장음표시 사용
331쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. II.
neris auxilium .etenim & deceptis sine culpa sua maxime si Daus ab aduersario interuenerit succurri oportebit: quavis etiam de dolo malo actio competere soleat.& boni praetoris est, potius restituere litem , ut ratio Scaequitas postulabit,quem actionem - famosam costitu re:ad quam tunc demum descendendum est, clim rem dio locus esse non potest. Minores etiam legitime desisse restituuntur ad totam caussam Absentes vero ex necessaria Oproba iliciu ssa legitime δεβὼ rs Ibin tur ad appellinidum. Bart. VIII. MACER lib. r a.de appetationibus. INter minores vigintiquinque annis,& cos qui reipublicae caussa absunt, hoc interest : quod minores annis , etiam si per tutores curatoresve Hros defensi sunt: nihilominus in integrum contra rempublicam restituu-tur,cognita scilicet caussa. Ei vero, qui rei publicae caussa absit,caeterisque qui in eadem caussa habentur: si per irocuratores suos defensi sunt,hacten' in integrum roitutione subueniri solet, ut appellare iis permittatur.
VLPIANus lib. X r. ad edictum. It praetor: Qo OP ΜETUS CAVss AGBsTUM ERIT, RATVM NON. A HABEBO. Olim ita dicebatur, Q v o DVI METV sv E C A V s s A. vis enim fiebat mentio, propter necessitatem impositam contrariam voluntati: metus autem, propter instatis vel
ω periculi caussa mentis trepidationem. Sed po-' stea detracta est vis mentio: quia quodcunque vi atroci Cis 5 mm quoque fieri videretur.
n II. PAVLus tib. I. Sententiarum.
potest. III. v LPIANus lib. x r. ad edictum.
Continet igitur haec clausula & vim & metum 1 dc si quis vi compulsus aliquid fecit, per hoc edictum restituitur. Sed vim accipimus atrocem, A eam, quae aduersus
332쪽
Quod metus caussa gestum erit. iis
aduersus bonos mores fiat: non eam, quam magistratus intulit, scilicet iure licito & iure honoris, quem sustinet. Etenim si Der iniuriam quid fecit populi Romani magistratus vel prouinciae praeses, Pomponius sibit hoc edictum locum habere: si forte inquit) mortis aut
erberum terrore pecuniam alicui extorsit. II O./PΑvLus lib. x t .ad edim . . EGo puto etiam seruitutis timorem , & smilium admittendum. In Emetus intelligitur qui cadit in emstantem mirum,ut mortis, vel O IV eruciatus eo porta vel seruitutis Apudicitia secius alterius leuis tia res O vexationis vel infum .Rart. At p. b. 3. V. V L P r A N v s lib. x I.ad edictam. TALevi. MEtum accipiendum Labeo dicit, non quemlibet ii s. q. morem,sed maioris mali. 8obie VI. C A I v s.lib. I II I.ad edictum prouinciale, piose dis MEtum autem non vani hominis, sed qui merito dc serit quain in hominem constantissimum cadatod hoc edictu ru rerum
Pertinere dicemus. inctus a VII. VLPIANV s lib. x I. ad edictum. mitia .
NEc timorem infamiae hoc edicto contineri, Pedius Mino. dicit libro octauo: neque alicui ' vexationis tim rem per hoc edictum restitui. Proinae si quis meticulosus rem nullam fi ustra metuerit, per hoc edictum non restituitur: quoniam neque vi, neque metu factum est. Proinde si quis in furto, vel in adulterio deprehensus, vel in alio flagitio: vel dedit aliquid, vel se obligauit: Pomponi' libro vicesimo octauo recte scribit, posse euad edictum hoc pertinere.timuit enim vel mortem, Vel vincula.quanqu: m non omnem adulterum vel furem licet occidere,nisi se telo defendat: sed potuerant vel noiure occidi,& ideo iustus fuit metus. Sed & si ne prodatur ab eo,qui deprehendit , alienaverit: succurri ei per hoc edictum videtur.quoniam si proditus esset,potuis set ea pati,quae diximus.
Isti quidem & in legem Iuliam incidunt,qui quid pro
comperto stupro acceperunt: praetor tamen, ut restituant,im uenire debet. nam ct gestum est malo motu
333쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. II.
praetor non respicit,an adulter sit,qui dedit: sed Foesoldm,quod hic accepit,metu mortis illato. Si is ac- ocipiat pecuniam,qui instrumenta status mei interuers rus est,nisi dem: non dubitatur, quin maximo metu c5pellar: utique si iam in seruitutem petor, & illis instrum mentis perditis,liber pronunciari non possum. Quia si dederit,iae stuprum patiatur,vir seu mulier : hoc ediactum locum ha t: cdm viris bonis iste metus maior, si mortis esse debeat. Haec,quae diximus ad edictu pe tinere: nihil interest,in se quis verit' sit, an liberis luis: cum pro affectu magis in liberis parentes terreantur. In hae a Bone debet probari metus pericu i iisantis, non se
MEtiam autem praesentem accipere debemus,non suspitionem interendi eius e & ita Pomponius libro vicesimo octauo scribit. Ait enim metum accipiedum,
si illatus est timor ab aliquo. Denique tractat: si fiandumeum dereliquero, audito quod quis cum armis veniaret: an huic edicto locus sit. & refert Labeonem existia mare,edicto locum non esse. sed & v N D E v I interdictum cessare:quoniam non videar vi deiectus,qui deiici non expectaui, sed profugi. Aliter atque si postea, qarmati ingressi sunt,tunc discessi.huic enim edicto locu fore. Idem ait,& si forte adhibita manu, in meo solo per vim aedifices : & interdictum Q v o D vr AvT Fc L A M,& hoc edictum locum habere: scilicet, quoniametu patior id te facere. Sed&si per vim tibi possessi nem tradidero: dicit Pomponius,nuic edicto locum es.se. Animaduertendum est autem, quod praetor hoc dicto generaliter & in rem loquitur, nec adiicit a quo gestum sit.& ideo siue singularis sit persona, quae metu intulit,vel populus,vel curia et collegium,vel co ': huic edicto locus erit. Sed licet vim a quocunque praetor factam complectatur: eleganter tamen Pomponius ait: si quo magis te de vi hostium vel latronum, vel po- 'puli tuerer vel liberarem, aliquid accepero ἰ te, vel te obligauero: non debere me hoc edicto teneri , nisi ipso bane tibi vim submisi. caeterum si alienus sum a vi: teneri me
334쪽
mod metus caussa gestum erit. res
tiui me non debere . ego enim operae potius meae me
a cedem accepisse videor. . Ide Pomponius scribit,quosdam bene puta 'etiam serui manumissionem, vel aedi Gij depositionem, quam quis eoactus fecit, ad restit xionem huius edim porrigendam. Me edicto mira Utaneariis 1fectu
Sed quod praetor avi R. Tu M uosti uasa sorquatenus accipiendum est, videamus. Et quide aut im--rfecta res es licet metus interuenerit,utputa stipulationem nilmeratio non est secuta:aut periuchi, si post supulationem de numeratio facta eae aut metum accepto debitor liberatus est. vel quid simile contigit, quod negocium perficeret. Et pomponius svribit, in nuciniis
quidem pe sectis,3 exceptionem interdum,omio competererin imperfectisautem solam ex tume. dex facto scio ethn Campam metu cui ninatoaexto stant cautione pollicitationis resemptum esse ab L oratore nostro. posse eum a praetore in integrum reai-ranionem postubis: dc praetorem me adsidente interi eutum ess ut sue actione velletaduersus Capanos c periri.ege propositam siue exceptione, aduerius petGtesmon Meae exceptionem. Ex qua constitutione colligiturorsiueperiam,sive imperfecti sit residi actiod Neptio detur. Volenti autem datur,& inis actio, C dein posmiam:reseissa acceptilatione, velatia liber tione. Item Iulianus libro tertio digestoru putato.
cui minetus caussa tradita est, non soru reddere, vera etiam de dolo reproinittere inre. Posic riarallitur rρσmalem quam δε inest reipveario. eLicet etia inremactionem danda existimemus, quia
res in bonis eius est,qui vim passiis est et vocm non sine ratione dicetur, si in quadrimium quis egerit , finiri in rem actionem et contra. Ex hoc edicto restitutio sicienda est in integru omio iudicis:id est, vi si per vim res tradita sitaetradatur et de dolo scut dict6 e st r oromittatur,ne sorti laterioris sit secta.Et si aconia latione liberatio interueneri restituenda erit in pristianimitiis: --lin iis r,vs--- ,,ut Iulianus sci ibat
335쪽
Digestorum lib. II 1 I. Titi I I.
libro quarto, si pecunia, quae debita fuit, accepto vim facta sit: nis vel soluatur, vel restituta obligatior Diiudicium accipiatur, in quadruplo eum condemncindit. Sed & si per vim stipulavii promisero, stipulatio acceptb facienda erit. Sed & si usussi uctus , vel seruitute;
amissae sint,restituendae erunt. . Hae a tio est in rem scriptae ideo datur costa onmes ad quosa amodum peruenit ex metu . Item est restitutoria: O ideo omni, 'pristinumstatum reponit. Bart.
Com autem haec actio in rem sit scripta, nec per nam vim facientis coerceat, sed aduersus omnes res tui velit, quod metus causta factum est : non immerito, Iulimus a Marcello notatus est scribens, si fideiussor vim intulit,ut aeceptis liberaretur,in reum non esse restituendam actionem , sed fideiussorem nisi aduersus redin quoque actionem restituat debere in quadrupluui condemnari. Sed est verius , quod Marcellus notat:etiam aduersus reum competere hanc actionem . cain rem sit scripta. X. C A I v s Id ri r r.ad edim-μοuisiciali
I Llud verum est: si ex facto debitoris metum ibε-
tis, fideiusseries acceptilatione liberati situr etiam aduersus fidei utares agi posse, ut se reponant inobligationem. Si metu e te coactus,acceptam tibi stipui tionem fecerim i arbitratu iudicis, apud quem ex hoc edicto agitur,no solum illud continetur. ut in tua pese psona redintegretur obligatio.: sed ut fideiussores. quo que, vel eosdem, vel alios non minus idoneos adhibe as:prieterea ut & pignora,quae dederas, in isdem ea .
si restituas. Nontenet quis ex metu galoper uirum,nisi quatenus conia nodum ad eum peruenit Bart. x M a lx c E L L T sto. x r I r.Iu tu i disdirum notat.
Si quis alius sine malicia fideiussoris , ut fideiussori
accepto fieret vim fecit: non tenebitur fideiutatist rei quoque obliga ionem restituat. s 3 r. V I. FI AN s lib.xi.ad edictu
Ed α partus ancillaru 3c suetus pecorum, & seu γ
336쪽
Qised metus caussa gestum erit. Ios
i estitui ,& omnem caussam oportet. nee solum eos, qui percepti sunt:verum si plus ego percipere potui,& purmetum impeditus sum: haec quoque praestabit.
Quir metum reddit piad reddere tenetur hac acilia iis, habet a tione Quod me.cau.
aeri poterit: an etiam ei, qui vim fecerat , passo vim restitui praetor velit per hoc edictum, ea quae alienavit Et Pomponius scribit libro vicesimo octavo,nori oportere ei praetorem opem ferre. nam cum liceat inquit vim vi pellere: quod fecit, passus est. Quaia si
metu te ferit sibi promittere: mox ego tum cu co Sero eiu te accepto liberare:nihil esse, quod ei restituatur. Iuliatius ait & eum,qui vim adhibuit debitori suo,ut ei solueret: hoc edicto non teneri,propter noturam et V o D ME Tvs c Avss A actionis,quae donum exis't:quamuis negari non possit,in legem Iuliani eum de vi incidisse,& ius crediti amisse. Creditorwper vis pecuniam mel remsi debitam accipit, vessbi frui fecit, ius debiti te, dii, O onme quod habet inreves
F stat enim decretum diui Marci in haec verba. mptimum est, ut si quas putas te habere petitiones, ctionibus experiaris . Et cum Marcianus inde diceret, vini nullam feci. Caesar dixit. Tu vim putas esse soldm, si homines vulneremur vis est & tunc, quoties quis id, quod deberi sibi putat, iton per iudicem reposcit. r, Quisquis igitur probatus mihi fuerit, rem ullam de bitoris, non ab ipso sibi sponte datam, sine u lo iudicet te aere possidere,vel accepisse, sibique ius in eam rem dixisse:ius crediti non habebit. re tu a
I Tm si Gni exceptione aduersus te perpetua tutus 'essem,coegero te acceptum mihi facere : cessare hoc edictum. quia nihil tibi abest. si quis non restituat: in quadruplum iudicium in eum pollicetu . adruplabitur autem olim quodcunque restitui oportuit. M . tis enim clementer cum reo praetor egit: ut daret ei e situ di iacultatem di vult pceium euitare. Post Miritim 'φρ' ἔμ' o si vero m
337쪽
Vero in simplum actionem pollicetur: sed non semper scd eaussa cognita. In cauniae autem cognitione versa- tur: ut si actio non sit , tunc haec detur. α sane cam per metum facta iniuria anno quidem utili exoleverit rido nea caussa esse debet , v ost annum actio haec dari do at. Alia autem acti' esse sic potest: si is qui sis adminia est,decesserit i haeres eius habet haeredixistis petiti nem.quoniam pro possessore, qui vim intulit , possidetia, pter quod hqredi no erit Q v o, MLτ ε CAVs-s A actio : quamuis si Fumus largiretur. etiam Meres inruadruplum experiri possit. Ideo autem siccessoribusatur,quoniam & rei habet persecutionem. Qui agit bae acti me iis debet probarescilico metum si tu mear ad inferentem nuti m commodum ruenisse. In hac actione non quari itur utrum is , qui conueniatur , an alius metum fecerit. sufficit enim hoc docere, metum sibi illatum,vel vim:& ex hac re eum, qui co uenitur,& si crimine caret ucriun tamen sensisse. Nam cum metus habebit in se ignorantiam: merito quis non
adstringitur, ut designet, quis ei metum vel vim adhibuerit. ideo ad hoc tantom actor adstringitur: ut d ceat metum in caussa fuisse, ut alicui acceptam pecunia faceret,vel rem ita traderet,uel quid aliud saceret. Nec cuiquam iniquum videatur,ex alieno factis altu in qu druplum condemnari: quia non statim quadrupli est actio, sed si res non restituatur. Haec autem actio cum arbitraria st: habet reus licentiam as arbitrio dato usque ad sententiam, restitutionem secundum quod si pra diximus rei facere.quod si non fecerit ditare meritoque quadrupli condemnationem patietur.
1, ad prem resperuenit ex metuitato per alium, rei interitu
Aliquando tamen, & si metus adhibitus 'Nonatur, arbitrium ablaIutionem adsere. id enim si metum quidem Titius aghibuit,me non conscio e res autem ad me peruenit, 3 haec in rebus humanis non est sine dolo malo meo:non iudicis ossicio absoluar Ita dc si se
nus in fuga est:aeque iudicis ossicio si cauero me si in amiotestatem peruenerit estitutura absolui de
338쪽
Qgod metus caussa gestum erit. ro
bo. Vnde cuidam putant, nae fidei emptorem ab eo, Qui vim intulit,comparantem, non ten i :nec eum, qui' dono aecepit, vel cui res lcgata est. Sed rectissime Iuliano videtur, etiam hos teneri: ne metus, quem passus sum, mihi captiosus sit. Pedius quoque libro octauo seribit, arbitrium iudicis in restituenda re tale esse: ut eum quidem, qui vim admisit, iubeat restituere, etiams ad alium res peruenit:eum autem, ad quem peruenit, etiam si alius metum fecit. Nam in altarius praemium
verti alienum metum non oportet.
Labeo ait.si quis per metum reus sit constitutus,& fideiussorem volentem dederit: & ipse & fideiutar libe- a ratur. si solus fideiussor metu ccessit, non etiam reus: solus fideiussos liberabitur. Quadruplatur autem id,
ςausia. si quis per vim sisti promittendo, postea fide-su rem adhibeat: is quoque liberatur. Cinde inatus ad m taberat, triplum cogismr liberare
Sed & si quis per vim stipulatus, clim acceptum non
saceret,fuerit in quadruplum condemnatus: ex stipulatu eum agentem,aduersus ςxcepionem replicatione adiuuari Iulianus putat: cum in quadruplo & simplum sit reus consecutus. Labeo autem etiam post Quadruplic actionem,nihilominus exceptione submouendum eum, qui vim intulit,dicebat.quod cum durum v ideatur, ititemperandum pst : ut tam tripli condemnatione ple tutiquata acceptilationem omnimodo facere compellatur. Quaton' autem diximus,quadruplo sin plum inesse,sς hoc disponendum est: vi in codemnationς quadrupli res quidem omnimodo c5tineatur, & eius restitutio fiat: poena autem usque ad triplum praestetur. Hod si homo sine dolo malo 3c culpa eius,qui vim in tuist, oc condemnatus est, periit: in hoc casu a rei condemnatione ideo relaxabitur si intra tempora iudicati actionis moriatur quia tripli poena propter facinus satistacere cogitur. Pro eo autem, qui in fuga esse diciat π: quo extorquenda est,quatenus de persequatur, δύ
339쪽
omnimodo eum restituat:& nihilominus in rem, vel ad ea bibenduin, vel si qua alia ei competit actio , ad num Drecipiendum integra ci,qui vim palius est , seruabitur. ita tamen,ut si dominus eum quocunque modo recep rit: is qui ex stipulatione conuenitur, exceptione tutus fiat.haec si post condemnationem. Si autem ante sentos tiam homo sine dolo malo & culpa mortuus fuerit uenebitur,idq; his verbis edicti, N a 2 EA RE s. rL-
de si infusa sit seruus sine dolo malo Sc culpa eius, cum quo agetur: cauendum est per iudicem, ut eum stratum persecutus,reddat. Sed dc ri non culpa eius , cum quo agetur,obierit: si tamen peritura res non fuit, si metum non adhibuisset: tenebitur reus,sic& in interdicto v N- EP s v I, Vel Q v on Vr AvT CLAM obseru tur. Itaque interdum hominis precium recipit, quanti eum venditurus suerat,si vim passus non esset. In violentus compulsi furto non e smittitur: Ρ- - --
Qui vim intulit, ci impossessionem a me sit consec tus,fur non est: quamuis qui vi rapuit, fur improbior esse videatur, ut Iuliano pi cet. num qui metum fecit, ct de dolo teneri certum est: & ita Pomponius Sc consumi alteram ctionem per alteram,exceptione in uopposita, Iulianus ait,quod interest, quadruplari Glum Sc ideo cum, qui ex caussa fideicommissa quadra- pginta debeat,si trecenta proniiserit per vim,& soluerit: ducentorum sexaginta quadruplum consecuturum. in his enim cum effectu vim passus est. IIue a Tio esteae delicioudeos moes t delinquentes , tenetur niselidumvibo actio Ut ab istitispersecutor umido nius solutis liber At alium qui bae actistu tenetur. N. Secundum haec si plures metum adhibuerint, Sc upus fuerit conuentus: siquidem sponte rem ante sententiam restituerit, omnes liberati sunt. Quod etsi non secerit, sed ex sententia quadruplum rςstituerit: veri0s est, etiam sic perimi aduersiis caeterps Q R M TV s
340쪽
Quod metus caussa gestum eri . rog
AVt in id dabitur aduersus eaeteros actio, quod nu-nus ab alio exactum est- xvi. VLPIANV a lib. X r. adedi Eirum.
Vod diximus, si plures metum admiserunt : idem dicendum erit,& si ad alium res peruenit, & alter
metum adhibuit. ivbre actio factoseruori est molis, solutis facta tollit hane amonem: Iecus Orms pro noxa depur. Bra . Sed&si serui metum adhibuerunt, noxalis quide ctio ipsoru nomine erit: poterit autem quis & dominu, ad que res peruenerit,conuonire: quod conuentus,si uexem,sive secundum quod iam dictum est quadruplum
praestiterit: proderit & seruis. si vero noxali couentus,n maluerit noxae dedere : nihilominus poterit & ipse c ueniri,si ad eum res peruenit. Haec actio haeredi caeterisque successoribus datur,quoniam rei habet pers cutionem.In haeredem autem & caeteros in id, quod ad os peruenit, datur non.immerit3. licet enim poena adhaeredem non transit: attamen quod turpiter vel stet
re quaesitum est ut est rescriptum ad compendium ha redis non de t pertinere.
VIdeamus ergo: si barres,ad quem aliquid peruenit,
consumpserit quod peruenit,an delinat teneri: an vero sufficiat semel peruenisse t &si cosumpto eo deces. C serit,utruin aduersus haeredem eius omnimodo competat haec actio , quoniam haereditariam suscepit obligationem: an non sit danda , quoniam ad secundum haer dem nihil perueniti Et melius est,omnimodo compet re in haeredem haeredis actione.suisicit enim semel pes uenisse ad proximum haeredem: & quod perpetua actio esse coepit. Alioquin dicendum erit: nec ipsum,qui co-simpsit,quod ad eum peruenit,teneri. Si res m metum extore. perierit,pos sor locupletior muri--
vir ecu perierit res empta ex illa. preto . xv IlI I. VLiANV stib Lx IIII. Digestorum.
SI ipsa res,quae ad alium peruenit, interiit: n5 esse locupletioreni dicemus. si vero in pecuniam , aliai Vc m conuersa siti nihil vltra quaerendum est, quis exi o iiii tus