장음표시 사용
411쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. v III.
vel alii miles adlaberi. Bartorus. Sed si per fideiussores fuerit cautum in primo compromisso, & sequetissimiliter proferendum Labeo ait: sed Pomponius dubitat,utrum iisdem, an & aliis tam idoneis.quid enim inquit si iidem fideiubere nolu rint. sed puto,si s delubere noluerint,tunc alios non a similes adhibendos.
NE in potestate sit fideiussorum , postea se non obligantium,Vt poena committatur. Idemque & si decesserint. p xx VII. VLPIANV s lib. xiii. ad edimin.
DIem proferre vel praesens, vel per nuncium , vel per epistolam potest. ECompromissum non transiit ad bae redem ni is actum. Esse
autemsententia arbitri ad haeredem porrigitur. Bariolus. Si haeredis mentio, vel caeterorum facta in compromisso non fuerit,morte soluetur compromissum. nec v-timur Labeonis sententia, qui mistimauit: si arbiter aliquem pecuniam dare iusserit,& is decesserit, antequadaret: poenam committi, licet haeres eius paratus sit OR ferre. Stari autem debet sententiae arbitri, quam dore dixerit,sive aequa,siue iniqua sit: &sibi imputet, qui
compromisit. Nam ut diui Pij rescripto adiicitur volminus probabilem sententiam aequo animo ferre debet. si plures arbitri fuerint, & diuersas sententias dixe- F. rint, licebit sententiae eorum non stari.sed si maior pars consentiat, ei stabitur: alioquin poena committitur. Inde quaeritur apud Iulianum, si ex tribus arbitris unus quindccim, alius decem, tertius quirique condemnent, num sententiae stetur & Iulianus scribit, quinque debere praestari: quia in hanc summam omnes consenserunt.Si quis litigatorum defuerit: quia per eum factum est, qud minus arbitretur, poena committetur. Proinde sententia quidem dicta non coram litigatoribus,non valobit: nisi in compromisse hoc specialiter expressum sit. ut vel uno,vel utroque absecate sentetia promatur. pc nam autem is,qui defuit,committit: quia per cum factu est,qus minus arbitretur. Coram autem dicere sent .
412쪽
tiani videtur,qui eam sapientibus dicit:caeterem coram furiose, et demente non videtur dici. Item coram pupillo non videri sententiam dictam, nisi tutor praestas tuerit:& ita de aliis omnibus, Iulianus libro quarto digestorum scribit. Et si quis praesens arbitrum sententiam dicere prohibuit, pcena committituri sed si poena non fuisset adiecta compromisso,sed simpliciter sententiae stari quis promisisset : incerti aduersus eum foret aetio. x x v it r. p λ v x v s lib.,II i. inedictum. Non autem interest: certa,an incerta summa promissa sit: viputa quanti ea res erit: Si ab eo petatur ad quem exceptio rei milicata porrigitur ortia
ADuersus sententiam arbitri fit, si petatur ab eo,il quo arbiter peti vetuit.Quid ergo,si a fideius reeius petatur' an poena committaturi& puto committi ita Sabinus seribit. nam mi a reo petitur. Sed si cum fideiutare compromis,& a reo petam: nisi intersit
fideiussoris,ponia non committetur. Is cuius facto soluitur comproin 72M,imidit in poenam. Item poena qua apponitur loco contemptus Orspeti ina cum principali. X x X. 8 A V L v s u. xi ii. ad edictum.
SI qui rem,de qua compromissum sit; in iudiciu de
ducat: quidam dicunt, praetorem non interuenire, ad cogendum arbitrum sententiam dicere: quia iam pCτria non potest esse, atque si solutum est compromissum. sed si hoc obtinuerit: futurum est, ut in potestate eius. quem poenitet compromisisse,sit compromissum elude Te.Ergo aduersus eum poena committenda est: lite apud iudicem suo ordine peragenda. Sic quidem poma compromissi haei in se tacitam conditionem,
et contra eius exactionom doli obiiciatur exceptio. Bariolu=X X X I. v L h I A N v s. lib. x i 1 r. ad edissem.
ITa demum autem committitur stipulatio,cum aduersus eam quid fit: si sine dolo malo stipularitis factum est. sub hac enim conditione committitur stipulatio ,
quis doli pretmium serat.Sed Asi Qudem compromisi'
413쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. V III.
C T V M s r T: ex stipulatu conueniri , qui dolo fecit, D potest. Et ideo siue arbitrum quis corrupit vel pecunia vel ambitione,vel aduocatum diuersae partis,uel aliquε ex his,quibus caussam suam commiserat: siue aduersorium callido circumuenit, ct omnino si in hac lite dolo versatus est: locum habebit ex stipulatu actio . Et ideo si velit de dolo actionem aduersarius eXercere:non debebit,ceim habeat ex stipulatu actionem. quod si huius modi clausula in compromisso adscripta non est : tunc de dolo actio, vel exceptio locum habebit. Hoc autem compronaissum plenum est,quod etiam doli habet men
Non distinguemus in compromissis: minor, an maior sit poena,quiui res,de qua agitur. Non cogetur arbiter sententiam dicere, si poena comissa sit. si
mulier alieno nomine compromittat,non erit poena c5-
promissa propter intercessione. Sumnia rei est,ut prς-tor se non interponat: siue initio nullum sit compromissum: siue sit,sed pendeat,an ex eo poena exigi possit: siue postea deficiat poena,compromisso soluto die, morte,acceptilatione,iudicio,paao. Sacerdotio obueni-ehte, videbimus, an cogatur arbiter sententiam dicere. Id enim non tantum honori personarum,sed & maiestati dei indulgetur, cuius sacris vacare sacerdotes opor-- Fiet. Caeteri in si postea suscepit: iste quoque omnimodo sententiam ferre debet. Item non est cogendus , si de negocio transactum est,Vel homo mortuus est, te quo erat compromissum : nisi si posteriore casu aliquid litigantium intersit. De caussa meri imperii, vel de causa satin non potest
Iulianus indistincto scribit: si per errorem de famoso delicto ad arbitrum itum est, vel de ea re,de qua publicum iudicium costitutum sit veluti de adulteriis,sicariis,dc similibus ) vetare debet praetor sententiam dicere, nec dare dictae executionem. De liberali caussa compromisso seoo, recte non compelletur arbiter sententiam
414쪽
tenti uri dicere:quia fauor libertatis cst, ut maiores iu- . dices habere debeat.Eadem dicenda sunt, siue de ingenuitate,siue de libertinitate quaestio sit:& si ex fidei comissi caussa libertas deberi dicatur. Idem dicendum est
in populari actione. si seruus compromiserit,uo cogendum dicere sententiam arbitrum:nec si dixerit,poenae exsecutionem de peculio dandam,putat Octauonus. Sed an, si liber cu eo eopromiserit, exsecutio aduersias liberu detur,videamus. sed magis est, ut non detur.
Item si quis Romae copromiserit,mox Roma in lega- . tionem venerit: no est cogendus arbiter sententiam di-n cere: no magis,quam cogeretur, si litem ante c5testatus esset,nunc ea exercere. nec interest, tunc quoq, in legatione fuerit,an no. Sed si in legatione copromittat,put cogendu arbitrum sentetiam dicere: quia & si iudicium sponte accepisset,cogeretur peragere. sunt taliae,qui detiuo no recto dubitant. qui utiq; nullo modo dubitabur, si de ea re in legatione copromisit, qua in legatione co- traxit: quia & iudiciu eo nomine accipere cogeretur.
Illud in prima specie potest dispici: an si antea copromisit legatus, cogedus sit arbiter sententia dicere, si ipse legatus postulet. quod prima ratione poterit videri iniquit,ut in ipsius potestate sit. sed hoc tale erit, qualec si actione velit dictare, quod sacere ei licet. Sed copromissum coparauimus ordinariae actioni: vi no alias a
diatur desiderans ,ut arbiter sentetiam dicat, quam si se defenda . Si is faciat controuersiam haereditatis, qui cum destincto copromiserat: suturia est praeiudiciu haereditati,si arbiter sententiam dicat. ergo interea inhibedus est arbiter. Dies compromissi proserri potest, noex conuentione, sed cu iussu arbitri eam proferri neces.se est,ne poena comittatur. Si arbiter sese caelare tentaverit,praetor eum inuestigare debet :& si diu no apparuerit,multa aduersus eum indicenda est.. Dictis quilibet, listribuit actum hi quemlibetseparatim : MAO
Clim in plures copromissum est,ea coditione et
415쪽
quilibet vel unus sententia dixisset,ei stareturiabsentibus caeteris, nihilominus qui praesens est,cogetur. At si Dracoditione,ut omnes dicat,vel quod de maioris partis sentetia placuerit: no debet singulos separatim cogere. quia singuloru sentetia ad poenam n5 facit. Com quidam arbiter ex aliis caussis inimicus manifesto apparuisset: testationibus etia conuetus, ne sententiam diceret: nihilominus,nullo cogente,dicere perseuerasset: libello cuiusda id quaerentis Imperator Antoninus subscripsit,posse cum uti doli mali exceptione. Et idem cum a iudice cosuleretur,apud quem pinna petebatur, rescripsit: etiam si appellari no posse doli mali exceptionem in poenae petitionem obstaturam . per hanc ergo exceptionem quaedam appellandi species est,cum Iiceat reia Etractare de sententia arbitri. Arbiter nihil potest,ina illud quod sibi is compromisso Gn-
De officio arbitri tractantibus , sciendum est,omnem tractatum ex compromissis sumendum. nec enim aliud illi licebit,qu2m quod ibi,ut efficere possit, cautum est. non ergo quidlibet statuere arbiter poterit , nec in quare libet: nisi de qua re compromissum est , & quatenus compromissum est. Arbiter debet diceresentetulamper quam lis finiatur: nee potest per alia deligare: nisi hoc A i commissum fuerit. Bartolus. aesitum est de sententia dicenda.& dictum est,nori Fin quolibet i licet a quibusdam variatu sit. & puto de re non comitti: si dicat,ad iudice de hoc eundu,vel se, vel allu: veletia in alium c5 promittendu . Nam & Iulianus impurio ait ei n5 pareri,si iubeat ad altu arbitru iri,ne sinis n5 sit. sed nec si hoc modo dixerit: vi arbitrio Publii Maevij sundus tradat,aut satisdatio detur: parendii esse sententiae. Item Pedius probat: ne propagetur arbitria,aut in alios,interdum inimicos agentium,irasser tur: sententia sua finem controuersiae eum imponere oportere.no autem finiri controuersiam, cum aut differa atur arbitrium, aut in alium transferatur: partemq; sententiae esse,quemadmodum satis ei detur, quibusque fi .
deiussoribus: idque delegari non posse, nisi ad hoc c promissu M
416쪽
promissum sit:xt arbiter statueret, cuius arbitratu satis- claretur. Item si iubeat,sibi alium coniungi: cem id in romita non sit,non dicit sententiam. Nam sententia esse debet de re copromissa . de hoc autem compromita sum non est. Si domini,qui inuicem stipulati sunt,pereuratores suos agere apud arbitrum velint: potest iubere ipsos etiam adesse. Sed & si haeredis in compromicso mentio fit: potest iubere etiam haeredem eorum adesse. Arbitri officio continetur,& quemadmodum d tur vacua possessio. An dc satis rem ratam dominum habiturum i sextus Pedius putat, quod nullam id rati nem habeat.nam & si ratum non habeat dominus et committetur stipulatio. Arbiter nihil extra compromis sum facere pote st.Et ideo necessarium est, adiici de die compromissi proferendae caeterum impunu iubenti non parebitur.
ARbiter ita sumptus excompromisso,ut & diem re- serre possit: hoc quidem facere potes proferre autem contradicentibus litigatoribus non potest. Si sententia per arbitrum fertur pro vel tanti a vitum ex duου' rei i at altero petitur,vel contra altein poena commissimi Af-cissent alia se . Barto .
SI duo rei sint aut credendi aut debendi ,& unus cύ- promis prit,isq; vetitus sit petere,aut ne ab eo petatur : videndum est, an si alius petat,vel ab alio petatubpoena committatur. Idem in duobus argentariis, quorunomina simul erunt. fortasse poterimus ita fideiussoribus coniungere,si socss sint: alias nec a te petitur,licet
ego petam: nec meo nomine petitur,licet a te petatur.
. semel commissa poena, solui compromissum rectius puto dici mec amplius posse committi,nisi id actum sit,
vi in singulas caussas toties committatur. XXXV. CAIVs lib. v. ad edictum prouinciale.
SI pupillus sine tutoris authoritate compromiserit, non est arbiter cogendus pronunciare: quia & si c5tira eum pronunciatur,poena non tenstur : praeter quan
si fideiussorem dedit, a quo poena peti posset: idqv
417쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. VIII.
& Iulianiis sentit. sententia lata cogente pratore die feriata ob necesitatem homi- inum valet ecus Praetore non cogente: nis luest amon. Barra . xxxvi. VLPIANV s lib. Xx Vir. ad edictum.
SI feriatis diebus cogete praetore arbiter dicat sente-tiam,& petatur ex copromisso poena: exceptione to cum no habere constat: nisi aliqua lege eadem feriata,in qua sententia dicta est,fuerit excepta. xxxv Ir C E L s V s lib. II. Digestorum.. 'Vamuis arbiter alteru ab altero petere vetuit : si danae haeresffetit,poena comittet. no mi differed . ru liti ii causis, sed tolledaru ad arbitros itur. In pomis non institamus interesse quando ossenditur is, cuis' incipaliter spromisa. Baio . EX XXVIII. MODEsTIN vs Id. v et Dissereti αCVm poena ex compromisso petitur,is qui compro mist, lamnandus est: nec interest, an aduersarij ius interfuerit,arbitri sententiae stari,nec ne. Ailite 'pas stare contumacem, si boefuismi concessur usi aliquid iniustum praeciperet.Bariolus.
Non ex omnibus caussis,ex quibus arbitri sententiae paritum non est, poena ex compromisso committitur: sed ex his dia taxat, quae ad solutionem pecuniae,aut operam praebendam pertinent. Siquidem & contuma- hciam litigatoris arbiter punire poterit, pecuniam eum , aduersario dare iubendo . Quo innumero haberi non oportet, si testium nomina ex sententia arbitri exhibita non sint. Com arbiter diem compromissi proferri iussit,com hoc ei permissum sit: mora alterius ad poena committendam prodest.
Qui non venit eo tempore quo venire non expedieba contumax non censetur. Bariolus. XL. Poraro Ni V s lib. x r.ex variis lectionibus.
ARbiter Kalendis Ianuariis adesse iussit, & ante eddiem decessit. alter ex litigatoribus non adfuit. proculdubio poena minime commissa est. Nam & Cansum audisse se dicentem Aristo ait: in eo arbitro, qui ipse no venisset,non esse commissam. Quem ad modum Seruius
418쪽
Seruius ait: si per stipulatorem stet, qiro minus accipiat,non committi poenam. minor viginti a mis nou potest esse arbiter. Bartolus. x L r. C A I. L I s T R A T v s. lib. r. edicti monitorii. Cuis lege Iulia cautum sit, ne minor viginti annis iudicare cogatur : nemini licere minorem viginti annis compromistarium iudicem eligere, ideoque poenam ex sententia eius nullo modo committi. Maiori tamen viginti annis,si minor vigintiquinq; sit: ex hac caussa succurrendum,si temere auditorium receperit, multi dixerunt. Sententia arbitri s perpoena non valet etiamnis fit inferet da: sed si per alio sementia remanet firma,stcompromissi poena
e mittitur. Bariolus. x L I i. P A p I NI A N v s lib. I i. Responsorum.
Nbiter intra certu diem seruos restitui iussit: quibus non restitutis,poenae caussa fisco secundum to mam compromissi condemnauit. ob eam sententiam fisco nihil adquiritur: sed nihilominus stipulationis poena committitur, quod arbitrio statuto non sit obtemperatum. Si compromissum estgenerale, petitio generalis, prosecutiorialis, nitentia generatis: s non prosecuta petatur, poma nora committitur: uisimaliti prosecutiofuerit omissa. Bariolus.
XLIII. fCAEVOLA. lib. I. Responsorum.
DE rebus controuersiisque omnibus compromis. sum a Lucio Titio & Maevio Sempronio factum est: sed errore quaedam species in petitione a Lucio Titio ductae non sunt,nec arbiter de his quicquam pronu-ciauit quaesitum est,an species omissae peti possunt.R spondit peti posse, nec poenam ex compromisso committi. quod si maligno hoc secerit: petere quidem potest,sed poenae subiugabitur. In iis quae halent caiisam successivam non sussirit ab initio famin iis seuerantiasubsequatur. Bariolus. IDEM lib. i I. Digestorimi.
INter Statillianum & Seium cotrouersia de finib'o
ta est:& arbiter electus est ut arbitratu eius res terminetur.ipse sententia dixit praesentib' partibus,& termi-t iij nos
419쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. V III.
nos posuit. Qii situ est,an si ex parte statilliani arbitrio Paritu no esset,poena ex copromita commissa esset 'Respondi si in eo, quod utroq; prςsente arbitratus est, a bitro paritu non esset: poenam commissam. 1 LV V PIANV s lib. x x v. ad Sabim m. N compromissis arbitrium personae insertum, pers
Dx L V λ- ν A V L V S lib. TII. Mi sabinum. E his rebus,& c6trouersiis,& rationibus iudicare arbiter potest: quae ab initio fuerunt inter eos,qui copromiserunt,non quae postea superuenerunt. Si cori remissum transeat inpupillum melfuriosum :praesentia
tutor is vel curra is requiritur. Battolus. XLVII. IvLIANus lib. irri. Digestorum ESI compromissum ita factum sit,ut praesente utroque, aut haeredibus eorum arbiter sententiam dicat: dc alter ex litigatoribus decesserit, haerede pupillo relicto:
non aliter videtur semen tia dicta esse,nisi tutoris authoritas interposta suerit. Item si alter ex compromi tentibus furere coeperit, X L v t i I. M o D E s T i N V s lib. IIII. Re --.A Rbiter ad ferenda sententiam non compelliturici RVLIANV s lib. IIII. Digestorum.
S ct inter ollatur,quis minus sentetiam dicat: quia nihil cora furioso fieri intelligit. Quiued si furiosus
curatore habeat,vel habuerit adhuc litigio pedente:po etest quidem praesente curatore sententia dici. Arbiter adesse litigatores vel per nunciu, vel epistolam iubere potest. Si ab altera dutaxat parte haeredis mentio conmprehensa fuerit, copromissum soluetu morte cuiusuis ex litigatoribus sicut solueretur altero mortuo, si neutrius haeredis persona comprehenderetur. Si arbitre iubet ,ltra quampossit impun/sibi nonparetur.
A Rbiter ex compromita sumptus, cum ante eum
dioin,qui compromissis eonstitutus erat,sentetiam dicere non posset: diem compromissi proferri iusserat. alter ex litigatoribus dicto audiens non fuerat . consit
lebatur,posscine ab co poena ex compromita peti i r spondi
420쪽
spondi,non posse rideo quod non esset arbitro in c5promista permissutia,ut id iuberet.
SI de re sua quis arbiter factus sit, Glentiam dicereno potest: quia se sacere iuberet,aut parere prohiberet. neque autem imperare sibi, neque prohibere quisquam potest.
L i r. I D E M lib. Ir II. Regularum.
SI quis ab arbitro iussus est cx copromisso soluere pecuniam,& moram fecit: poenam ex compromita debet.sed postea soluendo,poena liberatur.
WAVTAS , c AUPONES, STABU- Iarij, ut recepta restituant. Tit. IX.
VM DABO. Maxima utilitas est huius edifcti quia necesse est plerunque eorum fidem sequi,&res custodiat eorum committere. Nec quisquam putet, auiter hoc aduersus eos constitutum . nam cst in ipsorum arbitrio, ne quaequam recipianti. Et nisi hoc esset statu- tum: materia daretur, cum furibus aduersus cos,quibus S,' recipiunt,coeundi: com ne nunc quidem abstineant huiusmodi Laudibus. Qui sint igitur,qui teneantur,videndum est. & ait praetor, M A v T AE. Nautam accipe-'V 're debemus eum,qui nauem exercet. quamuis nautae appellantur omnes, qui nauis nauigandae caussa in naui sunt: sed de exercitore solummodo praetor sentit.neque
enim debet inquit Pomponius per remigem,aut mesonautam obligari: sed per se,vel nauis magistrum: quan ruam si ipse alicui e nautis committi iuuit, sine dubioebeat obligari. Et sunt quidam in nauibus,qui cust diae gratia nauibus preponuntur,ut v φυλακες. si quis igitur ex his receperit, puto io exercitore dadam acti nem: quia is,qui cos huiusnodi officio praeponit,comiti iiij ti eis