장음표시 사용
341쪽
tus sit:sed omnimodo locuples videtur ieet postea dias dat. Nama: Imperator Titus Antoninus Claudio v. rontino, de preciis rerum haereditariarum rescripsit: ob id ipsum peti haereditatε ab eo posse, quia licet res
quae in haereditate fuerant , apud eum non sint: tammprecium earum locupletem eum vel smsus mutata sp eie faciendo, perinde obliget, ac si corpora ipsa in eadem speeiemansissent. Hae datur rentra ha --mia peruemtaria x I x. o A i usti iit G ad edim - -ncitari 'Vod autem in haeredem eatenus pollicetur amo- 4nem proe6sul,quatenus ad eu perii erit: intelli .
' gendu est,ad p tud danda a bonε pertinere. ar
QVantum autε ad haeredem peruenit itis edtin taetempore speebibitur di si mod3 eertum sit aliquid peruenisse. Ide de si in ipsius,qui vim intulit, eo us patrimonis sie peruenerit aliquid i ortu sit adhaeredem peruentum .idem,si debitor liberatus est tramis acta metu iuste illato, non res indisin. Minoia T X I. I A s x x . ad ediminue
SI mulier contra patronum suum ingrata fasti: scietisse ingrata , cum de suo statu periclitabatur , ali quia patrono dederit vel promi serit, ne in seruitutem redigatur: cessat edictum,quia hunc sibi metum ipsa inse, t. Quod metus caussa gestum erit. nullo tempore prior ratum habebit. Qui possessionε non sui fundi re didit: non quanti landus est, sed quanti possessio : eius quadruplum, vel simplum cum fructibus eoissequetur. aestimatur enim quod restitui oportet, id est, quod a est. Abest autem nuda possessio esi suis fructibus, quod& Pomponius scribit. si dos metu promissa sit, no puro nasci obligationem e quia est verissimum nec talem promissionem dotis vllam esse. Vbi actio ipse iure restitur sH pacto quod m
si metu coactus sim ab emptione vel locatione discedere:videndum est,an nihil sit a'um,& antiqua o lisatio
342쪽
Qgod metus caussa gestum erat. Ios
tigatio renianeat:an hoe disiimile sit aeeeptilatii i, quia nulla bona fidei obligatione posumus niti, eum finitast,dum amittitur.&magis est,ut similis semio Meisti.
lationisiit,& ideo praetoria nascatur. In quoiatram. qui reis vim adeudo uisu Iocis hae alvom. si metu eoactus adii haereditatem,puto me hari edem effici: quia quamuis,si liberum esset, noluissem: tamen coactus volui. Sed per praetorem restituendus sum, ut abstinendi mihi potestas tribuatur . si eoactus haereditatem repudiem,duplici via praetor mihi Reeurrit: aut utiles actiones quali haeredi dando,aut actione M' o nMa Tvs cavas A praestandor ut quam viam ego Iegero,haec mihi pateat. a Carcer est iustus in earcere, 'Mius
i in carcerem quem demisit, ut aliquid ei exto quereliquidquid ob hane eausiam factum est,nul-- lius momenti est. Vbi UMmptis est contra itam
Non est verisimile,e6pulsu in ribe iniquὸ indebitu
soluisse eum,qui clara dignitatem se habere pritε- dat: citin potuerit is ius publieum inuoeare,& adire ali-c quem potestate ' ditum,qui utique vim eum pati prohibuisset. sed huiusmodi praesumitioni debet apertissimas probationes violentiae opponere. Fa iam metu ne pos ducatur ad iudicem, non rescinditur per
hane actionem,sed per ossiciam iudicis. si iusto metu perterritus,eognitione iudicis rad quε ut vinctus iret,potens aduersarius minabatur : id quod habere licebat,e5pulsus vendidit: res suae aequitati per praesidem prouinciae restituitur.
Si foenerator inciviliter custodiendo Athletam, & a certaminibus prohibedo, cauere compulerit ultra qualitatem pecuniet debitq:his probatis,c5γtes iudex rem
343쪽
si ae aequitati restitui decernet.. Dcaci per rim ab angrisore indes ite illatu, iudicis officis
finditur,quatenio quis damnvmpatitur, non ultra. r.
Si quis quod aduersario Θ0n debebat, delegante eo .ppr vim apparitione praesidis interueniente,sine noti ne iudicis coactus cst dare: iudex inciuiliter extorta r stitui ab eo, qui rei damnum praestitit, iubeat. Quod si debitor satisfecit, simplici iussione, & non cognitione habita: quamuis no extra ordinem exactionem fieri,sed eiuiliter oportuit: quae tamen solutipni debitaru ab coquantitatum p os erunt reuoc. ri insiuile est
I A N v s lib. x r. ad edita . Oc edicto praetor aduersus varios & des sos, qui aliis obsucrut calliditate quadam. subuenit: ne vel illis malicia sita sit lucrosi, vel istis simplicitas danosa. Verba autem e
C I .v Μ DΛBo. Dolum malum Seruius quidem ita definit i machinationem quandam alterius decipiendi Fcaussa,clam aliud simulatur. & aliud agituri Labeo autem ait posse sine simul tione id agi, ut quis circumu niatur: posse& sine dolo malo aliud agi, &aliud simulari: scuti faciant, qui per eiusnodi dissimulatione se uant& tuentur, vel silauci aliqna. Itaque ipse sic definite dolum malum csse omnem calliditatem, fallaciam, m chinationem ,ad circumueniendum, fallendum, decipiendum alterum adhibitam. Labeoni definitio vera est. Non fiali autem contentus praetor Π o L V M dicere. sed adiecit M A L v M.; quoniam vel es etiam bonum dolum dicebant, & pro solertia hoc nomen accipiebat: maximo si aduersus hostem latroitumve quis in ut
344쪽
xi A ACTIO NON ARIT. Meritd praetor ita de- ωλ' Domum hanc actionem pollicetur, si alia actio nosti: quo, in hoste reniam tam famosa actio non temere debuit a prςtore de- quirat Hcerni: si sit ci uilis, vel honoraria, qua quis possit expa- des tamen riri. Vsque adeo,ut Pedius libro nono Icripserit: etiam b6Aseruis si interdictum sit, quo quis experiri: vel exceptio, qua da, e pulse tueri possit: cessare hoe ediclum. Idein & Pona ponius Glia Cieri libro vicesimo octauo.& ita adiicit: etsi stipulatione tu' lib.r .ini. tus sit quis,eum actionem de dolo habere non posse: vG Dputa si de dolo stipulatus sit. Idem Pomponius ait, αs actionem in nos dari non oporteat: veluti si stipui tio tam turpis de dolo malo facta sit, ut nemo daturus
sit ex ea actionem : non debere laborare me, ut habeamae dolo malo action 'r cum nemo sit aduersum me daturus actionem Et q- Ut tutus ipse ima HI ν in integrum 3 situtionem, non competit bar actoaremad exeludenda arane actiouenis icit
Idem Pomponius reseri Labeonem existimare: Gasi quis in integrum restitui possit, n5 debere et hac actionem copetere. Sed 3d si alia actio tempore finita st,hanc competere non debere: sibi imputaturo eo,qui agere supersederit : .nisi in lim quoque dolus malus siussit,ut tempus id exiret. Si quis clin actione ciuilen haberet, vel honorariam in stipulatum deductam, eam acceptilatione vel alio modo sustulerit: de dolo experiri non poterit,quoniam habuit aliam actione:nisi R inmittenda actione dolum malum passus et .
Actio competens aduosus unum, impessis a binem de dolo ad--rsus alium si tamen isse est soluendo. Ba solus.
Non solam aut i si duersus eum sit alia actio aduersus quem de dolo qηm ctur Vr i. v A V L V s lib. xti Medi iam. Elρ quo sei uari res poterit,
I habet hoc edictum loquin e veroni etiam si ad
345쪽
sit actio,vel si ab alio res mihi seritari poterit.
I DV que si quis pupillus a Titio tuto authore coti
tudente, circumscriptus sit: non debere eum de dolo malo actionem aduersus Titium habere.cdm habeat tutelae actionem, per quam cosequatur, quod sua inte sit. Planosi tutor soluendo non sit: dicenduiti erit de dolo actionem ei dari. i. e A I v s lib. I i r. ad edim βω-vil NArn is nulla actionem videtur habere, cui propter inopiam aduersarij inanis actiό est. Davi tertii eontriatam non uitiat, sed dolio eo in hemim ς dedit rasam contra ibonafidei, i n rem δε iure nud inv
FT eleganter Pomponius haec verba , tr AL AA-c T i o H o u s i T, sic excepit:quasi res alio incido ei ad quem ea res pertinet, tua esse non possit. Nec videtur huic sententiae aduersum , quod Iulianus libro ouarto seribit: si minor anilis viginti quinque e silio serui circunscriptus, eum vendiderit cum peculio,emptorque eum manumiserit i dandam in manumitam de dolo astionem. Hoc enim sic accipimus carere dolo emptorem ut ex empto teneri non possit: aut nullam esse venditionem,si in soc ipsolvi venderet, circunscriptus est. Et quod mitior proponitur non induςit in integrum Frestitutionem .nam aduersus manumistim nulla in inte grum restitutio potest locum habere, secundum quae,eatiam si poenali actione indemnitati eius consuli possit: dicendum erit cessare de dolo action . Pomponius tiam si popularis actio sit,cessare de dolo actionem ait: si res debita sol ur de Orata, ami- exstis uiatisne doli, sis interm ratias in cor tractib- Ω fidei aritur aetae prima-Ma: instricti iuris de dolo. aetolus. Non soliis autem si alia actio non sit, sed se si dubietur,an alia sit: putat tabeo de dolo dandam actionem: Madfert talem syeciem. Qui seruum mihi debebat vel ex venditione,vel ex stipulatu venenum ei dedit, & sic clam tradidit: vel fundu,δρ dum tradidit, pos t ei se vitutem
346쪽
ultuim,vei diruit, vel arbores exciait,vel vi- meam exstirpauit.ait Labeo isiue cauit de dolo,siue non: . dandam in eum de dolo actionem. quoniam si eauit du .liu sit. ancopetat ni ex stipulatu assio. Sed est verius: di quidem de dolo cautum est,cessare actionem de dolo, quonia es xxstipulatu actio.si non est cautum : in ex empto quidem actione cessat de dolo actio qubniam est ex empto: in stip*latu verὀ,de dolo actio neeessaria est./r , O ad umi a -
. si seruum Isi rium proprietarius oeciderit: legis Aquiliae actioni,& ad exhibedum id accedit,si possidεs propriistarius occidit:idesqi cessatae dolo actio. Itema si seruum legatum btres ante aditam haereditatem oςciderit: Quoniam prius,quam factus sit legatarij, interemptus est:cessat legis Aquiliae amo. dedol6 autem actio, quocunque eum tempore occiaerit, cessat: quia ex testamento actio competit. - Albolegis Acluilia ν tile .ltiise ι -- raeeluilii: tia
Si quadrupes tua dolo alterius gamnuin inibi dede rit et quaeritur , an ae dolo habeam aduersus eum acti . nem idc placuit mihi, quod Laseo seripsit is dominusi drupeati Mui sit soluedo,dari debere de dolo actiMC nem: quamuis si noxae deditio sit secuta,non putem dandam.nee in id,quod excedit. Idem Labeo quaerit si eoinpeditum seruum meum. ut sugeret, solueris: ari de dolo actio danda sit & ait Quintus apia eum notans. si nisti misericordia dua' secisti,furii teneris: i misericordia, in factum actio dari debet.. Qin: non sera at piabim ad naturaliter. - riuiliter M. Minuenetur lase actione de risis adiud mmedium d stata. deritus pro libertate pactionis reum domino dedit: ea coditione,ut post libertateni transferatur iri eum o ligatio..manumissus non patitur in se obligatione tot iaserri Poponius serisit,locum hasere de dolo actionem. sed i per patronu stabit, quo minus obligatio triuisso tur: dicendum ait , patronam exceptione a reo submo- '
347쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. III.
uendum.Eso moueor. quemadmodum ditim de dolo dabitur,cum sit alia actio nisi forte quis dicat: quonia e ceptione patronus submoueri potest , si agat cu reo: d bere dici quasi nupa actio sit, quae exceptione repeli tur de dolo decernendam. Atquin patronus tunc sub- . mouetur: si nolit expromissione ipsum manumissum ae cipere. e promissori plane aduersus manumissum dari debebit de dolo actio: aut si non sit soluendo expromicsor, domino dabitur. Si dolo malo procurator passus
sit vincere aduersarium meu ,ita ut absolueretur: an dodolo actio mihi aduersus eum, qui vicit, competat: potest quaeri.& puto non c6petere: si paratus sit reus trania ferre iudicium in se sub exceptione hac, SI COLLV-s V Mos i T. alioquin de dolo actio erit danda: scilicet asi cum procuratore agi non possit, quia non est soluodo. Simplex mendacium non Umitur dolose dictum, O ideo Ainducitaeboni de dolomisca asia lucri me multu art. Item Pomponius refert: Cecidianum praetorem non dedisse de dolo actiostem aduersus eum, qui adfirmarat idoneum esse eviri cui mutua pecunia dabatur: quod vetrum est. nam nisi ex magna & euidenti calliditate . non. debet de dolo actio dari. .
QVod si clim scires editi facultatibus labi, lucri tui
gratia adfirmasti mihi idoneum esse: merito aduer
sus te cum mei decipiendi gratii alium Liud a laudasti de dolo iudicium dandum est. I t
C I quis adfirmauerit minimam esse hq reditatem,& ita oea ab haerede emit: non est de dolo actio,ciam ex vendito sufficiat. Si aute mihi persuaserit,ut repudiem reditatem,quasi minus seluendo ea sit: vel ut optem se -uum,quasi melior eo in familia no sit: di eo de dolo daridam,si callio hoc fecerit. Item si tabulae testameti . de inoficioso diceretur,diu suppresset sint,mox mortuo
filio prolatae: haeredes filii adversus eos, qui suppeta rui in lege Cornelia Sc de dolo possis experiti
348쪽
Labeo lib. septimo potatioru scribit: si oleti in tuum quasi suum defendat Titius,&tu hoc oleum depbsueris apud Seium,ut is hoc venderet,& preeium seruaret. Dee internos diiudicaretur,cuius oleum esset,neque Titius velit iudicium aecipere e quoniam neque mandati. neque sequestraria Seium eonvenire potes, nondum impleta conditione depositionis: de dolo aduersus Titium agendum. Sed Pomponius libro vicesimo septimo,posse cum sequestro praescriptis verbis actione agi vel si is soluendo non sit eum Titio de dolo : quae distinctio v ra esse videtur. Et si seruum pignoratum noxae mihi Mederis: per iudicem ab lutus,de dolo teneris,si apparuerit eum esse pignori datum. Haec de dolo amo no xalis erit. ideo Labeo cuoque libro tricesimo praetoris' eregrini scribit,de dolὰ actionem serui nomine inte dum de peculio, interdum noxalem dari. Nam si ea res st, in qua dolus commissus est, ex qua de peculio do tur actio:tunc de peculio dandam. si vero ea sit,ex quan alis:hoc quoque noxale suturum. ι Decialis non daturpra modica quantitate, nee emtra parentes vel patronos etpesonas honestio 1 essed per MIMnem infumsu
Meritd caussae cognitionem pro in rit.neque nim passim hic actio indulgenda est. nam ecce in primiss modica sumnia sit, I x. ν A v L , s lib. x ti ad edictum. Destvsque ad duos aureos
Non debet dari. sed & quibusdam personis non dabitur: ut puta liberis vel libertis aduersias parentei' patronosve . et in sit famosa. Sed nec humili aduersu α eum, qui dignitate excellit, debet dari: utputa plebeio
aduersus consiliarem receptae authoritatis : vel luxu--rioso atque prodigo, aut alias vili aduersus hominens vitae emendatioris: dc ita Labeo. Quid ergo in horum personat dicenduin i H ν A c τ v M 'verbis temp
349쪽
Digestorum lib. I ii I. Tit. III.
xandam de dolo actionem,ut bonae fidei mentio sit, a Ii. ν A v L V s lib. x r. ad edita. NE Wx dolo sito lucrentur. xl II. VLPIANV sita x L ad UAeredibus tamen harum pursonarum, item adue sus haeredes de dolo actio erit danti. Item in e cognitione versari Labeo ait, ne in pupillum dodolo detur actio, nisi soria nomine haereditario conii niatur.Ego arbitror,& hunc-- sito dolo e5ueniendum. s proximus pubertati est i mouia si locuplatior hos iactus sit.
QVid enim sampetrauerit a procuratore petitoris
vi ab eoabsolueretur'vel si de tutorementit πα- unia acceperit vel alia simili admiseritiquae
non magnam machinationem exigunt x v L P I AM v sli xi. amis m
sEd dc ex dolotutori, si Lebis est locupletior puto
Et puto ex suo quidem dolo non posse dari quid enim municipes dolo lacere possimi ) sed si quid in eos peruenit ex dolo eorum, qui res eorum administram: puto dandam. De dolo autem do rionum, in ipsos deeuriones dabitur de dolo actio. Item si quid Golo procur toris ad dominum peruenerit: datur in dominum de dolo actio,in quatum ad eum peruenit. nam procurator ex suo dolo proculdubio tenebitur. In hae actione desiis gnari oportet. cuius dolo factumst: quamuis in metu non sit necesse. ITem exigit praetor,ut comprestedatur,quid dolor isto factum sit. seire enim debet actor,in qua re circ-
350쪽
Si plures dolo secerint,&vnus rem restituerit: omnes liberantur.qubd si unus,quanti ea res est,pr stiterit, puto adhuc caeteros liberari. Haec actio in haeredem α an caeteros successores datur, duraxat de eo, quod ad
eos peruenit. albo ἀὶ arbitraria: o. ideo emara non restituentem iura- mr in lirem ires tempore coamsen nati s extasM.Bareolin. a XVIII. PAVLvs Id. x r. ad
ARbitrio iudicis in hac quoque actione restitutio
e rehenditur:& nisi restitutio fiat,sequitur co demnatio quanti ea res est. Ideo autem hic dc in metus caussa actione certa qualitas non adiicitur: ut possit per contumaciam sitam tanti reus condemnari,quanti actor in istem iurauerit: licet officio iudicis debeat in utram actione laxatione iusiurandum refrenari. Non tamen
semper in hoc iudicio arbitriu iudicis dandu est. Quid enim si manifestum sit, rem restitui non posse: veluti si seruus deso malo traditus delanctus sit redeoque protianus condemnari debet in id, quod intersit actoris. Si dominus proprietatis insula cuiusvrusseuctus legatus erat,incenderit: non est de dolo actio, quoniam aliae ex
hoc oriuntur actiones.. Contra commodaruem fassa Mera vel mmsura , - datur tae is de dolo si more rami ahentes aliis actinauibus purit esse cose turmatinas recurritur ia a timem de doti. Bariolus.
De eo,qui sciens commendasset falsa pondera, ut venditor emptori merces ad pederet:Trebatius de dolo dabat actionem. Atquin s maiora pondera commendauit: id quod amplius mercis datum est,repeti conditione potest. si minorat ut reliqua merx detur, ex empto agi potest. Nisi si ea conditione mox venit, ut illis ponderib traderetur: clam ille decipiendi caussa adfirmasset, se aequa pondera habere. Ad caussam seu litis iustantiam peremptam non datur restitutis, mper actimem de dolo succurritur contra eum, euisu dolo fam m
Si cuius dolo essectum est, ut lis temporis' legitimiseransactis pereati Trebatius ait, aduersus eum de dolovidum iudicium,non ut arbitrio iudicis restituatur,sed