장음표시 사용
141쪽
cultro de taberna lanionis filiam interfecit, in hoe sci-
licet, ut morte virginis contumeliam stupri arceret: ae protinus recens a caede, madenteque adhuc filii cruore, ad commilitones confugit. qui uniuersi de Algido , ubi tunc belli gerendi caussa legiones erant: relictis ducibus pristinis, signa in Aventinum transtulerunt , omnisque plebs urbana mox eodem se contulit. ita populi consensu partim decemviris in carcere ne- eatis, partim in exsilium actis : rursus respublica suum statum recepit. Deinde cum post aliquot annos,quem duodecim tabulae latae sunt: & plebs contenderet cum patribus ,& vellet ex suo quoque corpore consules creare , & patres recusarent: factum est,ut tribuni militum crearentur, partim ex plebe, partim ex patribus consulari potestate : higue constituti sunt vario numero . interdum enim seni ruerunt, interdum plures,nonnunquam pauciores. Deinde cum placuisset creari etiam ex plebe consules e coeperunt ex Vtroque corpore constitui. Tunc ut aliquo pluris patres haberentur, placuit duos ex numero patrum eonstituit ita focti sunt aediles curules . Cumque consules avocarentur bellis finitimis, neque esset, qui in ciuitate ius reddere posset: factum est, ut praetor quoque crearetur, qui urbanus appellatus est, quod in urbe ius dicebat. Post aliquot deinde annos non sufficiente eo praetore, quod multa turba etiam peregrinorum in ciuitate V ii iret: creatus est & alius praetor, qui peregrinus appellatus est ab eo, quod plerunque inter peregrinos ius reddebat. Deinde cum esset necessarius magistratus, aut hastae praeesset: centumuiri litibus iudicandis coituti sunt. Constituti sunt eodem tempore & quatuor viri, qui curam viarum agerent: ct triumuiti m netales aeris , argenti, auri flatores : & triumuiri capitales , qui carceris custodiam haberet, ut cum animaduerti oporteret, interuentu eorum fieret. Et quia magistratibus vespertinis temporibus in publicum esse.
inconueniens erat: quinque viri constituti sunt cis Tyberim,& trans Tyberim, qui possent pro magistratibus singi. Capta deinde Sardinia,mox Sicilia, item Hispania, .
142쪽
A pania,deinde Narbonesi prouincia: totidem praetores,
quot prouinciae in ditiones venerat,creati sunt partim
qui urbanis rebus,partim qui prouincialib' praeessent. Deinde Cornelius Sylla quaestiones publicas costituit: veluti de falso,de paricidio,de sicariis , de iniuriis, 3c
praetores quatuor adiecit. Deinde Caius Iulius Caesar duos praetores & duos aediles, qui frumento praeessent . a Cerere Cereales constituit. Ita duodecim praetores , sex aediles sunt creati. Diuus deinde Augustus sedecim praetores constituit. Post deinde divus Claudius duos praetores adiecit, qui de fide i coni isso ius dicerent. ex quibus unum diuus Titus detraxit: & adiecit diuus Nerua, qui inter fiscum & priuatos ius di- ceret. Ita decem & octo praetores in ciuitate ius dicunt : haec omnia , quoties in republica sunt magistratus, obseruantur. oties autem proficiscuntur: unus relinquitur,qui ius dicat,is vocatur praefectus urbi.qui praerectus olim constituebatur, postea sere latinarum feriarum caussa introductus est , & quotannis obseruatur. sane praefectus annonae & vigilum, quanquam non sunt ningistratus , sed extra ordinem Vtilita-. Antonium tis caussa constituti: tamen hi,quos cis Dberim diXi- λο --mus, postea aediles senatus consulto creabantur. Ergo si ex his omnibus decem tribuni plebis,consules duo,de- c.2αcem & octo praetores , sex aediles in ciuitate iura rede debant. Iuris ciuilis scientiam plurimi & maximi virit rosessi sunt: sed qui maximae dignationis apud popu-um Romanum fuerunt,eorum in praesentia mentio na-benda est : ut appareat, a quibus δι qualibus haec iura orta & tradita lint. Et quidem ex omnibus, qui sciemtiam nacti sunt, ante Tyberium Coruncanum publice
professum neminem, traditur: caelvi i autem adhuc vel in latenti ius ciuile retinere cogitabant, solumque c6sultatoribus potius, quari discere volentibus se praestabant. Fuit autem in primis peritus sextus P py- - Aniis rius , qui leges regias in unum contulit.ab hoc Appius
Claudius - unus ex decem viris, cuius maximum coram pilli uti
silium in duodecim tabulis scribendis fuit. post hunc. A, C luis Appius Claudius eiusdem generis maximam scietiam, habuit.
143쪽
habuit. hic Caecus appellatus est, & Appiam viam stra- Duit ,& aquam Claudiam induxit, & de Pyrrho in v
bem non recipiendo sentetiam tulit: hunc etiam acti nes scripsisse traditum est, primumque de usurpationibus , qui liber non exstat. Idem Appius Claudius via , qui videtur ab hoc processisse, R. literam inuenit: ut pro Valesiis Valerij essent, &pro Fusiis Furij.
Fuit post eos maximae scientiae Sempronius , quem po pulus Romanus σόφον appellauit: nec quisquam antri nunc hoc nomine cognominatus est . Sed & Caius Scipio Nasica, qui optimus a senatu appellatus est i cui etiam publica domus in sacra via data est, quo faci Ilus
consuli posset. Deinde intus Fabius, qui ad Car- nthaginenses missus legatus et cum essent duae tesserar positae, una pacis, altera belli: arbitrio sibi dato, utram vellet, referret Romam et utramque sustulit,& ait Carthaginenses petere debere , Vtram mallent accipere.
Post hos suit Tyberius Coruncanus, qui ut dixi
primus profiteri coepit: cuius tamen scriptum nullum exstat , licet responsa compluria & memorabilia eius fuerint. Deinde sextus Aelius , & frater eius Publius Aelius , & Publius Atilius maximam scientiam in profitendo habuerunt: & duo Aelij etiam consules su runt et Atilius autem primus a populo sapiens appella tus est. Sextum Aelium etiam Ennius laudauit: & ex
stat illius liber, qui inscribitur Tripertita, qui veluti scunabula iuris continet . Τripertita autem dicitur.
quoniam lege duodecim tabularum praeposita , iungi et interpretatio , deinde subtexitur legis actio . Eiusdem esse tres alii libri referuntur t quos tamen quidam negant eius esse. hos sectatus cst ad aliquid Ma cus Cato princeps Porciae familiae , cuius & libri e stanti sed plurimi libri e s , ex quibus caeteri ortu tur .Post hos fuerunt Publius Mutius,& Brutus , & Manilius, qui fundauerunt ius ciuile . ex his Publius Miatius decem libellos reliquit, Brutus septem , Manilius tr .exstant & volumina inscripta , Manilij monume G.illi duo consulares suerunt, Brutus praetorius , Publius Mutius etiam pontifex maximus. Ab his profecti
144쪽
Iolant Publius Rutilius Rufus, qui Romae consul, & Asiae proconsul fuit: Paulus Verginius, & Quintus Tubero ille Stoicus Panaetij auditor, qui & ipse consule etiam Sextus Pompeius Cnei Pompei patruus. Fuit α eodem tempore Caelius Antipater, qui historias co- scripssit: sed plus eloquentiae , quom scientiae iuris operam dedit. iam Lucius Craniis Dater Publi j Mutij, Qui Munianus dictus est. hunc Cicero ait iuriscon-Diltorum disertissimum μ. Post hos Quintus Mutius Publij filius Pontifex maximus ius ciuile primus haeEML constituit, generatim in libros decem Sc octo redigen- ad Qu. -do. Multi auditores fuerunt complures: sed praeci- ναιώ re i puae authoritatis Gallus Aquilius, Balbus Lucilius, sextus papyrius , Caius Iuventius. quibus Gallum a vitiis maximae authoritatis apud populum fuisse seruius di- Cicis Emeit. omnes enim hi a Seruio Sulpitio nominantur: alioquin per se eorum scripta non talia exstant,ut ea omnes adpetant. denique nec versantur omnino scripta eorum inter manus hominum: sed seruius libros mos compleuit,ex cuius scriptura ipsorum quoque memoria habetur. Servius autem eum iri caussis orandis primum locum, aut certe post Marcum Tullium obtineret: traditur ad consulendum Quintum Mutium de re amici sui peruenisse. cumque eum de iure respondentem parum intellexisset , & iterum Quintum interrogasset, & a Quinto responsum esset,nec tamen percepisset: ita obiurgatum a Quinto Mutio. Namque eum dixisse: turpe esse patritio & nobili viro caussas exoranti, ius in quo
vinaretur,ignorare . ea velut contumelia Seruius tractess,operam dedit iuri ciuili:& plurimum eos,de quiabus locuti sumus,audiuit: instructus a Balbo Lucilio, instructus autem maxime a Gallo Aquilio,qui filii Cercinnae. Itaque libri eius complures exstant Cercinnae confecti. hic cum in legatione perisset, statuam ei populus Romanus pro Rostris posuit,& Hostiae exstat pro rostris Augusti. huius volumina compluria exstant. reliquit autem propὸ centum & octaginta libros. ab hoc plurimi profecerunt, re tamen hiqibros conscripserunt: Alfenus Varus, Caius Aulus Ofilius, Titius
145쪽
Caesius , Aufidius Tuca,Aufidius Namusa , Flauius pei Dscus, Caius Ateius Pacuuius, Labeo Antistius Labeonis Antisti j pater, Cinna, Publicius Gellius . Ex his enim decem, octo libros conscripserunt : quorum omnes, qui fuerunt, libri digesti sunt ab Aufidio Namusa incentum quadraginta libros. Ex his auditoribus plurimum authoritatis habuit Alfenus Varus , &. Aulus Ofilius i ex quibus Varus consul fuit, filius in equestri ordine perseuerauit: is fuit Caesari familiarissimus r& libros de iure ciuili plurimos, & qui omnem partem operis landarent, reliquit. nam & de legibus Uicensimae, & de iuris dictione primus conscripsit. idem edictum praetoris primum diligenter composuit . Nam Eante eum seruias duos libros ad Brutum qu is breuissimos ad edictum subscriptos , reliquit. Fuit eodem tempore & Trebatius , qui idem Cornelij Maximi auditor: fuit Aulus Cascellius de QUnius Mutius Vol si j auditor: qui deinde in illius honorem Publium Matium nepotem eius testamento reliquit haeredem. fuit autem quaestorius, nec ultra voluit procedere , cum Augustus illi etiam consulatum offerret. ex his Trobatius peritior Cascellio, , Cascellius Trebatio elo- uentior fuisse dicitur, Ofilius utroque doctior. C deliij scripta non exstant, nisi unus liber Bene dictorum : Trebatij complures , sed minus frequentantur. Post hos quoque Tubero fuit, qui Ofilio veram de- sdit . fuit autem patritius, & transiit a caussis agendis ad ius ciuile : maxime postquam intum Ligarium
accusauit, nec obtinuit apud Caium Caesarem. Is est intus Ligarius,qui cum Africae oram teneret, infimmum Tuberonem adplicare non permisit, nec aquam haurire. quo nomine eum accusauit, & Cicero defendit: exstatque eius oratio pulcherrima,quet inscribitur,
pro QEinto Ligario. δ: Tubero doctissimus quidem habitus est iuris publici & priuati, & complures Vtriuia ue operis libros reliquit: sermone tame antiquo verus adfectauit scribere, & ideo parum libri eius grati habentur. Post hunc maximae authoritatis fuerunt Ateius Capito, qui Ofilium secutus est: dc Antistius Labeoν
146쪽
IIbeo , qui omnes hos audiuit , institutus est autem a Trebatio . Ex his Ateius consul fuit. Labeo noluit: cum offerretur ei ab Augusto consulatus, quo suffectus fieret & honorem susciperet: sed plurimum studiis m.
peram dedit: & totum annum ita diuiserat, ut Romae sex menses cum studiosis esset,& sex mensibus sece deret, & conscribendis libris operam daret. itaque reliquit quadraginta volumina , ex quibus plurima inter manus versantur . Hi duo primum veluti diuersas sectas fecerunt. nam Ateius Capito in his, quae ei tradita fuerant, perseuerabat: Labeo ingenij qualitate 3d fiducia doctrinae fretus, quod prae caeteris sapientiae operam dederat, plurima innovare instituit. & ita Ateio Capitoni Masurius Sabinus successit, Labeoni Ne ua , qui adhuc eas dissensiones auxerunt. Nerua familiarissimus Caesaris fuit: Masurius Sabinus in equestri
ordine fuit, & publice primus respondit , posteaquam hoc beneficium coepit a Tyberio Caesare. Et ut obiter sciamus ante tempora Augusti publice respondedi ius non a principibus dabatur : sed qui fiduciam studiorum suorum havebant, consulentibus respondcbat: neque responsa utique signata dabant, sed plerunque iudicibus ipsis scribebant, aut testabantur, qui illos
consuluerant. Primus diuus Augustus , ut maior iuris authoritas haberetur : constituit, ut ex authoritate eius responderent. & ex illo tempore peti hoc pro beneficio coepit. & ideo optimus princeps Hadrianus,cuab eo viri praetorij peterent,ut sibi liceret respondere rescripsit eis:hoc non peti,sed praestari solere . Et ideo delectari se : si qui fiduciam sui haberet,populo ad respondendum se praepararet. Ergo Sabino concessum est a Tyberio Caesare, ut populo responderet, cum in equestrem ordinem iam grandis natu, & fere annorum quinquaginta receptus euel. huic nec ampIae facultates ruerunt, sed plurimum a suis auditoribus sustentatus est. Huic successit Caius Camius Longinus,natus ex filia Tuberonis, quae fuit neptis Seruij Sulpitij: &ideo
proauum suum Seruium Sulpitium appellauit. is Sccosul fuit cum Martino, temporibus Tiberij:& plu-b iis rimum
147쪽
rimum in ciuitate authoritatis habuit, donec Caesar eu 1 ciuitate expelleret. expulsus ab eo in Sardiniam, reuocatus a Vespasiano , diem suum obiit. Neruae successit Proculus . fuit eo tempore & Nerua filius. Fuit & alius Longinus cx equestri quide ordine, qui postea ad pr*turam usque peruenit: sed Proculi aut horitas maior fuit. nam & ipse plurimum potuit appellatique sunt partim Casi1ani, partim Proculiani: quae origo a Capitone & Labeone coeperat. Cassio Caelius Salainus successit,qui plurimum temporib' Vespasiani potuit: Pr culo Pegasus,qui temporibus Vespasiani praefcctus urbi fuit: Caelio Sabino Priscus Iauolenus , Pegaso Celsus pater: patri Celso Celsus filius , & Priscus Ner eius , qui utrique consules fuerunt, Celsus quidem ociterum Iauoleno: Prisco Aburnus Vales, & Tuscianus: item Saluius Iulianus. IIuic δε- Disionio seque-tibus adde Ciceronis des, i io
ν A P I N I A N v s lib. r. Defuitionum. v x est commune praeceptum: virorum prudentium consultum: delictorum quae sponte Vel ignorantia contrahuntur , concrcitio: F
II. MARTIA Nus lib. r. Ιω tutionum .
148쪽
IVra constitui oportet ut dicit Theophrastus in his
FX bis,quae sorte uno aliquo easu accidere possunt,
iura non constituuntur. V. I D E M lib. X V. Digistorum.
NAm ad ea potius debet aptari ius,quae & Dequenter & facile,quan quae perraro eueniunt. I. ν Λ V L V s lib. x V I r. ad Plautium.
LEgis virtus est imperare , Vetare, permittere, pu
nire. II r. V L P T A N V s bb.rt r. ad Sabini m.
Iura non in si gulas personas e sed generaliter constituuntur. Ni x. 3 D E M lib. x r r t. ad edis mon ambigitur, natum ius facere posse. X. I V LI A N V s lib. L a x. ade iciam.
que leges, neque senatusconsulta ita scribi ponsum: ut omnes casus, qui quandoque inciderint, - eomprehendantur: sed sufficit ea, quae plerumue a cidunt,contineri. XI. I D E M lib. T e. Digesserum FT ideo de his,quae primo constituuntur: aut inte pretatione,aut constitutione optimi principis ce tius statuendum est. T I r. I D E M lib. X V. Digestorum.
Non possunt omnes artieuli singnlatim aut Iegibus. Arist . et aut senatusconsultis comprehendi: sed cum in ali- Politis qua caussa sentetia eorum mantiasta est: is qui iurisdictioni praeest,ad senilia procedere, atque ita ius dic re debet. Nxrrr. 2 Pr AN Vs lib. r. ad edim. -ιΓ---lud Am ut ait Pedius quoties lege aliquidou vel al-
149쪽
rerum est introductum : bona occasio est & caetera, quartendunt ad eandem utilitatem,vel interpretatione, vel certe iurisdictione suppleri . . XIIII. PATLVS lib. Liri I. ad ed Iiam. od vero contra rationem iuris receptum est,non est producendum ag consequentias. X V. I V L I A N V 1. x x V I I. Digestorum IN his,quae contra rationem iuris constituta sunt, n5 possumus sequi regulam iuris. x v i. ν A v x v s libAngulari de iure gulari. IVs singulare est,quod contra tenorem rationis, propter aliquam utilitatem, authoritate eonstituentium introductum est. X V i I. C E L s V s lib. x x v r. Diestorum. SCire leges non est, verba eorum tenere, sed vim αpotestatem.
BEnignius leges interpretandae sunt, quo voluntas
earum conseruetur. X I T. I D E M X X X I I I. Digestorum.
IN ambigua voce legis ea potius accipieda est sisnificatio,quae vicio caret: praesertim cum etiam volvotas legis ex hoc colligi possit.
Non omnium, quae a maioribus comituta sunt, ratio reddi potest. l
FT ideo rationes eorum,quae constituuntur, inquiri non oportet: alioqui' inulta ex his,quae certa nant,
C η ii. v v x ANV lib. xxx V. ad edita ni Vm lex in pretieritu quid indulget,in futuru vetat.
MInime sunt mutanda. quae semper interpretati
nem certam habuerunt. XXIII I. CE I. sv S lib. I T. Digestorum.
IN ciuile est,nisi tota lege perspecta, una aliqua particula eius proposita,iudicare Vel respondere. Iilud quod es infauoremnon reui Pener in odium.
150쪽
x x V. MODEsTINYs M. VII. Rem1fos . lla iuris ratio, aut aequitatis benignitas patitur: ut quae salubriter pro utilitate hominum introducuntur, ea nos duriore interpretatione contra ipsorum commodum producamus ad severitatem Lex Medens determinaturpei mentem. N x x V i. P A V L V s II II. Quaestionum. On est nouu,ut priores leges ad posteriores trahat XXVII. TERTULLIANus lib. I. Quaestionc I Deo,quia antiquiores leges ad posteriores trahi,vstatum est. semper quasi hoc legibus inesse credi oportet, ut ad eas quoque personas & ad eas res pertineant, B quae quandoque similes erunt. xv III. PAVLVs lib. v. ad Lautiam Papiam.
SEd & posteriores leges ad priores pertinet: nisi sint
contrariae,idque multis argumentis probetur. x x x x. I DEM lib. Ogulari ad L.Cinniam.
Contra legem facit,qui id facit,quod lex prohibet: in fraudem vero legis,qui saluis verbis legis,scntentiam eius circiSinuenit. X X X. V I. P I Α N V s II I r. ad edimιm.
FRaus enim legi fit, ubi id fit quod fieri noluit, fieri
autem non vetuit: & quod distat ἀπο διανοίας, hoc distat fraus ab eo,quod contra legem fit.
C DRinceps legibus solutus est. Augusta aute licet le- .' I gibus 1oluta non est: principes tamen eadem illi priuilegia tribuunt,quae & ipsi habent. .
Cos cludo in casibus non dees, babet potesate nimiadi I ro . in casibus decisis,habet virtutem corrigendi interpretandi: quia cum procedant a consensu ea pari potentia descemian debent esse aequabs essectus e dieit M.t i de interpretatione .l. seque. XX x II. IULIANus lib. Lxxxi Ia I. DigestormDEQuibus caussis scriptis legibus non utimur : id , cultodiri oportet,quod moribus & consuctudine introductum est.& si qua in re hoc desecerit,tunc quod proximu & consequens ei est. si ne id quidem appareat: tunc ius,quo Vrbs Roma utitur,seruari oportet. Inveterata cometudo pro lege no immerito custoditur:& hoc est