장음표시 사용
381쪽
SI res pupillaris vel adolescentis distracti fuerit, a
lex distrahi non prohibet: venditio quidem vaIet, P veruntamen si grande damnum pupilli vel adolesce tis versatur etiam si collusio non intercessit distractio
IVnius Diophatus Pomponio suo salutem. Minor vigintiqui ueamiis nouadi animo intercessit pro eo, qui temporali actione tenebatur, tuc ceun adhuc supe Mant decem dies: dc postea in integrum restitutus est. virum restitutio,quae creditori aduersus priorem debiatorem datur,decem dierum sit,an plenior ' Ego didieii 2 ex tempore in integrum restitutionis tantundem temporis praestandum, quatum supererat. tu quid de eo putas. velim rescribas.Respondit.sine dubio,quod de temp'rali actione,in qua intercessit minor.sensisti: puto veri esse.ideoque & pignus,quod dederat prior debitor, masiet obligatum.
PErtinet hoc edictum ad eas capitis de
minutiones, quae salua ciuitate conti gut.caeterum siue amissione ciuitatis, sue libertatis c tingat capitis deminutio: cessabit edictum, neque Pos sunt hi penitus conueniri .dabitur plane actio in eos,ad quos bona eorum peruenerunt. Ait praetori et
382쪽
terum si postea: imputare quis sibi debebit, cur contraxerit quantum ad verba huius edicti pertinet. Sed interdum si contrahatur eum his post capitis deminutionem,danda est actio. Et quidem si adrogatus sit, nullus labor est.na perinde obligatur, ut filius fimilias. Nemo delictis exuitur, quavis capite minutus sit. Ei,qui debitorem suum adrogauit, no restituitur in eum acito, postquam sui iuris fiat. Hoc iudicium perpetuum est, dc in haeredes,& haeredibus datur. II. PAVLV stili. x I ideLElam. LIberos, qui adrogatum parentem sequuntur, placet minui capite: cum in aliena potestate sunt,& familia mutauerunt. Emancipato filio, & caeteris personis capitis deminutio manifestὸ accidit: ci im emancipari nemo possit , nisi in imaginariam seruilem caussam dedactu s. Aliter atque cum seruus manumittitur: quia seruile caput nullum ius habet, ideoque nec minui potest.
EO die enim incipit statum habere.
missione ciuitatis fit capitis deminutio, ut in aquae& ignis interdictione. QV deficiunt, capite minuuntur. deficere autem dicuntur,qui ab his,quoru sub imperio sunt, desistunt, & in hostium se numerum com ferunt. sed & ij,quos senatus hostes iudicauit,lege lata et
utique usque adeo , ut ciuitatem amittat. Nunc respiciendum,quae capitis deminutione iura pereant: & primo de ea capitis deminutione, quae salua ciuitate accidit,per quam publica iura non interuerti constat. na manere magistratum,vel senatorem, vi iudicem certu est.
NAm & caetera officia,quae publica sunt, in eo no finiuntur . Capitis enim deminutio priuati hominis di familiae eius iura non ciuitatis amittit. Quod alicui sub nomine astellarius conceditur,illo petempto perit concessio: alias sectu. Item capitis demin uisne nomina iuris pe
reuntinon nomina natio ali Barti
383쪽
his,quae in iure alieno personis positis deseruntur. Igitur testamento dati vel ex lege, vel ex senatusconsulto, verut nihilominus tutores : licet legitimae tutelae ex duo- decim tabulis interuertantur eadem ratione,qua dc haereditates exinde legitimae,quae adgnatis deferunt. quia desinunt esse,familia mutata. Ex nouis autem legibus S haereditates & tutelae plerunque sic deseruntur , ut personae naturaliter designentur: ut ecce deferunt haereditatem senatusconsulta matri Sc filio. Iniuriamin Ec actionum ex delicto venientium obligationes cu c pite ambulant. Si libertate adempta, capitis deminutio subsecuta si,nulli restitutioni aduersus seruum locus est: quia nec praetoria iurisdictione ita seruus obi satur , ut cum eo actio sit. sed utilis actio aduersus do- Eminum danda est , ut Iulianus scribit: dc nisi insolidum defendatur,permittendum mihi est in bona,quq habuit, mitti. Item cem ciuitas amissa est mulla restitutionis aequitas est aduersus eum, qui amissis bonis, ct ciuitata
relicta,nudus exulat. Cbligationes quae causam naturalim respicia, apitis demin tione non pereunti; loquitur ista lex de obligationibus active O-
petemibus iis qui eapite minuuntur. Bar. VIII. CAIus lib. I I I i. ad edictum ouinciale..
EAs obligationes , quae naturalem praestationem habere intelligutur, palam est capitis deminutione noperire: quia ciuilis ratio naturalia iura corrumpere non protest. Itaque de dote actio quia in bonum & aequum concepta est nihilominus durat, etiam post capitis de
minutionem. I x. P RV L cs lib. x I. ad edictum. X. Monas TINus lib. V r I r. Disserentiaris.
LEgatum in annos singulos vel menses relictum, vel si habitatio legetur: morte quidem legatarij legata
intercidit,capitis deminutione tamen interueniete perseuerat: videlicet quia tale legatu in facto potius,quata in iure consistit. C*i- PAVLus lib.I r. ad Sabinum, Apitis deminutionis tria genera sunt: maximasenedia,' T quandoque emancipata aget.
384쪽
Ex quibus caussis maiores &c. I3o
dia,minima.tria enim sunt,quae habemus :libertatem, ci. uitatem,similiani.Igitur cum hic omnia amittimus,hoco est libertatem,& ciuitatem, & familiam e maximam esse
cacitis deminutionem. Cum Vero amittimus ciuitatem, ct libertatem retinemus t mediam esse capitis deminutionem. Coin autem & libertas & ciuitas retinetur , familia tantam mutatur:minimam esse capitis deminutionem constat.
ioresin integrum restituantur. Tis. VI.
V LPIANus lib. x r i. ad edictum.
Uius edicti caussam nemo non iustissimam esse confitebitur. laesum enim ius per id te-pus,quo quis reipublicae operam dabat, vel aduerso casu laborabat, corrigitur: necnon& aduersus eos,qui vel absentes reipublicet eaussa fuerant,vel apud hostes detenti, succurritur: novel obsit,vel prosit,quod euenit. Verba autem edicti
385쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. v I.
Hoc edictum,quod ad eos pertinet tui eo continε-tur, minus in usu frequentatur . Huiusmodi enim personis extra ordinem ius dicitur ex senatusconsultis& principalibus costitutionibus. Hoc autem capite adiuuantur in primis hi,qui metus caussa abfuissent: scilicet si non superuacuo timore deterriti abfuissent. III. v L FIANus lib. x i I. ad edicti . MEtus autem caussa abesse videtur, qui iusto timore mortis,vel cruciatu corporis conterritus,abest: de hoc ex affectu eius intelligitur. Sed no sufficit quolibet terrore adductum timuisse,sed huius rei disquisitio iudicis est. IIII. CALLIsTRATV stibili. edim monitorii. J Tem bi,qui reipublicae caussa sine dolo malo abfuissent. Dolum malum eis pertinere accepi: ut qui reue ii posset,neque reuerteretur: in eo, quod per id tempus aduersus eum factum esset,non adiuuetur. Veluti si alterius grandis comodi captandi gratia id egerit, ut reipublicae caussa abesset,reuocetur ab isto priuilegio.
SEd & qui data opera & sine lucro hoc adsectauit,vel qui maturius profect' est, vel litis gratia coepit reia publicae caussa abesse. Sed saec adiectio doli mali ad
reipublicae caussa absentes refertur, no ad eum qui metus caussa:quonia nullus metus est, si dolus intercedit. Sed qui Romae reipublicae opera dant,reipublicae causese non absunt. I. P A V L v s lib. x i i. ad edictum.
MIlites plana qui Romae militant, pro reipublica caussa absentibus habentur.
386쪽
Ex quibus caussis maiores &c. Iai
VIII. PAVLVs lib. I ir. breuis edicti. LEgatis quoque municipiorum succurritur ex principum Marci & Commodi constitutione. IX. CALLISTRAT us lib. I I .edicti monitorii. SVccurritur etiam et,qui in vinculis fuisset. quod n6 solum ad eu pertinet, qui publica custodia coiscet: sed ad eu quoq;,qui a latronibus , aut praedonibus . vel solentioribus vi oppressus,vinculis coerceatur. Vincu-oru aute appellatio latius accipitur . na etiam inclusos veluti latumiis vinctoru numero haberi placet : quia nihil intersit,parietibus,an copedibus teneatur. Custo, diam autem solam publicam accipi Labeo putat.
X. VLPIANV s lib. x I r. ad edictum.
IN eadem caussa sunt,& qui a militibus, statoribusq; ,
vel a municipalibus ministeriis adseruantur: si probentur rei suae supertae no potuisse. In vinculis autem etiam eos accipimus,qui ita alligati sunt, ut sine dedecore non possint in publico apparere. XL. CALLIsTRAT us lib. I I Micti monitoria EI quoq; succurritur,qui in seruitute fuerit: siue bona fide seruiat homo liber,sive detentus.
XII. VLPIANus lib. x I I. ad edictum.
IS autem,qui de statu suo litigat: ex quo lis inchoata
est,hoc edicto no continetur.tam diu igitur in seruitute esse videbitur, quadiu non est eiusmodi lis coepta. x III. ΡΛVLVs lib. xr i. ad edictum.
REcto Labeo ait eu no contineri, qui liber & haeres institutus est,antes sit heres: quia nec bona habet, ct pretior de liberis loquitur hominibus.puto tamen fi-i tufamilias in castresi peculio pertinere ad hoc edictu.
XIIII. CALLIsTRA Tvs lib. i I .edicti monitorii.
ITem ei succurritur, qui in hostium potestate fuit, id est,ab hostibus captus. Nam traffugis nullum crede- dum est beneficium tribui, quib' negatum est postliminium. Poterant tamen qui in hostium potestate essent: &illa parte e*cti contineri, quae loquitur de his, qui inseruitute fuerint. A IV VLPrANV s lib. Xr r .ad edictum. B hostibus captis postliniinio reuersiis succurritur,
387쪽
aut ibi mortuis: quia nec procuratorem habere possunt, cu aliis suprascriptis per procuratore possit subueniri r praeter eos,qui in seruitute detinentur. Ego aute etiam nomine eius,qui hostiu potitus est: si curator ut pleruque fuerit bonis costitutus,auxiliu copetere existimo. Non minus autem ab hostibus capto, g ibi nato , qui postliminium habet, succursum videtur. Si damni i secti missum iit in aedes militis: si quidem praesente eo iussit praetor possideri,no restituitur. si vero absente eo: diccndum,subueniri ei debere. Quod disponitur de tempore absentia, λιelligitur de modico tepore quod excurrit poseas in eo quis non fuis negligens: quod ar-ι rio iudicis deteirmnabitur. Bar. Sed Fod simpliciter praetor edixit, P o s T E v E, ita accipiendum est: vi si inchoata sit bonae fidei possensoris detentio ante absentiam, finita autem eo reuerso: restitutionis auxilium locum habeat, n5 quandocunq;: sed ita denuim,si intra modicum tepus,quam rediit,hoc contingat: id est,dum hospitium quis coducit, sarcinulas componit,quaerit aduocatum . nam eum, qui differt restitutionem,non esse audiendum, Neracius scribit. XVI. PAVLVs lib. x i I.ad edictum.
Non enim negligentibus subuenitur,sed necessitate rerum impcditis. Totumque illud arbitrio praetoris tςperabitur: id est,ut ita domu restituat,si non negligentia,sed temporis angustia non potuerunt litem con
IVlianus libro quarto scribit,no solu aduersus possessore haereditatis succurrendu esse militi,veru aduersus eos quoq;,qui a posse re emerunt: ut vindicari res possint,si miles haereditatu agnouerit. quod si no agri uerit: ex post facto usucatione processisse manis statur. Iu quoq;,cui sic legatu sit, IN ANNos sINGV
I. O S, Q V IBUS IN ITALIA ROT: restitue
dum,ut capiat,atque si in Italia fuisset, Labeo scribit, α Iulianus libro quarto,& Pomponius libro tricesimo primo probant.non enim dies actionis exiit,ut praetoris auxilium necessarium sit,sed conditio in cauo est. Ressituri
388쪽
REstitutio ex Me edicto i Ut ubi quis certat de lucro cum Histerius iniuria e exfritione postliminii cum possimimum non porνigatur ad ea qua Diu fiat, O cessu rejstitutis ubi aequiias cebat.
tartarus. XVIII. PAVLVs Id. x II. ad edictum.
S Ciendum est, quod in iis casibus restitutionis auxi
lium maioribus damus,in quibus rei dia taxat persequendae gratia queruntur: no cem & lucri faciendi caussa,ex alterius poena vel damno,auxilium sibi impertiri desiderant. x I x. PAPINIANV s lib. rri Qt stionum.
DEnique si emptor prius, qua per usum sibi adqui
reret,ab hostibus captus sit: placet interrupta posa sessione postliminio non restitui: quia naec sine possetasone no constitit. possessio autem plurimu facti habet, caussa vero facti non continetur postliminio. xx. I D E M lib. xii. inobonum. N Ee utilem actionem ei tribui oportet: edin si iniquissimu ,auferre domini u , quod usus no abstulit. nec eni intelligitur amisium,quod ablatu alteri no est. Quod quis acquisiuit propter suam absentiam cum mu esset de
sulam praetor inseruit . ut quemadmodum succurrit supradictis personis,ne capiaturii ta& aduersias ipsas succurrat,ne capiant. Et erit notandum,quod plus praetor expressit,cum aduersias eos restituit,quam cu ipsis subuenit.nam hic non certas personas enumerauit, adue sus quas subueniat,ut supri: sed adiecit clausulana,qua omnes,qui absentes non defenduntur,complexi sunt. Haec autem restitutio locum habet: siue per se, sue
per subie has sibi personas usu adquisierint, qui assen-r iiij tes
389쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. V I.
tes non defendebantur: & id, si nemo eorum desenseri Nam si fuit procurator: cam habueris , quem conuenias,non debet inquietari. Caeterdin si non existebat defensor,aequissimum erit subueniri: eo potius, quod qui non defenduntur si quidem latitent praetor pollicetur
ex edicto in bona eorum mittere : ut si res exegerit, etiam disti ahantur: si vero non latitent,licet non dese . dantur, in bona tantommitti. Defendi autem non istant om videtur,cuius se defensor ingerit: sed & sui re uisitus ab actore,non est defensoni defuturus. Plenaq; esensio accipietur,si de iudicium non detrectetur, & iudicatum solui satisdetur.
ERgo sciendu est,no aliter hoc edimina locu habere, E. quam si amici eius interrogati fuerint,an defendat: aut si nemo sit, qui interrogari potest. Ita enim absens defendi no videtur: si actor vltrd interpellat,nec qui L.
quam defensioni se offerat: eaq; testatione complecti portet. Sicut igitur damno eos adfici non vult,ita lucrufacere non patitur.Qusd edictum etiam ad furiosos, Minfantes,& ciuitates pertinere Labeo ait. Contrapraesentem qui ex caussasecum agendi te sem nos se
ei in integrum restitutio uo conceditur. Bariolus. X X III. V LPI AN V s lib. x ir. ad edictum.
AIt praetor, i NPε vi Neu Lis EssET. haec particula merito adiecta est. fieri enim poterat , ut
quis in vinculis praesens esset: veluti in publica , vel in priuata vincula auctus.nam & eum , qui in vinculis est, si modo non sit in seruitute posseum adquirere costat. igitur & is,qui in vinculis est,si defendatur,cinat restitutio. Is autem,qui apud hostes est, nihil per usum sibi adquirere potest: nec coeptam possessionem poterit implere, dum est apud hostes. hoc amplius: nec postliminio reuersus ,recuperabit per usum domini j adquisitionem. Item ei, qui per captiuitatem fundi postessione, vel ususDuctus quasi posse monem amisit: succurrenduesse,Papinianus ait.& fructus quoque medio temporc ab alio ex ususruehu perceptos, debere captiuo restitui, aequum putat.
390쪽
Captiui persu biectas personas possunt praefribere actionibus competentibu, liberari. ω contra i os restitutio eo ceditur. Bariolus.
Hi plane, qui fuerut in potestate captiui, usu re adquirere possunt ex re peculiari: &aequu erit, ex hac clausula praesentibus Hibueniri: si cum non defenderetur,vsucaptum quid sit. Sed & si dies actionis,quq aduersus
captiuum copetebat,exierit:aduersus eu succurritur. Qin non patiturseia litem contestari ex caussa iusta vel iniusta: ntra eum restitutio cocediturs quid ex bre quaeserit. Bartatas. Deinde adiicit praetor , fBCUMVE AGENDI POTEsTATEM NON FACERET: ut si , dum
hoc faciat,per usum sit adquisitio impleta, vel quid ex supra scriptis contigerit: restitutio concedatur,meritδ. nec enim sufficit semper in possessionem bonorum eius mitti: quia interdum species esse potest, ut in bonis latitantis mitti non Dssit,aut non latitet. Finge enim dum aduocationem postulat, diem exisse:vel dum alia mora iudicij contingit.
SLd S ad eos pertinet, qui conuenti frustrantur: &qualibet tergiversatione & solertia efficiunt, ne cu
XXV. CAIVs lib. ii I r. ad edictum prouinciale.. Vod quidem simili modo ad eum quoque pertine dicimus,qui non frustradi gratia id faceret, sed quod multitudine rerum distringeretur.
SEd & si per praetorem stetit,restitutio indulgebitur.
Aduersus relegatu restitutionem facienda ex generali clausula Pomponius ait, sed non & ipsi cocedendam: quia potuit procuratorem relinquere.ex caussa tamen, puto etiam ipsi succurrendu . Ait praetor, A UT CUM EvM 1N v I TvM IN ius vo CARBNON LICER a T. haec clausula ad eos pertinet,quos iure magistratus sine fraude in ius vocare no licet: ut c6sulem, praetorem,caeterosq; , qui imperiti potestatemve quam habent. Sed non ad eos pertinet hoc edictu, quos praetor prohibet sine permissu suo in ius vocari : quo-