alia pura,alia in diem, de alia conditionalis dicitur.
cuid' stipulatio. Uipulatio est contractiis iuris ciuilis nominatus, qui ex quadam verborum conceptione constat,per quae ille, qui est inrerrogatus respondet, se facturum id, de quo interrogatur.f. 3 I.hoc tit.&l. s. stipulatio.sse .Dictaque est stipulatio tanquam qii id firmum, cum stipulum Pud veteres tirmum appelletur. l.f. i.
laea tio oriatur ex flatilatione. ACxiones quae ex ipsa stipulatione oriuntur
duae sunta Condictio certi cum certa est 4 stipulatio, & actita ex stipulatu, si incerta sit stipulatio.d. i. i.hoc tit.& sic stipulatio alia ceris,de alia incerta dici potest. Certa cum contianet aliquid certi in substantia,quantitate, & oualitate.l.stipitiatibnum,ta 1. M l. ubi autetrussi eod. Incerta camiihil horum in se habetis V M M A R I V M. PVra stipulatio appellatur illa,quae nullo adiecto die,& nulla conditione apposita, sed pure tacta est, velliti, si dicam promittis mi-1 Imare cenium ex causa mutui,& tu respondeas promitto: satim absque eo quod dies aliqua expectetur, nata est obligatio,& eadem die centum dahentur.l in omnibus.ssi e reguLiuia
auae Ilipulatis in diem dicatur. Uipui illa in diem dicitur,quando adiectodia
quo pecunia soluendo est,st si latio: vcla ti, promittis mihi dare centum ad kalend. 1laij. de tune licet statim nata sit obligatio , tames ante diem illum centum petere non possum.f. . omnis stipulatio. ioc tit. M l hoc anno.Q e Mein.
Sed quaero hic. quid si aliquis stipuletur , sibi decε 'aureos annuosὸari,quoad vivit, an si stipulatio liuem. Rndet Imp.hac in ν. at si ita, ilico es rura,&perpetuatur donec uiuit,adii reddit. nieti no 'transit, quia per exc tionem patii repelli pocsiuit. d. , at si ita.
ε Qualis olim esset nipulationissilemnitatia Hodie quae sit.
OLim hi sit illatione strictas,lemnitas o
seruata suit; eisdem edini verbis, quibus fiebat interrostatio, fieri etiam oportebat et responsio, nec aliter racia valebat , etiam si per aequipotentia verba facta suisset. Hodie tamen secus est,ua quibuscunque νςrbis aptis ad inte rogat hem 5: responsionem fieri potest, dum modo interrogatiturius praecedat . adeo quod etiam unus lingua Graeca, de altet Latina stipulationem concipere possi int,si per se,vel per inter pretem se intellitant .F.in hac re hoc tittit. t. S. fi LeoAl.omnes.C. de contrahor. lipulat.
Thadari Pilam Commetu. Insiit. Quaesit conditionalis*pulatio. Conditionalis stipulatio dicitur' ἰlla in qua
conditio aliqua dijcitur ,.quartim condiationum quia nulliae & vatiar simi species, nee sub unaqlinque stipulatio facta valet, ideo prius varias conditionum species, re postea sub
qua stipulatio fieri Disit, demonstra o - , bai, Quolsini cmestionum θαλ- . is c Ondni nummultae sunt species alix enim. o. sum necessitiae, aliae imponi bilis, dia aliae