장음표시 사용
391쪽
366 --: vir sui sum de deorsum multifariam per cos ventrcs meandi qua varia motione fit ut humi- li ditas anticipet absumi, quam flatum pariat, qui aut citctum aut crepitum moueat. Quod si igitur paullo ante dixit, satibus pistari facultatem sursum de deorsum meandi, intelluxit ii flatus imperiactos, o inchoatos, de rudimcnta quastam saluum, hic autem cum humidi i tatem ante absumi. quam flatum exciteti gatum intelligit persectum & absolutum, qui
i iactum moueat aut ventris crepitum. Facisi Menim meandi pro Henim verrerim libentius,l faeo, aut ιε Iur, cum ea Graecc sit Oi , ὀά melius sensum, ut mihi quidem videtur, hae particular optimant.
Cur in animantium genere quaecumque domestica, eadem etiam sera re-lperimus: quaecumque autem sera,non utique cadem domestica natura crea- luit 3 Etenim homines seri nonnusquam cernuntur, de canes apud Indos, de equi alibi : sed non icones, non pantheras, non viperas, non alia complural domestica cile nouimus. An quod res praua & facilis ortu est,& mutari quoque expedite in cam rcin potest. Naturam enim non quae prima, sed quael il vltima est, asteo ut istatim pcrdissicilc est. Qitapropter omnia ctiam domel stica, principioicra potius,quam domestica esse solent, ut puertirocior prosecto quam vir, quippe qui omnium edax, & irae dcditus sit, quamquam in firmus. Erigo quomodo in operibus artis, sic etiam in naturae licet perspicerc. Nam in his quoque prauc omnia facta suist, de plura sunt praua, quam proba , ut lectus, vestis, quodvis aliud : quodque probum cst , id omne prauum , etiam compcriri potest. Quod autem prauuim , id non omnet probum quoque reperies: ut si quis vetustissimorum pictorum , fictoriamque opera cogitet, nondum enim perite pingcbatur, aut ex aere diacebatur , sed pingui Minc rua omnia cAgiabantur. Natura ctiam prauc om-inia facit, S plura praua, quam proba: proba vero pauciora praestare, non lomnia, potest. Atqui domesticum omnc melius eu, ferum autem atquc livluc stre prauum natura, scilicci non quae initia, ortusque continet, sed levi, opinor, factu dissicilc sit probum illud urbanum, atque domesticum. 'COntrarium vero, aut numquam; aut raro ossicitur. Attamen vel tem Do-l trum locorumque conditione , temperamento quo univcrii quodam fieri lpotest, ut urbana , 5c mitia reddantur omnium animalium genera. Hoc
jdem in omni etiam stirpium genere intelligere licet. Quaecumque enim l rbana sunt, cadem etiam comperiri sylvestria possunt. At quae sylvestria
i cxti ture, adcin omnia mansiicscere non possim t. Noniainen dc sunt, quae l
a iislocis quibusdam peculiariter ita sic habeant, ut nileglecta, seraque proue
392쪽
367nire praestantiora possint, & mitiora, quam quae alibi summo cum studio
e tantur. Quod hic proponit Aristoteles ex animalibus quaecunque mansueta de domestica sunt. eadem quoque sera & Hluestria esse, scriptum etiam ab eodem Aristotele habemus libros primo de historia capite ptimo ad extremum caput , ubi animantium varias proponebat
diuisiones his verbis Theodoro interprete: so etiam alas esse euures alas feν ario ali spe ' ρειώο ei res τι hominem, ωι malum is in perpelao feras, ut panιser . U Itipam nonnalia et amo. υρ se mansiti sere,υι elephantossa 'urn abire pararendum es Genera enam Paeanque placidaseos Lee Mism stra qaque possunι reperira, τι sies,em, homnes, Oxes. caprae, eanes, Laes Libro etiam primo de partibus capite tertio, eandem protulit sententiam, omnia quaecunque domestica sunt, hiuestria elaam rc periri dicens, quo locosyluestre de domesticum pro disi
tentiis animal diuidentibus docebat non recte sumi Planaus ctiam libro octauo capite quimquage limo tertio eandem rem monumentis consignauit,cuius haec sunt verba I , in sinis
fram . m pote eum homina luestrism ιοι σenera praeacra I m. Haec Plinius. Atqui autem qualex sunt hae serae animantes dc qua diffcrentia, aut qua nota undeque sumpta insignitae, ut a domesticis internoscantur8 Non enim sane quod gregales aut solitariae, aut utriusque participes non quod politicae ut non politicae,non quod sub duce degant, aut nullius imperio sint subditae lime domestici siluestris natura constat: cum illae differentiae tanquain tes diuerse a domestico, de 'luestri ab Aristotela proponantur loco citato primi de histo ria: de in singulis hisce generibus tum ferum, tum domesticum reperire liceat. Plato in di, logo qui pia sum inscribitur, cum diuisisset omne animalium genus in cicurum At ferum, illa cie ura esse dixit appellanda , quae huiusmodi naturam habent, ut cicutari possime, qua non item sera. Theophrastus etiam libro icrtio de historia plantarum capite tertio, quo de
sylvestri 11 domestici discrimine pulchrc admodum pertrabat,Euod ait) mitigari ret M. ι
ρυμὰ . Igitur ad hominem ratione habitasylvestria,& domestica dicentur animalia, homo
enim et eurator est; atque ex illis quaecunque eius imperio obediunt, Ae illius societate, untur, illa domestica quae neutiquam, sera.Igitur de huiusmodi seris natura animanti bus proponit Aristoteles problema. quam ob rem, cum cuiuscunque generis reperiantur domestiea, illius etiam reperiantur sylvestria quae tamen cicurari possunt, non etiam e conuerso, cuiuscunque generis rcperiuntur sylvestria illius etiam repetiantur domestica 3 Probat autem utriusque partis veritatem exemplis nonnullis inductui homines enim sunt do
mestici sunt etiam sylvestres. Plinius loco superius adducto se hominum sylvestrium multa genera praedixisse amrmat, de sane dixerat antea libri septimi capite secundo Cyclopas, Ae strigones, de Arimaspos, fle in convalle Imai montis habitantes auersis post crura planitis, Ae monos los, Λ sciopodas, 5e quosdain sine ceruice, oculos in humeri; habentes, &alios praeter hos; quae genera etiam recensentur a Strabone libro secundo, 3e decimo quin to. Sicuti autem pleraque ex illis fabulosa existimare par est, quemadmodum etiam exbstimantur ab eodem Strabone:ita de nonnullis, nasse dubitare liceret,num Hluestres h mines appellandi sint, cum ita sint efformati, ut hominum formam, quam illi simiae magis referre videantur. Canes seros apud Indos reperiti scripsit etiam ut vidimus superitis libro primo de historia animaliu idem Aristoteles, de scribit etia AElianus,libro quarto capite decimo nono his verbis: Canes Inris feris a umero. Equi sylvestres ubi nascantur, regione non memorat Aristoteles: sed Plinius libro octauo capite decimo quinto, dicit eos nasci in septentrionalibus regionibus his verbis: septentri en o 'aeram greges feraram .suasi asenorum, ν . Ioannes etiam Leo in suis de Astica libris tradit in vastis Ahicae solitudini hia; huiusmodi equos nasci, quorum uniuersam historiam diligentissime etiam percurrit. Elianus quoque libro decimo sexto capite nono, scribit in India tum equorum tum asilao rum agrestium esse greges. Et strabo libro quarto in Alpibus eosdem nasci scribit. Aliam deinde partem probat Aristoteles exemplis similiter adductis: Non enim leones, aut pantherae, aut viperae natura sua domesticae reperiuntur, vi ille quidem dicit, cum serae
reperiantiar. Haec tamen omnia mansuescere negandum minime est, viperas enim seu
393쪽
angues etiam mites A innoxiJ ex Plinio reperiuntur, libro ctenim vigesimo nono capite quarto, ubi de aesculapio dicatis loquitur, haec scribite Aiqvis anguis A fulvio Epra re Romam aduecta, es, sui, se pasciιών , o in domιbus. Sed ex circumforaneis plurimos videre licet iis, qui aduersus venena remedia in plateis & circulis vulgo propinant, an gues varia generis non solum manibus innoxie contrectare, sed etiam collo , tanquam monilia appensos gestare in sinuque & inter mammas ludentes eosdem conspicati licet, quam rem antidotorum insigni vi seri, quae eos ab animalibus defendat, mihi qui dem illi non persuaserint. η - ραο, via An quod res praua. Solutionem proponit: est autem talis argumentario: Res praua tum facilior ortu est, tum facilior ut in eam quidpiam transmutetur, ferum & srluestre est res praua igitur fetum ac sylvestre, tum n cilius est ortu, tum facilius ut quidpiam in illud transmutetur; ex hoe autem facila Olligitur, sylvestrium iure maiorem esse prouentum, cum facilius mim ab ortu generentur, tum postmodum talia evadant. Maiorem propositionem pluribus prohat Aristo teles, antequam minorem proponat; de primum quidem hac ratione,quod naturam ipsam quae in fine consistit, nimirum ipsam rei perfectionem, operosum admodum sit, statim a principio consequi: quam vero naturam hic in s ne sitam dicit Aristoteles, eandem, finem appellauit primo libro politicorum capite secundo his verbisti rara vero is est. qaiae enim unumquisses genera sonis persem, hune mmus lusique nararam ess duimus. Multa igitur ad hunc finem acquirendum, quocunque in sciacre, cidem generi conuenientia requiruntur 1 quibuscunque modis autem ab hoc fine & ab hac in fine natura absumus variis autem de caussis possumus in prauum incidimus; est enim sinis optimum, ut dicitur eodem loco, atque etiam libro secundo de physico auditu textu trigesimo primo : Primam autem naturam hoc loco non quemadmodum quinto libro de sapientia, intelligit, ipsi in primum
a natura exortum,de inceptionem rerum quae nondum operi absolutionem tribuant.quam
vi facile est consequi . sic aliam difficile ob varia impedimenta: hane autem dissicultatem ex ea re probat Aristoteles I aut vero ex hac difficultate illud seri docet, ut domestica omnia primum dicit autem nunc, primam, quod paullh ante dixit, ab inrtio, Ac primam πιιώ-ram ) snt inquam primum, potius sera, quam domestica: adeo enim facilis res est serum At siluestre in ipsa etiam quae ad domesticam naturam ordinata sunt, aliquo tempore illis participent. Probat id exemplo puerorum Aristoteles, hi enim etsi debiles, quoniam longius absunt ab ea natura, quae finis est, quam viri facti, sunt etiam agrestiores, sylvestre que naturam magis imitantur: nam omnia vorant,scuti s3luestria animalia consueuerunt, cum domestica ab homine oblatum ei bum accipiant, ut de multis piscibus legitur, ne alia magis domestica proponamus animalia, inter quae numeretur anguilla sacra in Arethusa,&Murena Crassi omnium praedicatione celebrata, de qua AElianus libro octauo capite quarto ι aut saltim non scuti fera in Omnecibi genus impetum faciat. Sunt etiam pueri irae magis dediti, quam viri ipsi, vitamque pene degunt in iracundia, quod ait Aristoteles, nimirum quod leui quaque de re,ut agrestes ferae,facile excandescant, quippc qui promptissime moueantur, nam ut scribit idem Aristotcles sectione trigesima prima problemate decimo tertio, facit ealor qui nimius in his est,ut motu plurimo vehementissimoque pueri inquie- έentur , unde fit amentes illos esse, scuti ebrios ibidem tradit. scribit etiam octauo libro de historia animalium eapite primo, puerorum animas, per illa tempora nitul a ferarum belluatum anima differre. Porro quae vox in Theodori tralatione legitur , fer eur, illa desideratur in Graecis exemplaribus,quom verba ita sonant: Euapropter Omma dometiuae rimam is ectria sani poιias quam domestica secus paer quam Ur,omnlu vorax cir Ira nata visens. Iam ω- s ensi ν ἡ τέχνης. Ergo aomodo in operibus. Concludit non totum argumentum, sed probationem maioris propositionis,nimitu rem prauam esse factu faciliore, magnumq; idcirco esse illius generis prouentu. Probationi aute adiungit similitudinem qua etia totum argu mentu magis confrmatur; idem usu uenire dicens in rebus factis a natura ac factis ab arte.
Haec igitur ait Aristoteles,omnia praue fabrefacta sunt,a plura sunt praua. In his aute verbis vel no ita praecise uniuersalis terminus,omnia est aceipiendus,cum no omnia,sed plura esse praua statim subdat, quemadmodum etiam facit paullo post,cum similitudinem repetit,sed est accipiendus,ac si diceret Aristoteles vel omnia,vel plurae ut ita intelligat, omnia fuisse praue fabricata, quisit omnibus aliqua absolutionis pars desit, quae praua appellat, plura autem esse praua citiam bona,quia aliis plus, aliis minus desit ad perfectionem plura autem esse quibus plus dest, quam quibus minus, praua itaque plura esse. Probat sententiam suam Aristoteles exemplo operum tum artium mechanicarum lecti,vestis,& aliorum, tum mox liberalium picturae & sculpturae. In unoquoquc enim horum genoe,quodcumq;
394쪽
Ib9honum reperitur, repetitur etiam prauum, dicit Aristoteles, quae est ad prauitatem facili ij tasM procliuitas e conuerso aurem minime st; quod etiam probat exemplo artium libera lium nam si consideremus vetustissimorum pictorum,& stimariorum opera, plura reperire licet pratia quam bona: caussam autem esse dicit quia studium & accurata ratio ea opera perficiendi, nullatenus semper eadem sedulitate viget:sed varia est & saepius etiam ad con tralium vergiti hanc autem ad praua appulsionem non solis antiquorum operibus assi- go se Arithotelem existimo, sed ea in exemplum adduxisse, quibus illud re ipsa continiat geret . quod volebat exponere i omnium autem temporum operibus commune est, ut potitis ad praua quam ad bona appropinquent, eo tamen sortasse plus antiquis, quod recens inuenta Aortui proxima, minus possunt esse absoluta, cum paulatim procedant inuenta progrediendo autem, semper qui succedunt partem addant, quod in arte oratoria usuuenisse, pluribus verbis testatus est idem Aristoteles vltimo capite secundi libri elenchorti in artibus tum mechanicis, tum liberalibus, elegantissimis hisce carminibus Lucretius Carus Nauigia, atque agri culturat, mrma, leges,eArma, vias, mestiu, ων caetera degenere horum Praemia, de Iraim quoque συιt undius omneu,
Samma, picturas, laedala signa polire,
sin impigraesimul experientia mentas Pauliasim docuit pedetentim progredrentiae. Sicinum quicquid pausiarim protrusit at in
In medium , ratioque in luminas e Itoras.
Nunque ahd ex alio clurescere corde lant
Artibus, adsummum donec venere cacumen. Sed Ae illud contingere potest, ut diu ante exorta aliqua arte, paullatamque ad cacumen prouecta, qui humanarum rerum mos est, retro labatur, eadem vero denuo, hominum diligentia, & industria elaborata, ad summam perueniat amplitudinem: varias autem hiasee temporibus, quis prauitate de bonitate varia artiscum opera non cogitet esse primo enim rudia, & impolita, tum bona, postea labente studio de industria, praua ut antea:ite- tum vero eadem renata, bona & sedula: quod re ipsa in pingendi, & sculpenda arte contigisse vidimus: nam cum illa quae Aristotelis temporibus erant antiqua, praua is sitisse dicat , quae vero ipsi aequalia, cuiusmodi Apellis & Hisippi opera, qui aequales Philosopho erant, bona; quis nescit successisse tempora quibus praua denuo earundem artium opera fuerunt 3 In Italia certe quod omnes scimus, ante trecentos & quadringentos annos nonne fuerunt, non solum rudia, & impolita, sed puerilia picturae, & sculpturae opera cum annos ante mille, elegantia, venustateque plurima esformata essent 3 a barbaris enim de uastata Italia, omnique cultu corrupto, pessum iere omnes bonae artes: at patrum nostro rum memoria, non solum subleuatae si ierunt illae artes: sed maximam pia viantiam & elari tatem adeptae cum Bonarrotus, Raphael, Titianus,& alij,antiquissimis quidem haud comparandi, sed tamen admodum illustres praeclaris operibus fuerint. Non igitur quae antiqua simplicitet. sed quae ortui proxima, illa praua dicit Aristoteles 1 quam rem etiam lepide ad modum & saceis expressit Ioannes Boccatius vir ingenio At facundia praestantissimus, quo lloco Florentinae Baronciorum familiae antiquitatem facete ostendere volens , hoc argumento usus est, turpes illos, AI deformes eiusdem familiae vultus a natura tune efformatos dicens, cum illa primum pingere didicit. Porro ad Theodori tralationem nonnulla sunt
adnotanda, primum illa, nonὰam en m perite pingebatur, nolim conuerti nondum , nam cum significatio 18 ου--τε, haud cogat, non incidam libenter in eum sensum, quem rei ei, ut in antiquitatem prauitatis causea reseratur; quae autem sequuntur postea, cum liberius more suo transferat, ita totus locus ad verbum fere mihi conuerti posse videtur: iremm atquando nulla enus Aeetiνata an 'venat mi Iaaνιa,sapraua erant. Potest autem sta tuaria non aere ducere, sed marmor aut argentum, aut aliam materiam elaborare. tbustas
3 e o, . Natura etiam sequitur Aristoteles, similitudinem propositam accommodans , eodemque mo euenire dicens in rebus iaturalibus ac in artificialibus dimini est aliam constituit maiorem propositionem, scd priori satis similem, hoc modo: Natura praue omnia facit, & plures ac plura praua quam proba, quod ita exponimus, scuti superius diximus. Plures, autem mastulino genere hoc loco dicit Aristoteles, fortasse ut homines . . . Zet 3 specia
395쪽
speciatim intelligeret, accipimus autem Initia ipsa; ea tamen voce videtur caruisse Tlie - l lotus, qui illam non expressit in tralatione Proponat deinde minorem propositionem: quae ivtrique potest eue communis hoe modo: Ferum &syluestre est prauum igitur natura plu- lta facit fera, & siluestria: ex quo ratio patet, quae ad inquirendum proponebatur, cur quae domestica sunt, illa etiam Hluestria reperiant ut, non e conuerso. Atque haec satis esse poterant aA eam rem ostendendam: veruin alia subdit Aristoteles quae vi corruptissima, ita etiam obscurissi ina sunt. Theodorus annectit haec superioribus: at in Graecis exemplaribus formis excusis quaecunque vidi interpungitur ante φ- . Praeterea Theodotus videtur locum habuisse absque particula, : denique totum locum ita vertit,ut manifeste appareat lectionem admodum diuersam, ipsum esse secutum. At hoc haud ita magni referret, si ex Theodori tralatione aptus aliquis ad problema sensus elici posset, at nedum accommodatum, nullum ego quidem elicio. Porro autem vi vulgatae lectionis a Theodorata diuersitas omnibus pateat, locum ad verbum conuersum proponere placuit
hunc in modum: Domemetim autem melsus est,i Levre vero prauum. Natura aviem,nam quae ab 'lossio, ea aά sam: arbitror, faeue faeis proba o domesta. Contraria vero auι nanquam aut iis, o in nonnustis rotis, is in temporum . siti nura ,sa aliquando an alqtio temperamento uniuers do
minua χι animaba omnia Sed Λ in editione doctissimi Casauboni post illa. - .l e dirita,
eontνarra aulem, ponitur interrogationis nota, hoc modor contraria aarem Haec porro om
nia plena tenebris, Ac plena mendis quilibet videt: menda autem tollere, Si lucem asserre, antiquis S melioribus libris destitutus,ego quidem non possum. Sane hoc mihi perspicerevisscor, primis illis verbis: natura aulem, non qua ab initio; stea ad suam, ars νεν, facile: velle Aristotelem idem iterate quod principio dixerat facilia factu esse ab initio praua ipsa: eis demenim utitur terminis Q Hox τό Dicit autem, naturam ab mino, quam superius appellauit naturam primam; &, naturam ad quam, quam ibidem, in fine cogitabam pro Φνοι , addita sola litera , legere αγριῶν, ut verba saltim constarent , at quid lucripto tota sententia 3 Histe in tenebris illud dico , existimare me nihil aliud illis verbis Ari stotelem attulisse, quam Hluestria arte & studio domestica fieri absque illis vero, aut nunquam, aut vix in is enim magno concursu mutationum locorum, aut temporum: anhenim locis mirifies naturam immutari, cum in animalibus, tum in plantis plerisque obseruatum est. Hi ne addit Aristoteles, fieri etiam posse tantam uniuersi mutationem, tempe rationemque illius eam gigni, ut in culuuiis exempli gratia contingit, vi sylvestria cuncta absque studio & industria domestica reddantur, quoia antea ostenderat, ut quidem nunc naturae ratio se habet,minimὸ fieri posse.γ I --λυλή γ φυλ, πωτω. me lae in omni. Quod in animalibus euenire dixit, idem in plantis contingere affirmat, quaecunque enim donae stiea illa etiam Hluestria reperiuntur, non e contrarior nec quae sylvestria sunt, omnia mansuescere possunt : sunt enim qua in propriis locis ita se habeant ad multa quorum ni mirum ratione naturam propriam sortiuntur sicuti aer, humus,aqua, ut neglecta, S: sylu stria gignantur meliora, At mansuetiora, quam eluciem generis alia, quae alibi hominum studio colantur. Ex his autem esse eapparim, & qua ratione illud contingat, ostenditur ab Aristotele problemate duodecimo sectionis vigesimae. Theodorus neglexit vel ba illa, , ad malia, qua nexum adhuc peculiarius os cndunt; nos autem in expositione
Cur hominum umbilici ampliores, caeterorum autem animantium exigui, incerisque fiunt An caeteris, quoniam temporis multum gestentur,vmbilicus arescit, laque directum porrigitur , denique ulceribus intumescit: l quam ob rem nonnulli umbilici deformes sunt. At vero homo imperfectus prodit : itaque humidus, atque sanguinolentus sequitur cius vin bilicus. Indicium vero, caetera perfecta, hominem imperfectum prodire, quod illa. statim
396쪽
COMMENT. IN X. SECT. PROBLEM. 3 i
j statim inde ab ortu naturae vitiere sua opera queunt: pueri curam desiderant, i nec seruari,nisi alieno bencsicio, possunt
l Cur hominum umbilici magni sint, atque perspicui, interorum autem animalium ob scuri. eam causam tradit Aristoteles, quod homo prodit in lucem imperfectus, caetera autem animalia magis perfecta. Id ex ea re statim probari probabit alia ratione ad finem proablematis 3 quoniam longum temporis spatium manent intus animalia: cuius veritas ex hi storiarum libris petendat longiori autem temporis spatio maiorem acquiri mrfectionem consentaneum est. Ex hac diutina gestationis mora, umbilico; in animalibus obscurari videtur colligere Aristotcles. Illo autem fundamento rationem niti existimo , quod posuit tum libro septimo de si istoria capite octauo tum libro secundo de generatione capite lseptimo: ea nimirum quae ad umbilicum pertinent, aucto animali si pei secto imminui & tandem obliterati, quo plus enim morae in utero est, plus augentur animalia. P nam alitem Aristotelici utriusque loci verba, quae tamen eadem ferme sunt. Haec igitur habet libro septimo de laistoria : Aventur anomalia amma gallus es imbuum per 1 - ωms ficum. Hu acetaltilis istia adhaeres, si sunι s loti si mutua , ipse labia a
quoν vim τι erue mense non sugularem habra perranentem grandem .sdpra una p,res sequentest e,,ii, is, hie in iura habent qua acetabuia appellamur, in qua umsilitias istiuit, atque assare et i/BL γὰν enim mena τmι beares undique laterum, riseis'argantur usquequaque per etteram. Er ad Eo Atint, hae fila aetiasula Oufiant caraamine suo conmmia eum m eror ratio autem ati suum t eo os, secundae vera, o membrana interfatum muram posse sunt. Λωιabati fustra a ιν l μου e. ρ miseenique ad μιιum. minorasbinde reddanor, demam' obliterantur, ei Ubinus iam , s. In ea enim veluti mamma reponuar a naisos Iai ahmentam fama neum . Θοὰ dum est luisti η . est paulatim ex mustis confisu, qua spatiata Cr in ammatio corpus aretabaturam exurit.: Itaque quanssili foetus sit minor, nec multum cibi assumere possit, conspicua maioraque sistiti sed aucho iura fietu considunt, & cxiles sum. In auibus speciatim quomodo delite-lseant docuit libro quarto de partibus capite duodecimo his verbis: Vmbilictim in tenerasso it no ipsis omnja habem qtia mel mers ιn visipans edunsis, mei ορι omparis exeludunt in auitas iam aritis hie deluesti, inurimi es. τι pater per generationem eorum e mari in que coal Is. ll imb heus Λartim consessu; er non venarum pars sita es , Om via paro genere. Hae omnia Aristotelcs, ex quibus quamquam problematis ratio satis parere potest, problematis tamen verba exacti iis consideranda sunt, nonnullaque ibidem obseruanda: Sed illud hoe loco antea libet adnotare. Platonem in Conuiuio iocose hanc umbilici turpitudinem, qui quibusdam veluti cicatricibus apparet deformarus, in hominibus finxisse ita fuisse subricatum, ut vestigium remaneret antiquae passionis aquam unachis inter se hominibus, copulatisque etiam sexibus, quod sigmcntum sub Atis ophanas persona co loco proponit, iussu Ioui medi discissi sunt. Sed verba problemutis consideremus. Δία tima, V. Vmbrisus crasti. Apic ad sensum: at notio verbi penitus contraria, quando, μα ., ριι ,nota sit aliud quam appareo, emergo, manyeam redilor, te Hyrctius sum. Putandum igitur Theodorum aliter legisse, sicuti etiam antiquum interpretem, qui Thcodoro consentiens vertit, evanesum. Putcni scriptum fuisse αυα .ci, ret , seu si ιαίρ,- quod cst, intabefiunt arefans, tonsumtin. lιών. Nam 5,et , quo utitur Arit teles locis citatis septimo de historia, & seeundo de sciteratione,longius a vulgata scriptura abcli, ex ά μου, M autem,sicilis est lapsu; in α αφι-οντα ' Κάυει τείνοι' . BDi occlum porruuum Non assequor quomodo in directum lporrectus umbilicus , obuiatus incertias sit, quod propositit Aristotelest nee illa salix
398쪽
3 3 COMMENT. IN X. SECT. PROBLEM. alia nullo statuto tempore, sed prout inciderit 3 homini semper concubitus opportunus est, seris non sepemquidem sues agrestes semel concumbunt; domestici sepe 3 An propter pabulum,calorem, atquc laborem: quippe cum i Uenus comes satietatis sit 3 Nam eadem alibi semel, alibi saepius pariunt, vi ciues in Magnesa, & Africa pariunt bis. Caussam vero tempus pariendi prolixius obtinet. Ubi enim se impleuerunt, non amplius concupiscunt: quOl modo nec cibum assectant, quae satiata sunt. Quae autem grauida iam esse incoeperint, minus auida Veneris evadunt, quoniam menstruae purgationest nullae praetcrea veniant.
In eandem sententiam de coitus brutorum, hominisque tempore, eiusque rei ratione habemus ab eodem Aristotele libro quinto de historia animalium capite octauo hunc in modum : Tempora ausem. arque aetates eoisas singulis animatibus defintia, o patula sunt; re
i H Meri breae est, τι sau , τι canis, o volueram quae sapius panum. Complura etiam estieatisnasiorum partatim consuendo, nonnis commodo sempore eo M. Libro etiam sexto capite dei cimo octauo ea de re nonnulla traduntur, de qua etiam Plinius libro decimo capite sexa-l gesimo tertio in hunc modum: Cnexu animatibus Iasi peν sempora anni eantasutis, homini υι ἁ eum est, omn bin horas durum, noctumque. Porro autem quibus speciatim temporibus
singula animalium genera coeant, & in ipsis generibus, quae sit hac in te differentia, sicut , etiam, quae semel, de quae saepius ex historiarum libris de animalibus petenda cognitioloest. Ipse enim Mistoteles libro quinto,sexto abunde hanc materiam persequitur. σα 3, 1ια, g a 'Auc. feris non saepe. Idem Aristoteles quinto de historia capite nono: Semri anno magna pars Iluestrium anam alium pam, quassisti non is lepores I semeiant. Ascipiami mi eriari semel pariant. De auibus etiam sylvestribus capite decimo tertio idem Aristotet lest Aarum Giam 1luelares, ut dix/semes magna ex parte coeant, atque paritim. Domesticos au tem qui cum hominibus versantur, saepius parere habuimus ab eodem, loco paullo ante adducto rapite octauo libri quinti : M speciatim quod ad aues pertinet eodem labro capite decimo tertio. ηψα et ἀλ- . e πο . An propterpabutim, e Ioram, asque laborem. Tres affert caussast duas quidem politiuas, ut loquuntur, tertiam priuatiuam; duae priores frequentiorem efficiunt coitum, tertia rariorem. Sunt positiuae alimentum, & te por. Propositum comprobat Aristoteles ; S primum magis proprie, quod pertinet ad ali mentum a Nam in satietate venus. Id autem ita prosert Aristoteles, tanquam non ipsius proprium, sed aliorum etiam, & sorte vulgare fuerit dictum, ut salie ita vim rationis maiorem habeat. Et vero ex pabuli ubertate magna gignitur seminis copia, quar ad concubiatum animalia proritate possit; habemusque similiter apud Latinos prouerbium, Aristote lico dicto respondensi sine Cerere, o Libero friget Vram: id autem ad teporem etiam reserri possit, bene enim enutriti incalescunt; famelici autem frigidi, ut etiam Latino prouerbio indicatur tepor aute etsi in acre, primum tamen in corpore accipiendus.Tum probatArist. propositu, & ratione teporis de ratione alimeta,unde quod The .vertit non eadem verten dum potius est, Διndae eadem, Graece enim, λίτα a temperies igitur aetis, ex qua corporis fit temperies, multum & ipsa adiuuare eam rem potest: nimia enim frigiditas corpus debilius, & torpidum reddit ni inia etiam caliditas vires dissoluit. Haec tamen iuxta rationem subiecti accipienda sunt, alia enim aliis calida, 3e frigida, ipse vero tepor huic muneri maxime accomodatus est, unde & veris icmpore venerem maxime vigere scripsit loco superiδs citato Aristoteles. probat autem propositum Aristoteles, quod ad utramque rationem attinet, exemplo ovium, quae in Magnesia sunt Macedoniae regione,*in Afri m : ibi enim bis illae pariunt, quae semel pariunt alibi; id autem tum ob pabuli ubertatem, ltum aeris teporem, quam rem scripsit sexto de historia capite decimo nono his verbis, de lovibus, & capris loquens: Ferunt quι ae mens s tum oues, tum caprae indest, vi locis non nastis, satias eati clementia, σpabuti topia es, bis panans: hic enim sine dubio Magneticas 3: l. Α a a Libycas
399쪽
Lib eas oves intellexit. Duas easdem caussas nequctiores partus proposuit etia generatim libro quinto historiarum capite octavo, de speciatim eodem quinto capite decimo icretio, cum frequentiorem identidem partum in columbis ex eisdein prouenire amrmaret his
νι/n i prolixius Οὐι Mes. Haec non sunt apta e proxime dictis , quamquam ita polita esse videntur , non enim, quae dicitur caussa, est cur oves in Magnesia de Africa bis anno pariant, cum hoc medium sit potius contrarium, α ρHUNονια enim o v o,quam Theodorus vertit, ιempus parienἀprauisus, nimirum mora dum pariant, scia gestationis scelus longius tempus: ratioris conceptus, de partus, potius caussa cst 1, quae enim diutius gerunt, rarius concitapiunt, impedit enim gestationis mora; quae autem saepius, saepius etiam concipiunt. Igitur dicendum hic proponi aliam caussam rarioris, aut frequentioris concubitus in is propriam , sine qua duae quae praediche sunt, pabuli ubertas dc tepor, non possint quidquam leviceret nec abest suspicio, deesse particulam, quae illud indicet, 'ἔn, scilicet, praeterea alia leaussa est, nimirum vi alia saepius, alia seme I venere viantur: fuit autem haec tertia caussa, leum superioribus duobuς similiter proposita loco citato libri quinti his verbis: Amram rem pis, es amferarissi vim breue est, τι suis. τι canis, o vola Iam, quae sapius pariam. Igitur exanimalibus illa, quae diutius uterum ferunt, ut anno, non possunt saepius concumbere nam per longum tempus grauida sunt : quo autem tempore sunt grauida, non amplius venerem appetunt: sicuti nee cibum affectant, quae sunt satiata, quae nimirum naturali tantum de siderio eius rei ducuntur. Ex animalibus autem postquam conceperunt, nulla coitum pati praeter equam, de mulierem, scripsit idem Aristoteles quarto degeneratione animalium. Hie autem eius rei illam rationem affert, quod eo tempore menstruae purgationes des ciant. Illis nimirum uterus irrinatus, quum paullo ante cessauit fluxus, tanquam terra veris tempore humido calore irrigata, possit semina genitalia ad concipiendum maxime ido nea. Haec autem accommodentur etiam Libycis Ouihus,hae namquc hcnescio ubcrtatis pa buli , Λ teporis regionis, bis anno concipiunt, δc pariunt, non similiter atque aliae semel Potest autem frequentiori huic conceptui esse locus, quoniam huius generis animantium ea est natura, ut tantum quinque mens bus uterum serant, ut duodecim mensum spatio duobus partubus sit locus Labor autem quae tertia ab Aristotele proponebatur caussa, dua rum quae praedictae sunt, vim minuit, atque adeo ubique rarioris partus est caussa, qui dic soluendo absumat seminis materiam. Hinc sylvestrium genus, quia multis exercentur I horibus semel, ut dichiam est, magna ex parte cocunt, δc ex domesticis, quae magis laborio se, minus veneri dedita. Homo quia bene, bonisque nutritur cibis, de aduersus coeli intuta trias vestium , dc umbrarum rcmedia multa parata habet, veneri maximE opportunus eum letiam foemina quamuis uterum gerens, patiens veneris nihilominus est.
Cur homines, qui raris dentibus sunt, magna ex parte breuioris sunt vitae 3 An indicium hoc est, densum os esse capitis: ergo cerebrum inualidum est, quia minus sit resipirmonibus opportunum: itaque celeriter putret, ut
quod sua natura humidum sit. Nam dc caetera cum non mouen ur, neque
exhalant, facile corrumpuntur. Quo etiam fit, Vt homo capite piloso maxime suet, & mas, quam foemina, diutius vivit futurarum sui capitis beneficio. An in caeteris quoque id sit cogitandum.
Eandem de paucitate, de raritate dentium sentcntiam videre est apud eundem Aristo telon libro secundo de historia animalium capite ecrtio his verbis. Idibus piam I dented,
i hae υuraciora , mngua expauesunt, qu/bin paucrores, cr rariores, haec magna ex parte vitae fiunt breuroris. IDicit autem magna ex parte, quia aliae interuenire possimi caussa, ratione quarum cilectus aliter contingat. Modo autem ammat cam Iem ita saepius contingere, quia rario
400쪽
COMMENT. IN X. SECΤ. PROBLEM. 3 ue
tes denres indicio sunt os capitis esse densum &compactum, nimirum dilatari rareseriδε extendi non potuit os illud, seu materia illa ossifica, ex qua tum dentes, tum Calua efformabatur,unde pauci rara extitere dentes,& os capitis densust osse autem densori ingr- mum caput est i quippe quod miniis exp4ret . assidue enim gignuntur in ipso, Ac seruntur ad ipsum vapores,& fuligines excrementitis quibus nisi per ostis meariis exspirante capite. pateat exitus, accedit celeriter putredo, cum sua natura humidum sit cerebrum, humida aiatem putredini obnoxia sint: putrent autem quaecunque alia etiam non mouentur, nec expirant, scuti dicitur de aqua sectione prima problemate quinquagesimo tertio: caput autem hominis multa huiusmodi materia redundare ex eo ostendit . quod maxime pilosum sit si ii dicitur libro secundo de historia capite primo, & secundo de partibus capite decimo tertio quo loco etiam in humidaratem, & caliditarem partis causam referebat sed& hae eadem sectione problemate sexages mo primo de rapitis hispiditate quaestione pro posita idem confirmatur. Exspirationem autem capiti esse apprime utilem, & necessariam ad vitam producendam ea re docet quae etiam esse possit corollarium)quhd mas quae kemina diutius vivat, homo enim plures in capite habet, quam scimina suturas, per quos
exhalans materia minime putrescit,nec aegritudinibus occasionem praebet, quam rem manifestis admodum verbis expressit Aristoteles secundo de parti s capite septimo hunc in
modum: vitaras eιiam laximas m eapue homo habet is mas piares. .am faemma eadem de Massa in locias spirantia si dr ambas in qua plus terebra habriar seerentim ies hamet, vel serersivra morim. yas sanxi of re non 3οιυεμ aαι non res erasu, acit eoatialiau. Ilagae morbos, d lima. mortes ageret. Atqui tamen plures lue in capite viri quam mulieris suturae ab omnibus haud eonceduntur: cum ipsa disiectio & experientia doceat, homines esse, qui exiguas, Aenullas etiam haberent,sicuti etiam in foeminarum genere, unde ad singularium potius istituras in vir is sexu, quam ad sexum ipsum causa referenda est sicuti etiam eadem expetientia, mantiastis innotuit, detrimendum, quod ex suturarum arcta compage exorituri
affirmat enim Realdus Colum is libro primo quaecumque sine suturis osse denso,& eom- pacto reperta sunt capita siue hominum, siue seminarum, illa perpetuo sese rapitis dolore laborasse breuique etiam interiisse, quod vaporibus & excrementis minime pateret exitus: Atqui Cornelius Celsu; elegantissimus Medicinae scriptor contrarium manifestissimis vel bis asseruit capite mimo libri Octavi ira seribens. Rara a sem eatiam sati Hesιam es isti l iamen olao fissaeuias ma ιαν : ct id evin Irmissumam, atque a dolore rasiss-- est rex erieris,
s eas nee locus quidem. Porris autem vera esse, quae scribit Cornelius,si iniurias tantum, atque detrimenta consideremus quae exterius capiti incidunt, miniis veris si ab internis vapor sis de fuliginosis excrementis,quae afferuntur damna pendamus, alij ante nos dixerant. At qui sane, cum plura capiti detrimenta per interiora illa importentur quam per exteriorahqcivniue sim multis,& laxis suturis priMita,potius quam contrario modo affecta erunt fir
miora existimanda rapitat quod & hoc loco scribit Aristoteles, & scribit Hipp libro de locis in homine his verbis samores ainem ea resam, qmplare Maras labent. Illud etiam hoc loco non omiserim pro ρα Maesia qui legant a vi c& ita etiam legisse antiquum interpretem, qui vertit, propto nasnmentum. Iustinianus autem in margine habet . L At si ante pedes via certa Si expedita es , quid salebras sequat3 δ7 3 - An in catens quoque ιῶ ι eo tanaum. Ad verbum. Oportet autem etiam Consderare de aliis. Duobus autem modistae exponi possunt: mo sit. Quod de homine, & muliere dicitur,idem etiam considera te debemus in aliis animalium generibus, in iis enim similiter mares sunt vitae Iongioris, quam steminae, ita enim se ibit idem Aristoteles libro de longitudine & breuitate vitae, nisi tamen mares salaces, sint. Iterum hoc modo. Non ex sola dentium raritate, Ss frequentia consideranda est vitae longitudo,& breuitas sed ex aliis etiami multae enim aliae huius caussae asseruntur in libro proprio de longitudine,& breuitate vitae. Hoc problema iterum striabitur sectione trigesima quarta S primum omnium positum est. In eo autem pro solutione Aristoteles utitur tantummodo signo quodam, cui ratio ex iis adhiberi possit,quae hoe loco posita sunt,ut legenti animaduertere licet