장음표시 사용
111쪽
secti ,3 de aedificiis dirutis,& eoru insidiis,& de aqua fluuia arcenda veteribus authoribus placita sunt: necnon quet de publicanis,& donationibus,tam inter vivos,quain mortis caussa conficiendis cauta legibus inuenimus. in librum singularem deduximus. De manumissionibus autem & deliberali causa,alius liber respondet: quemadmodum & de adquisitione tam dominij,qua in possessionis, & titulis,qui eam inducunt , multae & variae lectiones uni sunt insertae volumini: alio libro deputato his, qui iudicati, vel in iure confessi sunt, & de bonorum detentionibus & venditionibus,& ut ne quid in fraude creditorum sat. Post haec omnia interdicta cogi omerata sunt:& deinceps exceptiones, de temporum prolixitatibus, & de obligationis' & acti nibus liber item singularis extenditur : ut persecta sexta pars totius Digestorum voluminis, octo libris definiatur.
s E P T i M v s autem & nouissimus articulus Digestorum sex libris formatus est : in quo de stipulationiblis, re de s delutaribus & mandatoribus, nec non nouationibus,& solutionibus,& accepti lationibus,& de praetoriis stipulationibus, omnEq; ius inuenitur gemino volumine inscriptum esse, quod in libris antiquis, nec numerari possibilesiit. Et post haec duo terribiles libri sunt de delictis priuatis,& extraordinariis,itecno publicis criminibus,qui omnem cotinent seueritatem poenarumque atrocitato.Quibus perinista sunt & ea,quae de audacibus hominibus cauta sunt.& qui se celare conantur,& contumaces existunt:&de poenis, quae condemnatis infliguntur vel conceduntur. necnon de eorum substantiis. Liber autem singularis de appellationibus nobis excogitatus est contra sentensiasdam ciuiles,qtiam criminales caussas finientes. Cettera autem omnia,quae de municipalibus, vel decurionibus. & muneribus vel publicis operibus,vel nundinis,& pollicitationibus,ac diuersis cognitionibus,& censibus,aut significationibus verborum veteribus inuenta sunt, quaeque regulariter definita, in se recipit quinquagesimus, totius consummationis persectio. Quae omnia per viru excelsum,n non prudentissimum magistrum, exquaestore & exconsule
Tribonianum,qui similiter eloquentiae,& legitimae scientiae artibus decoratus, & in ipsis rerum experimentis emiacuit,
112쪽
cussi nihilque maius, nec carius nostris unquam iussio hI-bus duxit: necnon per alios viros magnificos & studiosissimos persecta sunt. id est, Constantinum virum illustrem, com in sacrarum largitionum, & maristrum scri-nij libellorum,sacrarumque cognitionum, qui semper nobis ex bona opinione & gloria sese cominendauit: necnon
Theophilum virum illustrem magistrum iurisq; peritum in hac spledidissima ciuitate laudabiliter optimam legum
gubernationem extendentem. & Dorotheum virum illustrem & facundissimum quaestorem,quem in Berytiensium splendidissima ciuitate leges discipulis tradente propter eius optima opinione & gloria ad nos deduximus , participemque huius operis fecimus.sed & Anatolium viru illustrein magistrum , qui & ipse apud Berytienses iuris interpres constitutus ad hoc opus electus est, vir ab antiqua stirpe legitima procedes: cem & pater eius Leontius post Patricium inclytae recordationis quaestorium & antecessorem , & auus eius Eudoxius post Leontium virum gloriosissimum praesectorium consularem,atque Patricium filios eius, optimam sui memoriam in legibus reliquerint . necnon & Cratinum virum illus rem,& comitem sacrarum largitionum,& optimum antece rem huius almae urbis constitutum. qui omnes ad praedictu opus electi sunt una cum Stephano,Moena,Prota octo, Eutolinio,Timotheo, Leonide, Leontio,Platone,Iacobo, Constantino, Ioanne, iuris
prudentissimis,qui patroni quidem sunt caussaru apud maxima sedem praesecturae, quae orientalibus praetoriis praesidet. Omnes autem suae virtutis testimonium undiq; aecipientes,& a nobis ad tanti operis consummationem electi sunt: & com omnes in unum conuenerunt subernatione Triboniani viri excelsi, ut tantum opus nobis authoribus possent conficere,deo propitio in quinquaginta libris
opus co summatum est. Tanta autem a nobis antiquitatis habita est reueretia,ut nomina prudentiu taciturnitati tradere nullo modo patiamur: sed unusquisque eorum,qui author legis fuit,nostris Digestis inscriptus est: hoc tantummodo a nobis effecto, vi si quid in legibus eorum superuacuum,vel imperfectu, aut minus idoneum visum esset: vel
adiectionem, vel deminutionem necessariam accipiat, octinistria
113쪽
rectissimis regulis tradat. sed & ex multis similib' 'el eontrariis, quod rectius habere apparebat, hoc pro aliis omnibus positu est,una omnibus authoritate indulta: ut qui quid ibi scriptum est, hoc nostrum appareat, ex nostra
voluntate compositum: nemine audente comparare ea,quet antiquitas habebat,cum iis, quae nostra authoritas introduxit: quia multo maxima sunt, luet propter utilitatem rerum
tras rinata sunt: adeo,ut & si principalis costitutio fuerat in veteribus libris relata,neque ei pepercerimus,sed & hae corrigendam esse putauerimus,& in melius restaurandam. nominibus etenim veteribus relictis,quidquid legum ritati decorum & necessarium fuit,hoc nostris emendati nibus seruauimus:& propter hanc caussam,& si quid inter eos dubitabatur, hoc iam in tutissimam peruenit quietem, nullo titubante relicto. Sed cdm prospeximus,quod ad portandam tantae sapientiae mole non sint idonei homines rudes , & qui in primis legum vestibulis stantes intrare ad
arcana eorum properant:&aliam mediocrem eruditionem
praeparandam esse cessiimus,ut sub ea colorati,& quasi primitus omnium imbuti, possint ad penetralia eorum introre & formam legum pulcherrimam non conniventibus oculis accipere.& ideo Triboniano viro excelso, qui ad totius operis gubernationem electus est,necnon Theopinio& Dorotheo viris illustribus &sacundissimis antecessoribus arcessitis : mandauimus, quatenus libris, quos vel res composuerunt, qui prima legum argumenta contin bant,& Institutiones vocabantur, undique separatim collectis: quidquid ex his utile,& aptissimum, & undique elimatum,& rebus,quae in praesenti aeuo vertuntur,consentaneum inueniatura hoc & capere studeant, & quatuor libris imponere, & totius eruditionis prima fundameta atque lementa ponere,quibus iuuenes suffulti,possint grauiora αpersectiora scita legum si istentare. Admonuimus autem
eos, Ut memores etiam nostrarum sint constitutionia, quas pro emendatione iitris promulgauimus t & in consectione Institutionum etiam eandem emendatione ponere non morentur: ut si manifestum, & quid ante vacillabat, & quid postea in stabilitatem redactum est..uod opus ab his r- sectum,ut nobis oblatum & relectum est: & prono sust L
114쪽
. prinus animo, & nostris sensibus no indignum esse iudicauimus, dc praedict os libros constitutionum vicem habere iussimus: quod in oratione nostra, qua in eis de libris praeposuim .apertius declaratur. Omni igitur Romani iuris dispositione composita,& in trib' voluminibus,id est Insitutionum,& Digestorum seu Padectarunt,nec non Constitutionum .perialia, & tribus annis consummata, quae ut primum coepit,neque in toto decennio compleri sperabatur: omnipotenti deo & hanc operam ad hominum sustentationem piis obtulimus animis, uberesque gratias maximae deitati reddidimus: quae nobis praestitit,& bella Reliciter peragere,& honesta pace potiri, δc non latum nostro, sed etiam omni aevo,tam instanti, quam posteriori leges optimas ponere. Omnibus itaque hominibus eandem sanctionem manifestam facere,necessarium esse perspeximus: ut sit eis cognitum, quanta confiis one& iniquitate absoluti,in quantam moderationem dc veritatem legitimam peruenerint: legesque in posteru habeant,tam directas,quam
compendiosas, omnibύsque in promptu positas, & ad possidendi libros earum facilitatem idoneas: ut non mole diuitiarum expensa,possint homines superuacuae legum inultitudinis adipisci volumina, sed vilissima pecunia sacilis
eorum comparatio pateat tam ditioribus, quam tenuioribus,minimo precio magna prudelia reparada. si quid autem in tanta legum compositione, quae ab immenso librorum numero collecta est,simile forsitan rarum imi eniatur: nemo vituperandum emistimet, sed primum quidem imbecillitati humanae,quae naturaliter inest,hoc adscribat : quia omnium habere memoriam,& penitus in nullo peccare, diuinitatis magis,quam mortalitatis est: quod de a maioribus
dimam est. deinde sciat, qudd similitudo in quibusdam Schis breuissime adsumpta non inutilis est,& citra propositu
nostrum hoc subsecutu ii. aut enim ita lex necessaria erat, ut diuersis titulis propter reru cognatione adplicari eam oportuerit: aut cam fuerat aliis diuersia permista,impossibile erat eam per partes Retrahi,ne totu cosanderetur.& in
his partibus , in quibus persectissimd iussiones veterii expositae fuerat quod particulatim in ea saerat sparsium hoc diuidere ac separare penitus erat incivile : ne tam sensus,
115쪽
O aures legentium ex hoc perturbarentur. Similique modoti quid in principalibus constitutionibus cautum est : hoc in Digestorum volumine poni nullo modo concessamus, quasi constitutionum recitatione sufficiente misi & hoc ra-xo ex iisdem caussis, ex quibus similitudo adsumpta est. Cotrarium autem aliquod in hoc codice positu nullum sibi locum vindicabit,nec inuenietur,si quis subtili animo diuersitatis rationes excutiat: sed est aliquod nouit inuentum,vel occulte positum,quod dissonantiae querelam dita siluit,& aliam natura inducit discordiae fines effugietem.
Sed & si quid forsitan praetermissum est, quod in tantis milὶibus quasi in profundo positum latitabat, & com idoneum suerat poni, obscuritate inuolutum necessario derelictum est: quis hoc reprehedere recto animo possiti primo quidem propter ingeni j mortalis exiguitate . deindepropter ipsius rei vitium quod multis inutilibus permistu,nullam sui ad eruendum praebuit copiam. denuo quod multo rutilius est pauca idonee effingere,quam multis mutilib'bomines praegrauaria Mirabile autem aliquid ex his libris emersit, quod multitudo antiqua praesente breuitate pau-eior inuenitur.homines etenim, qui ante lites agebant, licet multae leges fuerant positae: tamen ex paucis lites perserebantur, vel propter inopiam librorum,quos compar re eis impossibile erat,vel propter ipsi in inficietiam: & voluntate iudicum magis, qudin legitima authoritate lites dirimcbantur. In praesenti autem colammatione nostrorum Digestorii ex tantis leges collectae sunt voluminib', qu rum etiam nomina antiquiores homines, non dicimus, nesciebant, sed nec unquam audiebant . quae omnia ςollecta sunt substantia amplissima cogregata: ut egena quidem a liqua multitudo inueniatur, opulentissima autem breuitas nostra efficiatur. Antiquae autem sapientiae librorum copiam maximo Tribonianus vir excellentissimus maebuit, in quibus multi fuerant & ipsis eruditissimis bominum incogniti : quib' omnib' perlectis, quicquid ex his pulche
rimum erat, hoc semotum in optimam compositionem nostra vervenit. Sed huius operis coditores non soldm ea volumina perlegerunt,ex quibus leges positae sunt: sed etiam
multa, quae isti nihil vel utile vel nouu in eis inuenien
116쪽
tes,quod excerptum nostris Digestis adplicarent, optimo animo respueruti sed quia diuinae res quide perfectisImimae sunt,humani vero iuris conditio semper in infinitu decurrit,& nihil est in eo,quod stare possit perpetud multas etenim formas edere natura nouas deproperat )non desperamus, quaedam postea emergi negocia, quae adhuc legum laqueis non sunt innodata. si quid igitur tale coligeriti Augustum imploretur remedium: quia ideo imperiale sortunam rebus humanis deus praeposuit,ut possit omnia,quae
nouiter contingunt,& emendare, & componere, & modis ac regulis competentibus tradere.& hoc no primum a n
bis dictu est,sed ab antiqua descendit prosapia: com S ipse Iulianus legum de editii perpetui subtilissimus conditor,suis libris hoc retulerit: ut si quid imperfectu inveni tur,ab imperiali sanctione hoc repleatur.& hoc Do ipse solus, sed & diuus Hadrianus in compositione edicti & senatusconsulto,quod eam secutum est, hoc apertissime definiuit: ut si quid in edicto positu n5 inuentatur,hoc ad eius
regulas,eiusque com edi uras,& imitationes possit noua instruere authoritas. H qc igitur omnia scientes patres conscripti, de omnes orbis terrarum homines, gratias quidem amplissimas agite summae diuinitati,quae nostris temporibus iam saluberrimum opus seruauit. quo enim antiquitas digna diuino non est visa iudicio: hoc nostris temporibus indultum est. Has itaque leges & adorate, & obseruate, omnibus antiquioribus quiescentibus: nemoque vestru audeat vel comparare eas prioribus, vel si quid dissonans in utroque est,quaerere: quia omne,quod hic postum est, hoc unicum de soldm obseruari censemus. Nec in iudicio, nec in alio certamine,vbi leges necessariae sunt, ex aliis libris , nisi ab eisdem, Institutionibus , nostrisque Digestis,
ct constitutionibus a nobis compositis, vel promulgatis, aliquid vel recitare. vel ostendere conetur: nisi temer tor velit falsitatis crimini sebiectus, una cum iudice , qui ei audientiam accommodauerit, poenis grauissimis laborare. Ne autem incognitum sit vobis, ex quibus veterum libris baec consummatio ordinata sit: iustimus 3d hoc in primordiis Digestorum nostrorum inscribi: vi manifestissim a sit,ex quibus legissatoribus, quibusq; libris eo-
117쪽
rum, & quot milibus hoc Iustitiae Romanae templum aedificatum est. Legislatores autem vel commentatores eos eligimus,qui digni tanto opere fuerant, & quos anteriores piissimi principes admittere non sunt dedignati: omnibus uno dignitatis apice impertito,nec sibi quoquam aliquam praerogatiuam vindicante.cum enim constitutionum vicesct has leges obtinere censuimus,quasi ex nobis promulgatas: quid amplius, aut minus in quibusda esse intelligatur, cum una dignitas,una potestas omnib' est indultat Hoc autem, quod ab initio nobis visum est, coin hoc opus fieri deo annuente mandabamus: tempestiuum nobis elle vid tur & in praesenti sancire: ut nemo nec eorum, qui in praesenti iuris peritiam habent,nec qui postea fuerint, audeant commentarios iisdem legibus adnectere: nisi tantum si velint eas in Graeca vocem transformare sub eodem ordine, eademq; consequetia, sub qua voces Romanae positet sunt,
hoc quod Graeci κατὰ ποδας dicunt & si qui sorsitan pertiuiorum subtilitatem adnotare maluerint,& ea,quae πρ ΤάτιTλα nuncupantur, componere. alias autem legum inte pretationes,imo magis peruersiones, eos iactare non concedimus: ne verbositas eorum aliquid legibus nostris adferat ex consione dedecus: quod & in antiquis edicti perpetui commentatoribus factum est,qui opus moderate confectum huc atque illuc in diuersas sententias producentes, in infinitum detraxerunt, ut pene omnem Romanam sanctionem esse confusam cerneres.Qusd si non passi sumus: quemadmodu posteritatis admittetur vana discordial siquid autem tale facere ausi fuerint: ipsi quide falsitatis rei
constituantur, volumina autem eorum omnino corrumpantur. Si quid verd ut sepra dictum est ambiguum fuerit
visum: hoc ad Imperiale culmen per iudices reseratur, 3c ex authoritate Augusta manifestetur,cui soli leges condore, & interpretari concessum est. Eandem autem poenam salsitatis constituimus & aduersus eos qui in posterum leges nostras per signorum obscuritates ausi fuerint conscribere. omnia enim & nomina prudentiu,& titulos, & librorum numeros, per consequentiam literarum volumus, non
per signa manifestari: ita,ut qui tale libru sibi parauerit,in quo signa posita sunt in qualicunq; loco libri vel volumi-
118쪽
nis sciat inutilis se esse codicis dominum.neq; enim licentiam aperimus ex tali codice in iudicium aliquid recitandi,qui in quacunque sua parte signoru habet malitiam. Ipse alite librarius,qui eas inscribere ausus fuerit: non
criminali poena secudum quod dictum est plectetur, sed
etiam libri aestimationem in duplum domino reddet, si &ipse dominus ignoras talem librum vel comparauerit, vel confici curauerit. quod &ante a nobis dispontum est,constitutione,quam ad legum professores demisimus. Leges autem nostras,quas in his codicibus vel institutionum seu elementorum,vel Digestorum seu Padectarum posuimus: suum obtinere robur ex nostro tertio felicissimo sancimus consulatu praesentis duodecimae indictionis, tertio kalendas Ianuarias,in omni aeuo valituras,una cum nostris constitutionibus pollentes,& suum vigorem iudiciis ostendentes in omnibus caussis, siue quae postea emerserint, siue in iudiciis adhuc pendent,nec eas iudicialis vel amicalis forma compescuit. quae etenim iam vel iudiciali silentia finita sunt,uel amicali sopita pacto: haec resuscitare: nullo volumus modo. Bene autem properatissimus in tertio nostro
e5sulatu &has leges edere: quia maximi dei & domini nostri Iesu Christi auxilium selicissimum aeuum nostrae reipublieae donauit: cam in hunc & bella Parthica abolita sunt , εc quieti perpetux tradita, & tertia pars tirundi nobis adcrevit. post Europam enim & Asiam,tota Libya nostro imperio adiuncta est, & tanto operi legum caput impositum, Ad omnia coelestia dona nostro tertio consulatui indulta Omnes itaque iudices nostri pro sua iurisdictione easdem leges suscipiant:& ta in suis iudiciis, qudiri in hac regia urbe habeant,& proponat,& praecipue vir excelsus Iliuius almae urbis praesectus . curae auteri erit tribus excelsis praesectis praetoriis tam orientalibus,quam Illyricis, necnon &Libycis per suas authoritates omnib',qui suae iuris. dictioni suppositi sunt, eas manifestare. D. X V II. K A L.
119쪽
NoΜINA PRUD ENTIUM, EORVMoque libri,ex quib*s Digestorum opus comis positum est, Cr concinnatum.
ALVI Vs IVLIANUS.Iubuens Digestorum, lib.nonagintanovem. Ad Minicium Natalem,lib.sex risui Mar- Ad Urseium Ferocem, lib.quatuor. celliti O. De ambiguitatibus,tib.vnum. Paulus. AEMIO Vs PAPINIANvs. aestionum, lib.triginta septem. enes via Responsorum,lib.decem re nouem. planus, in Definitionum,lib.duota il
120쪽
AA O utiuin loctionum lib. quindecim. Ad Sabinum,lib. trigintaquinque. ἰπιςολὼν,lib. viginti. et Variarum lectionum,lib.quindeclivi Ad Plautium, lib. septem. Fideicommissorum lib. quinque. t i
Regularum 'ib.quatuor Ub singulares.
De qu*stione familiae. Quaestionum publice tractatarunc
variis lectioniis bus. Ite variarurn
d edictum prouinciale,lib.triginta duos d leges lib. quindecim. 4 edictu urbicuim,qui haberi potuerunt,lib. duodecim. lih iiij AureO-