장음표시 사용
301쪽
Digestorum lib. III. Tit. IIII. .
Eque societatena,neque collegium,neq; huiusmodi corpus passim omnibus habere coni ceditur .nam &legibus,& senatusconsultibi principalibus costitutionibus ea res cocti cetur. Paucis admodum in caussis conceta sunt huiusmodi corpora: ut ecce vectigalium publicora sociis permissium est corpus habere: vel auri fodinarum, vel argeti sodi nisu,& salinam. Ite collegia Romae cer, ta sunt quoru corpus senatusconsultis atq; constitutionibus principalibus confirmatum est: veluti pistorum,&quorudam alioru, & nauicularioru , qui & in prouinciis a sunt. Quib' aute permissum est eorp' habere,collegis, societatis siue cuiuscunque alterius nomine: eoru proprium es Ad exemplum reipublicae habere res communes , arcam communem ,& actorem, si e syndicum: per quem,taquamin. rempublicam,quod comuniter agi fieri oporteat,agatur fiat. sim nivei xin des mnaeam ad immo μ-- dum decinum proceditur. 1etolio.
Quδd si nemo eos defendat: quod eorum commune erit Aossideri: & si moniti, non excitentur ad defensi nem sui,venire se iussurum procosul ait. Et quidem non esse actorem vel syndicum, tunc quoque intelligimus: cum is absit,aut valetudine impediatur,aut inhabilis sit ad agendum. Et si extraneus velit defendere uniue . statem, permittit proconsul, sicut in priuatorum qu que defensionibus obseruatur: quia eo melior conditio
uniuersitatis fit. Actor iniuersitiis non dicitur aetorsingviorim. Ir. VLPIANV s lib. v I r i. ad edi n.
SI municipes, vel aliqua uniuersitas ad agendum decactorem: non erit hic dicendum,quasi a pluribus d tum,sic habeo. hic enim pro republica, vel uniuersita
interuenit,non pro singulis. Sine mandato linis vel uniuersitatu nemo Dote, experiri mi ammuesunt dicitur habere mandatum ab ipsa
302쪽
Quod citiuscunque uniuersitatis &c. 29
ille qui habet ni datum a maiori parte uniuersitatis cometa et Λ in pin congregatione requirim turia mirato duae palles ommώ --benti vocem: in istis dualus partibus connumeratur etiam ille qui eligitur: in xpatris odia si econtra. Item uox furis priam Duri: nisi statutum Hl consuetudo interdicat.
l. III. I D E M lib. I x. adedictum.
Ν.JVlli permittitur nomine ciuitatis vel curiae expe- 1 l riri,nisi ei, cui lex pernuttit: aut lege cessante, o do dedit: cum duae partes adessent, aut amplius, qu in
duae. II I I. P A. V L V s lib. xx. ad edita .
Plane ut duae partes decurionum adfuerint: is quoque,quem decernunt,adnumerari potest V. VLPIAN us lib. I x. ad edictum.
I Llud notandum Pomponius ait.quod & patris sum-gium filio proderit,& fiiij patri.
VI. PAVLus lib. I x. ad edita. m.
ITem eoru , qui in eiusdem patris potestate sunt. quasi decurio enim hoc dedit, non quasi donaestica perosona. QMd & in honorum petitione erit servadum:nia si lex municipij, vel perpetua consuetudo prohibeat. Si decuriones decreuerunt actionem per eum mo Mendam,quem Duumviri elegeriint: is videtur ab ordine electus,& experiri potest.parui enim refert, ipse or-c do eligat, an is cui ordo negocium dedit. Sed si ita d creuerint,vi quaecunque incidisset cotrouersia,eius petendae negotium Titius haberet: ipso iure id decretum nullius momenti esse videtur: quia non possit videri,de ea re, quae adhuc in controuersa non si, decreto datam persecutionem. Sed hodie haec omnia per syndicos solet,secudum locoru consuetudinε, explicari. in 'ds actor datus, postea decreto decurionum,prohibitus stran exceptio ei noceat i & puto sic hoc accipiendum: ut ei permissa videantur,quae & permissa durant. Actor iniuersiam debet defendo eo. de rato cauere si dubit
Actor uniuersitatis si agat, compellitur etiam defendere: non autem compellitur de rato cauere. Sed inter
303쪽
Digestorum lib. III. Tit. Irii
dum fi de decreto dubitetur,puto interponendam & derato cautionem. Adtor itaque iste procuratoris partibus D fungitur:& iudicati actio ei ex edicto non datur, nisi in rem suam datus sit:&constitui ei potest. Ex iisdem caussis mutandi actoris potestas erit, ex quibus etiam procuratoris. Actor etiam filiusfamilias dari potest. .
Sicut uniue sita poιMagere ita potest co miri. VII. TLPIA NYs lib. ix. ad edictum.
Sicut municipum nomine actionem praetor dedit:lta& aduersus eos edicendum,iustissimo putauit. Sed de legato, qui in negocio publico sumptum secit, puto dandam actionem in municipes. Si quid uniuersitati debetur, singulis non dubetur: nec quod debet uniue stas,singuli debent. In decurionibus, vel aliis uniuer Estatibus, nihil refert: virum omnes iidem maneant , an pars maneat,vel omnes immutati sint. Sed si uniuersitas ad unum recidit: magis admittitur posse eum conuenim& conueniri com ius omnium in unu reciderit,&cxstet
nomen uniuersitatis. Si mu reperiuntur res mobiles O immobiles: peruenitur admina debitorum.Bariolus. V I II. I Α Β o L E N V s lib. X v. ex Casiis.
Cluitates si per eos,qui res earum administrant,non defenduntur: nec quidquam est corporale reipublicae,quod possideatur: per actiones debitorum ciuitatis,agentibus sati sfieri oportet. sContra ciuitatem vel minicipium potesFagi diuiseris iussiou.
SI tibi cum municipibus haereditas communis erit: miliae Erciscundae iudicium inter vos redditur. Idemque dicendum est in finium regundorum, &aquae pluuiae arcendς iudicio.
X. P A V L V s lib. I. Manualium.
Constitui potest actor,& ad operis noui nunciatio
nem,& ad stipulationes interponcndas: veluti legatorum,damni infecti,iudicatum solui: quamuis seruo potius ciuitatis caueri debeat. sed & si actori cautu su rit: utilis actio administratori rerum ciuitatis dabitur.
304쪽
VLPIA NYs lib. x. adedigiam. - Ocedictum necessarium est. quoniam magna utilitas absentium versaturmo indefensi re-Η rum possessionem, aut venditionem patiantur,vel pignoris distractione, vel poenae committendae actionem, vel iniuria rem suam a
. C I-absentis negocia gesserit, licet ignorantis: ta- men quidquid utiliter in rem eius impederit, Vel etiam si se in rem absentis alicui obligauerit habet eo nomine actionem. Itaque eo casu ultro citiaque nascitur actio, quae appellatur NEGOCIOR vM GESTOR v M. Et san sicut aequum est ipsum actus sui rati nem reddere: & eo nomine condemnari, quidquid vel non,Vt oportuit, gessi vel cx his negociis retinet:ita ex
diuerso iustum utiliter gessit,praestari et,quidquid
eo nomine vel abest ei,vel abfuturum est.
Haec Verba s i Q Υ i s , accipienda sic sunt, s r v n V AE. Nam & mulieres negociorum gestorum agere posse & conueniri non dubitatur: N E G o ci A sc accipe: siue unum,sue plura. ALT E RI Vs,inquit,&hoc ad utrumque sexum refertur. Pupillus sane si negocia
gesnt, post rescriptum diui Pij conueniri potest in id,
quod factus est locupletior: agendo autem compensationem eius, quo d gessit, patitur. Et si furiosi negocia gesserim:competit mihi aduersus eum negociorum gestorum amo. Curatori autem furiosi vel furiosae aduersus eum eamve dandam actionen Labeo ait. Haec Vin
305쪽
κ i T : significant illud tempus, quo quis post mortem alicuius negocia gessit. de quo nil necessarium edic re: quoniam neque testatoris iam defuncti, neque haeredis,qui nondum adiit, negociumsessisse videtur. Sed si quid accessit post mortem: utputa partus, & foetus, α fructus , vel si quid serui adquisierunt: & si his verbis
non continetur, pro adiecto tamen debet accipi. Haec actio autem, cum ex negocio gesto oriatur : & haeredi&in haeredem competit. Si exsecutor a praetore dotus,in negocio geredo dolum mihi fecerit: dabitur in hi aduersus eum actio. Interdum in negociorum gestorum actione Labeo scribit, dolum solummodo versisi. Enam si adfectione coactus, ne bona mea distrahatur, negociis te meis obtuleris: aequissimum esse dolum duntaxat te praestare quae sententia habet aequitatem.
Hae amo datur contra gestorem etiam ex necessitate uera vel purativa.
Hac actione tenetur,non solum is,qui sponte & nulla necessitate cogente,immiscuit se negociis alienis, & ea gessit: verum is etiam,qui aliqua necessitate urget vesnecessitatis suspicione,gessit.
Mandatum verum Titii vesputatiuum domini non impedit MAionem ne ociorum gestorum contra dominum oriri.
Apud Marcellum libro secundo Digestorum quaeritur: si cium proposuissem negocia Titij gerere, tu mihi mandaueris,ut geram: an Vtraque actione uti possimi Mego puto utramque locum habere : quemadmodum idisse Marcellus scribit, si fideiutarem accepero negocia gesturus. nam & hic dicit aduersus Vtrumque esse actionem. i III. I D E M. lib. X L V. ad Sabinum.
SEd videamus, an fideius x hic habere aliqua actionem possit. α verum est negociorum gestoru eum agere posse,nisi donandi animo fideiussit. Falsa opinio domini non impedit baiu actionem contra verum
v. 1 D E M lib. x. ad edictam. Item
306쪽
IItem si,cam putaui a te mihi mandatum, tua negocia A gessi:& hic nascitur negociorum gestorum actio,censante mandati actione. Idem est etiam, si pro te fidei in sero, dum puto mihi a te mandatum esse. Sed & si putaui Titi j negocia esse, octin essent sempronij, eaque gens solus sempronius mihi actione negociorum gest rum tenetur , ut Iulianus libro tertio Digestorum scribit. si pupilli tui negocia gessero non mandatu tuo, sed ne tutelae iudicio tenearis: negociorum gestorum te habebo obligatum. Sed & pupillum : modo si locupletior factus sit.
Ex niuiuo contracto eum procuratore eo ueplatione domitu, δε- minus tantum obligatur. Item obligatis procuratoru non impedit B actionem oriri contra dominum.
Item si procuratori tuo mutua pecuniam dedero tui contemplatione, ut creditorem tuum, vel pignus tuum liberet:aduersus te negotiorum gestorum habeo amonem:aduersus eum,cum quo contraxi,nullam. Quid tamen,si a procuratore tuo stipulatus fuero potest dici,sii peresse mihi aduersus te negociorum gestorum actionem : quia ex abundanti hanc stipu lationem interposui. si quis pecuniam, Vel aliam quandam rem ad me perferendam acceperit: quia meum negocium' gessit, negociorum gestorum mihi actio aduersus eum cor petit. Q negocia aminio depraedandi, actione negociorum o
rum teneturii e tamen agere non potesZ, nisi quatenus dominus locupletiorfactus GLBariolus.
sed si quis negocia mea gesserit, non mei contemplatione,sed sui lucri caussa: Labeo scribit, suum eum potius,quam meum negocium gessisse. qui enim depraedandi caussa accedit: suo lucro, non meo commodo studet. Sed nihilominus,imo magis & is tenebitur negociorum gestorum actione. Ipse tamen , si circa res meas aliquid impenderit: non in id, quod ei abest, quia improbe ad negocia mea accessit sed in quo ego locupletior factus
sum,habet contra me actionem. Quatenus negocium spectat ad gerentem, Elio ista non orismet sed imponiumstetiat ad alium,oritur.
307쪽
Sed si quis ita simpliciter versatus est, ut suum Heg cium in suis bonis,quasi meum, gesserit: nulla ex utroque latere nascitur adtio : quia nec fides bona hoc patiatur. Quod si & suum negocium & meum,quasi meti gesserit: in meum tenebitur . nam & si cui mandauero, ut meum negocium gerat, quod mihi tecum erat commune: dicendum esse Labeo ait, si & tuum gessit sciens,negociorum gestorum eum tibi teneri. Si quis quasi se trus meus negocium meum gesserit, clim esset vel libertus , vel ingenuus : dabitur negociorum gestorum
actio. Si negocium teΠpertinere ad eum eui μ eontemplatio negeritur quoquo modo re ipsa: contra eum cuius ere est, non agitur . etiamsi ratum baleat moto telibalere ratum quo ιs nomine Enon US gestum. Sed si ego filij tui negocia gesserim,vel serui: vide
mus,an tecum negociorum gestorum habeam actionem.& mihi videtur verum, quod Labeo distinguit, & Pomponius libro vicesimo sexto probat: ut si quidem comtemplatione tui negocia gessi peculiaria,tu mihi tenearis. quod si amicitia filij tui,vel serui,vel eorum contemplatione: aduersus patrem vel dominum de peculio du- taxat dandam actionem. Idemque est, & si sui iuris esse eos putaui. Nam S si seruum non necessarium emero filio tuo,& tu ratum habueris: nihil agitur ratiliabitione. Eodem loco Pomponius scribit, hoc adiecto: quod pu- ptat,&si nihil sit in peculio quoniam plus patri dominu-ve debetur & in patrem dandam actionem, in quantum
locupletior ex mea administratione factus sit. Contra eum ad quem Deciat vere negociu=n, tam petit Me actio non moeciafalsa opinione Prientisa potat.
Sed & si hominis liberi, qui tibi bona fide seruiebat, negocia gessero: si quidem putans tuum esse seruum gessi: Pomponius scribit, earum rerum caussa, quae te sequi debent,tecum mihi sore negociorum gestoru actionem: carum vero rerum,quq ipsum sequuntur: non tecum, sed cum ipso. Sed & si liberum sciui: earum quidem rerum, quae eu Consequuntur,habebo aduersus eum actionem: earum vero rerum, quae te sequunt ur,aduersus te.
308쪽
pensa facta ne res pereat: repetitur ab eo ad quem res spectat: noli insperitas sa opinione gerentis.Bart. Si Titii seruum putans, qui erat senipronij, dedero pecuniam,ne occideretur: ut Pomponi' ait, habebo negociorum gestorum aduersus Sempronium actionem. Item quaeritur apud Pedium libro septimo: si Titium quasi debitorem tuum extra iudicium admonuero, & is soluerit mihi,cum debitor tuus non esset: tuque postea cognoueris , & ratum habueris:an negociorum festoruactione me conuenire possis i Et ait duditari posse: quia nullum negocium tuum gestum sit, cum debitor tuus non fuerit. Sed rati habitio inquit fecit tuum nego-eium. Et sicut ei,a quo exactum est, aduersus eum datur repetitio,qui ratum habuerit : ita & ipsi debebit post ratibabitionem aduersus me competere ali io . Et sic rati- habitio constituit negocium tuum,quod ab initio tuum non erat,sed tui contemplatione gestum. Item ait: si Titi j debitorem,cui te haeredem putabam , cu csset Seius, conuenero similiter & exegero: mox tu ratum habueris: esse mihi aduersus te , & tibi mutuam negocioru gestorum actionem. Atqui alienum negocium gestum est. sed rati habitio hoc conciliat. quae res efficit,ut tuum negocium gestu videatur, & a te haereditas peti possit. id ergo inquit Pedius si ciὶm te haer em putarem, insulam fulsero haereditariam : tuque ratum habueris : an sit mihi aduersus te actio Sed non fore ait: cum hoc facto meo alter sit locupletatus,& alterius re ipsa gestum negocium sit: nec possit, quod alij adquisitum est ipso gestu ,hoc tuum negocium videri.
Gestor tenetur de neglectiss alius reaigesturos: ite a se nouexigisseeuin uo exigit ab alio: iis est et de istis peisonis quae possunt ageresine mandato. Bart. Videamus in persona eius,qui negocia administrat,si quaedam gessit,quaedam non : contemplatione tamen Gius alius ad hoc non accessit,& vir diligens quod ab eo exigimus etiam ea gesturus fuit:an dici debeat, negociorum gestorum a ione eum teneri & propter ea,quae non genit. quod puto verius . Certo si quid a se exigere debuit, proculdgbio hoc ei imputabitur. Quanquam
309쪽
Digestorum lib. I i I. Tit. V.
enim hoc ei imputari non possit, cur alios debitores πιο conuenerit quoniam conueniendi eos iudicio facultatem non habuerit, qui nullam actionem intendere potuit tamen i semetioso cur non exegerit, ei imputabitur . & si sorte non fuerat usurarium debitum , incipiet esse usurarium: ut diuus Pius Flauio Logino rescripsit: nisi fore' inquit vsuras ei remiserit.
I. PATLus lib. I x.ad edictum. Via tantundem in bonae fidei iudiciis ossicium iu- dicis valet,quantum in stipulatione nominatim eius rei facta interrogatio. VII. v L P I A N v s lib.x id edictum.
SI autem is fuit,qui negocia adminis , auit quo ma-
datum non exigebatur:posse ei imputari, cur oblata de rato cautione eum non conuenerit: si modδ facito ei filii satisdare. certe in sua persona non dubitatum est.&ideo si ex caussa fuit obligatus , quae certo tempore finiebatur , & tempore liberatus est: nihilominus negociorum gestorum actione erit obligatus. Idem erit dicendum,& in ea caussa, ex qua haeres non teneretur , Ut Marcellus scribit. Item si iandum tuum vel ciuitatis per obreptionem petiero,negocium tuum vel ciuitatis gerens :& ampliores,quam oportuit,fructus fuero cor secutus : debebo hoc ipsum tibi vel reipublicae praest xe,licet petere non potuerim. Sententia lata sver exceptionὸ inducit exceptionem rei iudic illud postea per modum actionis proponitur.Bart. Si quocunque modo ratio compensationis habita noest a iudicet potest contrario iudicio agi. QAod si post
examinationem reprobatae fuerint compensationes: v xius est,quasi re iudicata,amplius agi contrario iudicio non pol e: quia exceptio rei iudicatae opponenda est. Prohibitio impedit hane actionem oriri contra prohibentems
cium non contra alium non pari lubentem.
Iulianus libro tertio tractat, si ex duobus sociis alter me prohibuerit administrare, alter nonran aduersus eum,qui non prohibuit, habeam negociorum gestorum actionem. mpuetur eo: quod si data fuerit aduersus eum
actio,ia esse erit & eum perstringi, qui vetuit. Sed &
310쪽
illud esse iniquum,eum,qui non prohibuit,alieno facto liberari:cdm 3d si mutua pecuniam alteri ex sociis prohibente secto dedissem, utique eum obligarem, & puto secundum Iulianum debere dici,superesse contra eum. qui non prohibuit,negociorum gestorum actionem: ita tamen,ut is,qui prohibuit, ex nulla parte neque per socium,neque per seipsum damni aliquid sentiat.
Pomponius scribit. si NEGOCIUM A
RUM TE MIHI NON TENER i. Videndum ergo,ne in dubio hoc,an ratum habeam, actio negoci rum gestorum pendeat.nam quomodo, clam semel cor' perit, nuda voluntate tolleturi s ED sv PER I vs I TA aE PUTAR , si DoLvs MALus ἐπ a AB si T. Imb puto,& si comprobem,adhuc negociorum gestor nactione esse. sED EO DICTO
PROBATVM Es T. Caeteram si, ubi probaui, non est negociorum gestorum actio : quid fiet, si a debitore ς meo exegerit,& probauerim,quemadmodum recipiam Item si vendideriti ipse denique si quid impenderit, quemadmodum recipiet' nam utique mandatum no est. erit igitur & post ratibabitionem nagociorum gestorum
SEd an ultro mihi tribuatur actio sumptuum, quos socii& puto competere : nisi specialiter id actum est,
ut neuter aduersiis alterum habeat actionem. Is autem,
qui negociorum gestorum agit: non soli in si effectum habuit negocium , quod gemit, actione ista utetur: sed fugacit, si utiliter coepit, etiam si effectum non habuit negocium. dc ideo si insulam fulsit, vel seruum aegrum